Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1940

[p. 681]

Jacob Vilt's anagram Door Prof. Dr. Frank Baur
Werkend lid der Koninklijke Vlaamsche Academie

Prof. Dr. C.G.N. de Vooys vestigde onlangs⁽¹⁾ de aandacht op het vrijwel vergeten handschrift van Jacob Vilt's Boëthius-vertaling, dat hij in de Utrechtsche Universiteitsbibliotheek bij de hand heeft, maar dat sedert Snellaert's Schets eener Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde⁴, blz. 93, - of, beter, sedert het te weinig gekende werk van J. Stecher, Histoire de la Littérature Néerlandaise en Belgique, Brussel, Lebègue (1886), blz. 194 - aan de aandacht van onze groote literatuurgeschiedenissen is ontsnapt. Zelfs voor zijn Middelnederlandsch Woordenboek heeft Verdam dit handschrift niet geëxcerpeerd: hij moet het verward hebben met den anoniemen Gentschen inkunabel van 1485, die echter een van Jacob Vilt's overzetting volkomen onafhankelijke vertaling bevat van de Consolatio. Ook Pater Axters heeft, voor zijn Scholastiek Lexicon, den nochtans afwijkenden woordenschat van het Utrechtsche handschrift over het hoofd gezien. Het is dus, al was het maar voor de lexicologische inventariseering van ons Middelnederlandsch, een gelukkige inval geweest, dat de Vooys voor dezen quasivergeten rijkdom onzer vijftiendeeuwsche Vlaamsche letteren opnieuw de aandacht heeft verzocht.

We vermelden echter om nog een andere reden het belangrijke artikel van onzen vereerden oud-leermeester. Over den auteur der Consolatio-vertaling in het Utrechtsche handschrift deelt de Vooys het volgende mede: ‘Waarschijnlijk heeft de copiist de auteur nog gekend. Deze had, naar rederijkersmode, zijn voornaam aangegeven in de beginletters van de vijf hoofdstukken, nl. Iacop; de plaats van zijn “toename”, van vier letters, is minder duidelijk aangegeven, maar wij kennen die uit

(1) In het Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde, dl. LX (1940), afl. 1.

[p. 682]

een randglosse op folio 101 V, die van de afschrijver afkomstig zal zijn.’

Moeten we hieruit opmaken dat Professor de Vooys den ‘toename’ in vier letters in den tekst zelf van Iacop Vilt niet heeft teruggevonden? Indien ja, dan weze hier bekend gemaakt dat deze ‘minder duidelijke’ opgave toch voldoende duidelijk te vinden is in de pericope zelf van het Explicit, door de Vooys aangehaald (blz. 6 van den overdruk):

Begheert oec yement te wetene claer
Sdichters name, so moet hij soucken
Van elcken deerste van den vijf boucken:
Int versamen es hij ghenaemt.
Leert dese vier eerste daer na roucken:
Toename ist, alsmen die versaemt.

De door ons vetgedrukte beginletters van de laatste vier verzen behelzen, zooals men ziet, den ‘toename’ zeer duidelijk en hij was ook zonder behulp van de latere randglosse te achterhalen.

Heb ik mijn leermeester op iets gewezen, wat hij reeds wist:

Onschuldicht my, wordix yet gheblaemt!

Gent, 15 Dec. 1940.