Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1942

[p. 307]

Wedstrijden - verslagen der keurraden

I. - Fondsenprijzen

A. Beernaert-prijs (Tijdvak 1940-1941).

De Keurraad was samengesteld uit de HHn. Emm. De Bom, voorzitter, L. Baekelmans, A. Van Cauwelaert, E. Claes en Urbain Van de Voorde, deze laatste door de Regeering als lid en door den Keurraad als secretaris-verslaggever aangeduid. Hier volgt het verslag.

_**_*

Negen en dertig boeken en handschriften werden ingezonden voor het tijdvak 1940-1941 van den Aug. Beernaertprijs. Na een eerste schifting werden de volgende werken door de jury aangehouden:

Pieter G. Buckinx.	- Droomvuur.
André Demedts.	- Geen tweede maal.
L. Indestege.	- Orpheus en Eurydike.
Karel Jonckheere.	- Conchita.
René Verbeeck.	- Heilig Leven.
(Naamloos).	- Liederen voor December.

De ingezonden prozawerken bereikten over het algemeen niet het aesthetisch peil der dichtbundels die aan het

[p. 308]

oordeel der jury onderworpen werden. Vastgesteld werd, dat de prozaschrijvers zich slechts zeer zijdelings met de problemen van vorm, taal en stijl bekommerden en dan ook vaak werk inzonden, dat nauwelijks kan geacht worden tot de literatuur te behooren. Afgezien van enkele weinige verdienstelijke prozageschriften, bleef er maar een enkel verhaal over dat de jury in aanmerking voor bekroning kon laten komen, nl. ‘Geen tweede maal’, door André Demedts. De jury erkende ten volle de oorspronkelijke opvatting van dit werk, waarin gebroken wordt met het gewone realisme om een stap te wagen in een gebied waar geheimzinnige krachten heerschen, welke niet te controleeren zijn met de nuchtere gegevens van de rede. Toch wilde het haar voorkomen, dat de auteur, spijt alle verdienste, er niet voldoende in geslaagd was zijn raadselachtige wereld in voldoende mate te doen aanvaarden.

Wat de aangehouden dichtwerken betreft, hier was de laatste schifting tamelijk moeilijk. Voor de verfijnde kunst waarvan zoowel René Verbeeck als Pieter G. Buckinx blijk geven in hun respectievelijke bundels ‘Heilig Leven’ en ‘Droomvuur’ had de jury alle waardeering. Buckinx' onovertroffen subtiliteit en Verbeeck's doordringende evocatiekracht hebben het aanzijn gegeven aan verzen, die tot de delikaatste behooren onzer jongere poëzie. De jury betreurde alleen maar dat hier de zij 't ook verfijnde cultus van het woord al te zeer den substantieelen inhoud heeft verdrongen. Meer vat aan den geest bieden de Conchitagedichten van Karel Jonckheere, die met deze diepdoorleefde gedichten ongetwijfeld zijn rijpste werk heeft gegeven. Het boven de andere dichtwerken te plaatsen aarzelde de jury alleen ten gevolge van den niet zeer sterk persoonlijken klank dezer gedichten: wat bij Buckinx en Verbeeck te zeer beklemtoond is, is het bij Jonckheere te weinig. Een per-

[p. 309]

soonlijker accent trilt in de ‘Liederen voor December’ ingezonden onder de kenspreuk, ‘De Moerbeitoppen ruischten’. Een zachte muzikale toon en een diep-doordringende elegische weemoedigheid zijn de kenmerken dezer door waarheid en eenvoud treffende gedichten, die enkel nog gestoord worden door hier en daar een zekere onvoldragenheid van vorm en taal. - Ten slotte besloot de jury Luc Indestege's ‘Orpheus en Eurydike’ te bekronen. Ofschoon de jury er niet blind voor was dat er hier aan de Orpheus-sage geen bijzonder nieuwe interpretatie gegeven werd, erkende zij graag de klassieke zuiverheid van dit lange, zonder inzinkingen volgehouden, feilloos gedicht, dat in zijn rustige gedragenheid en welhaast Helleensche harmonie mag gelegd worden naast de beste epische fragmenten van dien aard in de Nederlandsche letteren.

De Secretaris-verslaggever.

Namens de Jury,
U. Vande Voorde.

B. Nestor de Tière-prijs. (Tijdvak 1939-1941.)

De jury voor den Nestor de Tière-prijs, tijdvak 1939-1941, was samengesteld uit de Heeren Herman Teirlinck, Felix Timmermans en Lode Monteyne.

Tot voorzitter stelde de keurraad den Heer Teirlinck aan, tot secretaris-verslaggever den Heer Monteyne.

Verslag van den Hr. Monteyne.

Er werden twee vergaderingen gewijd aan de bespreking der volgende tooneelwerken: Gods Moordenaar;

[p. 310]

Anna; Hendrickje Stoffels; Odiel Verdonck, industrieel; Handhaven ende volharden; Rouge; Vacantie; De gehengelde Hengelaar; De Kaktuskweeker; De Stier van Minos; De Vreemdelingen; Het Halssnoer van Harmonia; Giftplanten.

Indien men geneigd zijn moest naar de meerderheid der ingezonden stukken te oordeelen over den algemeenen stand onzer hedendaagsche tooneelliteratuur, dan zou de weinig bemoedigende vaststelling zich opdringen, dat zij ver beneden het peil onzer huidige romankunst blijft. Nog wagen zich al te veel menschen, die hun tijd waarschijnlijk nuttiger gebruiken kunnen, aan het schrijven van dramatisch werk. Erger is het nog, dat de keurraad verplicht was inzage te nemen van stukken, waarvan de auteurs blijkbaar evenmin begrip hebben van wat goede smaak is als besef van scenische waarden.

Slechts een drietal spelen konden de jury in min of meerdere mate interesseeren. Het waren: Gods Moordenaar; Giftplanten; Hendrickje Stoffels.

Het zijn werken van uiteenloopende waarde, die, naar den inhoud, ook zeer van elkaar verschillen. Het eerste is een door gebeurtenissen uit het Nieuwe Testament ingegeven drama van christelijke innigheid doortrokken; het tweede is een realistisch spel met symbolische en sociale bedoelingen; het derde wortelt in de historie der Nederlandsche kunst en cultuur.

Na gemeenschappelijk overleg, besloot de keurraad tot de bekroning van: ‘Hendrickje Stoffels’, ingezonden door Marthe de Graer.

Dit stuk in vele tafereelen, waarin een treffende episode uit het leven van Rembrandt wordt gedramatiseerd, munt niet altijd uit door dynamische potentie. Een opvoering op het draaitooneel kan evenwel aan dit gebrek verhelpen,

[p. 311]

te meer daar de worsteling van den hoofdpersoon met zijn noodlot, op zich-zelf reeds indrukwekkend is en de voorgestelde situaties met een bescheiden zin voor het romantische werden uitgewerkt, terwijl de dialogen zeer vloeiend zijn en werkelijk tooneelmatig. Omdat het stuk zoo voortreffelijk ‘geschreven’ is en volwaardige acteurs ook mogelijkheden biedt tot verdiept spel, voelde de meerderheid van den keurraad zich aangespoord tot het toekennen van den prijs. Zij deed dit met des te meer overtuiging omdat, onder de niet ingezonden stukken van deze periode, geen enkel voorkomt, dat, bij haar weten, opvallender litteraire en scenische hoedanigheden vertoonen zou.

Namens de Jury
De Secretaris-Verslaggever,
Lode Monteyne.

C. Joris Eeckhout-prijs. (Tijdvak 1940-1941.)

Werden door de Academie tot leden van den Keurraad aangesteld de HHn. A. Cornette, J. Muls en J. Eeckhout.

Verslag van den Eerw. Hr. J. Eeckhout.

I. Het werkje van Ranke over de Pillecijn voldoet niet aan één der hoofdvereischten: het beslaat op verre na geen honderd bladzijden. Het komt dus niet in aanmerking.

[p. 312]

II. Sourie over a) B. de Craene.
b) over Prosp. van Langendonck.

a) zeer oppervlakkige beschouwingen over een schrijver van minderen rang.

b) even oppervlakkige uiteenzettingen die nergens de kern raken; veel wat om den dichter gebeurde wordt hier uitvoerig aangehaald; de psyche van den dichter zelf wordt nergens scherp belicht; met een volledige, diepgaande studie krijgen we hier nergens te doen.

III. Gezelle door Rita de Smet. - Over Gezelle's leven en werk niet één enkele, nieuwe beschouwing; de beschouwingen hier ten beste gegeven sluiten dan nog niet steeds aan bij het beste Gezelle-kommentaar. Het was schrijfster vooral te doen om enkele, inderdaad geslaagde stilistische ontledingen. Daarmee wordt echter niet gewerkt in de lijn van de prijsvraag.

IV. Renier van Genderen-Stort door Anthony Strauwen. - Een zeer degelijke, wetenschappelijk-geleide, overzichtelijke beschouwingenreeks over het werk van een belangrijk auteur.

Zijn opus als tijdsverschijnsel staat zeer duidelijk omlijnd; de evolutie van het werk wordt akkuraat geschetst.

Het eenig ingezonden werk dat voor bekroning in aanmerking komt.

V. Cyriel Verschaeve door P.R. van den Bussche.

Werd na-datum ingezonden.

Deze studie behandelt trouwens niet den geheelen Verschaeve; zij is er vooral op uit: aan te toonen ‘of en hoe het leven zich bij Verschaeve tot letterkunde organiseerde’; of de schrijver zelfs in dit fragmentarisch opzet slaagde?

[p. 313]

Deze verhandeling brengt allicht nader tot den essayist, dan tot den behandelden auteur.

Namens de Jury,
De Secretaris-Verslaggever,
Joris Eeckhout.