Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1936

[p. 225]

In Memoriam Henri Logeman
Door Prof. Dr. E. Blancquaert,
Briefwisselend lid van de Koninklijke Vlaamsche Academie

Op 27 Januari 1936 overleed te Sleidinge Prof. em. Dr. Henri Logeman, buitenlandsch eerelid van de Koninklijke Vlaamsche Academie. Namens de Universiteit en meer bepaaldelijk namens de Gentsche Faculteit der Wijsbegeerte en Letteren, tegelijk ook namens de Koninklijke Vlaamsche Academie, werd hem door mij, op 29 Januari ten huize van den Heer Consul van Denemarken, vóór de teraardebestelling op het kerkhof te St-Amandsberg, een afscheidsgroet gebracht, waaruit ik het volgende aanhaal:

Prof. Logeman werd geboren te Haarlem, in 1862, en genoot lager en gymnasiaal onderwijs in zijn geboortestad. Daarna studeerde hij achtereenvolgens aan de Universiteiten te Utrecht, Londen en Glasgow, en promoveerde tot doctor in de Nederlandsche Letteren te Utrecht in 1888, op een Angelsaksisch proefschrift⁽¹⁾. Niet enkel over Nederlandsche en Engelsche philologie bleef zijn intensieve philologische bedrijvigheid verdeeld. Weldra ondernam hij verdere studiereizen naar de Skandinaafsche landen, en studeerde o.m. aan de Universiteiten van Kristiania en Kopenhagen.

Ondertusschen werd hij in 1888 benoemd tot docent bij de hoogere normaal-afdeeling, toegevoegd aan de Faculteit der Wijsbegeerte en Letteren van de Universiteit te Gent, en toen deze afdeeling werd afgeschaft en vervangen door de groep faculteitscursussen in de Germaansche philologie, werd hem het volledig onderwijs in de Engelsche taal- en letterkunde opgedragen. Hij werd extra-ordinarius in 1892 en ordinarius in 1896. In 1903 werd hij, op zijn verzoek, buiten zijn gewone leerop-

(1) The Rule of S. Benet, Latin and Anglo-Saxon Interlinear version, Edited with an Introduction and Notes. Publ. v.d. ‘Early English Text Society’, Vol. 90. London, Trübner & C^o, 1888.

[p. 226]

dracht, ook nog belast met een cursus in de moderne Skandinaafsche philologie. Het grootste deel van deze leeropdrachten bleef hij vervullen tot wanneer hem, op 19 Januari 1929, het emeritaat werd toegekend.

Weinig wetenschappelijke loopbanen zijn zoo rijk gevuld en zoo verdienstelijk geweest als die van Prof. Logeman. Hij heeft de studie van de Engelsche Taal- en Letterkunde aan de Universiteit te Gent ingericht en tot een hoog peil opgevoerd. Daarvan getuigen de talrijke schitterende leerkrachten van het middelbaar onderwijs die hij heeft gevormd, en niet het minst diegenen onder zijn leerlingen die later te Gent en elders zijn collega's zijn geworden. En nochtans was deze taak uiterst moeilijk en ondankbaar omdat, vooral voor het Engelsch, zijn studenten steeds onvoldoende onderlegd waren bij den aanvang van hun universitaire studie. Maar Prof. Logeman bezat de kunst om te doceeren en te doen werken, en hij toonde zijn studenten den weg naar Engeland zelf, waar zij hun achterstand hadden in te halen. Vóór alles echter wist hij hun de liefde tot de studie en tot hun vak, de kritisch-wetenschappelijke methode van taalstudie en taal-onderzoek, onuitwischbaar in te prenten. Dit gebeurde niet alleen door zijn veel-omvattend maar steeds boeiend onderwijs, maar ook door het levende voorbeeld van zijn eigen, onvermoeibaren, veelzijdigen philologischen arbeid.

Op de eerbiedwekkende lijst van zijn publicaties vinden wij inderdaad een bonte rij van Angelsaksische, Oud- en Modern-Engelsche, Middel- en Modern-Nederlandsche onderwerpen, en bovendien menige bijdrage tot de Skandinavistiek en de algemeene linguistiek. En daarbij merken wij op hoe zijn veelzijdige taalkundige belangstelling tegelijkertijd ook als studie-object die teksten verkoos die op litterair gebied tot de hoogste toppen van de wereldproductie behooren, of ermee in verband staan: Men denke aan zijn Elckerlijc-Everyman-studiën⁽²⁾⁽³⁾, zijn Reinaert-bijdrage⁽⁴⁾, zijn bijdragen tot de studie van de oudere Faust-teksten⁽⁵⁾⁽⁶⁾, zijn Shakespeare-studiën^{(7)(8)(9)(10)}, zijn grondige Ibsen-onderzoekingen⁽¹¹⁾.

Tusschen dergelijke studiën en zijn baanbrekend werk op het gebied van de fonetiek⁽¹²⁾, ligt schijnbaar een afgrond wat stof en onderwerp betreft. Maar dat alles wordt verklaarbaar in het licht van Logeman's veelomvattende belangstelling voor de meest verschillende uitingen van zijn vak, de taalkunde, en

(2) Elckerlyc. A fifteenth century Dutch Morality (Presumably by Petrus Dorlandus) and Everyman, A nearly contemporary translation. A contribution to the History of the Literary Relations of Holland and England. (Recueil de travaux publiés par la Faculté de philosophie et lettres de l'Université de Gand, 5^e fasc.), Gent 1892.

(3) Elckerlyc-Everyman. De vraag naar de prioriteit opnieuw onderzocht. (Recueil..., 28^e fasc.), Gent, 1902.

(4) Die Hystorie van Reynaert die Vos, naar den druk van 1479, vergeleken met William Caxtons Engelsche vertaling. Met inleiding en aanteekeningen. Zwolle, W.-E.-D. Tjeenk Willink, 1892 (samen met J.W. Muller).

(5) Faustus-Notes. A supplement to the Commentaries on Marlowe's ‘Tragicall History of D. Faustus’. (Recueil..., 21^e fasc.), Gent 1898.

(6) The English Faust-book of 1592, Edited with an Introduction and Notes (Recueil..., fasc. 24). Gent 1900.

(7) Hamlet's Too-too solid Flesh (I. 2. 129) in: Mélanges Furnivall. Oxford, 1901.

(8) Shakespeare te Helsingör, in Mélanges Paul Fredericq. Brussel, 1904.

(9) Some Notes on ‘Romeo and Juliet’, in: Neophilologus, I, II, 1915-16.

(10) Danskers in Paris (Hamlet, II, 1, 7), in: English Studies. 1923.

(11) A Commentary, critical and explanatory, on the Norwegian text of Henrik Ibsen's Peer Gynt, its language, literary associations and folklore. The Hague. Martinus Nijhoff, 1917.

(12) Tenuis en Media. Over de Stemverhouding bij Konsonanten in Moderne talen. Met een Aanhangsel over de fonetiese verklaring der Wetten van Verner en Grimm. (Recueil..., 36^e fasc.). Gent, 1908.

[p. 227]

voor zijn levenstaak: de opleiding van leeraars en geleerden. En dat alles ook werd in zijn persoon, zooals bij weinig anderen, harmonisch verbonden tot één geest en één hart, tot één geheel waarvan de kern-eigenschappen waren: de hoogste fijnzinnigheid gepaard met de hoogste fijngevoeligheid. Dit leerden vooral zij waardeeren die het voorrecht genoten Prof. Logeman's leerlingen en vrienden te zijn. Maar door zijn onvermoeibaar scheppend werk voor zijn Universiteit, zijn Faculteit en zijn geliefkoosde studievakken heeft hij, Nederlander van geboorte, Vlaming door zijn arbeidskring, wereldburger door zijn veelzijdige belangstelling en verdiensten, den blijvenden dank verdiend van al diegenen die de geestelijke waarden van ons bestaan beschouwen als de hechtste en de hoogste.

Ook lange jaren nadat het stoffelijk overschot zal vergaan zijn, zal de naam van Prof. Logeman in eere worden gehouden en zal zijn voorbeeld blijven nawerken. Duurbare Collega, onschatbare Meester en Vriend, Uw nagedachtenis leeft voort in onzen geest en in ons hart.⁺

+ P.S. Een uitvoerige vermelding van Prof. Logeman's publicaties vindt men in het Liber Memorialis, Tome I, pp. 237-240 van de Universiteit te Gent en in de jaarlijksche Verslagen over den toestand der Universiteit, gedrukt bij de Redevoeringen van de rectors ter gelegenheid van de plechtige openingen der leergangen.