Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1940

(1940)– [tijdschrift] Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde– rechtenstatus

Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Zuid- en Noord-Nederlandsche bibliographie over Natuur- en Geneeskunde tot 1800
(11^e Bijdrage)
(Sabatier tot Tyssot)
Door Prof. Dr. A.J.J. Van de Velde
Binnenlandsch Eerelid van de Kon. Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde van Belgie

Deze 11^e bijdrage bevat de bibliographie betreffende de schrijvers wier namen met de letters S en T beginnen, en bevat 335 titels.

Het getal boeken en verhandelingen van A tot einde T bedraagt 2465 + 335 = 2800.

S

Raphaël-Bienvenu Sabatier, Parys 1732 † Versailles 1811, was zooals zijn vader heelkundige. Lid van de Academie des sciences et de Academie de chirurgie, was hij hoogleeraar in de operatieve geneeskunde, heelkundige van den keizer en algemeen opziener van den krijsgezondheidsdienst. Zijn Traité complet d'anatomie verscheen te Parijs 3 vol in 8 in 1764, met uitgaven in 1775, 2 vol in 8, 1791, 3 vol in 8. Médecine opérative verscheen te Parijs tusschen 1796-1798, 3 vol in 8, met een uitgave, bezorgd door Sanson, Begin en Dupuytren tusschen 1821 en 1824 te Parijs 4 vol. De Traité complet d'anatomie werd door A. Lentfrinck in het Nederlandsch vertaald.

Van A. Lentfrinck zegt van der Aa dat hij gaf: Geneeskundig Tijdschrift, Rotterdam 1760-1761, 4 d. in 8; Uitgezogte Genees- en Heelkundige waarnemingen, 2 stukken Dordrecht en Rotterdam in 8.

Anatomie [1780 Sabatier] De ontleedkunde volledig verhandeld; of Naauwkeurige Beschryving van alle de deelen des Menschelyken Ligchaams; door den Heer Sabatier, Lid van het Heelkundig Genoodschap en van de Koninglyke Akademie der Wetenschappen, en die der Heelkunde te Parys; Koninglyk Hoogleeraar en Boekkeurder, enz. Eerste Deel. Uit het Fransch Vertaald, en met verscheiden nuttige Aanmerkingen vermeerderd Door Albertus Lentfrinck, In Leven Medicinae Doctor en Lid van 't Bataafsch Genoodschap der Proefondervindelyke Wysbegeerte te Rotterdam. Te Goes, By Jacobus Huysman, En is mede te bekomen, In 's Gravenhage, By Jan Abraham Bouvink, M.DCC.LXXX. (22 × 13.5 cm, XXXII + 608 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1088)

Opdracht aan Andreas Bonn te Amsterdam, geteekend Jac. Huysman; opdracht aan de la Martiniere geteekend Sabatier; voorrede van Sabatier. Bladwijzer van de afdeeling van het eerste deel, besprekende de beenderen en de spieren. Geen figuren.

Anatomie [1785 Sabatier] De ontleedkunde.... (zooals 1780).... Tweede Deel. Uit het Fransch vertaald, en met verscheiden nuttige en nieuwe Aanmerkingen vermeerderd Door Johannes Laurentius van der Wagt, Medicinae Doctor te Rotterdam. Te Amsterdam, By Petrus Conradi. M DCC LXXXV (22 × 13.5 cm, XVI + 590 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1088)

Opdracht aan L. Bicker te Rotterdam geteekend door J.L. Vander Wagt; voorrede van den vertaaler J.L. Vander Wagt; bladwijzer. Dit 2^e stuk beschrijft de ingewanden. Noch figuren, noch register.

Sack A.F.W. Zie Sulzer J.G. 1763.

Ophtalmologie [1739 de Saint-Yves] Nieuwe Verhandeling over de Ziektens der Oogen. Waarin gehandelt word van het samenstel en gebruik der Oogen, de oorzaaken van derzelver Ziektens, de toevallen, hulpmiddelen, en heelkundige Operatien, die meest dienstig zyn tot derzelver geneezing. Met De nieuwe Ontdekkingen Over het samenstel van het Oog, welke het onmiddelijk werktuig van 't Gezigt aantoonen. Door den Heer De Saint-Yves, Heel- en Oogmeester. Naar den laatsten Druk uit het Fransch vertaalt. Te Leyden, By Pieter vander Eyk en Jacob vander Kluys, P.Z. 1739. (15 × 8.8 cm, (28) + 298 + (18) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2205).

Voorrede aan den lezer van den vertaler die zich niet laat kennen. Opdracht van de Saint Yves aan den hertog, en voorrede. Goedkeuringen van Burette, Winslow en Sylva, Emmery, Helvetius, Arnaud, Petit. Beschrijving van het oog, de ziekten van het oog, de ziekten van den oogbol. Alphabetisch register.

Salzman. Zie 1792 Faust.

Samson Pieter. Zie 1732 Tassin L.

Hygiene. [1684 Sanctorius] De ontdekte Doorwaasseming Des Menschen Lichaams; Door een naauwkeurige dertigjaarige ondervinding ontdekt op de Weegschaal Van S. Sanctorius, Doctor en Professor te Padua. De tweede Druk. Vermeerdert met Aphorismen, of Korte Spreuken, raakende de Genees- en Heelkunst, toegepast op ons Nederland. t'Amsterdam, By Jacob van Royen, en Abraham Uittenbogaart, Boekverkopers in de Kalverstraat, 1684 (13.1 × 7.6 cm, (14) + 186 + (16) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1346).

Opdracht aan Pieter van Dam advocaat te Amsterdam. Voorrede aan den lezer, dan deze volgende verzen:

Aan den Geleerde en Roemwaarde Heer, Sanctorius Sanctorii. Professor te Padua, Over zijn boekje van de Onzichtbare Doorwaasseming.

 
Wat roem en lof zijt gy niet waardig,
 
Sanctorius, die ons so aardig,
 
En naakt ontbloot d'uitwaasseming,
 
Met alle haar verandering,
 
Geen tong kan deeze roem bepaalen,
 
Geen pen bekwaam om af te maalen,
 
Gy hebt door vlijt en konst gedaan,
 
't Geen nooit Genees-heer dorst bestaan.
 
Gy leert ons veel verborgentheden,
 
Zo door ervaring, als door reden.
 
Zo nut, zo heerlijk, en vol sap,
 
Zo rijk van diepe weetenschap,
 
Dat ieder een die u hoort noemen,
 
Uw deugden niet genoeg kan roemen.
 
Ik wensch dan, iev'raar, dat uw naam,
 
Alos berucht blijv' door de faam.
 
P.L.G.

Daarna een prent met verklaring verbeeldende een schaal waarmede een mensch, zelfs onder het eten, kan worden gewogen. Het stukje bedraagt 7 hoofdstukken: van de onzichtbare doorwaasseming des lighaams, van de lucht en 't water, van spijs en drank, van 't slaapen en waaken, van arbeid en rust, van 't byslaapen, van de hertstochten of beweegingen des gemoeds.

In een bijvoegsel (pp 147-186) worden verzameld: Aphorismen oft Korte Spreuken, der Genees- en Heelkunst. Voornamelijk op Nederland toegepast. Door S. Blankaart. Pharm. & Med. Doctor. Ten getalle van 400.

Op het einde aan alphabetisch register.

Hygiene [1686 Sanctorius] De ontdekte Doorwaasseming des Menschen Lichaams; Door een naauwkeurige dertig-jaarige ondervinding ontdekt op de Weegschaal Van S. Sanctorius, Doctor en Professor te Padua. Met een Nader Verklaringe, Door Heidentryk Overkamp, Medicijne Doctor tot Amsterdam. t'Amsterdam, By Timotheus ten Hoorn, Boekverkoper, in de Nes, in 't Sinnebeeld, 1686. (14 × 8.5 cm, (6) + 159 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1338).

Zelfde tekst als 1684, maar zonder opdracht, noch gedicht, noch aphorismen van Blankaart.

Santorio of Sanctorius, Capo d'Istria 1561 † Venetië 1636, hoogleeraar te Padua en dan arts te Venetië. Hij bracht den thermometer in het geneeskundig onderzoek, en bestudeerde de huidademhaling.

Sanctorius Sanct. Zie Anonymus 1683.

Pharmacie [1790 Vander Sande]. Memorie, Om op eene minkostbaare wijze saam te stellen het Zout in Engeland bekend en in gebruik onder den naam van Sal Catharticus novus, of nieuw Purgeerzout. Door den Heer J.B. Vander Sande, Meester in de Pharmacie en Chijmie, honorair Lid van de Societeit van Emulatie te Luik. (In Verhandel. Batav. Gen. 1790 IX pp 228-231, Bi Un Gent Hi 9621)

Dit zout is natriumphosphaat, door Haupt genoemd gepaarlde wonderzout, door Rouelle-le jeune sel fusible à base de natrum, door Bergman zuur van het paarlzout.

Hygiene. 1764 ten Sande Gerrit. Project om het water door de stad Amsterdam, by alle ebben en vloeden te doen loopen als een rievier en daar door als het eenigste middel de stank van het waater weg te nemen. Amsterdam 1764 in 4.

Sanderus Is. Zie 1629 Hippocrates.

Sandifort Eduard. Zie Acrel 1771, Rosen 1768, 1779.

Sandifort J.B. Zie Benevoli A 1770, Schmucker J.L. 1775, 1776, O'Halloran 1781, Monro 1772.

Bibliographie [1765 Sandifort] Natuur- en Geneeskundige Bibliotheek. Bevattende den zaakelyken inhoud van alle nieuwe werken, Welke, in de Geneeskunde en Natuurlyke Historie, buiten ons Vaderland uitkomen. Door Eduard Sandifort, Medicinae doctor. Eerste deel. In 's Gravenhage, By Pieter van Cleef, M.DCC.LXV. (21.5 × 13.3 cm, Bi Un Gent me 762E, (10) + 796 pp).

In zijn voorbericht, acht Sandifort het noodig een bibliotheek te stichten waarin over belangrijke werken uit het buitenland wordt gerefereerd, omdat ‘in onze Moedertaal egter ontbreekt, tot hier toe, een werk van deezen aart’. Die bibliotheek is aldus een eerste referatenverzameling over Natuur- en Geneeskunde, uit Acta Helvetica, Medical Commentaries, Mercure de France, Philosophical Transactions, Academiën, enz. ook over nieuwe boeken, met allerlei aanteekeningen en bibliographische lijsten. Het 1^e deel bestaat uit 4 afleveringen en een zeer uitgebreid alphabetisch register van namen en van zaken.

De volgende deelen zijn:

2^e deel, 1766, 946 pp.

3^e deel, 1767, 904 pp.

4^e deel, 1768, 881 pp.

5^e deel, 1769, 899 pp.

6^e deel, 1769, 965 pp.

7^e deel, 1770, 949 pp.

8^e deel, 1771, 958 pp. Van dit stuk af voegt Sandifort na zijn naam den titel bij van ‘Anatomes & chirurgiae Professor Extraordinarius op de Universiteit te Leiden’.

9^e deel, 1772, 965 pp. Thans is Sandifort van extraordinarius tot ordinarius geworden. Op het einde komt een lijst van boeken bij Pieter Van Cleef te 's Gravenhage verkrijgbaar; in

die lijst worden de 9 deelen van de Bibliotheek aangekondigd voor de prijs van 33-12.

10^e deel, 1773, 931 pp.

Het 11^e deel is een algemeen register over het geheele werk, verschenen in 1775, 279 pp, een belangrijke bron van inlichtingen, ongelukkiglijk betreffende een korte tijdperk.

Heelkunde [1781 Sandifort] Beschrijving en afbeelding van eene aangebooren Liesbreuk, door Eduard Sandifort, med. doct. Hoogleeraar in de ontleed- genees- en heelkunde op 's lands Hooge School te Leyden. Te Leyden, Bij P.V.d. Eyk, en D. Vygh, MDCCLXXXI (22 × 13.4 cm, (12) + 50 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2287).

Vier platen met uitleggingen.

Eduard Sandifort, Dordrecht 1742 † Leiden 1814, werd hoogleeraar in de geneeskunde te Leiden in 1771. In 1793 publiceerde hij de beschrijving van het Anatomisch Kabinet: Museum Anatomicum Academiae Lugduno-Batavae, Leiden, 2 vol in fo. Hij vertaalde uit het Engelsch:

Th. Dinsdale, Over de inenting der Kinderpokjes. 's Gravenhage 1768 in 8.

Uit het Zweedsch: O. Acrell, Heelkundige waarnemingen. 's Gravenhage 1771 in 8;

N. Rosen van Rosenstern, Over de ziekten der Kinderen. 's Gravenhage 1^e druk 1768, 2^e druk 1770 in 8.

Uit het Duitsch: Inleiding tot de genezing der inwendige ziekten, door het opperste collegie der geneeskunde te Berlijn. Leiden 1788 in 8.

Heelkunde. [1765 Sandifort] Heel- en Ontleedkundige Verhandeling over eenen Slagader-breuk in de groote Slag-ader, Uitwendig opengebarsten. Door Eduard Sandifort, Med. Doct. Met Plaaten. In 's Gravenhage, By Pieter van Cleef, M.D.CC.LXV (21 × 13.2 cm, XVI + 38 pp, Bi Un Gent me 2279).

Opdracht aan Bern. Siegf. Albinus en Fred. Bern. Albinus, beide hoogleeraren te Leiden.

Gynaekologie [1754 Sannie] Geneezing van een fungus uteri. Door Pieter Sannie. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1754 I pp 257-266, Bi Un Gent Hi 2045).

Afbinding der vleesige uitwassen in plaats van een operatie.

Heelkunde [1755 Sannie] Waarneeming wegens de geneezinge van een patient, Met een Kogel door de Borst en Long geschooten; door Pieter Sannie. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1755 II pp 467-478, Bi Un Gent Hi 2045).

Heelkunde [1757 Sannie] Geneezing van twee gekwetste slagaders Door Pieter Sannie. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1757 III pp 575-597, Bi Un Gent Hi 2045).

Verloskunde [1758 Sannie] Beschryving eener verlossinge van Tweelingen die met het bovendeel hunner Hoofden waren aaneengegroeid; Door Pieter Sannie. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1758 IV pp 376-385, Bi Un Gent Hi 2045).

Doodgeboren tweelingen.

Gynaecologie [1760 Sannie] Een in 't geheel van buiten geslotene Vagina, geopend en genezen; door P. Sannie (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1760 V pp 424-436, Bi Un Gent Hi 2045).

Sassenus A.D. Zie 1711 Verheyen Ph.

Heelkunde [1756 Saviard] Nieuwe Verzaemeling van Heelkundige Waerneemingen. Gedaan door den Heere Saviard, Oud Heelmeester van het groot Gasthuis (Hotel-Dieu) en gezwooren Heelmeester te Paris. Met eenige Byzondere Hulpmiddelen, Daar hy zig van bediend heeft in 't behandelen der gebreken door hem beschreven. Uit het Fransch vertaalt door Jan van Beekhoven de Wind, M.D. Te Haerlem, By J. Bosch, Boek- en Papierverkooper. 1756 (20.1 × 12.3 cm, (18) + 403 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1825).

Voorbericht, bericht van den vertaler tot den lezer, 128+8 hoofdstukken.

Heelkunde. 1343 Scellinck. Boeck van Surgien.

Hs in de Kon Bi van den Haag en in het British Museum te London, uitgegeven door E. van Leersum-Amsterdam, als VII^e deel van de Opuscula Selecta van het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde 1911. In zijn verhandeling: Een tweede Jan Yperman, Het Boeck van Surgien van Meester Thomaes

Scellinck van Tienen (Is. Teirlinck Album 1931 pp 85-88) vermeldt J. Vercoullie dat Thomaes Scellinck, geboren te Tienen, gezworen meester der stad Namen zijn werk in 1343 afmaakte, terwijl Jan Yperman zijn Cyrurgie in 1310 voleindde. Zie ook F. Sano en G. Schamelhout, Vlaamsche Geneeskundige Literatuur vóór de XIX eeuw, 1911, p. 31.

Anatomie [1779 Schaarschmidt]. Beenkundige Tafelen ontworpen door D. August Schaarschmidt. Te Amsterdam, By J. Morterre, MDCCLXXIX (20.7 × 12.8 cm, (18) + 100 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1120)

Lijst der inteekenaren, 24 tafels zonder teekeningen.

Anatomie [1779 Schaarschmidt]. Bandkundige Tafelen, ontworpen door D. August Schaarschmidt. Te Amsterdam, By J. Morterre, MDCCLXXIX (20.7 × 12.8 cm, (4) + 34 pp, Bi Un Amst., Bi Un Gent me 1120)

15 tafels zonder teekeningen.

Anatomie [1780 Schaarschmidt] Spierkundige Tafelen, ontworpen door D. August Schaarschmidt. Te Amsterdam, By J. Morterre, MDCCLXXX (20.7 × 12.8 cm, (4) + 63 pp, Bi Un Amst., Bi Un Gent me 1120).

21 tafels of hoofdstukken zonder teekeningen.

Anatomie [1780 Schaarschmidt]. Ingewandkundige Tafelen, ontworpen door D. August Schaarschmidt. Te Amsterdam, By J. Morterre, MDCCLXXX (20.7 × 12.8 cm, (4) + 112 pp, Bi Un Amst., Bi Un Gent me 1120).

24 tafels zonder teekeningen.

Anatomie [1781 Schaarschmidt]. Vaatkundige Tafelen, ontworpen door D. August Schaarschmidt. Te Amsterdam, By J. Morterre, MDCCLXXXI (20.7 × 12.8 cm, (4) + 55 pp, Bi Un Amst., Bi Un Gent me 1120).

13 tafels zonder teekeningen.

Anatomie [1781 Schaarschmidt] Zenuwkundige Tafelen, ontworpen door D. August Schaarschmidt. Te Amsterdam, By J. Morterre, MDCCLXXXI (20.7 × 12.8 cm, (4) + 44 pp, Bi Un Amst., Bi Un Gent me 1120).

18 tafels zonder teekeningen.

Anatomie [1780 Schaarschmidt] Klierkundige Tafelen, ontworpen door D. August Schaarschmidt. Te Amsterdam, By J. Morterre, MDCCLXXX (20.7 × 12.8 cm, (4) + 12 pp, Bi Un Amst., Bi Un Gent me 1120).

9 tafels zonder teekeningen. Van deze reeks verscheen een 2^e druk te Amsterdam in 1801 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Hygiene. 1791 Schacht C.P. Iets over de bederfwerende Kragt van het zilversalpeter. Alg. Konst- en Letterbode 1791 I p 170.

Electriciteit. 1792 Schacht C.P. Brief aan Van Marum, behelzende enige nagevolgde proefnemingen omtrent de dierlijke electriciteit. Alg. Konst- en Letterbode 1792 II p 201.

Physiologie. 1798 Schacht C.P. Wordt er water in de dierlijke lichamen, evenals bij de planten plaats heeft, ontbonden? hoe geschied deze ontbinding en welke zijn hare uitwerkselen en gevolgen? In P. van Werkhoven, Nieuwe Chem. en phys. oefeningen. 1798 I p 204.

Geneeskunde. 1799 Schacht C.P. Proeve eener verdediging der oude empirische geneeskundige schoole en haarer leerstellingen. Harderwijk 1799 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1721 Schacht Luc. Het medicinale collegie over de practyk der medicynen. Amsterdam 1721 kl in 8, 3^e druk.

Dierkunde. 1776 Schaeffer J.C. Proeven op de slakken. 's Gravenhage 1776 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Schagen Marten. Zie 1754 Chais.

Heelkunde. 1591 Scheel-Hans (Hans van Gersdorp). Veldtboeck van den chirurgie. Amstelredam Corn. Claesz 1591 in 4 (Bi Un Amsterdam). Zie van Gersdorp.

Heelkunde 1622 Scheel-Hans (Hans van Gersdorp). Chirurgia ofte veldt-boeck. Amstelredam, Cloppenburch 1622 in 4; Amsterdam Theunisz 1651 in 4 (Bi Un Gent me 749, Bi Un Amsterdam). Zie van Gersdorp.

Geneeskunde. 1771 Schelling G.W. Verhandeling over de melaatsheid. Uit het Latijn. Utrecht 1771 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Landbouw. 1779 Scheltema P.C. Over de ziektens en gebreken in de granen. Amsterdam 1779 in 8.

Diergeneeskunde [1769 De Scheppere]. Oordeel over de nature mitsgaders de generale en particuliere oorsaeke der siekte die onder het Hoornvee Binnen de Stadt Gendt en daer ontrent in de maendt November 1769, heeft beginnen te teekenen, verleent By d'Heer ende Meester J.B.B. De Scheppere Doctor ten pensioene der Stede van Gendt. Tot Gendt, By Petrus de Goesin, Drucker van Haere Majesteyt. (19.5 × 12.7 cm, 29 pp, Kon Bi Brussel II 97949 AI 7).

Jaartal volgens de laatste bladzijde. De ziekte genoemd ‘maligne putride infecterende Kortse’ verschilt volledig van de andere plagen. De oorzaak ligt in een besmetting door een zeer vergiftige stof door de aangetaste dieren verspreid.

Schilders Rich. Zie Anonymus 1603.

Geneeskunde. 1770 Schilling Godfr. Will. Geneeskundige verhandeling van eene in Europa byna onbekende ziekte, by de Amerikanen Jaws genoemd. Uit het Lat. vert. Middelburg 1770 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1697 Schilperoort Jan. De aloude bekende mogelijkheid van de Sympathetische werkinge. Rotterdam P. van der Slaart 1697 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde 1740 Schlapprizi Ant. Korte dog klare medicinale inaugurale disputatie wegens eener endemische uyt verrottinge voortkomende koortze: bekend onder den name van febris vel synochus putrida. 2^e druk uit de Latynsche sprake overgezet. Amsterdam 1740 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde [1748 Schlichting] Traumatologia nov. antiqua Ofte Venieuwde Wond-Heelkunde, Steunende op oude Grondregels, om allerly Wonden, Als gesnedene, gestookene, gescheurde, geschootene, enz. met derzelver toevallen Wel te Kennen en te Genezen, Zonder dat men propstop- en steek-wieken, of veele zalven plaasters, en meer andere kragtloze, zogenaamde hulpmiddelen, noodig heeft. Zynde de Genezingswyze Kort en Zeker. Alles bekragtigd met veele observatien, genoegzaam oordeel en ligte handgrepen, en op een demonstrative wyze oneenzydig betoogt. Door Johannes Daniel Schlichting. Medicus Amstelodam. Medic. & Chirur. Doctor, Academ. Coesar. Leopoldin. N.C. & Academ. Reg. Chirurg. Paris. Membr. atq. Commerc. litt. Noriberg. Sodal. & Te Amsterdam, By Jacobus van Heun, Boekverkoper op de Lely-graft, tusschen de Keizers- en Prince-graft. 1748. (19.4 × 15.1 cm, (26) + 326 + (4) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 863).

Aan de keerzijde van het titelblad deze woorden: ‘Natura optima Morborum medicatrix & in Chirurgia.’

Zo lang niets beters is bedagt,
Zal dit wel staan, en blyft geagt.

Opdracht aan Willem de Groote, Voorrede van J.D. Schlichting uit Amsterdam 10 September 1748. Een Latijnsch gedicht, dan twee Nederlandsche, het eerste van Jan Coenraad Voltelen, Apothecar, en het tweede, als volgt:

Op de Afbeelding van den Heere
Johannes Daniel Schlichting

Medicin. & chirurg. Doctor, Lid der Keyzerlyke Academie N.C. der Fransche Academie der Chirurgie te Parys als ook van 't geleerde genootschap te Neurenberg &.

 
Dit's Schlichtings Beeltenis, den Amstels Hipokraat,
 
Der Medicynen stut, en Heelkunst' toeverlaat,
 
Wiens schrand're Geest uyt dit Tafreel wel is te leesen,
 
Zyn oneenzydigheid doet hem geen laster vresen.
 
J. Van Heun.

Het werk is verdeeld zooals in den titel aangeduid. Dit beeltenis is echter in het boek niet aanwezig. Een kort register sluit het overzicht.

Heelkunde [1775 Schlichting]. Traumatologie..... (zooals 1748) ..... In deezen Tweeden Druk vermeerdert met verscheyde Aanmerkingen door den zelven J.D. Schlichting gesteld op Verbrugs Land- en Zee-Chirurgie. T'Antwerpen, By J.B. Carstiaenssens, Boek-drukker en Boek-verkooper in het Klapdorp in 't Wit Cruys. 1775 (20.4 × 12.2 cm, (12) + 292 + (6) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2535).

Voorrede, dan dezelfde gedichten, het Latijnsch, en het Nederlandsch van J.C. Volteelen. De 4 verzen over het beeltenis ontbreken. Zelfde tekst als in de uitgave 1748, daarenboven een bijvoegsel over de breuken (Appendix van de Herniae), gevolgd door een korte inhoudstafel.

Geslachtsziekten. [1755 Schlichting]. Syphilidos Mnemosynon Criticon of Vrye oneenzydige Gedachten, Over ongemakken, Door 't gebruik der Teeldeelen oorspronkelyk, om die wel en regt te kennen en te geneezen,

verdeelt in Drie Deelen. Aanwyzende, derzelver overkomst uit America, Voortplantinge, eersten en tegenwoordigen staat, Verborgentheid, Verderffelyke Besmettinge, Doodelyke gevolgen, Lydende deelen, en zeekere Genezingswyze. Met Plaaten. Oneenzydig opgestelt door Johannes Dan. Schlichting. Med. & Chir. Doct. Lid van de Keizerlyke Academie der Natuuren Genees-kunde, en van de Koninglyke Fransche Academie der Chirurgie te Parys, mitsgaders van 't alom vrykundig Commercie te Neurenberg. Derde Druk. Van veele fouten verbeetert, en met nuttige aanmerkingen, door den Auteur zelfs vermeerdert. Daar agter gevoegt een observatie van een Mineraale Bron by Amsterdam en te Vianen. Te Amsterdam, By Jan Morterre, Boekverkooper in de Haringpakkerye, 1755. (18.2 × 11.6 cm, (80) + 651 + (4) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2067).

Opdracht aan Andreas Elias Buchnerus, Jaques Benigne Winslow, Johannes Astruc en Johannes Theodorus Eller. Voorbericht van J.D. Schlichting uit Amsterdam 29 Juli 1755. Latijnsch gedicht. Voorrede tot den lezer. Twee Nederlandsche gedichten, een van Abraham Titsing, hieronder afgeschreven, en een veel langer van Jacob van der Haar, chirurg. Studios.

Op het Geleerde Werk over de Geheime Ziektens
Geschreven door den Heere Jan Daniel Schlichting, Medicinae Doctor. &

 
Terwyl ik 't welgesteld dat Venus eist moet Schryven,
 
En met Ervarentheit aan Schoolgeleerdheit Wryven,
 
Om wel gesteldheit der Geleerden naakt te zien:
 
Komt Schligting my een Schets der Venus Ziekte biên:
 
Zy kwam verstyfd, gekromd voor zyne voeten buigen,
 
Verzeld met schuim van Mans, die aan haar lippen zuigen:
 
Zy dankten voor de gunst, dat hy zyn konst genoot
 
Kwam te onderwyzen, hoe men Venus schubbig root,
 
Melaats, en stinkende, met al haar bontgenoten,
 
Geneesd van 't kanker kwaal uit vuile min gesproten:
 
Uit zap van Meloena dat uit haar koker druipt,
 
En al wie haar bekend door Spiere en beendren kruipt:
 
Waar door zy levens als van Adderen doorvreten,
 
Als levendig geraamt haast rottig zyn gesleten,
 
Ten zy geneeskonst zig ontferm, de ervaren hand
 
Het booze gift verdryft uit pokkig ingewand;
 
Zy dankt met reden, om dat Schligting heeft beschreven
 
Hulp middelen, waar door zy weêr gezond mag kleven:
 
Ten zy het dampig gift, of dwaze onwetenheit,
 
De Konst te laat verzoekt, die dan haar gunst ontzeit:

 
Als Venus pokkig met genezing komt te wagten,
 
Vind zig het Pokhout, en 't Kwikzilver, zonder Kragten.
 
Abraham Titsing, Amsterdammer

Het boek bevat drie deelen, de overkomst uit Westindië in Europa en de toestand in de verschillige landen, de deelen van het lichaam die vooral worden aangetast, de gebreken en ook de hulpmiddelen; daarna een aanhangsel over de rechtsgeleerde stellingen en over een minerale bron bij Amsterdam en te Vianen. Op het einde een kort register der hoofdstukken.

Van dat werk, de 3^e druk, verschenen een 1^e druk te Amsterdam 1741 in 8 en een 2^e druk ook te Amsterdam 1746 in 8; deze twee eerste uitgaven zijn in de Bi Un Amsterdam aanwezig.

Anatomie [1777 Schlichting] Compendium Anatomicum of Kort Begrip Van het Maakzel en samenstel aller Deelen des Menschen Lighaam Zynde zeer kort en naukeurig getrokken uyt de geleerde Schriften van Joannes Daniel Schlichting, Med. & Chirur. Doct. Lid van de Keyzerlyke Academie der Natuur- en Genees-kunde, en van de Koninglyke fransche Academie der Chirurgie tot Parys, mitsgaders van 't alom vrykundig Commercie te Neurenberg &. En van Jacques Benigne Winslow, Lid van de Koninglyke Maatschappy der Wetenschappen, Mede-raad in de Academie tot Parys, oudsten Hoogleeraar in de Ontleed- en Heel-Kunde, Lid van 't Koninglyk Genootschap te Berlin. &. T'Antwerpen, By J.B. Carstiaenssens, Boek-drukker en Boek-verkooper in het Klapdorp in 't Wit Cruys, 1777. (19.2 × 13 cm, (8) + 352 + (7) pp, Bi Un Gent me 1119).

Inleiding tot de Anatomie. Overzicht in 12 deelen: beenderen, tronk, ledematen, spieren, klieren, aders en zenuwen, buikdeelen, urine- en geslachtsorganen, borst, hoofd, spieren, bloedvaten, zenuwen.

Schlichting Joh. Dan. Zie 1768 Verbrugge Joh.

Dierkunde 1768 Schlosser Jos. Alb. Brief aan Ferd. Dejean, behelzende eene naauwkeurige beschryving der Amboinsche haagdis. Amsterdam 1768 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Dierkunde. 1768 Schlosser J.A. en Boddaert P. De Amboinsche haagedis. De gevlekte klipvisch. De kraakbeenige schildpad. De tweekleurige kikvorsch. De tweedoornige klipvisch. Amsterdam 1768-1772.

Chemie [1769 Schlosser] Verhandeling over de metaal-boontjes, door Johannes Albertus Schlosser, Medicinae Doctor, Medelid van de Koninglyke Maatschappy der wetenschappen van Londen. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1769 I pp 138-152, Bi Un Gent Hi 1902).

Ontwikkeling van plantvormige voorwerpen uit zilver en kwikzilver verkregen.

Geneeskunde. 1768 Schmidt Joh. Jac. Bybelsche medicus, of schriftuurlyke geneeskundige; behelzende eene opheldering der H. Schrift uit de geneeskundige wetenschappen. Amsterdam 1768 in 8.

Heelkunde [1775 Schmucker] Heelkundige Waarneemingen van Joh. Leberecht Schmucker, Eerste Generaal-Chirurgyn, en Directeur van de Veld-Hospitaalen van het Leger van den Koning van Pruisen, voor zoo verre de Heelkundige Gebreken aangaat, en Lid van de Keizerlyke Academie der Natuur-Onderzoekers. Vertaald door Jan Bernard Sandifort, Stads Medicinae Doctor in 's Gravenhage, Lid van de Keizerlyke Academie der Natuur-Onderzoekers, van de Natuur- en Geneeskundige Societeit te Basel, en van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen te Vlissingen. Eerste Deel. Handelende over de Beledigingen en Ongemakken van het Hoofd. Te Leiden, By P. van der Eyk en D. Vygh, M.DCC.LXXV. (21.6 × 13.8 cm, XXXII + 284 + (3) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1819).

Voorrede, inhoud, 50 waarnemingen.

Heelkunde [1776 Schmucker] Heelkundige Waarneemingen... (zooals 1775).... Tweede Deel, Handelende over de Wonden en Ongemakken van de Borst, den Buik, en de Leden. Te Leiden, By P. van der Eyk en D. Vygh, M.DCC.LXXVI (21.6 × 13.8 cm, XVI + 329 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1819).

Voorrede, inhoud, 50 waarnemingen, lijst der samengestelde middelen.

Heelkunde. [1789 Schmucker] Heelkundige Mengel-Schriften, uitgegeeven door den Heere J.L. Schmucker; Eersten Generaal-Heelmeester van de Armee des Konings van Pruissen, Directeur van de Heelkundige Veld-Hospitaalen, Medelid van de Roomsch-Keizerlyke Academie der Natuuronderzoekers. Uit het Hoogduitsch vertaald, door Johannes Daams; Heelmeester te Haarlem. Eerste deel. Met Plaaten. Te Haarlem By A. Loosjes, MDCCLXXXIX (20.2 × 12 cm, VIII + VIII + 352 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1826).

Voorrede van den schrijver uit Berlijn 12 Maart 1776, voorrede van den vertaler, inhoud, 53 verhandelingen en waarnemingen van verscheidene onderzoekers. In het 2^e deel (VI + 319 + VIII pp) Voorrede, 46 waarnemingen van verscheidene onderzoekers, inhoud; in het 3^e deel (368 + IV pp) voorrede, 36 waarnemingen, inhoud. Het werk is een verzameling van een aantal korte mededeelingen en als een belangrijke poging van geneeskundig tijdschrift.

Heelkunde [1779 Scholl] Berigt, Van eene afscheiding van bijkans het gantsche Elleboogs-Been, met behoud van een genoegzaame beweeging des Onderarms; door Dirk Scholl, Stads- en Gasthuis-Chirurgyn te Delft. (In Verhandel. Bat. Gen. Rotterdam 1779 IV pp 284-289, Bi Un Gent Hi 9621).

Geneeskunde [1774 Scholten] Uitgezogte Genees- en Heelkundige Waarneemingen Verzameld uit de Schriften van thans leevende beroemde Mannen. Door C.W.R. Scholten. Med. Doct. Te Haarlem, by C.H. Bohn, Boekverkoper, MDCCLXXIV. (22.5 × 14.5 cm, (8) + 183 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1780).

Voorrede uit Hoorn 17 nov. 1773, 29 waarnemingen, door verscheidene personen geteekend.

Chemie [1786 Schonck] Tweede antwoord op de vraag voorgesteld door het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Konsten en Weetenschappen, luidende: Welke zijn de eigenlijke Oorzaken, waarom de Scheikunde bij onze Nabuuren, en vooral bij de Duitschers, in meer aanzien, en algemeener oefening is, dan in ons Vaderland?.... Door P.T. Schonk en P.J. Castelein. (In Verhandel. Utrecht 1786, IV¹ pp 109-186, Bi Un Gent Hi 9653).

Chemie. 1785 Schonk T.P. Bedenkingen op het eenvoudig toestel van den Heer W. van Barneveld, om in scheikunstige destillatiën alle de voortbrenselen der ligchamen te verzamelen. Alg. Vaderl. Letteroef. 1785 VII 2 p 371.

Chemie. 1786 Schonk T.P. Antwoord op den brief over den eenvoudigen toestel om in Scheikunstige destillatiën alle de voortbrengsels der ligchamen te verzamelen aan W.v. Barneveld. Nieuwe Alg. Vaderl. Letteroefeningen 1786 I 2 p. 97.

Chemie 1786 Schonk T.P. Over het aanzien der scheikunde. Utrecht 1786 in 8.

Plantenkunde [1692 Schoon] Waare oeffening en ontleding der planten. Handelende Van haren Oorspronk; Ontleedinge; wijze van Groeyenge; Voorteelinge; Chijmische Ontbindinge; Kragt; Werkinge; Gebruyk; Misbruyk, bysondere Eygenschappen, en eyndelijk haare Siektens en Sterven, & als mede een nette ontvouwinge, van alle dat gene, dat sig, zo in de Lugt, Hemels-Kring, en Aard-kloot vertoond, en 't welk tot Groeyenge, en Voortteelinge der Planten contribueert. Hier nevens werd ter nedergesteld, De Culture ofte Voortqueekinge van de Tabak. Haar Gebruyck, Misbruyk, Kragt en Werkinge, tot een generale Wederlegginge van dat buytensporige Boekje, Tabaks Verhandelinge genaamd, en door Beintema à Peima uytgegeven. Als mede Een klaar Vertoog van de grove Dwalinge en Onkunde der Galenische Schoole, en hare Kruyd-beschrijvers, zo in 't genezen der Sieken, als in de Kruyden hare Kragt en Werkinge te beschrijven. Dit alles op een ware Natuurkunde gebouwd, uytgehaald, en op vaste bewijzen ter neder gesteld en vertoond. Door Theodorus Schoon. Med Doct. Met Kopere Platen Vercierd. In 's Gravenhage, Bij Meindert Uytwerf, Boekverkoper, in de Halstraat Anno 1692. (15.5 × 9.5 cm, (54) + 564 + (96) pp, Bi Un Gent Acc 5341, Kon Bi Brussel VB 4230).

Het boek, opgedragen aan de regeerders van 's Gravenhage, begint met een voorrede tot den lezer, waarin de school van Galenus wordt aangevallen en de waarde van de chemie in het licht gebracht. Die voorrede eindigt met de volgende verzen:

 
De Waarheyt staat gelijk een onbeweegde Rots
 
Vast tegen 't Baar-gebots.
 
De tijd, die volgt, sal haar in 't duyster kenbaar maken
 
Gelijk een vuurge Baken.
 
En schoonse Schip-breuk lijdende, ten afgrond ging
 
Gelijk een Drenkeling.
 
Zij klimt weer op, en sal behouden boven drijven
 
En zo onsterflijk blijven.

Na een register van de 14 hoofdstukken komen latijnsche gedichten van Abrahamus Coüetus à Vivie, en van Johannes Aegidius Euth, alsook de volgende Nederlandsche verzen, geteekend Sylvius.

Op de Ontleding en aanqueking der Plantgewassen Door den Heer Theodorus Schoon, Artz. Non inferiora sequutus.

Natuur bevat in zig een wonderbaren schat;

Die dit begrijpt, blinkt als een vonk van 't ligt gespat.

 
't Wijduitgestrekte rijk van d'edle plantgewassen,
 
Van landen en van lugt, tot bei des werelds assen,
 
Is 't grote werk, dat Schoon kragtdadig hier ontvout,
 
En dus zijn gaven aan d'onsterflijkheid betrout.
 
't Mans wijse ontleding en aanqueking van de planten,
 
In dal, op bergen, en aan alle waterkanten,
 
Vertoont de volheid van een rijkgeladen vliet,
 
Die wen 't hem lust zijn zog in ruimer boezem giet.
 
De Scheikonst, door 't vernuft der wijzen uitgevonden,
 
Dringt in den boezem van natuure, en stelt haar gronden,
 
En op- en onder-gangk, en aart en eigenschap,
 
Door 't kunstig penpenceel, op d'aller hoogste trap;
 
En weet geheimen uit den afgrond op te vissen,
 
Van slegte, willens blind bij 't ligt, geenszins te gissen.
 
De ware wetenschap vermêert dus onbevlekt,
 
Gelijk de waterreex den grond der ze' bedekt.
 
't Gewigt van zulk een werk kan maar alleenlijk passen
 
Een bergreus, tegens ramp, als Herkles, opgewassen.
 
clƆ lƆ C XCII
 
Sylvius.

De studie van den tabak wordt in het kader van de plantenkunde gehouden en behelst: oorsprong, benamingen, soorten, kenteekens, ontleding; de ontvouwing van den aardbol, lucht en planeten, bouw van de aarde; planten uit zaden, verplantingen, rijpwording, bereiding, chemische ontbinding, krachten, ziekten en sterven van de planten.

Een zeer uitgebreid register, 96 pp, alphabetisch opgesteld, geeft de lijst van persoons- en zakennamen.

Pharmacie. [1696 Schoon]. Den apotheker in 't hemd, of de wederspannige knegt tegen syn meester. Cicero. Est enim hujus Saeculi labes quaedam & macula, Majorum virtuti invidere, & supra Praedecessores sapere. Door Theodorus Schoon, Med: Doct. In 's Gravenhage, By Engelbregt Boucquet, Boekverkooper in de Halstraat, 1696. (14.8 × 8.9 cm., (20) + 52 + (2) pp., Kon Bi Brussel VH 7299).

Hevige aanval op de overlevering. Op dat stuk kwam een antwoord ‘door een Beminnaar der Waarheyt en rechtzinnige Geneeskunde’. Cf 1696 Anonymus.

Geneeskunde. 1696 Schoon Theod. Den verwaande campioen Ougenius Eyben nedergeveld. 's Hage 1696 kl in 8.

Schoon Theod. Zie 1698 Solingen C.

Heelkunde. 1697 Schoon Theod. Briefsgewijze aanmerkinge ter oorzake van eene nieuwe manier om ledematen af te zetten door P. Adr. Verduin. 's Hage 1697 kl in 8.

Geneeskunde. 1551 Schooner Joh. en Burres L. Medicinael bouc. Uit het Duitsch door G. Andreae. Campen Joessen 1551; Yper Destree 1553 in 8.

Geneeskunde. 1566 Schooner J. en Burres L. Medicinael boecxken. Inwendich ende wtwendich, voer alle crancheijden des Lychaems. Campen Warnerssoen 1566 in 12 (Bi Un Amsterdam).

Schouten M. Zie 1775 Bezoet, 1755 Cramer.

Natuurkunde. 1676 Schouten Wout. Oost-Indische voyagie; vervattende veel voorname voorvallen en ongemeene vreemde geschiedenissen mitsgaders een curieuse beschrijving der voornaemste landen in Oost-Indien; haer wetten, zeden, godtsdiensten, costuymen, drachten, dieren, vruchten en planten. Amsterdam J. van Meurs en J. van Someren 1676 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Een derde druk te Amsterdam in 1740.

Heelkunde. [1726 Schouten] Het Gewonde Hooft, Of korte verhandeling van de Opper-Hoofts-Wonden en Bekkeneels-Breuken. Van de Wonden des Aangesigts en Van de Wonden des Hals. Hare verscheidene soorten en veiligste genesing, zoo uit de Leere der Oudheid als hedendaagse Practyk vertoont, En door aanmerkelyke voorvallen bevestigt. Door Wouter Schouten. Chirurgyn in Haarlem. Tweede Druk. Te Rotterdam, By Hermanus Kentlink, Boekverkooper agter het Stadshuis 1726. (15.4 × 9.6 cm, (32) + pp 3 tot 296 + (4) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2546).

Opdracht aan de Burgemeesteren van Haarlem, voorrede tot den lezer, 12 hoofdstukken, verhandeling van de wonden in het aangezicht (p. 223), verhandeling van de wonden van den hals (p 260). Lijst der boeken te bekomen in den boekwinkel van H. Kentlink. De Catalogus van het Genootschap ter bevordering der Geneeskunde vermeldt een uitgave te Amsterdam van Someren 1694 in 8.

Heelkunde [1727 Schouten] Verhandeling van de tegennatuurlyke Gezwellen, In haare verscheidene Soorten, Oorzaken, Teekenen, Voorseg-

gingen en Genesingen Vertoont, En op onwrikbare Gronden van Reden en Ondervinding, Door vyftigjaarige Konstoeffening en veel opmerkelyke gevallen bevestigt. Ten diensten voor Leergierige jonge Heelmeesters. Door Wouter Schouten. Heelmeester en Practisyn in Haarlem. Te Rotterdam, By Hermanus Kentlink, Boekverkooper agter 't Stadhuis 1727. (15,3 × 9.8 cm, (34) + 916 + (5) pp, Bi Un Gent me 2011 a).

Opdracht aan Frederik Ruysch, voorrede tot den lezer, drukker tot lezer, bladwijzer, 36 hoofdstukken, lijst van boeken te bekomen in den boekwinkel van Herm. Kentlink.

Wouter Schouten, Haarlem 1638 † Haarlem 1704, heelmeester te Amsterdam, en chirurgijn op de schepen van de Oost-Indische Compagnie. Hij bestreedt de denkbeelden van Blankaart, Bontekoe, Overkamp en vander Sterre. Hij beoefende ook de poëzie, en schreef: ‘God verheerlijkt in zijne Heerlijkheid, Regtvaardigheid, Barmhartigheid en onuitsprekelijke liefde, tot troost der Heiligen en de bespiegeling van de goddelijke waarheid, digtkundig verklaard’.

Schrage, A. Zie 1782 Theden.

Geneeskunde. 1778 Schrage Ant. Verhandeling over de drenkelingen. Amsterdam 1778 in 8.

Heelkunde [1779 Schrage] Kunnen wy ons overtuigd houden dat een waare Kanker immer zonder de afzetting tot geneezing is gebragt? Welke ongemakken zyn het veelal, die zich onder de gedaante van deeze woedende kwaal vertoonen, en onder dien naam of geneezen, of door erger dwaaling, als ongeneeslyk behandeld worden? Hoe veelerlei is de oorsprong van dusdanige misslagen, naar de verscheidenheid der lydende deelen, naar de onderscheiden soorten van kankers, of naar den byzonderen aart van het bedrieglyk ongemak, 't welk men 'er te onrecht voor aanziet? En kan, eindelyk, ook zodanig een ongemak ooit wel tot wezenlyken kanker ontaarden? (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1779 IV pp 207-286, Bi Un Gent me 366 a).

De kwaal moet ten spoedigste bestreden worden; tijdverzuim is schadelijk en kan het kwaad verergen.

Geneeskunde. 1782. Schrage A. De genees- en heelkunde. Amsterdam 1782 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde [1786 Schrage] Hoe verre kan de kennis, en tevens het oordeel over Ziekten, 't zy dezelve heet en kortstondig, 't zy dat ze langduurig en kwynende zyn, uit de beschouwing van het water op vaste gronden van reden en ondervinding afgeleid worden, zo ten aanzien van den Staat der vochten in vaste deelen in 't algemeen, welke door het water wordt aangeduid, als van de byzondere wegen waar langs het zynen loop genomen heeft, als de Nieren, Pisleiders, Blaas, enz? Door A. Schrage, Medicinae Doctor te Amsterdam. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1786 XI pp 57-208, Bi Un Gent me 366 a).

Schröder J. Zie de Farvacques 1741.

Anatomie. 1721 Schuijl François. Catalogus van alle de principaelste rariteiten die op de anatomiekamer binnen de stad Leiden vertoond werden. Leyden 1721 in 8; Leyden 1730 in 8; Leyden 1743 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geschiedenis. 1739 Schultens Alb. Academische redevoering ter gedachtenisse van den grooten Herman Boerhaave. Uit het Latyn vertaald door J.J. Schultens Az. Leyden 1739 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1748 Schultetus Joh. Het vermeerderde wapenhuis der heelmeesters. Amsterdam 1748 in 8 (Bi Un Amsterdam). Zie Scultetus.

Diergeneeskunde. 1770 Schutt G.J., Roemer E.J., van Lanckom P en Greeve G.. Brief aan Petrus Camper behelzende eenige proeven omtrent de inëntinge der besmettelyke vee-ziekte, genomen in de Vryheid van Utrecht. Utrecht 1770 (Bi Un Amsterdam).

Physiologie. 1791 Schutte G. Verhandeling over de verandering der lucht bij de ademhaling en de avoortbrenging der dierlijke warmte. Alg. Vaderl. Letteroefeningen 1791 I 2 p 458.

Water. 1742 Schutte Joh. Hendr. Beschryving van de nieuw uitgevondene Cleefse gezondbron. Amsterdam 1742 kl in 8. (Bi Un Amsterdam).

Water. 1743 Schutte Joh. Hendr. De krachtige werking der Cleefse gezondbron. Amsterdam 1743 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Water. 1744 Schutte Jos. Hendr. Het recht gebruik en krachtige werking der Cleefsche gezond-bron. Cleef 1744, 1746, 1751 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde [1754 Schutte J.H.] Zonderlinge genezing aan een jongeling te Kleef, Door eene Molenwiek omtrent zes loot Hersenen uit het

Hoofd geslagen: Door J.H. Schutte, M. Dr. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1754 I pp 94-111, Bi Un Gent Hi 2045).

Geteekend uit Cleve 25 Sept. 1752, J.H. Schutte, Bronmedicus, Altrogge Chirurgus, Bloem Chirurgus.

Chemie [1755 Schutte C.H.] Uitvinding van eene nieuwe manier om de vitriool-oly zoet te maken; door C.H. Schutte, M. Dr., J.H. Filius. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1755 II pp 395-412, Bi Un Gent Hi 2045).

Behandeling met alcohol, wat wij heden estervorming noemen. Schr. onderscheidt de mijnstoffelijke uit mineralen, de groeijige uit planten, en de dierlijke uit dierenzuren.

Heelkunde [1757 Schutte J.H.] Geneezing eener Wonde Door den rechter Slaap der Hoofds tot de Hersenen doorgegaan Door J.H. Schutte. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1757 III pp 566-574, Bi Un Gent Hi 2045).

Verloskunde [1771 Schutte] De wel onderwezene Vroedvrouw, of grondig en beknopt Onderwys, Van hetgeen een Vroedvrouw weeten, en by alle voorkomende natuurlyke en tegennatuurlyke zwaare Geboortens door vaardige Handgreepen, verrichten moet. Als mede wegens de toevallen der Kraamvrouwen en Kinderen, Benevens, de Middelen daar toe dienstig. Als ook betreffende de Minnens. Zo wel ten nutte, der Vroedvrouwen als Huisvaders. In Vraagen en Antwoorden, saamengesteld, door Johann Hendrik Schutte, Med. Doct. en s'Lands Medicus van het Hertogdom Kleef en het Graafschap Mark. Oudste Medelid van het Provinciaal Collegium Medicum te Kleef, Ontdekker en Medicus der Kleefsche Gezondbron. Met Platen. In 's Gravenhage, By Hendrik Bakhuysen, M.DCC.LXXI. (20.3 × 12 cm, VIII + 224 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2599).

Voorbericht uit Kleef 7 Nov 1770, bladwijzer, 22 hoofdstukken, alphabetisch register (p 207).

Geneeskunde [1781 Schutte C.H.] Hoedanig is het eigenaardig en onveranderlyk onderscheid tusschen zuuren, die men uit het Ryk der Delfstoffen vervaardigt, en Zuuren, welke het groeiend Ryk verschaft? En welk een invloed heeft dat onderscheid op de Geneeskunst? Door C.H. Schutte, Doctor in de Wysbegeerte en Geneeskunde, Professor in de Vroedkunde, Lid van het Koninglyk Provinciaal Geneeskundig Kollegie, Opziender der

Cleefsche Gezondbron, en Physicus in Cleef. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1781 VI pp 167-182, Bi Un Gent me 366 a).

Geneeskunde [1791 Schutte G.] Heeft het inwendig gebruik der Flores Zina tot nog aan de verwachting van den grooten Gaubius, die allereerst de aanmoediging daartoe gegeeven heeft, voldaan?.... Door G. Schutte, Medicinae Doctor te Amsterdam. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1791 XV pp 1-128, Bi Un Gent me 366 a, me 4598³).

Verloskunde. 1799 Schuuring B.J. Vroedkundige waarneeming. Den Haag 1799 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Pokken. 1770 Schwencke M.H. Brief over het getal en den ouderdom der gestorvenen aan de kinderpokjes. 's Hage 1770 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Plantenkunde [1774 Schwenke M.W.] Beschryving en afbeelding van een nieuw geslacht van Planten, Fagelia genaamd; door M.W. Schwencke. (In Verhandel. Bat. Gen. Rotterdam 1774 I pp 473-476 Bi Un Gent Hi 9621).

Plantenkunde. 1756 Schwenke M.W. Verhandeling over de waare gedaante, aart en uytwerking der Cicuta aquatica Gesneri of groote waterscheerling, een gewas, 't welk hier te lande in menigte voorkomt en genuttigd van de doodelykste gevolgen is. 's Gravenhage 1756 in 8.

Plantenkunde [1766 Schwenke] M.W. Kruidkundige Beschrijving der in- en uitlandsche Gewassen, welke heedendaagsch meest in gebruik zijn, door Mart. Wilh. Schwencke, Med. Doct. en Professor in de Botanie. In 's Gravenhage, Gedrukt voor den Autheur, By Jacobus Van Karnebeek, M.DCC.LXVI (22.1 × 13.7 cm, (8) + 327 + (9) pp, Kon Bi Brussel VH 6443).

Beschrijving van 586 planten in het kader van de rangschikking van Linnaeus. In een bijvoegsel de beschrijving van het geslacht Schwenckia door David Van Rooyen.

Marten Willem Schwencke, 1707 † 1785, was arts te 's Gravenhage.

Physiologie [1748 Schwencke] Th. Haematologia, ofte Verhandeling van het Bloed, Doorgaans met Proefnemingen gestaafd; Mitsgaders Eene Ontleedkundige Aanmerking nopens Den Inwendigen Band der Holligheid van het Heupe-Been, welke het Hoofd van 't Dye-Been vastmaakt; Door den Heere Thomas Schwencke, Hoogl. in de Ontleed- en Heelkunde in

's Hage. Uit het Latyn vertaald Door Abr. Westerhoff, M.D. Verrykt met Plaaten. In 's Gravenhage, By Ottho en Pieter van Thol. En te Rotterdam, By Hermanus Kentlink, MDCCXLVIII. (20.2 × 12.2 cm, XXX + 362 pp, Bi Un Gent me 1313).

Opdracht aan den Magistraat van 's Gravenhage van Westerhoff uit 's Hage 1 Oct. 1743, Voorrede van den schrijver, voorrede van den vertaler, Lijst der 19 hoofdstukken en van de anatomische aanmerkingen. De uitdamping van het bloed laat een overschot van een achtste over.

Bloed. 1744 Schwencke Thom. Haematologia, ofte verhandeling van het bloed. 's Gravenhage 1744 in 8, 1748 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde [1745 Schwencke] Th. Schets van de Heelmiddelen en haar Uytwerkingen op het Lichaam door Thomas Schwencke, Prof. Anat. Chir. In 's Gravenhage, By Joh. Mart. Husson. M.DCC.XLV. (19.6 × 11.7 cm, (8) + 104 pp, Bi Un Gent me 1615).

Opdracht aan Johan Ten-Hove, voorbericht, tafel der hoofdstukken, Overzicht in 16 hoofdstukken.

Geneeskunde [1753 Schwencke] Th. Schets van de Heelmiddelen en haar Uytwerkingen op het Lichaam. Door Thomas Schwencke, M. Dr. Prof. Anat. et Chir. Tweden Druk. Merkelyk vermeerdert. In 's Gravenhage, By Ottho en Pieter van Thol. Rotterdam, Hermanus Kentlink, M. DCC.LIII. (19.5 × 11.7 cm, (10) + 174 pp, Bi Un Gent me 1615 a).

Opdracht van Thomas Schwencke aan zijn broeder Martinus Wilhelmus, voorbericht, tafel der 16 hoofdstukken. Op p 125 komt een verklaring der genoemde samengestelde heelmiddelen.

Heelkunde [1754 Schwencke Th] Aanmerkingen over de weer (Callus) der Beenen. Door Thomas Schwencke. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1754 I pp 39-55, Bi Un Gent Hi 2045).

Geneeskunde [1754 Schwencke Th.] Bericht aan de Maatschappye gegeeven, wegens eene zeer spoedige Geneezing eener Beroerdheid, of ten deele verlamminge: hersteld door het Ryden op een Wagen, door den heer Professor Thomas Schwencke. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1754 I, pp 514-516, Bi Un Gent Hi 2045).

Gunstige werking van beweging en schudding bij een vrouw van 29 jaren, door beroerte verlamd.

Heelkunde [1755 Schwencke Th.] Aanmerkingen over verscheide manieren van bloedstelpen, en de voornamste bloedstelpende middelen in de Heelkunde; door Thomas Schwencke. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1755 II pp 225-250, Bi Un Gent Hi 2045).

De middelen zijn: adstringentia zooals terpentijn, alcohol, het vuur, brandmiddelen zooals zuren, toebindingen of toestroppingen, het terugtrekken van een gansch afgesneden slagader, banden b.v. met Agaricus.

Heelkunde [1758 Schwencke Th.] Voorbeeld, opgegeeven door Thomas Schwencke, hoe eene samengestelde breuk, gevaarlyk door veele toevallen, gelukkig behandelt en geneezen is. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1758 IV, pp 133-140, Bi Un Gent Hi 2045).

Pokziekte. 1756 Schwencke Thom. Noodig bericht over de in-entinge der Kinderpokjes in 's Hage. 's Gravenhage 1756 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Verloskunde [1758 Schwencke Th.] Beschryving van eene nageboorte, waarin drie moederkoeken (placentae) zich vertoonden; opgegeeven door Thomas Schwencke. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1758 IV pp 141-148, Bi Un Gent Hi 2045).

Pokken [1760 Schwencke Th.] Aanmerkingen op het getal der Dooden van 1756, 1757 en 1758. In welke twee laatste Jaaren de Kinder-pokjes gegrasseerd hebben in 's Gravenhage. Door Thomas Schwencke (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1760 V pp 158-167, Bi Un Gent Hi 2045).

Gynaekologie [1760 Schwencke Th.]. Beschryving van een nieuw werktuig om de Lyfmoeder te ondersteunen; door Thomas Schwencke. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1760 V pp 206-211, Bi Un Gent Hi 2045).

Pokken [1765 Schwencke Th.] Aanmerkingen op het getal der dooden van A^o 1759. 1760. 1761. 1762 en 1763. In welke twee laatste Jaaren de Kinder-pokjes Gegrasseert hebben in 's Gravenhage. Door Thomas Schwencke (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1765 VIII¹ pp 485-494, Bi Un Gent Hi 2045).

Tabak. 1630 Scriverius P. Saturnalia ofte poëtisch vastenavond spel vervattende het gebruyck ende misbruyck van den Taback. In het Nederl. vertaald door S. Ampzing. Haarlem Roman 1630 in 4.

Heelkunde. 1657 Scultetus Joh. Magazyn ofte Wapenhuys. In het welcke uytgebeelt gevonden worden, de instrumenten.... tot de manuale operatien vereyscht worden. Amsterdam Brouwer 1657 in 8; 2^e druk Dordrecht 1657 kl in 8 (Bi Un Amsterdam). Zie Schultetus Joh.

Heelkunde. 1671 Scultetus Joh. Het wapenhuys der chirurgie. Amsterdam Van Someren 1671 in 8 (Bi Un Amsterdam) Zie Schultetus Joh.

Heelkunde. 1671 Scultetus Joh. Het nieuwe wapen-huys der chlrurgie. Amsterdam van Someren 1671 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1748 Scultetus J. Het vermeerderde wapenhuis der heelmeesters. Waar in alle de kunstbewerkingen en afbeeldingen tot de heelkonst nodig. Alsmede aanmerkingen en 100 heelkundige waarnemingen, verz. van J.B. van Lamzweerde. Beneffens kort begrip tot de chirurgie. Vert. en verm. d. Ger. Dicten. Amsterdam 1748, 2 vol.

Heelkunde. 1786 Seedorf Joan. Died. Aanmerkelyk gevolg van eene spina ventosa of zoogenaamde been-eter van het os femoris. Amsterdam 1786 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Visscherij. 1640 Semeijns N. Corte beschrijvinghe over de haringvisscherijen in Holland. 4^e druk, Amsterdam 1640 in 8.

Aardkunde. 1763 Semeijns N. Kortbondige redeneering over de gesteldheid van den aardkloot van binnen. 's Hage 1763 in 8.

Magnetisme. 1767 Semeijns N. Het nieuw ontdekte magnetische systeem. Enkhuizen 1767 in 8.

Landbouw [1785 Sencie] Den Pagters, Landsmans en Boeren Handboek en Almanach, of Noodzaeklyk Onderwys voor den Landbouw, verdeelt In XII Hoofdstukken, volgens de XII Maenden des Jaers. Vervattende Alles wat men in ieder Maend, zoo op het Veld, in de Hoven, als in Huys te verrichten heeft, om de Landen op d'hoogste weirde te brengen; het verbeteren der Weeden, Bosschen en Landen; het planten, kweeken en opdoen van den Saffraen, Luzerne, Sain-Foin, Hope; enz. het kweeken der Biën, Faisanten, Visschen; enz. benevens eenen onschatbaeren middel om het Zwart Graen, gezeyd Masscher, uyt de Terwe of Graen te bannen. Zeer

profytig Voor alle Buyten-lieden, en zeer gevoeglyk en dienstig voor de Landsmans Kinderen, om hun dit Werk door de Schoolmeesters van jongs af aen te doen leeren en inboezemen. By-een verzaemelt Uyt verscheyde schoone Werken en in de nederduytsche Taele overgezet Door P.J. Sencie, Greffier van Poneques en Canegem, &. Te Gend, By J.F. Vander Schueren, in de Breydelstege by d'Appel-brugge. MDCCLXXXV (19.2 × 11.6 cm, (4) + VIII + 72 + 62 + (2) pp, Bi Un Gent HN 1190).

Opdracht aan Ludovicus-Ernest-Carolus-Antonius-Hubertus de Preudhomme d'Hally, burggraeve van Nieuport enz. Voorrede tot den lezer. Het werk is verdeeld in twee stukken: 1^e voor de 6 eerste maanden, 2^e voor de 6 laatsten. Op het einde een tafel van zaken.

Pest. 1663 Sengnerdius Arn. Ondersoeck van de pest. Overges. door E.A. Amstelredam bij Evert. Nieuwenhof 1663 in 4. (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde [1646 Sennert] Verhandeling der Tooversieckten. Geschil van de Schoôt- en Steeck-vrije. Geschil van de Wapen-salve. Paracelsi Vrye-Konst, Uyt verscheyde Latijnsche Boecken D. Sennerti vertaelt, en by een geschickt door D. Jonctys. t'Amsterdam, By Gijsbert Lansz van Veen, Boeck-verkoper, in de Hooghstraet. Anno 1646. (14.2 × 9 cm, (26) + 331 + (8) pp (Bi Un Amsterdam, Kon Bi Brussel VH 7814).

De Catalogus van het Genootschap tot bevordering der geneeskunde noemt een uitgave te Dordrecht in 4 sd (1638), en een uitgave te Amsterdam bij J. Fr. Stam in 8 ook in 1646.

Het boek begint met een titelprent, een opdracht van D. Jonctys aan Cornelis van Beveren geteekend uit Dordrecht 1 Oogstmaand 1638 en een voorrede tot den lezer. Daarna 4 Nederlandsche gedichten: het 1^e van Gisbertus de With uit Dordrecht 16 Juli 1638, het 2^e van Corn. Bog, het 3^e van J.T., M.D., het vierde getiteld Kort begrip, doch zeer lang (12 pp!) geteekend Syt. Jonck.

Hier alleen het 1^e stuk:

Op D. Sennerti Verhandelingh der Toover = sieckten, &.
Vertaelt door den gheleerden Heere, Dan: Jonctys. M.D.

Verandering van sin, van mening', of van oordeel,

Streckt andere tot na, en andere tot voordeel:

 
Voor my, men acht' en segg' mijn seggen wanckelbaer,
 
Ick volgh, nu eerst bericht, Sennerti meeningh' naer.
 
Dit is de derde reys, dat ick van sin verander,
 
Op 't stuck van Tooverij: maer d'eerste sin, en d'ander,
 
Die waren bey gegront op ydelheyt, en waen.
 
De eerst' is met mijn jeugt begonnen, en vergaen:
 
Alleenlick aengewent om kind'ren te vervaren;
 
En geen geloove waert voor weynigh meerder jaren.
 
Daerna, gelijck mijn eerst bedrooch mijn al-geloof,
 
Heeft Schot voor Tooverij mijn blint gemaeckt en doof,
 
En geen geloof gebaert, en 't al-geloof verdreven.
 
Nu komt mijn waerde vrint, en Sennerts tweede leven,
 
Om dat hy sijn Romeyns soo deftighlick vertaelt,
 
Soo duydelick beschrijft, en bondichlich verhaelt:
 
Nu komt mijn waerde vrient met pit van ware reden,
 
En stelt, voor mijn vertreck, my heel en al te vreden,
 
En weet m'uyt al- en geen, een wat-geloof te smeên,
 
Geloof dat niet in al bestaet, noch oock in geen.
 
Dus treckt sijn soete tongh, mijn, naer een anghstigh woelen.
 
Uyt ydelheyt en waen, tot een oprecht gevoelen;
 
En lock mijn hert en sin soo gansch en gaer tot hem,
 
Als uyt een Circes sangh, of een Sirenes stem.
 
Noch meer, geleerde Artz, die schrickelicke woorden,
 
Die noyt de Duyvel dan van ware Hexen hoorde,
 
Die maken dat ick ducht' (behoudens uwe gunst)
 
Of ghy oock t'eenemael al vry zijt van de kunst.
 
In Dordrecht, den 16 Julij, 1638. 's daegs
 
voor mijn vertreck naer Bresil.
 
Gisbertus de With. J.C.

Het boek bevat, zooals in den titel aangekondigd, 4 stukken:

1^o	Verhandeling der Toover-siecken (pp 1-185) over de ziekten door de tooverije of fascinatio veroorzaakt.
2^o	Geschil van de Schôot en Steeck-vrije (pp 187-220), ‘Waer in bepleyt wert, of 'teen Christen vrij staat, door Omhanghselkens, aen-gebonde Teecken-beeldekens, of andere diergelijcke middelen, sich selven voor alle wapenen onquetsbaer te maken’.
3^o	Geschil van de Wapen-Salve, (pp 221-254) ‘Waer in doorsocht werd, of het aensmeren van dese Salve, aen messen, swaerden, of diergelijcke wapenen meer, waer door eenige wonden zijn veroorsaeckt, tot genesing dier selfdiger wonden, natuerlicker wijse, yets kan doen.’

4^o	Paracelsi Vrye-Konst, onvry ghemaeckt door D. Sennertum (pp 255-331) met een bijvoegsel over de kracht der inbeelding.

Jonctys heeft voor doel gehad tegen het onnoozel, het bedrieglijk, het lichtvaardig van de tooverij te waarschuwen.

Op het einde, een alphabetisch register over al de stukken.

Daniel Sennert, Breslau 1572 † Wittemberg 1637, arts en hoogleeraar in de geneeskunde te Wittemberg. Hij bestreed de uiteenzettingen van Aristoteles en bewees het nut van de chemie, die hij in het onderwijs te Wittemberg invoerde. Hij schreef onder meer: Institutionum medicinae lib V, Wittemberg 1611, 1628, 1667 in 4; De chymicorum cum Aristotelicis et Galenicis consensu, Wittemberg 1619 in 8; Medicinae practicae lib. VI, Wittemberg 1628-1635, 6 deelen in 4.

Wat Daniel Joncktys of Jongtys beterft, hij leefde te Dordrecht en Rotterdam rond 1650 en schreef: Hedendaegs Venus en Minerva Tover-Siecktens.

Dierkunde. 1728 Sepp J.C. Beschouwing der wonderen Gods in de minstgeachte Schepzelen of Nederlandsche Insecten, volgens eigen ondervinding beschreeven, naar 't leven naauwkeurig getekent, in 't Koper gebracht en gekleurd door J.C. Sepp. Amsterdam 1728 in 4; Amsterdam 1762, 4 vol. in 4; Amsterdam 1762-1860, 8 deelen in 4.

Sepp. Zie 1770 Houttuyn.

Sermes Jan. Zie 1726 Douglas.

Pharmacie. 1796 Sepp J.C. en zoon. Afbeeldingen der artseny-gewassen. Met derzelver Nederlandsche en Latijnsche beschrijvingen. Amsterdam J.C. Sepp en Zoon, 1796-1800, 6 vol.

Hygiene. 1690 Sermes Ger. Kortbondige verklaring van de gesonde en de ongesonde stand des mensche. Amsterdam De Jonge 1690 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1726 Sermes Jan. Lithomia Douglassiana ofte een niewe wijze van steen-snyden. Utrecht 1726 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Servaas W. Zie 1775 Gaubius.

Plantenkunde [1789 de Servais]. Korte Verhandeling van de Boomen,

Heesters en houtagtige Kruid-gewassen, Welke in de Nederlandsche Lugtstreek de winterkoude konnen uitstaan, en dienen tot beplanting van Lusthoven, Laanen, Haagen, Wild- en Wandel-Bosschen, enz. Opgesteld na de Letter-order der latynsche naamen, aanwyzende wat Klas en Rang zy hebben in het samenstel der planten van den Heer en Ridder Linnaeus. Waar by Overal de natuurlyke groei-plaats, aankweeking, de hoedanige grond, stand-plaats, de bekwaame afstand waar op zy moeten geplant worden en het huishoudelyk gebruik der zelve, beknopt en klaarlyk is aengetoond. Met een afbeelding van de Kenteekens der Klassen. Tot Mechelen, By Petrus Josephus Hanicq, Boekdrukker. MDCCLXXXIX. Met Goedkeuring. (18.8 × 11 cm, XII + 237 pp, Kon Bi Brussel VH 6510).

Overzicht volgens het stelsel van Linnaeus; plantennamen in het Latijn, Nederlandsch, soms ook Fransch en Engelsch. Op het einde een alphabetische bladwijzer. Het boek bevat een aanteekening, door Ch. Van Hulthen te Gent 3 dec 1831 geschreven, waarin de schrijver wordt bekend gemaakt: Gaspar Joseph de Servais, geboren te Braine-l'Alleud op 13 Juli 1735, liefhebber van boomen, boeken, en geschiedenis der Nederlanden, wonende te Mechelen en aldaar overleden op 21 Maart 1807.

Plantenkunde. 736 Seuter Barthol., Ridinger Joh. El. en Weiman Wilhelm. Duidelyke vertoning, eeniger duizend in alle vier waerelds deelen wassende bomen, stammen, kruiden, bloemen, vrugten en uitwassen, etc. Waar in de leevendige verwen, na haar natuur, door een geheime en voor deze nooit bekende konst door de beroemde konstenaars Barthol. Seuter en Joh. El. Ridinger Nieuw uitgevonden, met veel moeite in zuivere kopere door platen gebragt, vertoont worden Johan Wilhelm Weimann. Te Amsterdam, bij Zacharias Romberg, 1736-1748, 8 vol in fo.

Heelkunde [1751 Sharp] Oordeelkundige aanmerkingen over de Heelkunde in 't algemeen, en de Behandeling der Operatien in 't byzonder, benevens de Instrumenten daar toe dienende: Waar in de gevoelens der voornaamste hedendaagsche Heelkundigen van Europa ter toetse gebragt, derzelver laatste Ontdekkingen voorgesteld en door nieuwe Aanmerkingen, op reden en ondervinding steunende, ophegelderd worden; Door den Heer Samuel Sharp, Lid der Koninklyke Societeit en Heelmeester in 't Guy's Hospitaal te Londen. Naar den Engelschen Druk in 't Nederduitsch vertaald. Te Amsteldam, By F. Houttuyn. MDCCLI. (23 × 14 cm, (24) + 508 + (58) pp, Bi Un Gent me 1086).

Voorrede van den schrijver, voorrede van den vertaler,

41 hoofdstukken, uitlegging der afbeeldingen, verklaring van talrijke kunstwoorden, alphabetische bladwijzer.

Geneeskunde. [1742 Shaw] Nieuwe oeffening der Geneeskunde, Behelzende eene Beschryving van de Ziekten, derzelver Oorzaaken, Kentekenen, Voortekenen en Hulpmiddelen, Geschikt naar de wyze der beste, inzonderheid nieuwe Schryvers der Geneeskunde, door Peter Shaw, Geneesheer te Scarborough. Naar den Vyfden Druk uit het Engelsch Vertaald, en met eenige Aantekeningen vermeerderd. Eerste Deel. Te Amsterdam, By Isaak Tirion, 1742. (20 × 12 cm, (24) + 596 pp, Bi Un Gent me 1448, Bi Un Amsterdam). Het Tweede deel medegebonden (4) + 412 + (11) pp.

In het 1^e deel: Voorrede van den schrijver, voorrede van den vertaler; 23 afdeelingen: ziekten van hoofd, oogen, neus, tong, tanden, ooren, keel, longen, hart, bloed, maag, vergiften, ziekten van lever, darmen, blaas, nieren, buik, aars, huid, gezwellen, bloedstortingen, gewrichten, zeeziekten.

In het 2^e deel: 11 afdeelingen, ziekten der vrouwen, ziekten van de verlossing, ziekten der kinderen, ziekten met heelkundige bewerkingen. Op het einde een alphabetisch register voor de twee deelen.

Geneeskunde [1791 Shaw]. Nieuwe huislyke Geneeskunde, of Raadgeeving voor de gezondheid van den gemeenen man; behelzende eene beschryving van de ziekten, derzelver oorzaaken, kentekenens, voortekenen en hulpmiddelen, gevolgd naar de beste geneeskundige schryvers, en gestaafd door eene veeljaarige eigene ondervinding, door Pieter Shaw, M.D. Naar den vyfden druk uit het Engelsch vertaald. Eerste deel. Te Amsterdam, by J.B. Elwe, 1791 (21.6 × 14.0 cm, (26) + 596 pp). - Id. Tweede deel (16) + 412 + 12 pp, register, Kon Bi Brussel VB 4628¹).

Shipton Jac. Zie Bath 1698.

Metalen. 1651 Sieuwert J. Tafelen van reeckeningen in 't goudt en silver. Amsterdam 1651 kl in 4.

Sigault. Zie Coppens, Lauverjat.

Verloskunde [sd Sigault] Redenvoering over de voórdeelen van de Doorsnyding der Schaembeens-Vereeniging, in de moeylyke Baeringen. Gevolgt doór drie Verbaele Processen, Gemaekt ter gelegentheid deézer Konstbewerking, gedaen op de Vrouw Vespres dóór Mr. Sigault, M.D. en Lid van verscheide Genootschappen. Uit het Fransch In het Nederduitsch over-

gebragt, met eene Voórreden en eenige Aenteekeningen verrykt, doór B.C., Geneésheer. Tot Gend, By J.F. Vander Schueren, Boekdrukker op de Groenselmerkt. (19.7 × 11.7 cm, XXII + 57 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2706 en G 3250).

Voorrede van den vertaler, voorbericht van den schrijver, overzicht in 2 deelen. De proces-verbalen worden opgesteld door verscheidene geneesheeren en heelmeesters, waaronder Desessartz deken.

Bijen. 1783 Sijbel H.F. Over het voortteelen der bijen. Haarlem 1783 in 8.

Geneeskunde [1778 Sikken] Waarneeming van een hardnekkig coliecq, verzelt met een aanmerkelyke (tympanites) trommelzugt, en gevolgt door een (ascites) buikwaterzugt, langs den afgang geneezen. Door J.A. Sikken, Chirurgyn te Aarlanderveen. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1778 III pp 469-477, Bi Un Gent me 366 a en me 4627⁷).

Silvius. Zie Sylvius.

Geneeskunde. 1786 Simmons Sam. Foart. Het geneeskundig journaal van Londen. Uit het Eng. door F.A. Van Zandycke. Brugge 1786 in 8 (Bi Un Amsterdam). Zie Van Zandycke.

Geneeskunde. 1755 Simon Jean François. Verzameling van genees-, heel- en artzenykundige aanmerkingen en waarneemingen. In 't Nederlandsch vert. Delft 1755-1756 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1702 Simons Guill. Den Troost der armen, inhoudende lichte ende souvereine remedien tegen verscheide siekten. Gendt en Antwerpen 1702 in 12 (60 pp).

Genoemd door Broeckx (Essai sur l'histoire de la medecine belge p 310) met de vermelding: XLI druk.

Geneeskunde. [sd. Simons]. D.O.M. Den troost der Aermen; Behelsende lichte ende souvereyne Remedien, Tegen verscheyde Sieckten, Wonden, Geswellen, en andere quaelen des Lichaems van den mensch. Door De ondervindinge goet gekeurt, tot grooten dienst ende troost van vele behaeftige menschen welcker quaelen ongeneselyk schynen te wesen. Seer dienstig in alle Familien en Hospitalen. V. Druck. Door den Auteur vermeerdert Met nieuwe remedien voor menschen en beesten. Tot Ghendt, By Cornelis Meyer, op d'Hoog-poorte in 't gekroont Sweert, (15.2 × 9.1 cm, 61 + (3) pp, Bi Un Gent G 3306²).

Genoemd in de Bibliographie van Van der Haeghen (III, 70). Voorrede; goedkeuring uit Kortrijk 29 juni 1712 geteekend Joannes Verslype, Pastoor en Deken der Christenheyt Keurder der Boecken. Daarna de volgende verzen:

 
Tot den Leser
 
Myn opset is ô Vrient, die sult dit Boeckxken lesen,
 
Te leeren hoe men kan, die qualen heeft genesen:
 
Eylaes! hoe menig mensch is door d'onwetentheyt
 
Der Chirurgyns geraekt in groote swarigheyt.
 
Den eenen had de Vorst in hant of voet gekregen,
 
Den anderen was gequetst door nagel, mes of degen,
 
Een schromelyk geswel vol etter en vol brant,
 
Of ander accident in aensicht, voet of hant.
 
Had menig ander mensch op 't onversiens bevangen,
 
Men liep, men sont, men riep, om hulp met groot verlangen.
 
Den Regel generael wert in het werck geleyt,
 
Terstont daer wort gesneen of corosyf bereyt.
 
Hier wort' er een de teen of vinger af-gesneden,
 
Daer den geheelen voet, de handt of ander leden,
 
Wat eene droeve saek voor alle vrouw of man,
 
Die sonder wercken niet den kost bekomen kan.
 
En is 't ook niet gebeurt, dat na seer luttel daghen,
 
Veroorsaeckt is de doot? den dooden sal 't niet klagen,
 
Dees dingen zyn geen konst, dit is seer ligt geleert
 
Die anders niet en kan, wort niet met regt ge-eert.
 
Dit is de waere konst, genesen sonder snyden,
 
Dit is 't het geen ick doe, en wilt het niet benyden.
 
Godt lof tot deser uer alles is wel vergaen,
 
Met de Remedien, die in dit Boeckxken staen.
 
Gebruyk se vryelyk, voor u, voor andere menschen,
 
Die zyn in pyn en angst, die naer genesing wenschen,
 
En schroomt dees salven niet, s'en zyn niet pynelyk
 
Sy syn van groote deugt en onwaerderelyk.

Het boekje bedraagt drie deelen: het eerste in 6 ‘Artickels’ vooral over bereiding van zalven; het tweede met allerlei geneesmiddelen, het derde betreffende de behandeling van beesten en paarden. Op het einde een register.

In het boek vindt men geen naam van schrijver, die volgens de nakomende uitgaven Simons blijkt te zijn.

Geneeskunde [sd. Simons] D.O.M. Den Troost der Armen ...... IX Druck. Door den Autheur vermeerdert, Met nieuwe Remedien voor

Menschen en Beesten. Tot Gendt, by Servaes Somers, by de Jesuiten in den Salamander. (16.5 × 9.4 cm, 64 pp, Bi Un Gent G 2726).

Genoemd in de Bibliographie van Ferd. Van der Haeghen (VI, 192). Opgedraegen aan Burgemeester en Schepenen van Kortrijk door Guilliame Simons. Waarschuwing tot den lezer. Voorrede van den auteur, bijna dezelfde als bij den 5^en druk, en hetzelfde gedicht. Maar de goedkeuring van J. Verslype is hier gedagteekend op 19 januari 1711, aldus ongeveer 1 ½ jaar vroeger als de 5^e druk. Zelfde stof en indeeling als bij den 5^en druk.

Geneeskunde [1739 Simons] D.O.M. Den Troost der Armen, Behelsende lichte ende Souvereyne Remedien...... XII Druck. Door den Autheur vermeerdert, Met nieuwe Remedien voor Menschen en Beesten. Men vindse te Coop tot Ghendt. By Michiel de Goesin, regt over den Raedt in de Drukkerye van 't groen Cruys. 1739 (14.2 × 8.9 cm, 68 + (4) pp, Bi Un Gent Acc 720¹).

Genoemd in de Bibliographie van Ferd. Van der Haeghen (III, 225). Evenals voor den 5^en druk opdracht van Burgemeester en Schepenen van Kortrijk door Guilliame Simons; ook voorrede, waarschuwing en verzen. De approbatie van J. Verslype is ook uit Kortryk 19 januari 1711.

Geneeskunde [1746 Simons] D.O.M. Den Troost der Armen, ...... XIII Druk. Door den Autheur vermeerdert, Met nieuwe Remedien voor Menschen en Beesten. Tot Gendt, by Michiel de Goesin, regt over den Raedt in de Drukkerye van 't groen Cruys, 1746 (15.0 × 9.2 cm, 68 + (4) pp, Bi Un Gent G 2152).

Genoemd in de Bibliographie van Ferd. Van der Haeghen (III 228). Zelfde tekst als 1739.

Geneeskunde [sd Simons] D.O.M. Den troost der Arme Inhoudende Veel lichte en souvereyne Remedien...... Den XL Druck Door den Autheur op een nieuw oversien, verbetert en vermeerdert, met veel nieuwe remedien soo voor Menschen als Beesten. Tot Gendt gedruckt ten koste van den Autheur. Men vindtse te Koope. t'Antwerpen, By de Weduwe van Andreas Paulus Colpyn, op de groote Merckt in de Pauw. (15.7 × 9.4 cm, 60 + (4) pp, Bi Un Gent G 6763).

Genoemd in de Bibliographie van Ferd. Van der Haeghen (VI, 322). Hetzelfde als 1746; alleen is de approbatie van Ver-

slype geteekend uit Kortrijk 29 juni 1721. Te bemerken valt dat in de uitgave van 1746, 13^e druk die approbatie van 19 januari 1711 is.

Geneeskunde [sd Simons] D.O.M. Den Troost der Aermen, Behelsende lichte ende souvereyne Remedien...... Desen laesten Druk vermeerdert met eenige nieuwe Remedien voor Peerden ende Horn-beesten, mitsgaders een Tafel der selve. Tot Gendt, By Jan Meyer, op d'Hoogpoorte in 't gekroont Sweirdt. (15.5 × 9.2 cm, 61 + (3) pp, Bi Un Gent G 2430).

Genoemd in de Bibliographie van Ferd. Van der Haeghen (III 366). Zelfde tekst als het vorig werkje, ook met de goedkeuring te Kortrijk op 29 juni 1712.

Geneeskunde. 1764 Simons W. Schat der armen, of huismedicijn boekje van veelderhande medicamenten. 4^e druk vermeerderd met den Troost der armen behelzende remedien tegen ziekten. Rotterdam 1764 in 8.

Andere uitgaven worden nog genoemd: Rotterdam 1711 in 8, 10^e druk 1731, 11^e druk 1736; verder 1749, 1791, 1800, 1809, 1822, 1857.

Geneeskunde. 1697 Van der Slaart P. Verantwoordinge tegen de beschuldiginge hem opgetigt in het natuerkundig vertoog over de onmogelijkheid der zoo genaamde sympathetische werking van Dr Herm. Lufnen. Rotterdam 1697 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Dierkunde [1768 Slabber] Waarneming van den oorspronk der paarelworm, met de daar uit komende goud-oogige stink-vlieg. Door Martinus Slabber. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1768 X² pp 387-412, Bi Un Gent Hi 2045).

De oorsprong kon niet vastgesteld worden.

Dierkunde [1768 Slabber] Waarneming van de gevleugelde zesendertig-tengelige vogel-luis. Door Martinus Slabber. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1768 X² pp 413-425, Bi Un Gent Hi 2045).

Het dier verdient de benaming van vlieg niet.

Dierkunde [1769 Slabber] Waarneming van een Oost-Indischen zeeworm. Door Martinus Slabber (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1769 I pp 387-393, Bi Un Gent Hi 1902).

Morphologische studie zonder microscopische aanteekeningen.

Micrographie [1778 Slabber]. Natuurkundige verlustigingen, behelzende microscopise waarneemingen van in- en uitlandse water- en landdieren. Door Martinus Slabber, Lid van de Keizerlyke Academie der Natuur-Onderzoekeren; van de keurvorstelyke Saxische Maatschappy te Oberlausnitz; van de Hollandsche en Zeeuwsche Maatschappyen der Weetenschappen te Haarlem en Vlissingen. Te Haarlem, By J. Bosch 1778 (25 × 19.3 cm, voorreden, 166 pp, namenlijst, 18 platen, Kon Bi Brussel Muller 4145, VH 7084, Bi Un Gent HN 530).

Het boek bevat, na een voorrede waarin wordt medegedeeld dat ieder stukje om de drie maanden zullen verschijnen, 18 stukjes. Ieder stukje is gewoonlijk samengesteld uit een prachtige plaat in kleuren met een uitleggenden tekst, en wordt telkens aan invloedrijke personen opgedragen. Het exemplaar van de Kon Bi Brussel bevat na het titelblad, 2 pp van namen van diertjes (in het exemplaar van de Bi Un Gent op het einde), en dan een titel voor het 1^e stukje, te Haarlem, bij J. Bosch 1769. Daaruit volgt dat de 18 stukjes in het licht tusschen 1769 en 1778 werden gezonden, aldus gemiddeld twee per jaar. De Verlustigingen werden in het Duitsch vertaald door L.P. Statius Muller, Nurnberg 1778 of 1781.

Martinus Slabber, Middelburg 31 oct 1740 † 's Gravenpolder 30 april 1835, ambtenaar, doch ook verzamelaar met wetenschappelijken geest. In 1848 gaf Edward Forbes, ter herinnering aan Slabber, den naam Slabberia aan een geslacht van Acalephen. Zie over Slabber: Vanderhoeven in Versl. en Meded. Kon. Akad. Wetenschappen Amsterdam 1862, 14, pp 270-285.

Water. 1719 Slare Fred. Berigt van de voortreffelyke eigenschappen van 't Pyrmontsch water. Amsterdam 1719 kl in 8. (Bi Un Amsterdam).

Verloskunde. [1783 Sleurs] Vroed- en Werktuigkundige Proefnemingen, waar door den Hefboom Verbeterd, en deszelfs gebruik, tot reddinge van de geklemde, of door de beenderen des bekkens opgehoude hoofden, uitgestrekter, en veiliger gemaakt wordt. Door P.W. Sleurs, Med. Doctor, en Chirurgyn Major in het Regiment Cavallerie van den Lieut. Generaal Baron van Tuyll van Serooskerken &. Te Utrecht, By B. Wild. MDCCLXXXIII. (22.5 × 13.9 cm, (2) + 49 + (1) pp, Bi Un Gent me 2677).

Sloane Hans. Zie Anonymus 1736, 1739.

Verloskunde [1765 Smellie]. Verhandeling over het Bespiegelend en

Bewerkend Deel der Vroedkunde; in 't Engels geschreven door William Smellie, Medicinae doctor, Na de derde Druk in 't Hollandsch gebragt, en met eenige weinige aanmerkingen en zaaken vermeerderd door Matthys van der Haage, Heel en Vroedmeester te Amsterdam. Te Amsterdam, By Jan Morterre, Boekhandelaar. MDCCLXV. (25.2 × 19.3 cm, XXII + XXVIII + 266 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 874).

Naamlijst der intekenaren op het werk, Bericht van den vertaler uit Amsterdam 29 Oct 1765, 2^e Voorrede van den vertaler uit Amsterdam 3 november 1766 (N.B. de uitgave draagt het jaartal 1765!), Inhoud van de vier afdeelingen.

Verloskunde [1765 Smellie] Verzameling van Ontleedkundige Afbeeldingen, met derzelver uitleggingen; benevens een kort begrip der Vroedkunde; dienende Tot opheldering eener Verhandeling over derzelver Bespiegelend en Bewerkend Deel; als ook van eenige Gevallen en Waarneemingen, deze Konst betreffende. Door William Smellie, Medicinae doctor, In 't Engels geschreven: In 't Hollands gebragt, en met Plaaten vermeerderd door Matthys van der Haage, Heel- en Vroedmeester te Amsterdam. Te Amsterdam, By Jan Morterre, Boekhandelaar. MDCCLXV (25.2 × 19.3 cm, 42 pp, Bi Un Gent me 874).

Uitleggingen over de 18 platen.

Verloskunde [1766 Smellie] Verzameling van Vroedkundige Gevallen en Waarneemingen door William Smellie, Medicinae doctor, Om Het Bespiegelend en Bewerkend Deel van deze Konst, of zyn Eerste Deel op te helderen. Na het Tweede Deel in 't Hollandsch gebragt Door Matthys vander Haage, Heel- en Vroedmeester te Amsterdam. Te Amsterdam, By Jan Morterre, Boekhandelaar. MDCCLXVI. (25.2 × 19.3 cm, XII + 262 pp, 34 platen met uitleggingen, Bi Un Gent me 874).

Dertig verzamelingen van gevallen, met platen.

Verloskunde [1766 Smellie] Verzameling van Tegennatuurlyke Gevallen en Waarneemingen in de Vroedkunde, door William Smellie, Medicinae Doctor; volbrengende Zyn voorneemen om het Eerste Deel, handelende over dit onderwerp, op te helderen. Na het Derde Deel in 't Hollandsch gebragt Door Matthys van der Haage, Heel- en Vroedmeester te Amsterdam. Te Amsterdam, By Jan Morterre, Boekhandelaar. MDCCLXVI (25.2 × 19.3 cm, VIII + 304 pp, Bi Un Gent me 874).

Tien verzamelingen van gevallen met platen. De vier stukken zijn in een boek te samen gebonden.

Geneeskunde. 1685 Smeur Jak. Verhandelinge van de Koortzen. Middelburg 1685 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Cosmographie. 1720 Smit P. Cosmographia of verdeelinge van de geheele wereld. Amsterdam van Stendel 1720.

Geneeskunde. 1771 Smith H en Marie Angelique Le Rebours Anel. De artz der moeders. Amsterdam 1771 in 8.

Water. 1726 Smith M. Genesende Krachten van 't regenwater, waar in men aantoont, dat het vele ziektens voorkomt en geneest. 2^e druk Amsterdam 1726 in 8; 3^e druk Amsterdam 1728 in 8; 4^e druk Rotterdam 1750 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Optica [1753 Smith] Volkomen Samenstel der Optica of Gezigtkunde, Behelzende eene Gemeenzaame, eene Wiskonstige, eene Werktuiglyke en eene Natuurkundige Verhandeling: Verrykt met veele Aanmerkingen van den Schryver, als mede met eene Verhandeling van Dr Jurin over het Duidelyk en Onduidelyk zien. Alles met zeer veele Plaaten opgehelderd. In 't Engelsch beschreeven door den Heere Robert Smith, Doctor in de beide Regten, Hoogleeraar in de Starrekunde en Natuurkunde, Meester van Trinity-College te Kambridge, en Mechanist van zyne Majesteit van Grootbrittannie. Vertaald door een Liefhebber der Wiskonst en Natuurkunde, En met eenige Byvoegzels en Verbeteringen van den Schryver vermeerderd. Eerste Deel. Te Amsterdam, By Isaak Tirion, 1753. (26.4 × 20.6 cm, (22) + 778 + (22) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent ma 427 a).

Opdracht aan Willem Graave van Bentinck door den uitgever Isaak Tirion. Voorbericht van den drukker, voorrede van den schrijver. Naamlijst der intekenaren. Inhoud. Het werk is verdeeld in 4 boeken: 1^o de gemeenzame verhandeling, 2^o de wiskundige verhandeling p 221, 3^o de werktuiglijke verhandeling p 489, 4^o de natuurkundige verhandeling met een verhaal van de ontdekkingen met verrekijker aan den hemel gedaan p 643. De verhandeling van Jurin begint p 699. De platen zijn ten getalle van 84. Het 2^e deel begint vóór p 489, met het zelfde jaartal 1753. Op het einde een alphabetisch register, en een bijvoegsel met verbeteringen.

Robert Smith, geboren in 1689 en te Cambridge in 1768 overleden, hoogleeraar te Cambridge in de sterrekunde en in de physica, meester in de werktuigkunde van Koning George II, lid van de Royal Society. Het werk dat hier in vertaling vermeld wordt is: A complete system of optics, Cambridge 1728, 2 vol

in 4; het werd ook in het fransch vertaald door Pezenas, Avignon 1767, 2 vol in 4, en door Duval-Leroy, Brest 1767 in 4, en in het duitsch door Koestner, 1755 in 4.

Water. Sd Smits. Verhandeling van het gemeen en regenwater. in 8.

Verloskunde. 1793 Snip F. Vroedkundige aanmerkingen en afbeelding eener bezwangerde baarmoeder. Amsterdam 1793 in fo. (Bi Un Amsterdam).

Sock A. Zie Baudelocque 1790.

Verloskunde. 1789 Sock A. Vroedkundige waarnemingen ter gelegenheid van drie zware verlossingen aan de huisvrouw van Philippus Bondée. Dordrecht 1789 in 8; 2^e uitgave Leyden 1792 in 8.

Inenting. 1790 De Sola B. Kortbondige zet- en grond-regelen, aangaande de inenting der Kinderziekte. Nymegen 1790 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1780 van Solingen Adr. Genees- en heelkundige verhandeling over een verbazende beenverteering. Uit het Latyn. Utrecht 1780 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Verloskunde [1782 van Solingen] Verhandeling over eene beruchte proefneeming van den geneesheer W. Noortwyk; Hier uit ontdekkingen, die de ontleedkunde onlangs veel lichts hebben bygezet, op eene nieuwe wys, opgelost door Adriaan van Solingen. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1782 IX pp 392-422, Bi Un Gent Hi 1902).

Verloskunde [1784 van Solingen] Vroedkundige waarneeming door Adriaan Van Solingen. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1784, X pp 575-603, Bi Un Gent Hi 1902).

Heelkunde [1790 van Solingen] Bericht van een steatoma, wegende tien ponden Middelburgsch gewicht, afgenomen door A. Van Solingen. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1790 XIV, pp 443-460, Bi Un Gent Hi 1902).

Verloskunde. 1799 van Solingen Adr. Het werktuiglyke der verlossing verklaard, betoogd, en herleidt tot één algemeen grondbeginsel. Leiden 1799 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Van Solingen Adr. Zie Albinus.

Verloskunde. 1673 Solingen Corn. Embryulcia ofte afhalinge eenes dooden vruchts door de handt van den heelmeester. 's Hage 1673 kl in 8.

Heelkunde. 1684 Solingen C. Manuale operatien der chirurgie. Amsterdam Bouman 1684 in 4.

Geneeskunde. 1698 Solingen C. Alle de medicinale en chirurgicale werken, mitsgaders embryulcia vera, beneffens het ampt en pligt der vroedvrouwen. Uitgegeven na den dood van Solingen door Theod. Schoon. Amsterdam 1698 in 4.

Inenting. 1759 Some David. De inenting der Kinderpokjes onpartijdig beschouwd. Groningen 1759 in 8.

Geneeskunde. 1775 van Someren Hendr. Genees- en heelkundige proeven en aanmerkingen, vervat in de Philosophical Transactions, verzameld en vertaald door Hendr. van Someren. Amsterdam 1775 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Van Someren H. Zie 1772 Pott.

Pokken. 1662 van Someren Korn. Verhandeling van Kinderpokken en mazelen. Dordrecht 1662 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Diergeneeskunde [1770 Somers]. Ontwerp raekende de Besmettelyke siekte van het Hoorn-vee, desselfs Toevallen en Hulp-middels, door J. Somers ende J. Vander Woestyne. Animalia post hominem secunda. Tot Gendt, By Petrus de Goevin, Drucker van Haere Majesteyt. (16.8 × 10.1 cm, 21 pp, Kon Bi Brussel VH 7931).

Het jaartal 1770 van uitgave kan bepaald worden door de dagteekening van het Imprimatur op 23 december 1769. De ziekte die zorgvuldig wordt beschreven (pneumonie?), wordt toegeschreven aan ‘een seer subtil, doordringent en besmettende venyn, het gene van eene Sieke Beest aen eene gesonde gecommuniceert’.

Anatomie. 1653 Sonnius Wilh. Epitome, dat is Kort begrip der anathomiae. Zwolle 1653 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Soulier. Zie 1721 Chicoyneau.

Pokken. 1792 Sowden B.C. Verhandeling over de inenting der Kinderziekte, als een zedelyken pligt beschouwd en aanbevolen. Amsterdam 1792 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Microcosmos. 1634 Spacherus Steph. Mich. Pinax microcosmogra-

phicus. D'ontledingh des kleyne werelds. Overgheset door Corn. Danckersz, Amsterdam, Joost Broersz 1634 in f^o; Amsterdam Corn. Danckertz 1645 in f^o (Bi Un Amsterdam).

Physiologie. 1786 Spallanzani Lazare. Proefneminge over de spijsverteering van den mensch. Rotterdam 1786 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Lazaro Spallanzani (Scandiano-Modena 12 jan. 1729 † Pavia 12 feb 1799, hoogleeraar te Reggio, Modena en van 1768 af te Pavia. Hij bewees de rol van het maagsap, bestudeerde de ademhaling, werd aanhanger der gedachten van Lavoisier en bewees, vóór Pasteur, dat de zelfwording bij de microben niet bestaat. Zijn volledige werken verschenen, uit het Italiaansch in het fransch door Senebier in 1787 te Parijs 3 vol in 8, en in de Klassieken van Milaan 1825-1826, 6 vol in 8.

Pharmacie. 1736 Sproegel Joan. Christ. Voorberigt dienende tot een regelmatig collegium chymico-pharmaceuticum. Amsterdam 1736 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1798 Spruyt J. Verhandeling over de algemeene en bijzondere oorzaken der breuken. Amsterdam 1798 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Spruyt. J.S. 1798. Zie Monnickhoff.

Heelkunde. [1682 Stalpart] Hondert seldzame Aanmerkingen, so inde Genees- als Heel- en Sny-konst, meest By eygen ondervinding, van tijt tot tijt, vergadert, en opgestelt. Door Cornelis Stalpart vander Wiel, Stadts Doctor in 's Graven-hage. t'Amsterdam, By Johan ten Hoorn, Boekverkoper over het Oude Heere Logement. 1682. (15 × 9.5 cm, (24) + 400 + (7) pp, Bi Un Gent me 1779).

Titelprent. Opdracht aan schout, burgemeesteren, schepenen en regeerders van 's Gravenhage. 2 Voorreden. Daarna lange verzenstukken: 1^o in het Nederlandsch geteekend J. Vollenhove; 2^o in het Nederlandsch geteekend J.D.F. Alphenus; 3^o in het Latijn geteekend J. Flud van Ghilde, eindigende met de 4 volgende verzen op de afbeelding van den schrijver op de volgende bladzijde (op 62 jarigen leeftijd):

 
Dees Print beelt Stalpart af, die wat men selden sagh
 
Ontrent der kranken bedt, alhier brengt voor den dag.
 
Gy siet sijn aansigt hier, maar wie wil kundig wesen
 
Van syn vernuft, en geest, die moet syn Schriften lesen.

Studie van gevallen, met eenige teekeningen.

Heelkunde. [1686 Stalpart] Eerste deel Van het tweede Hondertgetal der zeldzame Aanmerkingen, Soo in de Genees- als Heel- in Snykonst, meest By eygen ondervinding van tijt tot tijt, vergadert, en opgestelt Door Cornelis Stalpart vander Wiel, Stads Doctor in 's Graven-hage. In 's Gravenhage, By Daniel Geselle, Boekverkooper op de Hoogstraat 1686. (15 × 9.2 cm, (18) + 492 + (4) pp, Bi Un Gent me 1779).

Opdracht aan schout, burgemeesteren, schepenen en regeerders van 's Gravenhage. Voorrede tot den lezer. Verscheidene gedichten: 1^o in het Nederlandsch geteekend J. Vollenhove, 2^o in het Latijn geteekend J.E. Luth, 3^o in het Latijn geteekend J. Flud a Ghilde, 4^o in het Nederlandsch geteekend J.R. Daarna het portret van Stalpart, hetzelfde als in het werk van 1682. Hieronder het 1^e van deze verzenstukken.

Op het Tweede Deel der Geneeskunstige Aanmerkingen van den Heer Kornelis Stalpart van der Wiel, Stadts Dokter in 's Gravenhage.

 
Poeonium in morem.
 
Zo krygt men door vernuft den doot, elx vyant, onder,
 
Door zorg, apol en zyn geneeskunst toegewydt.
 
Zo holp Hippokrates het krankbedt door zyn vlyt,
 
Zich zelf aan ewige eer door schriften in 't byzonder.
 
Volgt Stalpart hem niet braaf, die ons zo menig wonder
 
Van quale en hulpe ontvout, zelf na zyn levens tydt,
 
Den doot door 't melden van de kracht des doots bestrydt?
 
Besteedt ge uw uren dus, ô kloek natuur doorgronder?
 
Verplichtge al 't vaderlant dus met den Haag? en staan
 
Dus zulke Zeldsaamheên by honderden voortaan,
 
Of by halfhonderden, te wachten in uw blaren?
 
Wie pryst niet, wie volpryst dien dierbren arrebeit?
 
Uw naam (dus dichte ik voort) verdient ontsterflykheit,
 
Uw leven kracht en duur voor meer dan hondert jaren.
 
J. Vollenhove.

Het boek bevat de studie van 50 gevallen. Men zal bemerken dat de titel de aanduiding draagt ‘Eerste deel Van het tweede Hondert-getal...’ en dat boven het gedicht, alsook aan de bovenkant der pp het woord ‘tweede deel’ voorkomt. Het boek

is een vervolg van dit van 1682; de nieuwe Nederlandsche Biographie noemt geen verder deel.

Cornelis Stalpart vander Wiel, geboren te 's Gravenhaag 1620 en aldaar 1702 overleden, promoveerde te Franeker in 1642. Van zijn Aanmerkingen, waarvan de waarde niet zeer hoog is, verscheen een latijnsche vertaling in 1687, 2^e druk 1727, en een fransche vertaling te Parijs in 1758.

Anatomie. 1750 van Starkenburg Korn. Vrye heelkundige in de ontleetkunst. Leiden 1750 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Chemie. 1687 Starkey George. Pyrotechnia ofte vuur-stookkunde. Tit het Engels vertaalt door J. Van de Velde. Amsterdam 1687. (Utrecht Van 't Hoff Lab., Bi Un Amsterdam).

Chemie. 1687 Starkey George. Het pit der waare chymie. Uyt het Eng. door F.J. Winter. Leeuwarden 1687 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Chemie. 1693 Starkey George. 's Chymie of uytlegging der nature en Helmont verdedigd, Uyt het Engels door J. Van de Velde. Amsterdam Jac. Van de Velde 1693 in 12 (Bi Un Amsterdam).

Chemie [1695 Starkey] Philosooph door het Vuur, Van de bereydinge der Antimonie Transmutatie Met het volatile Sout van Tartar. Ende Liquor Alchahest. In sudore Vultus tui Vescitor Cibo. t'Amsterdam, By Jacob van de Velde, Boekverkoper op de Zee-dyk, by de Nieuwe Markt, in Aeschilus. 1695 (13.7 × 8.5 cm, 48 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent ma 1375).

Het boekje begint met een alleenspraak tot God van de broeders des ‘Rosen Cruyces’; het is een brief tot een geleerden vriend gericht. De proeven met antimoon genomen worden quantitatief uitgevoerd, met aanduiding der gewichten van de gebruikte producten en van de opbrengst. Het overzicht is sterk alchymist.

Starkey George 1688. Zie 1688 J. Van de Velde.

Water. 1753 vander Steegh Hendr. Heelkundige ondervindingen aangaande de Viaansche bron-well. Utrecht 1753 in 8.

Geneeskunde [1782 Steenhuysen] Waarneeming wegens 't geneezen van een phtisis pulmonalis door de gefixeerde lucht. Door Jan Steenhuysen,

chirurgyn te Buiksloot. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1782 VII² pp 543-546, Bi Un Gent me 366 a).

Heelkunde [1784 Steenhuysen] Waarneeming over de witte zwelling van het kniegewrigt, door Jan Steenhuysen, Heelmeester te Buiksloot. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1784, IX pp. 357-362, Bi Un Gent me 366 a).

Geneeskunde [1786 Steenhuysen] Bericht van Jan Steenhuysen, Heelmeester te Buiksloot. Betreffende eene gelukkige en volkomen genezing van een tympanites. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1786 XI pp 266-276 Bi Un Gent me 366 a).

Sterrekunde. 1771 Steenstra P. Grondbeginsels der sterrekunde. Amsterdam 1771-1772 in 8.

Steenwyk J. Zie 1739 Anonymus.

Nijverheid [1773 de Stehlin] Verhandeling over het navorschen en uitvinden der steenkolen, door Jacques de Stehlin (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1773 XIV pp 67-92, Bi Un Gent Hi 2045).

Newcastle, Walles en Schotland zijn de belangrijkste bronnen, daarna komen Duitschland, Frankrijk, Zweden, Bohemen en Polen. De Chineezen gebruiken kolen sedert vele honderdjaren. Men onderscheidt echte zwarte steenkolen, bruin-zwarte schilfteer-steenkolen, bruine hout-steenkolen en graauwachtige aardsteenkolen. Die mededeeling is uit het Duitsch vertaald door P. Boddaert.

Geneeskunde. 1757 Stelt, Joh. God. De maag beschouwd in zijn waarde. Hoorn 1757 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Verloskunde. [1775 Stein]. Korte Beschryving eener Borst- of Zogpomp tevens met Aanwyzing van derzelver voordeelig gebruik by Zwangere Vrouwen en Kraamvrouwen Door den Hooggeleerde Heer George Wilhelm Stein, M.D. Hof-Medicus van den Landgraaf van Hessen-Cassel, Hoogleeraar der Genees- Heel- en Vroedkunde in het Collegium Carolinum, Lid van de Geneeskundige Faculteit te Cassel, van de vorstelyke Hessische Academie der wetenschappen te Giessen, en der Hollandsche Maatschappy van wetenschappen te Haarlem. Uit het Hoogduitsch vertaald, En met veele medegedeelde berigten van den Schryver vermeerderd. Met eene Afbeelding. Te Utrecht, By J. van Schoonhoven en Comp. 1775. (22.3 × 13.2 cm, 50 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 3226).

Het stukje is geteekend uit Cassel, decemb. 1773 door Vt. Stein en J.C. Breithaupt, Hofmechanicus.

Heelkunde [1755 Stenhuis] Geneezing eener beslootene liesbreuke, midsgaders Verstervinge van een gedeelte van het Net, dunnen Darm en een groot deel der dikke Darmen, met het Darmscheel; Zynde de Ontlastplaats voor den Afgang in de Lieze gebleven, en door een konsttuig gemakkelyk gemaakt: medegedeeld door L. Stenhuis. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1755 II pp 422-443, Bi Un Gent Hi 2045).

Stephens Johanna. Zie 1741 de Farvacques.

Plantenkunde. [1675 van Sterbeeck] Theatrum Fungorum oft het Tooneel der Campernoulien. Waer.... 't Antwerpen, By Joseph Jacobs, inde Borse-straet, boven de Borse 1675 (20 × 15 cm, (36) + 396 + 20 pp, Bi Un Gent HN 324¹, Kon Bi Brussel VB 4277, VH 6592).

Zie Versl. en Meded. Kon. Vla. Acad. 1931 p 676.

Plantenkunde. [1682 van Sterbeeck] Citricultura oft Regeringhe der uytheemsche boomen.... T'Antwerpen, Bij Joseph Jacops.... 1682 (20 × 14.8 cm, (38) + 296 + 26 pp, Bi Un Gent HN 324, Kon Bi Brussel VB 4277).

Zie Versl. en Meded. Kon. Vla. Acad. 1931 p 678.

Plantenkunde. [1712 van Sterbeeck] Theatrum Fungorum oft het Tonneel der Campernoelien. Waer.... Den tweeden Druck verbetert. t'Antwerpen, By Franciscus Huyssens, Boeck-drucker ende Boeck-verkooper, woonende by de Borsse, 1712 (20.5 × 15.7 cm (30) + 396 + 20 pp, Bi Un Gent HN 323, Kon Bi Brussel VB 4277¹, VH 6591).

Zie Versl. en Meded. Kon. Vla. Acad. 1931 p. 677.

Plantenkunde [1712 van Sterbeeck] Citricultura of Regeringhe der uythemsche boomen..... Den tweeden Druck.... t'Antwerpen, By Franciscus Huyssens,..... 1712 (20.5 × 15.7 cm, (36) + 296 + 24 pp., Bi Un Gent Acc 4261).

Zie Versl. en Med. Kon. Vla. Acad. 1931 p. 679. Over Franciscus Van Sterbeeck (1630 † 1693) zie:

L.J.M. Philippen, Franciscus van Sterbeeck, Antwerpsche mycoloog, bouwkundige en historicus, 1630-1693. De Gulden Passer 1930, 8 pp 27-66. - C. van Bambeke, In Biographie Nationale, Bruxelles 1923-1924, tome 23, pp 785-797. - A.J.J. Van

de Velde, In Zuid- en Noordnederlandsche Kruid- en tuinboeken voor 1800; Versl. en Meded. Kon. Vla. Acad. 1931 pp 667-679.

Geneeskunde. 1763 Sterck J. Manuductio astro-medica, ofte handleijding ter geneeskunde door het gesternte. Schiedam 1763 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1774 Sterk A. Het belang der maatschappye in het beteugelen van den Kindermoord. Leeuwarden 1774 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1774 Sterk A. Beantwoording van Petrus Camper door den schryver van ‘Het belang der maatschappye in het beteugelen van den Kindermoord.’ Leeuwarden 1774 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Chemie. 1800 Sterk J.C.V.A.F. Fourcroy, scheikundige wijsbegeerte, op grondwaarheden der hedendaagsche scheikunde, op een nieuwe wijze gerangschikt. Uit het Fransch. Amsterdam Elwe 1800 in 8.

Vertaling van het werk in 1793 te Leiden bij Honcoop verschenen, onder den titel: Philosophie chimique, ou vérités fondamentales de la chimie moderne, disposées dans un nouvel ordre.

Sterk C.V. Zie 1799 A.F. Fourcroy.

Landbouw [1566 Stevens] De Landtwinninge ende Hoeve van M. Kaerle Stevens, Doctoor in de Medecijne. VVt de Fransoysche sprake in de Nederduytsche overgheset. VVat in desen Boeck begrepen is, suldy inde navolgende Pagie vinden. t'Antwerpen, Ghedruct by Christoffel Plantyn. MDLXVI. Met Privilegie (16.2 × 9.8 cm, 415 pp, Bi Un Gent Jur. 10747, Kon Bi Brussel VH 5938).

Landbouw [1582 Stevens en Liebaut]. De Landtwinninghe Ende Hoeve Van M. Kaerle Stevens, ende M. Jan Liebaut, Beyde Doctooren in de Medicijne. Wt de Fransoische Spraecke in de Nederduytsche overgheset. Den laetsten druck, oversien ende vermeerdert, waar af het inhoudt in de naevolghende pagie cortelijck begrepen staet. t'Antwerpen, By Christoffel Plantijn in den gulden Passer. MDLXXXII (21.5 × 15.2 cm., Mus. Plantin A 51).

Landbouw [1588 Stevens en Liebaut] De Veltbouw ofte Lantwinninghe ..... Tot Amstelredam, Ghedruckt by Cornelis Claesz. Opt Water int Schrijfboeck, clc lc LXXXVIII (30.2 × 18.8 cm, 261 + (3) pp, Kon Bi Brussel VH 5939).

Landbouw [1594 Stevens en Liebaut] De Veltbouw ofte Lantwinninghe.... Tot Amsterdam By Cornelis Claesz. wonende.... (28 × 18.3 cm, 261 pp, Bi Un Gent Acc 8522, Kon Bi Brussel 5940).

Landbouw. 1662 Stevens Karl. Hofstede en landthuys. Dordrecht 1662 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Zie Estienne, Versl. en Meded. Kon. Vla. Acad. 1931, pp 635-640.

Physiologie [1764 Stevenson] Proeve over de oorzaak der dierelyke Warmte, En over eenige uitwerkingen der Hitte en Koude op onze Lighaamen. Door John Stevenson, M.D. Lid van het geneeskundig genootschap te Edinburg. Uit het Engelsch vertaalt door Hendrik van Someren, Stads Heel-meester te Haerlem. Te Haerlem, Gedrukt by Jan van Lee, Boekverkoper op de Groote Markt. 1764. (19.5 × 11.6 cm, V + 158 pp, Bi Un Gent me 1305).

Voorrede van den vertaler uit Haarlem 9 oct 1764. De warmte van het levend lichaam wordt aan de onderlinge wrijving der slagaderen en het bloed toegeschreven; of wel ligt de bron van de warmte in de longen; of wel wordt de warmte door de wrijving der vaste deelen tegen elkander voortgebracht; of wel door de wrijving der deeltjes van de lichaamsvochten; of wel door de bestendige verandering van het voedsel. Die vijf veronderstellingen worden besproken, doch zonder duidelijk besluit.

_**_*

Alhoewel Simon Stevin vooral op de gebieden wiskunde en werktuigkunde heeft gewerkt, en dat zijn studieveld buiten het kader van deze bibliographie zich uitstrekt, meen ik het toch noodig de volgende verhandelingen van zijn hand hier te noemen:

Tafelen van interest. Antwerpen 1582 in 8 (Kon Bi Brussel 5^e Cl 1 F 1 a; Bi Un Gent A 10967).

De beghinselen der weeghconst. Leyden 1586 in 4 (Kon Bi Brussel II 17739 B, II 17740).

De weeghdaet. Leyden 1586 (Kon Bi Brussel II 17739).

De sterctenbouwing beschreven. Leyden 1594 (Kon Bi Brussel II 16691).

De wisconstige gedachtenissen. Leyden 1605-1608, 2 deelen in f^o (Bi Un Gent A 56517).

Stercken-bouwingh. Amsterdam 1624 in 4. (Kon Bi Brussel II 56053, VB 5385).

De beghinselen der weeghconst. Leyden 1686 in 4 (Kon Bi Brussel II 17739).

Van de Spiegeling der singconst en van de molens. Amsterdam in 4 (Kon Bi Brussel II 57235; Id in 8, III 16075 A; Bi Un Gent H 335).

Over Simon Stevin (1548 † 1620), zie levenschets door H. Bosmans S.J. in Biographie nationale vol 23 pp 887-938, en A. Girard, OEuvres mathématiques Leiden 1634.

_**_*

Geneeskunde [1798 Van Stichel] Gerechtelyk en Geneeskundig Vertoog Waar in men opwekt de aandagt der Genees- en Heelkundige van deze negen verëenigde Departemen, ten einde van hun de kennis en genezing der Venus-Kwaalen meer en meer aan te matigen, en in welke de maatregels om dit nuttig zigt-einde te bedoelen, worden voorgedragen. Door F. Van Stichel Med. Lic. en practizerend Geneesheer tot Brussel &. Lid Correspondent van dit Genootschap. (In Verhandel. Gen. Gen. Antwerpen 1798 I pp 80-98, Bi Un Gent me 556).

Pleidooi voor normale verzorging, en tegen vooroordeel, onkunde en bedrog.

Geneeskunde [1799 Van Stichel] Vergelykend tafereel In welk het onderscheid der Kenteekens van een Rotkoorts (Febris Putrida) met die van een Ontstekings-Koorts (Febris inflammatoria) word afgeschetst. Door F. Van Stichel Med. Lic. en practizerend Geneesheer te Brussel &. Lid Correspondent van dit Genootschap. (In Verhandel. Gen. Gen. Antwerpen 1799 II pp 36-45, Bi Un Gent me 556).

Vergelijking in 12 punten.

Geneeskunde [1799 Van Stichel] Geneeskundige Verhandeling Over de Besmettende heerschende Ziektens in het algemeen. (Morbi epidemici contagiosi). Als een Gedenkschrift voorgedraagen. Door F. Van Stichel Med. Lic. en practizerend Geneesheer te Brussel &. Lid Correspondent van dit Genootschap (In Verhandel. Gen. Gen. Antwerpen 1799 II pp 63-72, Bi Un Gent me 556).

De aard van de besmettende stoffen is onbekend, vooral omdat de scheikunde daar toe geen genoegzaam licht gegeven

heeft; zij kunnen stoffen zijn die van de vlugge deelen van den dampkring verschillen.

Natuurwetenschap [1771 Stilting]. Catalogus Van een ongemeen cierlyk Kabinet Natuurlyke Zeldzaamheden. Bestaande in een uitgezogte Verzameling van Oost- en West-Indische Gediertens van allerlei soort, In Vlessen met zuiver Liquor: Alle ongeschonden en van de Eerste Classe. Waar onder veele Ongemeene en Zeldzaame, die in geene Kabinetten gevonden worden; Beneffens een zeer zindelyke Verzameling uitmuntende Uit- en Inlandsche Torren en Kapellen. Alle zuiver en ongeschonden. Een fraay Kabinetje met Uitgeleeze Simpliciaas. Midsgaders een ongemeene Fraaije Party Hoorns en Doublet-schulpen, Speksteenen, Versteende zaaken, Mineraalen, Zeegewassen en andere Rarityten. Alles met veel Naauwkeurigheid en Kosten byeen verzameld door de Heer Joannes Stilting, Apotheker te Utrecht. Het welke Verkogt zal worden op Dingsdag den 27 Augustus 1771, 's Morgens ten 9, en 's Namiddags ten 3 uuren precies, ten Huize van Jan Welters, Kastelein in het Logement, Het wapen van Amsterdam, op de Colveniers Burgwal. Door de Makelaars Nicolaas Blinkvliet, en Philippus van der Schley. By wien de Catalogus te bekomen is. (17.6 × 10.5 cm, 68 pp, Kon Bi Brussel VH 7251).

Chemie. 1790 van Stipriaan Luiscius A. Redevoering over het nut der scheikunde in het algemeen, en over derzelver invloed op de geneeskonst in het byzonder. Delft Roelofswaert 1790 in 4. (Bi Un Amsterdam).

Verrotting 1797 van Stipriaan Luiscius A. Over de oorzaken der verrotting in plantaardige en dierlijke zelfstandigheden. Rotterdam 1797 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Chemie. 1798 van Stipriaan Luiscius A. Manier om het loogzoutig luchtzuurwater (aqua mephitica alcalina) gemakkelijk en min kostbaar saam te stellen. Nieuwe Konst- en Letterbode 1798 in 4 p 43^b.

Water. 1798 van Stipriaan Luiscius A. Over de middelen om rottend, bedorven en stinkend water tot goed en drinkbaar water te herstellen. Haarlem 1798 in 8.

Chemie. 1798 van Stipriaan Luiscius. Kort bericht ter aankondiging der verkrijgbaarheid van het luchtzure, vast planten- (alc. veg. aërat) en het mijnstoffelijk loogzout (alc. min. aërat.). Nieuwe Konst- en Letterbode, 1798 p 163^b.

Verrotting. 1798 van Stipriaan Luiscius. Verhandeling over de vraag: welke zijn de oorzaken der verrotting in plantaardige en dierlijke

zelfstandigheden? en welke zijn de verschijnselen en uitwerksels, die door dezelve daarin geboren worden? Nieuwe Scheik. Bibl. 1798 I p 204; Verh. Bat. Gen. Rotterdam 1798 XII p 43.

Geneeskunde. 1733 Stochius A. Geneeskundige verhandeling over eene algemeene volkziekte, die deze winter gewoedt heeft en nog niet ophout. Enkhuizen 1733 in 4.

Geneeskunde. 1742 Stocke Leon. Verhandeling van de jaarlijks in den nazomer, hier te lande in zwang gaande ziekte, bekend onder den naam van galziekte. Utrecht 1742 in 8, 1784 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1759 Stocke Leon. Berichten wegens de keelziekten en scorbut of blauwschuit. Utrecht 1759 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. [1764 Stocke] De Kwynende ziektens der Nederlanders spruitende uit hunne lands-gesteldheid en levenswyzen. Beschreven tot dienst der landgenooten in 't algemeen, en tot Heil der lyders in 't byzonder: als mede tot Nut voor de zwangere en zoogende vrouwen en tot Opkweeking der jonge Kinderen, door Leonardus Stocke, Med. Doctor. Te Utrecht, By Gisbert Timon van Paddenburg, 1764. (20.3 × 12.4 cm., (20) + 282 pp, Kon Bi Brussel VH 7853).

Medegebonden met de verhandeling 1772 Cadogan. Na een opdracht aan de Nederlanders, komt de inhoud met bijzondere pagineering. De verhandeling bestaat uit 13 hoofddeelen, waarin gehandeld wordt over de kunstgesteldheid van het lichaam, de voeding, de teekenen van gezondheid, de kenmerken van kwijnende landziekten, de oorzaken van scheurbuik, de behoedmiddelen en de genezing.

Plantenkunde. 1760 van Stoerck Ant. Verhandeling over de Cicuta of dolle Kervel. Uit het Latyn. Rotterdam 1760 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Plantenkunde. 1761 van Stoerck Ant. Tweede verhandeling over de Cicuta of dolle Kervel. Uit het Latyn. Rotterdam 1761 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde [1779 van Storck] Onderwys in de beoeffenende Geneeskunde, opgesteld ten dienste der Leger- en Dorp-Chirurgyns, door den Heere A. Baron van Störck. Hof-Raad en Eerste Lyf-Medicus van Hunne Roomsch-Keyzerlyke, Koninglyke en Apostolische Majesteiten, mitsgaders voorzittend Lid van het Medicinaale Collegie enz. Ten dienste der Nederlandsche Heelkundigen, die tevens de Geneeskunde oeffenen, uit het Hoog- in het Nederduitsch vertaald, met byvoeging van eenige wei-

nige Aanmerkingen. Door G. Ten Haaff, Stads- en Schielands Chirurgyn, Examinator by de Oost-Indische Compagnie ter Kamer Rotterdam, Opérateur van den Steen te Delft, Lid van de Hollandsche Maatschappye der Weetenschappen te Haarlem, en van het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelyke Wysbegeerte te Rotterdam. Te Rotterdam, By Reinier Arrenberg, 1779 (22.7 × 13.7 cm, XX + 571 + (1) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1447).

Voorrede van den vertaler, van den schrijver. Na de inleiding komen een aantal besprekingen over de koortsen, de ziekten der oogen; de ontstekingen; de borstkwalen, de ziekten der nieren, de kinderpokken; de vallende ziekte, de geelzucht, de woekerwormen, de geslachtsziekten, de vrouwenziekten, de zorgen bij de vrouwenverlossing, de kinderziekten, enz. Op het einde een alphabetisch register, en een lijst van geneeskundige voorschriften.

Anthoon von Störck, Sulgau 1731 † Venetië 1803, doctor in de geneeskunde in 1757 te Weenen onder van Swieten, hofarts en bestuurder van het Weensche ziekenhuis. Het werk dat hier wordt vermeld is de vertaling van: Medicinisch-praktischer Unterricht für die Feld- und Landwundaerzte des Oesterreichischen Staaten, Wien 1776, 1789 in 8. Ook een latijnsche uitgave te Weenen in 1777.

Pharmacie 1780 van Stoerk de Jacquin en de Well. Apotheek der Oostenrijksche staaten. Naar den 2^en druk uit het Latijn vertaald. Rotterdam 1780 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Stoerk A. Zie 1761 Bikker.

Dierkunde. 1788 Stoll C. Cicaden en wantzen. Amsterdam 1788 in 4.

Anatomie. 1770 Stolte Jan Hendr. Beschryvinge der wanschapene teeldeelen en waterwegen van een man. Zwolle 1770 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1777 Stolte Jan Hendr. Bericht wegens de ongelukkige gevolgen van eene aderlating op de rechte hand. Zwolle 1777 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. [1791 Strack] Geneeskundige Verhandeling over de Dauwworm der Kinderen; en zyne veiligste geneeswyze door een Specificq Geneesmiddel. Gevolgd na den Hoogleeraar Strack, met Aanmerkingen

en Waarneemingen door J.C. Krauss, Med. Doct. te Amsteldam. Te Amsteldam, by Lodewyk van Es, In de Kalverstraat. MDCCXCI (22.2 × 13.0 cm, VI + 81 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2767).

Strack. Zie 1791 Krauss J.C.

Heelkunde. 1798 Struve A.C. Tafel of Kort bestek der reddingsmiddelen, in schielijke levensgevaaren, voor heelmeesters. Amsterdam 1798 (Bi Un Amsterdam).

Natuurwetenschap [1763 Sulzer] Proeve van eenige Bespiegelingen van de werken der Natuur. Door J.G. Sulzer, Professor in de Wiskunde, in het Koninglyk Gymnasium. Met eene Voorreden van den Heere A.F.W. Sack, Koninglyk Pruisischen Hofprediker, Consistorialen en Kerkenraad. Naar den tweeden en vermeerderden Druk uit het Hoogduitsch vertaald. Te Amsterdam, By Steven van Esveldt, in de Kalverstraat, het derde Huis van de Roomsche Kerk de Papegaay, 1763. (19.4 × 11.9 cm, 111 pp, Kon Bi Brussel VH 55862).

De voorrede is geteekend door A.F.W. Sack uit Berlin 1 maart 1745. De bespiegelingen, vooral van philosophischen aard, zijn ten getalle van 5: Het rijk der geschapene dingen, de orde der natuur, het groote wereldgebouw, eenige schijnbare onregelmatigheden op de aarde, de geheimen der natuur.

Natuurwetenschap [1773 Sulzer] De Voortreffelykheid en Schoonheid der Natuur, In onderlinge Gesprekken voorgesteld, en met Aanmerkingen verrykt. Door den Heer J.G. Sulzer, Professor; en Lid van de Koningl. Acad. der Weetenschappen te Berlin. Uit het Hoogduitsch vertaald, door H. Van Elvervelt. Tweede druk. Te Amsterdam, By Steven van Esveldt, Boekverkoper in de Kalverstraat, het derde Huis van de Roomsche Kerk de Papegaay, 1773. (19.4 × 11.9 cm, (18) + 146 pp, Kon Bi Brussel VH 5586¹).

Opdracht aan W. van Heemskerck, voorrede van den schrijver, voorbericht van den vertaler, overzicht onder den vorm van 5 gesprekken.

Mensch. 1770 Susmilch J.P. De goddelyke orde heerschende in de veranderingen van het menschelyk geslacht, uit de geboorte, sterven en voortplanting beweezen, Amsterdam 1770-1772 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Swagerman E.P. Zie 1765 Le Dran.

Heelkunde [1767 Swagerman] Ontleed en Heelkundige Verhande-

ling, Van het Waterhoofd, het Watergezwel- en verdere bekende gebreken der Ruggegraat. Nevens eenige aanmerkingen over de Boghelwording en het Mankgaan. Alles alleen uit Waarneemingen opgemaakt en verklaard. Door E.P. Swagerman, chirurgyn te Amsterdam. Met Platen. Te Amsterdam, By E. van Harrevelt, Boekverkoper in de Kalverstraat, by de Duifjes Steeg. MDCCLXVII (21 × 11.9 cm, (8) + 424 + (22) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2049).

Opdracht aan J. Hovius, alphabetisch register van zaken, 2 platen. De Catalogus van het Genootschap ter bevordering der Geneeskunde noemt nog: Amsterdam 1781 in 8, 2^e uitgave, en Amsterdam 1789 in 8, ook 2^e uitgave (nieuwe titeluitgave).

Geneeskunde [1776 Swagerman] Verhandeling over het gebruik van den Spiritus Salis marini, in sommige uitwendige gebreken. Door E.P. Swagerman. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1776 V pp 65-146, Bi Un Gent Hi 1902).

Dierkunde [1776 Swagerman] Waarneeming omtrent eene byzondere eigenschap van de Apocynum, in het dooden van sommige soorten van vliegen. Door E.P. Swagerman. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1776 V pp 281-306, Bi Un Gent Hi 1902).

Dierkunde [1780 Swagerman] Waarneeming omtrent de insekten, welken in de gomlak gevonden worden. Door E.P. Swagerman (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1780 VII pp 227-258, Bi Un Gent Hi 1902).

Plantenkunde [1782 Swagerman] Vervolg op de verhandeling van de Apocynum folio Audrosaemi; dienende tot opheldering, zoo van het maaksel en de saamenstelling der deelen van de bloem, als van den zuiger der vliegen, welken door my het meest daar in gevonden zyn. Door E.P. Swagerman. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1782 IX pp 1-32, Bi Un Gent Hi 1902).

Landbouw [1779 Swagerman] Verhandeling over een soort van appelboomen, welken vrugten voortbrengen zonder te bloeyen; door E.P. Swagerman. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1779 XIX¹ pp 331-372, Bi Un Gent Hi 2045).

Schr. voegt er bij: ten minste niet naar de gewone wijze. De bloemen bezitten geen kroonbladen, hetgeen aan Munting gelegenheid gaf te spreken van Malus pumila flore carens.

Plantenkunde [1782 Swagerman] Verhandeling over dat soort van vaten in de planten, aan welk in 't algemeen den naam van lugtvaten gegee-

ven word; door E.P. Swagerman (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1782 XX² pp 171-198, Bi Un Gent Hi 2045).

Histologische studie over Corona imperialis en de bloemsteel van de tulp.

Plantenkunde [1784 Swagerman] Vervolg op de verhandeling van de vaten der Planten; door E.P. Swagerman. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1784 XXI pp 86-134, Bi Un Gent Hi 2045).

Zonnebloem, verder Asclepias, Esula, Cucumis, Melo, Menispermum, Verbena, Amaranthus.

_**_*

Van Jan Swammerdam (1637 † 1680) kunnen de werken in drie reeksen verdeeld worden:

1^o	De studie van de ademhaling door de longen,
2^o	De vrouwelijke geslachtsorganen,
3^o	De anatomische en biologische onderzoekingen over de insecten.

Over de 1^e reeks verscheen:

1667. Tractatus physico-anatomico-medicus De Respiratione usuque Pulmonum. Lugduni Batav. (Kon Bi Brussel M 91).

1667. Disputatio medica inauguralis, Continens selectas de respiratione. Lugd. Batav.

1738. Tractatus physico-anatomico-medicus De Respiratione usuque pulmonum. Ed 3 a. Lugd. Bat. (Bi Un Gent me 689).

Over de 2^e reeks:

1672. Miraculum naturae sive uteri muliebris fabrica. Lugd. Bat. (Bi Un Gent me 649). Ed IV in 1717, Ed V 1729.

Over de 3^e reeks:

1669. Historia insectorum generalis. Utrecht (Kon Bi Brussel VH 7077, Bi Un Gent HN 430).

1675. Ephemeri vita (Kon Bi Brussel VH 7078, Bi Un Gent HN 570, Bi A.J.J.V.). Engelsche vertaling London 1681 (Brit. Mus.).

1737. Bybel der natuure. Leyden (Bi Un Gent HN 177, Bi A.J.J.V.). Duitsche vertaling Leipzig 1752, Engelsche vertaling London 1758, Fransche vertaling Dijon et Paris 1758.

1679. Catalogus van een seer wel gestoffeerde Konstkamer. Amsterdam in 8 (Bi Un Amst.).

Jöcher noemt nog van Swammerdam een Historia apum verschenen in 1673, en van der Aa verscheidene stukken in Collegium Amstelodamae tusschen 1663 en 1673. De Catalogus van het British Museum vermeldt nog:

Les histoires naturelles de l'éphémère; in Thevenot, Recueil voyages 1681.

The system of natural history written by M. de Buffon and the natural history of insects, compiled Chiefly from Swammerdam. In Leclerc, comte de Buffon 1814.

Illustrissimae Regiae Sociatati Londini hoc anatomici cui studii specimen et futuri operis quendam quasi prodromum dedicat J. Swammerdam, Leyden? 1672?

Nob. N. Tulpio tabulam hanc J. Swammerdam, Exquisita demonstratio vasorum spermaticorum. Leyden? 1671.

Le cabinet de M. Swammerdam, Amsterdam 1670? 16 pp.

Over Jan Swammerdam: de levensschets door Boerhaeve in Bijbel der natuure; Sinia R., Joh. Swammerdam in de lijst van zijn tijd, Hoorn 1878; Van de Velde A.J.J., Bijdrage tot de Biobliographie van Jan Swammerdam, Kon. Vla. Acad. 1930, 155-178.

Dierkunde [1669 Swammerdam] Johannis Swammerdam Amsterdammer Doctor in de Medicynen, Historia Insectorum Generalis, ofte Algemeene Verhandeling van de Bloedeloose Dierkens. Waar in, de waaragtige Gronden van haare langsaame Aangroeiingen in Leedematen, Klaarelijk werden voorgestelt; Kragtiglijk, van de gemeene dwaaling der Vervorming, anders Metamorphosis genoemt, gesuyvert: ende beknoptelijk, in vier onderscheide Orderen van Veranderingen, ofte natuurelijke uytbottingen in leeden, begreepen. Het Eerste Deel - met uytgesogte afbeeldingen verrijkt. t'Utrecht, By Meinardus van Dreunen, Ordinaris Drucker van d'Academie. Anno 1669 (19.5 × 15 cm, (26) + 168 + 48 pp, Kon Bi Brussel VH 7077, Bi Un Gent HN 430).

Opdracht aan de regeerders van Amsterdam. Na een bericht aan den lezer waarin Swammerdam waarschuwt dat zijn werk op eigen ervarentheid werd opgesteld, en een latijnsch gedicht van Matthaeus Gladus, wordt de inhoud van het gansche werk gegeven.

Overzicht in 4 hoofdstukken. Schr. neemt aan dat al de dieren, zelfs de kleinsten uit een ei ontstaan; ook verklaart hij dat zijn meening, niet op beredeneeringen, wel op het onderzoek zelf steunt.

Het boek is als de 1^e uitgave te beschouwen van het groot werk dat in 1737 door de zorgen van Boerhaave onder den titel van Bybel der Natuure in het licht werd gezonden.

Dierkunde [1737 Swammerdam] Bybel der natuure, door Jan Swammerdam, Amsteldammer. Of Historie der insecten, tot zeekere zoorten gebracht: Door voorbeelden, ontleedkundige onderzoekingen van veelerhande kleine gediertens, als ook door Kunstige Kopere plaaten opgeheldert. Verrykt met ontelbare waarnemingen van nooit ontdekte zeldzaamheden in de natuur. Alles in de Hollandsche, des Auteurs Moedertaale, beschreven. Hier by komt een voorreeden, waar in het leven van den auteur beschreven is door Herman Boerhaave, professor in de medicyne & &. De Latynsche overzetting heeft bezorgd Hieronimus David Gaubius, professor in de medicyne en chemie. II deelen. Te Leyden, By Isaak Severinus, Boudewyn Vander Aa, Pieter Vander Aa. MDCCXXXVII. (36 × 23 cm; 1^e deel: (64) + 602; 2^e deel: 603 tot 910 pp + index, register, explicatio tabularum of verklaaringen der tafereelen op 124 pp, 52 platen, Bi Un Gent HN 177, Bi A.J.J.V.).

Dit prachtig boek in het Hollandsch, met de latijnsche vertaling nevens den Hollandschen tekst, wordt door Herman Boerhaave, onder dagteekening 15 dec. 1736, uitgegeven. Het leven van den schrijver, wiens grootvader Jacob Dirkz, toen hij zich te Amsterdam kwam vestigen, naar zijn geboorteplaats Swammerdamme werd genoemd, is van de hand van Herman Boerhaave. Daarna komen achtereenvolgens een bericht tot den lezer, een gedicht van Sladus in latijnsche en grieksche verzen ter eere van Swammerdam, de Elenchus Capitum, een algemeen register der hoofdstukken, eindelijk de lijst van de ca 350 inschrijvers op het werk.

Het boek, piëteitsvol door Boerhaave van de vernieling gered en tot een der schoonste uitgaven behoorende, bevat de beschrijving van de gedaantewisselingen in poppen, wormen en rupsen.

Van den Bijbel der natuure verscheen te Leipzig in 1752 een Duitsche vertaling, te Dijon en Parijs in 1758 een Fransche vertaling, en te Londen in 1758 een Engelsche vertaling.

Dierkunde [1675 Swammerdam] Ephemeri vita of afbeeldingh van 's Menschen leven, Vertoont in de Wonderbaarelijcke en nooyt gehoorde Historie van het vliegent ende een-dagh-levent Haft of Oever-Aas. Een dierken, ten aansien van sijn naam, overal in Neerlandt bekent: maar het welck binnen de tijt van vijf uuren groeyt, geboren wordt, jongh is, tweemaal vervelt, teelt, eyeren leght, zaat schiet, oud wordt, ende sterft, Waar in, als oock ontrent, verscheyde andere Dierkens, veele ongehoorde, ende tot noch toe verborgene wonderen, tot Kennisse Godts, ende onses selfs, uyt de natuur ontdeckt worden. Alles deur den Autheur met Figuren na het leeven afgebeelt. Hier is achter bygevoeght, Een grondige en noyt gehoorde verhandeling van den waaren stant des menschen, soo voor als na sijn val. Door Johannes Swammerdam, Amst. Med. Dr., t'Amsterdam, By Abraham Wolfgang, Boeckverkooper, Op het Rockin, by de Beurs, 1675 (15.8 × 9.7 cm, 30 + 422 + 8 pp, Bi Un Gent HN 570, Kon Bi Brussel VH 7078, Bi A J.J.V.).

Het boek begint met een ‘Ernstige aanspraak aan den Waarheydt soekenden Leeser’. In het overzicht over 10 hoofdstukken verdeeld, heerscht de wetenschap op de 215 eerste bladzijden; van p 216 tot 404 treft men godsdienstige en philosophische bespiegelingen, gedeeltelijk in verzen. Eindelijk komt de verklaring der 8 platen waarin men de wetenschappelijke waarde van den schrijver terugvindt.

Over de werken van J. Swammerdam, zie Versl. en Med. Kon. Vla. Acad. 1930, 155-178.

Swammerdam J. Zie Boerhaave, Gaubius.

_**_*

Voeding. 1664 Sweerts H. De cierlycke voorsnydinge aller tafelgerechten. Amsterdam Sweerts 1664 in 4. Latere drukken 1670 en ± 1690.

Geneeskunde. 1760 van Swieten Gerard. Verklaaring der korte stellingen van Herman Boerhaave, over de kennis en geneezing der ziektens. Leyden 1760-1776, 4 st in 4; Amsterdam 1776 2 vol in 4; 6^e druk Amsterdam 1790 in 8.

Geneeskunde. 1760 van Swieten Gerard. Korte beschryving en geneeswys der ziekten, die veelzints in de Krygsheirleegers voorkomen. Amsteldam. 1760 in 8; 2^e druk Amsterdam 1760 in 8; 3^e druk Amsterdam 1764 in 8, Brugge 1765 in 8; 4^e druk Amsterdam 1772 in 8, 5^e druk Amsterdam 1780 in 8; 6^e druk Amsterdam 1790 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Gerard van Swieten, Leiden 7 mei 1700 † Schoenbrunn 18 juni 1772, studeerde te Leuven en te Leiden, doctor in de geneeskunde in 1725, van af 1745 hofarts te Weenen waar hij een school voor klinische geneeskunde stichtte. Zijn hoofdwerk is: Commentaria in H. Boerhaavii aphorismis de cognoscendis et curandis morbis, Leiden 1741-1772, 5 vol in 4 met verscheidene uitgaven en vertalingen.

Natuurkunde [1781 van Swinden] Verhandeling over de wetten, welke de drukking des dampkrings volgt. Door Jan Hendrik van Swinden, 1781. (27.4 × 22.2 cm, 25 pp, Kon Bi Brussel VH 5277).

Het jaartal 1781 kan afgeleid worden uit hetgeen de schrijver zegt p 3: ‘Ik heb ze (de Tafel) in het jaar 1781 opgesteld’.

De wetten zijn: 1) De barometer staat des zomers bestendig hooger dan des winters; 2) de hoogste en de laagste standen van den barometer vallen nimmer in den zomer voor; 3) de hoogte des kwiks in den barometer is aan groote veranderingen in den winter onderhevig; 4) de oorzaken welke vermindering in de gewone gemiddelde en bestendige drukking des dampkrings te weeg brengen, gaan tot grootere uitersten in hare werking, dan die, welke vermeerdering in dezelve doen geboren worden; 5) hoe wel de oorzaken, die de drukking der lucht verminderen, volgens de 4^e wet, tot grootere uitersten gaan dan die, welke dezelve vermeerderen, brengen echter de laatste gemelde op den duur een grootere uitwerking te weeg.

Natuurkunde. [1792 van Swinden]. Natuurkundige stellingen door J.H. van Swinden, hoogleeraer in de wijsbegeerte, wis- natuur- en sterrekunde te Amsterdam; lid van verscheide geleerde genoodschappen; Uit het Latijn vertaeld door Frans Voorhout, Inleiding. Eerste en tweede boek. Harderwyk Bij J. Van Kasteel, 1792. (22.4 × 13.4 cm, CXVI + (2) + 228 pp, Kon Bi Brussel VH 5194).

Na een uittreksel uit Epistola LXIV van Seneca, komen opvolgentlijk de voorrede van den schrijver uit Amsterdam 3 feb 1786, de voorreden van den vertaler (p. XLII) uit Alkmaer 6 Aug. 1792, een register van de aangehaalde boeken (p XLIV), de inhoud (p LXII), een register van schrijvers in de inleiding genoemd (p LXXI), de inleiding (p LXXIII). Het overzicht bespreekt de natuurlijke wijsbegeerte in 't algemeen, het lichaam in het algemeen beschouwd, de beweegkunde.

Jan Hendrik van Swinden, 's Gravenhage 8 juni 1746 † Amsterdam 9 maart 1823, werd doctor in de philosophie in 1766 en hetzelfde jaar hoogleeraar te Franeker. Buiten de wijsbegeerte beoefende hij de magneetkracht, de electriciteit en de meteorologie. In 1785 werd hij te Amsterdam hoogleeraar in de wijsbegeerte, natuur-, wis- en sterrenkunde.

Geneeskunde. 1798 van Swinden J.H. en van Gesscher Dav. Verzameling van stukken, betrekkelyk de aanstelling eener Commissie van geneeskundig toevoorzicht te Amsterdam. Amsterdam 1798 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1798 van Swinden J.H. en van Gesscher Dav. Rapporten strekkende als bylaagen tot de verzameling van stukken, betrekkelyk de aanstelling eener Commissie van geneeskundig toevoorzicht te Amsterdam. Amsterdam 1798 in 8 (Bi Un Amsterdam).

1679 van Swinderen Hendr. Een bloeyende roos, gewortelt in Gelderlandt, gewassen in Hollandt, ontslooten in Engelandt, en geopenbaert in Utrecht. Utrecht 1679 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Pokken. 1651 Swinnas Will. Kinderpocken en maselen, na haren aerdt, oorsaken, kenteeckenen, voorteeckenen ende genesinge rechtmatigh beschreven. Den Briel 1651 in 12. (Bi Un Amsterdam).

Pest. 1664 Swinnas Will. De pest-strijt, beharnast met veel voortreffelijke geneesmiddelen. Leyden, le Carpentier 1664 in 12 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1714 Sydenham Thom. Brevis morbos aurandi methodus. Dat is: Korte leerwys om ziekten te geneezen. Uit het Latyn vertaald door Henr. Buyzen. Haarlem 1714 in 8; 2^e druk Haarlem 1727 in 8; 3^e druk Amsterdam 1736 in 8; 4^e druk Amsterdam 1741 in 8; Amsterdam 1746 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Thomas Sydenham, Winford-Eagle 1624 † London 1689, doctor in de geneeskunde te Cambridge. Zijn volledige werken verschenen te London in 1685, met 14 latijnsche uitgaven en verscheidene vertalingen.

Geneeskunde [1530 Sylvius]. Hier beghint een nuttelijck boeck / vanden Vrinen / wt Galienus / en̄ Auicenna en̄ meer an = / derē der bester ēn out / ste expertster medi/cijn boecken / Hier beghint dat rechte fundament /

der Medicinen / Hier begint een / Boeck vanden Pockene / Hier beghint meester Ioannis de Vi/go boeck vanden Pocken / Eē practikelike Chi/rurgie Hier eyndet dit boeck / allē practisinē tot hulpe, be/trouwēde een verbeteringe vandē experstē pratisi = / nē, en̄ ist dat hē belieft vermeerderinghe, allē menscē / tot dienste, Gheprent Thantwerpen indē guldē Een/hooren, by mi Willem Vorsterman / Int iaer ons Hee/rē M.CCCCC.XXX. den ij dach in die Oostmaēt. (18.8 × 14.3 cm, (18) pp + 275 f^o + (8) pp, Kon Bi Haag, Bi St Jan's Gasthuis Brugge).

Vermeld bij W. Nijhoff en M.E. Kronenberg, Nederlandsche Bibliographie van 1500 tot 1540, nr 1971. Aan het exemplaar van Brugge ontbreekt het titelblad; de voorrede ‘Tot den leser’ bedraagt 2 pp, en de ‘prologhe’ 8 pp, geteekend Petrus Sylvius Antverpianus, Anno MDXXX. Daarna komen de verklaring van de hemelsche teekenen, de kennis van het bloed, de twaalf teekenen, de vier ‘complexien Sanguinius, Colericus, Flegmaticus en Melancolicus’, de verklaring op de twaalf maanden, de bereiding van een water der ‘jeught ende der deught’, om te eindigen met het beeld van een menschengeraamte. Het boek zelf bevat de volgende verhandelingen waarvan eenige in den titel vermeld worden:

f^o 1. Tractaat van de urinen.

f^o 12. verso. Eenige kenteekens der ziekten.

f^o 13. De namen der evelen in het latijn en in het vlaamsch.

f^o 14 verso. De producten in de apotheek: gewichten, namen en krachten der kruiden, de waters, de oliën, de stropen, enz.

f^o 48. De distillatie van de waters.

f^o 65. De eigenschappen der waters voor de gezondheid van den mensch.

f^o 99. De vrouwenziekten.

f^o 105 verso. De ziekten der kinderen.

f^o 106 verso. Een traktaat van de pokken van Meester Joannis de Vigo.

f^o 124. Een boek over de pestilentie.

f^o 138. De praktische chirurgie.

f^o 233. De beproefde geneesmiddelen.

f^o 272. Een traktaat over het meesteren van paarden.

f^o 273. Een traktaat over de kracht van zekere wateren.

Op het einde een alphabetisch register van zaken waaraan waarschijnlijk een blad (het laatste) ontbreekt.

Over Petrus Sylvius van Antwerpen wordt door C. Broeckx in Essai sur l'histoire de la medecine belge niets vermeld. De Biographie Nationale (XXIV p 402) bevat een aanteekening van Ch. Van Bambeke.

Geneeskunde [1540 Sylvius] Tfundament der Medicinen ende Chyrurgien / Een boeck vanden vrinen / ende andere teekenen der siecten / Dye crachten vanden cruyden / haer wateren totter Medicinen / Die Olien / Die Syropen / Die Clisterien / Die Pillen / Die Electurarien / Die Plaesteren en̄ Salven der Medicinen en̄ Chyrurgien / Vander vrouwen siecte / Die Pocken / Der kinderen Passien: en̄ een boeck van die Pestilentie / Een practikelike Cyrurgie door de experte goet bevondē / waer af hier ōme die tafel volcht.

Ecclesias tiei XXXVIII.

Honora Medicā 7ĉ deinceps / Qui delinquit in conspectu eius qui fecit eum, incidet inmanus Medici. Cum gratia et priuilegio.

(28 × 19.6 cm, 153 f^os onvolledig, Kon Bi Brussel III 17382 B).

Door W. Nijhoff en M.E. Kronenberg, Nederlandsche Bibliographie van 1500 tot 1540, nr 1972: Hier eyndet dat boeck allē practisinē tot hulpe, betrouwēde een verbeteringe vandē expertsē practisi / nē, en̄ ist dat hē belieft vermeerderinge / allē menschē / tot dienste. Geprent Thantwerpen in dē guldē Een / hooren / By my Willem Vorsterman. Int Iaer ons / Heeren M.CCCCC.XL. den xvij dach vā Meert. (162 f^o, Amst. Un Bi Antwerpen Stadsbi).

In 1622 zou een uitgave verschenen zijn te Rotterdam bij Bastiaensz.

Pest. 1664 Sysmus Hub. De pest, naaukeurig onderzocht, grondigh geneesen, en volmaakter als oit beschreven. Amsterdam van Duisbergh 1664 in 8 (Bi Un Amsterdam).

T

Tacconi C. Zie Benevoli 1770.

Heelkunde. 1557 Tagaultius Joan. Der chirurgijen instructie oft

onderrechtinghe in vijff boecken ghedeylt. Waer by ghevoecht wordt het zeste boeck tracteerende van de materie der chirurgijen beschreven door Jac. Holerius. Nu eerst uuten lat. int. Nederl. overgh. door Lambr. van Tuylt. Tantwerpen, Arn. Birckman 1557 in 4. (Bi Un Amsterdam).

Tak Jan. Zie Ellis 1756.

Tame T. Zie Croissant 1728.

Anatomie [1732 Tassin] De Behandeling van de ontleedkonst, Benevens de Verhandeling der Spieren in 't generaal en in 't byzonder; Beschreven door Leonard Tassin, Chirurgyn Major van het Koninklyke Hospitaal, en van de Stadt Maastricht. Uit het Fransch in 't Nederduitsch vertaalt, door Pieter Samson, Voor dezen chirurgyn in dienst van wylen zyn Czaarsche Majesteit Petrus den Eerste, Nu chirurgyn te Amsterdam. Te Amsterdam, By de Erven van J. Ratelband, en Compagnie, op de hoek van de Kalverstraat, aan den Dam. 1732 (15.2 × 9 cm, (16) + 260 pp, Bi Un Gent me 1168).

Titelplaat verbeeldende een lijkschouwing. Opdracht van den vertaler P. Samson aan G. Röell, J. Burmannus, P. Worst, H. Ulhoorn. Voorrede van den vertaler. Daarna twee Nederlandsche verzenstukken op de vertaling door J. van Neck en H. Schouten. Register van 34 + 29 hoofdstukken. Daarna het overzicht.

Anatomie. 1780 Tassin Leon. Ontleedkundige behandelinge, benevens de verhandeling der spieren. Uit het Fransch in het Nederd. vert. door Piet. Samson. Amsterdam 1780 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Oogheelkunde. 1735 Taylor Joan. Vertoog over de ziektens van het onmiddellijk werktuig des gezichts. Uit het Fr. Amsterdam 1735 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. [1782 Teissier] Verhandeling over de Magnesia alba, en deszelfs heilzaam gebruik tot Behoud of Herstellinge der Gezondheid. Door Ja^s Teissier, Autheur van verscheide Werken. Orandum est, ut sit mens sana in corpore sano. Juvenalis. Gedrukt voor rekening van den Autheur, en te bekomen by Yntema en Tieboel, en andere Boekverkoopers, te Amsterdam. MDCCLXXXII. (22.2 × 13.7 cm, 53 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 3007).

Magnesia alba, wel meer dan 3000 jaren voor J.C. gebruikt, werd onder talrijke benamingen gebruikt: scheivogt,

menstruum, algemeen geneesmiddel, panacea universalis, filosoofschensteen, alkakest, magisterium, magnesia. Het product werd verkocht te Amsterdam in doozen met het opschrift magnesia alba anglicana, geteekend en verzegeld door James Teissier. Reeds dus het bestaan van een pharmaceutische specialiteit!

Bedrijven [1790 Teisseire] Verhandeling over den tegenwoordigen staat der Zuikermolens omstreeks de Stadt Batavia, Benevens de middelen tot derzelver herstel, en eenige verdere daar toe betrekkelyke aanmerkingen, door Andries Teisseire (In Verhandel. Batav. Gen. 1790 V pp 17-215, Bi Un Gent Hi 9696).

Aanplanting van suikerriet, bedrijf en economische bespiegelingen.

Heelkunde. 1791 van Tekelenburg J. Waarneeming van een Kankergebrek. Haarlem 1791 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1789 Temmerman Theod. Gerh. Oudheid- en geneeskundige verhandeling over de demonische menschen. Haarlem 1789 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Pediatrie. 1725 Ter Braak B. Eerste melk der zuigelingen. Leiden 1725 in 8.

Tuinbouw [1750 ten Brink] Kort Voorstel Waar door geleerd kan worden Hoe een Treck-kas te Maaken, om in deselve vroege Persiken, Druyven, Meloenen, Aardbezien en Bloemen te Teelen. Door Hendrik ten Brink, Tuynman by de Hr. Cornelis Munter, onder Velsen. Met Figuuren. Te Haarlem, By J. van Lee, op de Markt, 1750. (15.6 × 9.5 cm, 26 pp, Kon Bi Brussel VH 59373).

Beschrijving van een broedkas met schets.

Verloskunde [1782 Terne] Vroedkundige waarneeming van het verlossen van een terug gebleeven hoofd in de baarmoeder, door C. Terne, voordeezen Chirurgyn te Amsterdam, thans Med. Doctor, Stads Praelector in de Vroedkonst en Stads Vroedmeester te Leyden. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1782 VII² pp 527-542, Bi Un Gent me 366 a).

Geneeskunde [1784 Terne] Over de Spreuk van den Grooten Boerhaave, Simplex veri Sigillum. Door C. Terne, Medicinae Doctor, Praelector in de Vroedkonst, en Stads Vroedmeester te Leiden. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1784 IX pp 1-180, Bi Un Gent me 366 a).

Pharmacie [1789 Terne] In hoe verre zou men, by gebrek van de Apotheek, uit Kelder en Keuken de vereischte Geneesmiddelen, ook tegen de zwaarste ziekten en kwaalen, zo uit- als inwendig, kunnen bekomen; mits uitzonderende de volgende middelen, Kina, Kwik, Opium, Staal, Delfzuuren, Rhabarber en Ipecacoanna? (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1789 XIII² pp 361-520 Bi Un Gent me 366 a).

Diergeneeskunde. 1745 Terne C. Verhandeling over de inlandsche paarden. Amsterdam 1745. Nieuwe druk door M. Duts, Amsterdam 1795 in 8.

Hygiene. 1785 Terne C. Over de schadelijkheid der begravenissen binnen de steden en kerken. Middelberg 1785 in 8.

Verloskunde [1784 Terne] Lucina ontdekkende De waare oorzaaken, der onkunde en onbekwaamheid van de meeste Vroedvrouwen, binnen onze Republiek, zoo in zommige Steden als inzonderheid op het platte Land: en, de waare wegen en middelen aantoonende waar door men onze Republiek gemakkelijk zoude kunnen voorzien, van welopgevoede, deugdzaame, oordeelkundige, handige, en bekwaame Vroedvrouwen. Door C. Terne, Med. Doct. Praelector en Stads Vroedmeester te Leyden.

Die Vorst handeld verstandig, welke in 't vernuftig aankweeken en vermeerderen van zijne Onderdaanen de vergrooting van zijn inkomen zoekt. Nu zijn wij overtuigt, dat de vrees voor zwaare baaringen en voor den dood, de vrees, om veele kinderen te baaren een machtige invloed heeft op zwakke gemoederen, maar de ondervinding leert ook, dat bekwaame Vroedvrouwen een groote gerustheid voor de Vrouwen kunnen te weeg brengen en in waarheid, ook veele het leven en gezondheid redden als goede Geneesmeesteren hunne vlijt daar bij komt. Suszmilch.

Te Leyden, By C.F. Koenig, MDCCLXXXIV. (19.6 × 11.6 cm, (4) + 172 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 2604).

Opdracht aan de vrouwen in Nederland, bericht tot den lezer.

Geneeskunde. 1765 Tersier Abr. Ontwerp over het misbruik van aderlatingen, purgatiën en spaanse vliegen. Dordrecht 1765 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1793 Tersier Barth. De geneeswijze der drenkelingen. Leyden 1794 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Pokken. 1797 Tersier B. De behandeling der ingeënte, op de natuurlijke kinderpokjes toegepast. Haarlem 1797 in 8; Haarlem 1820 in 8, 2^e uitgave (Bi Un Amsterdam).

Tersier B. Zie 1772 Plenck, 1773 Unzer.

Geneeskunde [1782 Theden] Genees- en Heelkundig Onderwys voor Land- en Zee-Chirurgyns, Vervattende een kort begrip der ontleed- gezondheid- ziekte- genees- en heelkunde, nevens de nieuwste en zekerste Genees- en Heelmiddelen; door Joh. Christ. Ant. Theden, Koninglyken Pruissischen derden Generaal-Chirurgyn, Wondarts der Artillerye, en Medelis van de Roomsch Keizerlyke Academie der Natuuronderzoekeren. Uit het Hoogduitsch vertaald, en met de gewoone ziekten ter Zee, derzelver behandelinge en verdere aanmerkingen, verrykt, door A. Schrage. Te Amsteldam, By J.B. Elwe, Boekverkooper, MDCCLXXXII. (22 × 13.7 cm, (4) + 439 + (5) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1655).

Voorbericht van den vertaler, overzicht in 16 niet genummerde hoofdstukken, register. Een 2^e uitgave in 1817 Amsterdam in 8.

Geslachtsziekten. [1786 van Thente] Korte Onderrichting op de Behandeling der Venus-ziekte ten Platten Lande, Geleezen in het Koninglyk Genootschap der Geneeskunde van Parys, in de zitting van den 12 september 1786. Opgestelt en bekent gemaekt op bevel der Regeering. Uyt het Frans in het Nederduits gebragt, met eene Voor-reden en Aenteekeningen verrykt Door P.J. Van Thente, Heelmeester in Gend. Tot Gend, By Louis Le Maire, Boekdrukker en Boekverkooper op den Kauter. (19.9 × 11.6 cm, (6) + X + 48 pp, Bi Un Gent me 2096).

Opdracht aan geneesheer B. Coppens te Gent, voorrede van den vertaler. Overzicht onder vulgarisatievorm met een reeks van 22 geneesmiddelen. Dat stukje werd te Rotterdam in 1792 herdrukt, na de Verhandeling over de Venusziekten door Plenck. van Thente P.J. overleed in 1824.

van Thente P.J. Zie 1786 Anonymus.

Geneeskunde. 1531 Thibault Jan. Den Tresoor van den Preseruatyve remedien ende cure (wel geexperimenteert) vander Pesten ende pestilentiale cortzen, metter declaratien ende oorspronck der natuerlijcker fleerçijnen ende in wat manieren die moeten wederkeeren, met sommighe allegatien ende recepten teghen die vallende siecte, Pleuresis ende apoplexien. Ende tgene dat eenen perfecten Medecijn toebehoort, etc. Ghedr. Tantwerpen by my Marten de Keyser 1531 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Landbouw [1792 Thys] Memorie of Vertoog door Isfridus Thys,

Canonik van Tongerloo, voortyds Capellaen te Mierlo, Over het uytgeven en tot culture brengen der vage en inculte gronden in de Meyerye van 's Hertogen-Bosch; door de vrienden der zelve bekroond ten jaere 1788. Voerende voor zinspreuk: Quis neget ingenium nostrâ magis arte juvari Ut solet assiduo vomere cultus ager? Ita Jacob. Tevius J.C. Labor omnia vincit Improbus. Virg. Georg. I.V. 145. En luyd byna in onze tael:

 
Wie loochend dat een man word wys door steeds studeren
 
Gelyk het land word goed door 't roeren van de ploeg?
 
Wie dan gestadig werkt, en zal 't zig niet bezeeren;
 
Maer zal al voor de hand verwinnen laet of vroeg.

Tot Mechelen, By Petrus-Josephus Hanicq, Boek-drukker op de Yzerelene. 1792. Met goedkeuringe. (21 × 13 cm, 426 + (3) pp, Kon Bi Brussel VH 5979).

Titelplaat verbeeldende landbouwers aan het werk.

Programma voor den wedstrijd ingericht door de Vrienden der Meyerye. Voorrede (pp 7-27) waarin in het begin wordt gezegd dat door Adam's schuld de mensch verplicht wordt de aarde te bewerken.

Het boek bevat 3 deelen: 1) de toestanden op de Meyerye van 's Bosch, 5 hoofdstukken pp 28-105; 2) de noodige eigenschappen van een goeden landbouwer en de methoden om den grond te verbeteren, 4 hoofdstukken pp 106-268; 3) de wijze hoe de vage gronden tot bebouwen kunnen gebracht worden, 7 hoofdstukken pp 269-426. De goedkeuring is te Mechelen op 16 maart 1792 geteekend door J.F. Vandermaeren, Kanunnik der Metrop. Kerk en boekenkeurder.

Water. 1800 Thilenius M.G. Beschryving van het Fachinger mineraal water en deszelfs heilzaame werkingen. Amsterdam 1800 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geslachtsziekten. 1775 Thion de la Chaume M.C.F. Verhandeling over de Venusziekten. Uit het Fransch. Amsterdam 1775 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Thomassen a Thuessink, E.J. Zie Thuessink, Kaempf, White Th.

Plantenkunde [1786 Thouin] Verhandeling Over de Kweeking der Planten van de hooge Bergen, gewoonlyk genaamd Alpische planten, door den Heer Thouin. (In Verhandel. Utrecht 1786, IV² pp 22-35, Bi Un Gent Hi 9653).

Evert Jan Thomassen a Thuessink werd geboren te Zwolle op 6 aug. 1762 en overleed te Groningen op 3 juni 1832, studeerde te Harderwijk in de wijsbegeerte en de geneeskunde. Na zijn promotie in de wijsbegeerte werd hij hoogleeraar in dat vak te Franeker; hij verkoos echter de geneeskunde verder te bestudeeren en promoveerde in 1785 in de geneeskunde te Leiden. Na in den Haag gepractiseerd te hebben werd hij in 1794 hoogleeraar in de geneeskunde te Groningen, tot 1819.

Pharmacie [1789 A Thuessink] In hoe verre zou men, by gebrek van de Apotheek, uit Kelder en Keuken de vereischte Geneesmiddelen, ook tegen de zwaarste ziekten en kwaalen, zo uit- als inwendig, kunnen bekomen; mits uitzonderende de volgende middelen, Kina, Kwik, Opium, Staal, Delfzuuren, Rhabarber en Ipecacoanna? Door E.J.T.A Thuessink, A.L.M. Med. en Phil. Doctor, 's Lands Medicinae Doctor in 's Hage, medelid van de Koninglyke Maatschappy der Geneeskunde, en van de Societeit van Nat. Historie te Edinburgh, van de Hollandsche en Zeeuwsche Maatschappyen, van het Museum te Parys, van de Utrechtsche Maatschappy Vlyt is de voedster der Wetenschappen, en van de Correspondentie Societeit in 's Hage. (In Handel. Gen. Gen. Amsterdam 1789 XIII³ pp 853-1118, Bi Un Gent me 366 a).

Geneeskunde [1790 A Thuessink] Verslag van eenige proeven, genomen met het cuprum ammoniacum: door E.J. Thomassen A Thuessink. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1790 XIV pp 363-396 Bi Un Gent Hi 1902).

Gunstig gevolg na gebruik van cuprum ammoniacum bij zenuwziekten.

Geneeskunde. 1794 A Thuessink E.J. Waarnemingen omtrent de weergesteldheid en ziekten van 's Gravenhaege in 1791-1793. 's Gravenhage 1794 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde [1798 Thuessink] Geval van een gelukkige geneezing eener borstwonde. Medegedeeld aan het Bataafsch Genootschap der proefondervindelyke wijsbegeerte te Rotterdam. Door E.J.T. à Thuessink, M.D. (In Verhandel. Batav. Gen. 1798 XI pp 1-9, Bi Un Gent Hi 9621).

Geneeskunde. 1799 A Thuessink E.J. Waarnemingen omtrent de ziekten in het clinicum van Groningen. 1799 in 8 sl (Bi Un Amsterdam).

Thunberg Cas. Petr. Zie 1786 Houttuyn.

Plantenkunde [1782 Thunberg] Beschryving van twee nieuwe soorten van palmboomachtige gewassen, Uit Japan en van de Kaap der Goede Hope; met eenige Aanmerkingen omtrent de Bloemen van de Varens en dergelyke planten; door Karel Pieter Thunberg. (In Verhandel. Maatsch. Gen. Haarlem 1782 XX² pp 419-434, Bi Un Gent Hi 2048).

Studie van Cycas en van Zamia.

Diergeneeskunde. 1769 Tideman H. Brief aan N. Havinga tot verhoedinge en versagtinge van de ziekte van 't rundvee. Groningen 1769 in 8.

Pharmacie [1770 Tieboel] Verhandeling over de bereiding van het Oleum Animale Dippelii, door B. Tieboel, Apotheker te Groningen. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1770 XII pp 121-146, Bi Un Gent Hi 2045).

Bereiding uit olie van Hartshoorn, door behandeling met water, door destillatie en door afscheiding in een scheitrechter.

Pharmacie [1773 Tieboel] Verhandeling over de zoete olie van koperrood, pynstill. vogt van Hoffman, en aether. geest van Frobenius; door Boudewyn Tieboel. (In Verhandel. Maatsch. Wet. Haarlem 1773 XIV pp 131-294, Bi Un Gent Hi 2045).

Frobenius schijnt het meest gewerkt te hebben over aether die in mengsel met spiritus het vocht van Hoffman uitmaakt. De Latijnsche namen van de 3 producten zijn resp. oleum vitrioli dulce, liquor anodynus mineralis Hoffmannii, aether of spiritus aethereus Frobenii.

Pharmacie [1771 Tieboel] Verhandeling over de bereiding der tincturen, welke in de geneeskunde gebruikt worden: benevens eenige proeven, om dezelve, volgens eene nieuwe manier, voordeeliger, in korter tyd, en krachtiger te bereiden. Door Boudewyn Tieboel. (In Verhandel. Zeeuwsch Gen. 1771 II pp 231-274, Bi Un Gent Hi 1902).

Twee soorten van tincturen: ‘de enkelde (Tincturae Simplices) welke, behalven het scheivocht (menstruum), maar uit één ingredient, of enkeld geneesmiddel bestaan. De samengestelde (Tinct. Compositae), waartoe meer dan een enkeld genomen wordt.’ Bereiding van tinctuur van castoreum, van succinum, van myrrha, van gomlak, van kina, van rhabarber.

Chemie. 1775 Tieboel B. Proeven met den papiniaanschen pot van Andreus Leopold Haan. Amsterdam, Schalenkamp 1775 in 8.

Water. 1776 Tieboel B, Scheikundige waarneming, dienende tot nader betoog van de aanwezigheid des ijzers in het sneeuw- en regenwater. In Verhandel. Holl. Maatsch. Wet. Haarlem 1776 p 306.

Chemie. 1777 Tieboel B. Scheikundig onderzoek omtrent een soort van valsche mirrhe. Hedend. Vaderl. Letteroef. Amsterdam 1777 VI 2 p 487.

Chemie. 1778 Tieboel B. Scheikundig onderzoek omtrent den aard der graveelstoffe. Hedend. Vaderl. Letteroef. Amsterdam 1778 VII 2 p 7.

Chemie. 1879 Tieboel B. Over de bereiding der potasch. Alg. Letteroef. Amsterdam 1779 I 2 p 344.

Chemie [1781 Tiboel] Verhandeling over de vaste lucht, door Boudewyn Tiboel. (In Verhandel. Batav. Gen. 1781 V pp 99-192, Bi Un Gent Hi 9621).

Studie van de vaste lucht, de gephlogisticeerde of besmette lucht, de brandbare lucht, de niterlucht, de alcalilucht, de zeezuurlucht, de dephlogisticeerde lucht. De studie is nog volledig in het kader van het phlogiston. Zonderling genoeg, de schrijver komt tot het besluit dat de verschillende luchten niet als oorspronkelijke natuurlijke verschillende luchten moeten beschouwd worden, maar als toevallig verschillende; de zuivere homogene lucht is de grondsteun van al die verschillende luchten, die niet onderling verschillen, voor zoo verre de hoofdstoffelijke lucht verschillende heterogene deelen bij zich voert.

Chemie [1786 Tiboel] Antwoord op de vraag, voorgesteld door het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Konsten en Wetenschappen, Welke zijn de eigenlijke Oorzaken, waarom de Scheikunde bij onze Nabuuren, en vooral bij de Duitschers, in meer aanzien, en algemeener oefening is, dan in ons Vaderland? Welke is de beste wijze om, ten minsten, in de voornaamste Steden van onze Unie, de Scheikunde in hare grondbeginselen te doen onderwijzen? Welke zijn de bekwaamste middelen, om die noodzakelijke en voor den mensch heilzame kunst bij de Artzenij-Mengkundigen in algemeener oefening te brengen? en eindelijk, hoe zoude men de deugdzaamheid der chemische bereidingen, inzonderheid die van buiten ingevoerd worden, best kunnen onderzoeken, ten einde de vervalsching

voor te komen? Onder de Zinspreuk: Salus Populi Suprema lex esto, Door B. Tieboel (In Verhandel. Utrecht 1786 IV¹ pp 1-107, Bi Un Gent Hi 9653).

Verhandeling in het kader van de zuivere chemie, met aanteekeningen over toepassingen.

Chemie. 1792 Tiboel B. Over het zwavelwater. Alg. Konst- en Letterbode 1792 I p 204.

Chemie. 1800 Tiboel B. Over de aanweezenheid der campher in de aetherische oliën. Eene zeer gewigtige waarneming. Alg. Vaderl. Letteroef. Amsterdam 1800 X 2 p 513.

Geneeskunde. 1728 Tilly Claas. Omstandig Berigt van het worden en ontworden des steens en graveels in ons, in veelerhande qualen. Haarlem 1728 in 8; 2^e druk Haarlem 1731; 4^e druk Haarlem 1741 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1792 Tilly Leend Jonkhout, Omstandig berigt van het worden en ontworden des steens en graveels in ons, en veelerhande qualen. 7^e druk Haerlem 1792 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Hygiene. 1763 Tissot Sim. Andr. Huishoudelijk handboek, of nodige onderrichting tot behoud der gezondheid. Amsterdam 1765 in 8; 2^e druk Amsterdam 1765 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Hygiene [1765 Tissot] Raedgevinge voor de gezondheud van den gemeenen Man, van Landlieden, En alle die de hulpe van een bequaem Genees of Heelmeester ontbreken, of niet spoedig genoeg bekomen konnen; Dienende gelykelyk tot een nuttig Genees en Heelkundig Handboek voor Landheeren, Pastores, weldoende Lieden, Dorp-Heelmeesters, en alle die zig uit menschens liefde of beroepinge met het genezen van zieken bemoeien. In het Fransch geschreven door den Heere Tissot, Doctor in de Medecynen: Na den tweeden Druk vertaelt, met aenteekeningen en invoegzels vermeerdert, en verder na de gesteltheid van ons Land geschikt door Lambertus Bikker, Doctor in de Medecynen. Tot Brugge, By Joseph Van Praet, Drucker 's Lands van den Vryen 1765 (16.5 × 9.9 cm, 40 + 563 pp, Stadsbi Antw nr 4076).

Voorrede van den vertaler, inleiding, approbatie geteekend te Brugge A. Van Tienevelt 4 april 1764, en te Gent J.F. Diericx 8 april 1765; 35 hoofdstukken; tafel van 71 geneesmiddelen; tafel der 35 hoofdstukken.

Hygiene [1772 Tissot] Tissots en Bickers Raadgeeving voor de Ge-

zondheid van den gemeenen Man van Landlieden en allen, die de hulpe van eenen bekwaamen Genees- of Heelmeester ontbeeren, of niet spoedig genoeg bekomen kunnen; Dienende tevens Tot een nuttig Genees- en Heelkundig Handboek voor Landheeren, Dorp-Leeraaren, weldaadige Lieden, Dorp-Heelmeesters, en allen die zig uit menschenliefde of beroepshalve met het geneezen van Zieken bemoeijen. Derde Druk aanmerkelyk vermeerderd en verbeterd. Te Rotterdam, By Reinier Arrenberg, MDCCLXXII (20.4 × 12.5 cm, XXXII + 752 pp, Bi Un Gent me 3262, Bi Un Amsterdam).

Opdracht aan Jan Cordelois, hoofd-officier der Stad Rotterdam door den uitgever Arrenberg, Voorrede van den vertaler, Inleiding, 39 Hoofdstukken, Tafel van 71 geneesmiddelen, register der hoofdstukken.

Hygiene [1783 Tissot] Tissots en Bickers Raedgeving voor de Gezondheyd van den gemeenen Man, Van Landslieden, en alle die de hulpe van eenen bekwaemen Genees of Heelmeester ontbreken, of niet spoedig genoeg bekomen konnen; Dienende Tot een nuttig Genees- en Heelkundig Handboek voor Lands-Heeren, Dorp-Leeraeren, weldaedige Lieden, Dorp-Heelmeesters, en alle die zig uyt menschenliefde of beroepshalve met het genezen van Zieken bemoeyen. Tweeden druk. Aenmerkelyk vermeerdert en verbetert. Eerste Deel. Tot Brugge, By Joseph van Praet, Drukker der Stad en Lande van den Vryen. MDCCLXXXIII (16.5 × 9.1 cm, XXXIII + (1) + 367 pp, Kon Bi Brussel VH 7858). Tweede deel ((2) + 384 pp).

In het 1^e deel: opdracht aan Van Hende licenciaet in de geneeskonst door den drukker Joseph Van Praet; voorrede van den vertaler; inleiding; approbatie uit Brugge 30 Aug. 1783 geteekend J.F. De Gryse Lib. Cens. en door L. Van Haveskercke Lib. Cens. Reg.; 27 Hoofdstukken.

In het 2^e deel: hoofdstukken 28 tot 39. Op p 351 de tafel van 71 geneesmiddelen.

Van de Raedgevinge vermeldt de Catalogus van de Hollandsche Maatschappij ter bevordering der Geneeskunde de volgende uitgaven: Rotterdam 1764 in 8, 2^e druk Rotterdam 1765 in 8, 3^e druk Rotterdam 1772 in 8, 4^e druk Rotterdam 1780 in 8.

Geslachtsziekten. 1771 Tissot S.A.D. Het onanismus of verhandeling over de ziekten oorspronglijk uit de zelfbesmetting. Utrecht 1771 in 8; 2^e druk Utrecht 1775 in 8; 3^e druk Amsterdam 1822 in 8; 4^e druk Amsterdam 1827 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. [1772 Tissot] S.A.D. Tissot, Lid van de Koninglyke Societeit te London, en Medelid van de Academien van Basel en Bern, van den Aart en Geneeswyze van verscheidene Zwaare Ziekten; Als zwarte ziekte van Hippocrates, de kinderpokjes, beroerte en verlamming, de waterzucht, het loodkolyk, en de ziekten uit spoor-rogge, of bedorven rogge. Waar by De Vermaarde Brief aan Graaf Roncalli, over de Inenting der Kinderpokjes. Te Leiden, By S. en J. Luchtmans, Te Harlingen, By F. vander Plaats & Junior. MDCCLXXII. (22 × 13.1 cm, (4) + 350 pp, Bi Un Gent me 1593, Bi Un Amsterdam).

Voorrede van den Schrijver uit Lausanne 23 Nov 1769. De stukjes worden elk aan gekende menschen onder vorm van brief gericht: Zimmermann, Alb. von Haller, G. Baker, Fr. Roncalli.

Geneeskunde. 1774 Tissot S.A.D. Verhandeling over de vallende ziekte. Uit het Fransch. Amsterdam 1774 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1775 Tissot S.A.D. De gezondheid en ziektens der geleerden en van alle zwakke, veelzittende en veeldenkende lieden. Uit het Fransch door L. Bicker. Utrecht 1775, 2^e druk. (Bi Un Amsterdam).

Geneeskunde. 1779 Tissot, Sim. Andr. Raadgeevingen voor de gezondheid der groote en rijke lieden. Naar het Fransch door Lamb. Bicker. Rotterdam 1779 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Pokken. 1782 Tissot. Tractaet der inenting van de kinderpokjes en mazelen. Brugge, J. Van Praet 1782 in 8.

Geneeskunde. 1791 Tissot S.A.D. Onfeilbare geneeswijze der vallende ziekte. Amsterdam 1791 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Simon André Tissot, Grancy-Vaud 1728 † Lausanne 1797, doctor in de geneeskunde van Montpellier in 1749 en arts te Lausanne. Zijn Avis au peuple sur sa santé verscheen te Lausanne in 1761 in 12, daarna te Parijs in 1767 in 12, 1768 in 12, te Lausanne in 1799 als 12^e uitgave.

Titsingh A. Zie De Beaulieu 1731.

Heelkunde. 1730 Titsingh, Abr. De verdonkerde heelkonst der Amsterdammers uit hunne eigen handvesten, door redelyke oeffeningen opgehelderd. Alkmaar 1730 in 4; 2^e druk Amsterdam 1753 in 4.

Heelkunde. 1731 Titsingh, Abr. Heelkundige verhandeling over de steen en het steensnijden. Amsterdam 1731 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde [1732 Titsingh] Heelkundige Verhandeling Over de Tegennatuurlyke Splytinge der Rugge-graat. Geschreven aan den uitmuntende Chirurgyn Hendrik Ulhoorn. Door Abraham Titsingh. Te Amsterdam, By Gerrit Bouman, Boekverkoper, over 't Meisjes Weeshuys. (20.3 × 12.2 cm, (4) + 196 + (2), 4 platen, Bi Un Gent me 3131).

Titelplaat met de volgende uitlegging van de zinspreuk:

Verklaring Van de Zinspreuk op de Tytelplaat. Honesta: Publica.
 
Men stelle, al wat de Konst verrigt,
 
Vry voor een ieders oog in 't ligt:
 
Elk, die getrouw is in zyn wandel,
 
En nuttelyk zyn penne voert,
 
Schroomd niet, schoon hem in al zyn handel,
 
De Nyd afgunstelyk beloert.
 
Die 't zyn, en 't schynen, kan verklaaren,
 
Vreest oog, nog tong van Lasteraaren:
 
Die zich in zyne Konst vermeet
 
Meer uit te werken, dan hy weet,
 
En zulks vertoond in woorde en Boeken,
 
Die voegt geen daad by zyne faam;
 
Want hoog-Geleerden onderzoeken,
 
Of 't meesterschap is daad, of naam:
 
Hy zal den Lauwerkrans nooit krygen,
 
Die niet wel spreeken kan, of swygen.
 
Otto van Veen
 
Nog vrees, nog wensch.

Het jaartal 1732 wordt bepaald door de inlichting op het einde van den brief: ‘In myn Geboortenstad geschreven den 1ste Julius 1732’. Na den brief komt nog een lofzang door Leonardus Koster, en een achttal verzen van Titsingh zelf.

Heelkunde. 1733 Titsingh Abr. Replieq op het tractaat, genaamt Tweede vertoog van Hendrik Ulhoorn over het ongemak van de spina bikda. Amsterdam 1733 in 8. (Bi Un Amsterdam).

Geslachtsziekten [1742 Titsingh] Cypria tot Schrik van haar bondgenooten, en Redding der gestruikelden; ter eere van de Heelkonst, en

tot dienst der Heelmeesteren geschreeven door Abraham Titsingh Stads Chirurgyn van den Gerechte te Amsterdam. Eerste Deel. t'Amsterdam, By Joannes Gysius, Boekverkooper op de Waal, MDCCXLII. (20 × 15 cm, (36) + 540 pp, Bi Un Amsterdam, Kon Bi Brussel VH 7867).

Een titelplaat geteekend J. Lamsveld met rechtover de volgende verzen als uitlegging:

Verklaring van de Titel-Plaat.
 
Pallas verheven ziet het haartje hier in 't rond,
 
En met ontferming op Cypria, aan de grond,
 
Chirurgia staat naast den Schryver met te wyzen,
 
Verscheide boeken, hem de beste aan te pryzen,
 
Wyl hy tot nut der Konst getrouwelyk beschryft,
 
't Geen zyn ervarenheit door reden vond gestyft,
 
Zo van zig zelfs, als van zyn agterrugse stommen.
 
Cypria in 't verschiet zit op haar hurk te krommen,
 
Zy slaat haar oogen op Heelmeesters potte kraam,
 
Verlangd een warme teug decoctum in te slaan.
 
Geen wonder Cypria, wie zou geen hulp verlangen,
 
Die, zo als gy, geworgd word van het schuim der slangen.
 
Schep moed gestruikeld Mensch, wanneer gy zyt bezeerd,
 
Zit hier zyn Oeffening, die heelzaam kruid uitkeerd.
 
Zy staroogd na om hoog, en luisterd na uw klagten,
 
Zy ziet op Hippocraat, die kwaalen kon verzagten
 
Hy geeft de Schryver raad, gebruik ze zonder schroom,
 
Zyn kruiden groejen staag, gelyk zyn Lauwerboom,
 
Die al het onweer van myn Konstgenoot kan keeren,
 
Zyn Tyd toond vlerken als volwassen Arendsveeren.
 
Is Cypria besmet, gesmolten door verdriet,
 
Apollo op den weg haar gunstelyk beziet,
 
Hy wil zyn Heel-Konst met genegenheit betoonen,
 
Aan die door waare deugd het eind der Konst bekroonen,
 
En stadig waaken op een haast verbrooken zuil,
 
Zig schaamen over smet van Venus-giftig vuil.
 
Verlaaten 't snood gespuis van Cyprus-bondgenooten,
 
Om niet in eeuwigheit te worden uitgestooten.
 
Dit is hier kort'lyk in dit prentje uitgelegd,
 
Ziet voorts wat de Oeqening in kloeke bladen zegd.
 
Discendum & Docendum.

Prent en verklaring komen vóór het titelblad; op de achterzijde van het titelblad deze 8 verzen van Rabus:

 
Laat dog geen vuil nog snood gehoefd,
 
Sardanapalussen nog Karels hier genaken:
 
Geen Nero nog Tibeer, behoeft
 
Zig met deez' bladen in zyn ontugt te vermaken.
 
Weg Messalynen ver van hier!
 
Weg Heliogabaals, weg geile Kleopaters!
 
Sta af, eer gy u brand aan 't vyer,
 
Men nood hier tugtige, maar geen verwyfde, of saters
 
Rabus.

Opdracht aan de ‘Heeren van den Gerechte der Stad Amsterdam’. Voorrede (15 pp) geteekend uit Amsterdam 1 juni 1742. Daarna een lange reeks Nederlandsche versstukken (11 pp) gevolgd door het portret van den schrijver geschilderd door I.M. Quinkhart in 1742 en geëtst door I. Houbraken. De 7 versstukken zijn geteekend Artis Amore, L. Coster, ‘Tuorum in me beneficiorum nunquam obliviscar’, ‘Meruitque timeri non metuens’, L. Bruining, H. Vennius en O.V. Veen. Het laatste stuk, rechtover het portret, luidt als volgt:

Op het afbeeldsel van den In Lands en Stads dienst, welgeproefden Heelmeester Abraham Titsingh Amsterdammer. In zyn agt-en vyftigste Jaar afgebeeld door de konstige Meesters Quinekhard en Houbraken.

 
Dit Beeltenis vertoond na 't leeven,
 
Een Nedrig Deugdzaam Burger-man,
 
Die Amstels Heelkonst heeft beschreeven,
 
Daar Konst genoot op bouwen kan,
 
Nu komt hy Cypria beschouwen,
 
En haar genezinge 't ontvouwen,
 
Hy die oprecht is in zyn wandel,
 
En nuttelyk zyn penne voerd,
 
Schroomd niet schoon hem in al zyn handel,
 
De nyd afgonstelyk beloerd,
 
Die 't zyn en 't scheinen kan verklaaren,
 
Vreest oog nog tong van lasteraaren.
 
O.V. Veen.

Het overzicht bezingt met een aanspraak aan de Kunstgenoten te Amsterdam die ‘veel geliefden vrienden’ worden genoemd; die aanspraak, met vele verzen bestrooid, noemt tal-

rijke schrijvers. De ‘eerste oeffening’ bedraagt pp 51 tot 334, de tweede pp 334-540.

Geslachtsziekten [1742 Titsingh] Cypria.... Tweede deel. t'Amsterdam, By Joannes Gysius, Boekverkooper op de Waal, MDCCXLII. (20 × 15 cm, (4) + 630 + (34) pp).

Op de achterzijde van het titelblad deze 6 verzen:

 
Hier zien wy door de zaamenvoegzels heen,
 
Hoe 't Lighaam is met aderen doorweeven,
 
Met Slagad'ren, de Spieren, en het Been,
 
Hoe 't aangroeid, en bestaat, terwyl wy leeven,
 
Waar ieder deel, en hoe geplaatst, ons toond,
 
Met Konstgebouw, 't geen onze Ziel bewoond.

De ‘Derde oeffening’ op pp 1-389 en het vierde op pp 390-630. Op het laatste een alphabetische bladwijzer der voornaamste zaken.

Genees unde. 1742 Titsingh Abr. Konst-broederlyke lessen, of noodige aanmerkingen, wegens de koortszen op schepen van oorlog. Amsterdam 1742 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1750 Titsingh A. Diana, ontdekkende het geheim der dwaazen, die zig vroedmeesters noemen. Ter eeren van chirurgia. Amsterdam 1750 in 4 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1751 Titsingh Abr. Rust uuren, besteed tot opbouw der loffelyke heelkonst. Amsterdam 1751 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1752 Titsingh Abr. Geneeskunde des heelmeesters. Amsterdam 1752 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Heelkunde. 1755 Titsingh Abr. Heelkonstige lessen voor de chirurgie van 's lands oorlogsscheepen. Amsterdam 1755 kl in 8 (Bi Un Amsterdam).

Abraham Titsingh, Amsterdam 1689 † aldaar 1776, heelkundige, en strijder voor de eerlijkheid der chirurgen en geneeskundigen.

Landbouw [1778 Toaldo] Verhandeling over het Weeder, met betrekking tot den Landbouw. Door den Heere Abt Joseph Toaldo, Hoogleeraar der Sterrenkunde, e.z.v. op de Universiteit te Padua, Medelid van ver-

scheiden Akademiën en Genootschappen, e.z.v. Aan welke, door het Koninglijk Genootschap te Montpellier, de eereprijs is toegeweezen, op deszelfs vraag, in 1774 opgegeeven: Welken invloed heeft het Weeder op den wasdom der Planten, en welke dadelijke gevolgen kunnen, met betrekking tot den groei, uit de verscheiden waarnemingen, tot dus verre gedaan, afgeleid worden? Naar de vermeerderde Italiaansche uitgaave van den Schrijver, door den Heere J.G. Stendel, in het Hoogduitsch gebragt, en met eenige aanteekeningen verrijkt. Alles nu in het Nederduitsch vertaald, en daarenboven voorzien met eene Voorrede van den Heere Matthias Van Geuns, M.D. Archiater van Gelderland; Hoogleeraar in de beoefenende Genees- Kruid- Schei- en Verloskunde, op 's Lands Hoogeschoole te Harderwijk; Lid van de Hollandsche Maatschappije der Weetenschappen; van het Groninger Genootschap pro Jure Patrio excol. &. Te Amsterdam, Bij de Wed. van Esveldt en Holtrop, Te Utrecht, A. van Paddenburg, MDCCLXXVIII. (19.4 × 12.2 cm, XXVI + 217 pp, Kon Bi Brussel VH 5951, Bi Un Amsterdam).

Voorrede van Matthias Van Geuns uit Harderwijk 27 dec. 1777; voorrede van den schrijver; ontleding van de verhandeling van Toaldo door Poitivin uit Journal van Rozier mei 1775. Eerste deel over den invloed van het weder op den groei der planten pp 28-106; 2^e deel over de gevolgen van de gemaakte waarnemingen pp 107-186. Weederalmanach pp 187-217.

Heelkunde [1686 Tolet] Tractaat Van de Lithotomia, Of de Uytholinge van de Steen uyt de Blaas, Verciert met nootwendige Figuren, om aan te wijsen de maniere van te Sondéren, de Instrumenten die daar toe bequaam sijn, de gestalte van de Patient onder de Operatie, het doorsteken van het Perinaeum, en de verscheydene manieren om de Steen uyt te haelen. Beneffens de Toestelsels, de preservative Remedien tegen de Steen, en de Medicamenten voor de geene die gesneden sijn. Door François Tolet, Beëdigt Heelmeester tot Parys van het Mans Gast-huys der Barmhertigheyt. Uyt het Frans Vertaalt. In 's Gravenhage By Barent Beeck, Boeckverkooper inde Wagestraat, 1686 (15.6 × 9.4 cm, 255 + (7) pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 3189).

Titelplaat een heelkundige behandeling verbeeldende. Opdracht aan Jonnot, heelmeester te Parijs. Warschuwing als voorrede. Overzicht in 23 hoofdstukken. Goedkeuring te Parijs 1 Juli 1681 van de Faculteit der geneeskunde te Parijs, en 18 december 1681 van de gezworen heelmeesters te Parijs.

De Catalogus van de Maatschappij tot bevordering der Geneeskunde vermeldt een uitgave te Utrecht in 1693 in 8.

Anatomie. 1691 Toornburg Kl. Kort vertoog van de anatomia. Amsterdam ten Hoorn 1691 in 8 (Bi Un Amsterdam).

Plantenkunde. 1737 Pitton de Tournefort. Beschrijving van eene reize naar de Levant, vertaald door P. Le Clerc. Amsterdam van Waesberge 1737, 2 vol in 4.

de Trevisan Bernard. Zie 1688 J. Van de Velde.

Plantenkunde. [1777 Trew] Uitgezochte planten, Beschreven door den wijdvermaarden Christ. Jacob Trew, M. Dr. Directeur van de Keyzerlyke Academie der Natuuronderzoekeren enz. te Nurenberg. Na 't leven getekend door den beroemden Georgius Dionysius Ehret. In 't koper gebracht en natuurlyk gekoleurd in 't licht gegeven door den konstryken schilder en plaatsnyder te Augsburg, Joh. Jacob Haid. Uit het Latyn vertaald en met aanteekeningen verrykt door Cornelius Pereboom, M. Dr. Lid van de Keyzerlyke Academie der Natuuronderzoekeren. Te Amsterdam, By Jan Christian Sepp, Boekverkoper 1771. (52 × 36 cm, VI + 72 pp, Kon Bi Brussel II 68711).

Het boek bevat een portret van Trew geteekend door Joh.-Jacob Haid, een portret van Joh. Jacob Haid volgens de schilderij van Ant. Graff door Elias Haid geteekend, van Georg. Dion. Ehret volgens de schets van A. Heckell door J.J. Haid geteekend. Het wordt opgedragen aan Laurens Kuiper, leeraar te Hoorn door Cornelius Pereboom opgedragen. De voorrede van den schrijver is geteekend Nurenberg 1 maart 1750. De portretten leeren ons dat Trew op 26 april 1695 werd geboren en op 18 Juli 1768 overleed, dat Haid op X Cal. febr. 1704 werd geboren en op IX Cal. dec. 1767 overleed, dat Ehret in Januari 1708 werd geboren. De 100 platen door Joh. Jacob. Haid geteekend, zijn met de hand geschilderd, en de bijgevoegde tekst geeft de Nederlandsche beschrijving, in het stelsel van Linnaeus. Het Britisch Museum bezit het oorspronkelijk werk van Christoph Jacob Trew: Plantae selectae quarum imagines, Nuremberg 1750-1790.

Christ. Jac. Trew, Lauf-Nuremberg 1695 † Nuremberg 1769, doctor in de geneeskunde te Altdorf in 1716, arts te Nuremberg, schreef vooral op het gebied der plantenkunde. De nederlandsche uitgave van 1771 behoort tot: Plantae selectae nominibus propriis notisque illustratae, Nuremberg 1750-1773 in fo.

Geneeskunde. 1743 Trioen C. Genees- en heelkundige waarnemingen. Leiden 1743 in 4.

Troja M. Zie Gardane 1779.

Truntza C. Zie Baumler 1761, Puzos 1762, 1764, 1768, Morizot 1762, 1764, 1768.

Tulp N. Zie 1792 Hippocrates.

Geneeskunde. 1740 Tulp. Geneeskundige waarnemingen. Bijgevoegt lijkoratie van Lud. Wolzogen op de dood van den schrijver. Leiden 1740, 4 d. in 8 (Bi Un Amst.).

Geneeskunde [1650 Tulp] De drie Boecken der Medicynsche Aenmerkingen, In 't Latijn beschreven Van den Heere Nicolaes Tulp, Amstelredammer. Met Koopere Platen. Tot Amstelredam, Voor Jacob Benjamyn, Boeckverkooper op de hoeck van de Raem-steegh achter d'Appelmarck, Anno 1650 (15.5 × 9.5 cm, (16) + 279 pp, Bi Un Amsterdam, Bi Un Gent me 1778 a).

Bericht van den drukker tot den lezer, daarna brief van Nicolaes Tulp tot zijn zoon Pieter, uit Amsterdam 15 october 1641. Register. Portret van Nicolaes Tulp met onderaan:

 
Die Tulp heeft al de guer der Planten ingezoogen;
 
Des waazemt ieder Bladt een lucht, vol levens uit;
 
De Quaalen staen verbaast: de Doodt schijnt opgetooge
 
Nu hij zijn fiere duegdt, aan Amsteldam, vertuit.

Het overzicht is verdeeld in drie boeken met de bespreking van 55 + 53 + 56 gevallen.

Over Tulp, zie Thyssen E.H.M. Nic. Tulp als geneeskundige. Geboren te Amsterdam in 1593 en aldaar overleden in 1674, werd Nicolaes Dirx, of Tulp naar een versiering op den gevel van het vaderlijk huis, doctor in de geneeskunde te Leiden, arts te Amsterdam en aldaar schepen en burgemeester. De Observationum medicarum libri III verscheen te Amsterdam in 1641 in 8, 5^e uitgave Leiden 1716 in 12.

Landbouw [1800 Twent] Proeve op eenige Aanteekeningen wegens het planten op duinen van Raaphorst. Aan liefhebbers van planten meedegedeeld, van nut konden zyn. Door A.P. Twent. In 's Gravenhage, By de

Weduwe J.P. Wynants. MDCCC (20.7 × 12.4 cm, (2) + 104 pp, Kon Bi Brussel VH 6328).

Schrijver begint met deze woorden van Rousseau: ‘Quand mes idées seroient mauvoises, si j'en fais naître de bonnes à d'autres, je n'aurai pas tout à foit perdu mon tems.’ Na zijn overzicht waarin vooral boomen en zekere graansoorten zooals rogge worden aanbevolen, geeft Schr. het concept van Hendrik Horsman uit den Haag op 1 juli 1773 over het zelfde voorstel.

Tyssot. Zie Cramer 1755.

N.B. - Dringend verzoek om aanvullingen en verbeteringen.

Vorige Volgende

Zuid- en Noord-Nederlandsche bibliographie over Natuur- en Geneeskunde tot 1800 (11e Bijdrage) (Sabatier tot Tyssot) Door Prof. Dr. A.J.J. Van de Velde Binnenlandsch Eerelid van de Kon. Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde van Belgie

S

Aan den Geleerde en Roemwaarde Heer, Sanctorius Sanctorii. Professor te Padua, Over zijn boekje van de Onzichtbare Doorwaasseming.

Op de Afbeelding van den Heere Johannes Daniel Schlichting

Op het Geleerde Werk over de Geheime Ziektens Geschreven door den Heere Jan Daniel Schlichting, Medicinae Doctor. &

Op de Ontleding en aanqueking der Plantgewassen Door den Heer Theodorus Schoon, Artz. Non inferiora sequutus.

Op D. Sennerti Verhandelingh der Toover = sieckten, &. Vertaelt door den gheleerden Heere, Dan: Jonctys. M.D.

Op het Tweede Deel der Geneeskunstige Aanmerkingen van den Heer Kornelis Stalpart van der Wiel, Stadts Dokter in 's Gravenhage.

T

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

Zuid- en Noord-Nederlandsche bibliographie over Natuur- en Geneeskunde tot 1800
(11^e Bijdrage)
(Sabatier tot Tyssot)
Door Prof. Dr. A.J.J. Van de Velde
Binnenlandsch Eerelid van de Kon. Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde van Belgie

Op de Afbeelding van den Heere
Johannes Daniel Schlichting

Op het Geleerde Werk over de Geheime Ziektens
Geschreven door den Heere Jan Daniel Schlichting, Medicinae Doctor. &

Op D. Sennerti Verhandelingh der Toover = sieckten, &.
Vertaelt door den gheleerden Heere, Dan: Jonctys. M.D.