Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1934

[p. 1161]

Vergadering van 19 December 1934.

Zijn aanwezig: de heeren Prof. Dr. L. Van Puyvelde, bestuurder; F.V. Toussaint van Boelaere, onderbestuurder; en Dr. L. Goemans, bestendig secretaris;

de heeren: Eerw. Kan. A. Joos, Fr. Lateur, Prof. Dr. J. Mansion, O. Wattez, Prof. Dr. L. Scharpé, Dr. Leonard Willems, Prof. Dr. A. Vermeylen, Prof. Dr. A.J.J. Vande Velde, Eerw. J. Jacobs, Prof. Dr. M. Sabbe, Herman Teirlinck, Prof. J. Salsmans S.J., Prof. Dr Fr. Daels, Dr. Jozef Muls, Prof. Dr. A. Carnoy, Prof. Dr. J. Van Mierlo S.J., Dr. J. Cuvelier, Prof. Dr. R. Verdeyen, Felix Timmermans, Prof. Dr. Vande Wijer, Dr. A.H. Cornette, werkende leden;

de heeren Dr. F. Prims, Prof. Dr. L. Grootaers, Eerw. J. Eeckhout, Em. De Bom, Dr. Ern. Claes, Dr. J. Grauls, briefwisselende leden.

Lieten zich verontschuldigen: de heeren Dr. L. Simons, en Prof. Vercoullie, werkende leden;

de heer H. De Man, briefwisselend lid.

_* * _*

Onderscheiding. - De heer Prof. Dr. Leo Van Puyvelde, bestuurder der Academie, werd door Z.M. den Koning van Zweden vereerd met het Commandeurschap in de Orde van de Poolster.

Aangeboden boeken.

Door Prof. J. Mansion, lid der Academie:

L. Bittremieux, Mayombsche namen.

Door Dr. J. Muls, lid der Academie, zijn werk:

Oude Meesters.

[p. 1162]

Door Prof. R Verdeyen, lid der Academie, zijn brochuur:

Comment reconnaître les éléments flamands dans les dialectes wallons.

Door Dr. Fl. Prims, lid der Academie, zijn werk: Leiddraad voor de Nederlandsche Geschiedenis, I. Alsmede: De Kronijk van Antwerpen door Jan Frans Vander Straelen, voortgezet door J.B. Vander Straelen, VI^e deel, bezorgd door J. Rylant.

Door Eerw. Kan. A. Joos, lid der Academie, volgende werken:

J.F. Willems, Verhandelingen over de Nederduitsche Tael- en Letterkunde, opzichtelijk de Zuidelijke Provintiën der Nederlanden (I en II, P.).

Sandelin, Jacobs Cats. - Zedelijke en Meest bijzondere schoonheden bijeenverzameld.

Ant. Van Duinkerken, Paapse Stoutigheden, Essays en Novellen van Sigrid Undset (verzameld en vertaald door).

Leo Goemans, Onze Humaniora.

De laatste dagen der Duitsche bezetting te Gent.

Dr. H. Claeys, Feestrede uitgsproken bij de onthulling van het standbeeld van Karel Ledeganck, te Eecloo.

Dr. J. Muyldermans, Hulde aan Pastoor Dr. Jan Bols.

J. Jacobs, De Westvlaamsche spreek- en schrijftaal voor 1250 of de Tweetaligheid in West-Vlaanderen voor 1250.

J. Jacobs, ‘Vetus’ en ‘Vetus flandricum’, bij Kiliaan. Dr. H. Claeys en A. De Ceuleneer, Het Vlaamsch op het Congres van Mechelen, Redevoeringen en Verslagen.

Dit is Het Zwartboek uitgegeven door de Vlaamsche Ysersoldaten. I - De Houthakkers.

K.K. Dr. Muyldermans, Hulde aan den h.G. Segers (aanspraak van).

K.K. Dr. Muyldermans, Hulde aan Dr. Aug. Snieders (Rede door).

Leo Goemans, De Quantiteit der vocalen a en i in het dialect van Leuven. La Flamandisation de l'Université de Gand.

E. Vliebergh, De Kempen in de 19^e en in 't begin der 20^e eeuw.

L. Lebeer, De Vlaamsche Houtsnede.

P. Leendertz W.Z., Der Minnen Loep door Dirc Potter (uitgegeven door). Inleiding en Woordenlijst. 2^e Deel.

Sociaal Handboek. (Grondlijnen voor een Katholiek Sociaal program).

J.M. Schrant, Proeven van Nederlandsche Dichtkunde uit 7 eeuwen.

E. Broeckx, Rerum Novarum (vertaald en uitgelegd door).

Marc. van Vaernewyck, De Historie van België (Eerste en tweede deel).

Dr. F.A. Snellaert, Schets eener Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde.

P. Fr. Hendrik van 't H. Huisgezin, Navolging van Christus door Thomas a Kempis (vertaald door).

K. Simrock, Das Deutsche Räthselbuch (gesammelt von).

Liv. De Meyer, De Gramschap, in drie boeken.

[p. 1163]

Mededeelingen van den Bestendigen Secretaris.

1^o Portret Maurits Sabbe. - Brief van 26 November 1934 van den hr. Minister van Openbaar Onderwijs waarbij gemeld wordt, dat de Regeering aan de Kon. Vl. Academie, een portret van Prof. Sabbe ter bewaring geeft.

2^o Schenkingen Lodewijk Heuvelmans.

Sedert maanden is de secretaris in briefwisseling met den hr. Lodewijk Heuvelmans, in Frankrijk woonachtig, aangaande het schenken vanwege dezen heer aan de K.V. Academie van zekere gedenkstukken, n.l. een klein model in gips van Conscience's standbeeld te Antwerpen, een portret van denzelfden schrijver, een portretten-album destijds door de Société littéraire van Kortrijk aan Conscience aangeboden, alsmede tal van brieven van Jan van Rijswijck, Virginie Loveling, De Geyter, de Mont en anderen tot den hr Heuvelmans gericht. Zooals men weet, heeft de hr. Heuvelmans zijn beste krachten gewijd aan de Fransche vertaling van Vlaamsche schrijvers. Die gedenkstukken zijn nu in de Academie aangekomen. De brieven dienen nog geïnventariseerd. Zij zullen worden ingebonden en in 't archief der Academie ter beschikking van de leden geplaatst.

De vergadering gelast het Bestuur den hr. Heuvelmans uit haar naam een hartelijken dank toe te sturen.

3^o Brief van den hr. J. Van Ginderachter. - Schenking aan de Kon. Vl. Academie. - De hr. Bestuurder ontving van den hr. J. Van Ginderachter een brief waarvan hij zelf lezing geeft.

Merchtem, den 16 December 1934.

Zeer Geachte Heer Bestuurder,

Ik heb de eer U te laten weten dat ik, als blijk van waardeering voor de diensten welke de Koninklijke Vlaamsche Academie aan onze taal- en letterkunde heeft bewezen, besloten

[p. 1164]

heb een som van 20.000 fr. (twintig duizend fr.) ter beschikking te stellen van uw Academie, som waarvan de jaarlijksche intrest zal dienen tot het verwekken, het aanmoedigen, het bekronen van geschriften ter verheerlijking van de Provincie Brabant en bij voorkeur van de kantons Assche, Wolverthem en Vilvoorde.

Het is mijn wensch dat, om de drie of vier jaar, de intrest van de geschonken som door de Koninklijke Vlaamsche Academie als prijs zal uitgeloofd worden aan het in het laatste driejaarlijksche of vierjaarlijksche tijdvak verschenen werk, dat het best zal bijgedragen hebben tot het doel door de schenking beoogd: dit werk mag zijn van letterkundigen, geschiedkundigen, kunstgeschiedkundigen, taalkundigen, folkloristischen aard; desnoods mag de prijs ook verleend worden aan een tijdschrift of zelfs aan een inrichting die zich op een van deze gebieden door haar uitgaven zal verdienstelijk hebben gemaakt.

Het is eveneens mijn uitdrukkelijke wensch, dat de voorkeur zal gegeven worden aan geschriften welke het geloof, de volkszeden, de volksgebruiken en de volkstaal van bedoelde streek verheerlijken of bestudeeren.

Met uw goedvinden zou de prijs den naam dragen van Jozef Van Ginderachter-Prijs.

De wijze van uitschrijven en toekennen van den prijs wordt aan de zorgen van de Koninklijke Vlaamsche Academie overgelaten met het beding, dat het voorgeschreven doel steeds voor oogen wordt gehouden.

Mag ik U verzoeken, zeer Geachte Bestuurder, bovenstaande voorstel aan uw genootschap te onderwerpen en mij te laten weten of het er mede akkoord gaat.

Met de meeste hoogachting.

Burgemeester van Merchtem, Provinciaal Raadslid van Brabant.

De vergadering is het eens om die schenking aan te nemen. Zij geeft het Bestuur opdracht om den hr. Van Ginderachter haren dank en hare gelukwenschen aan te bieden.

De Regeering zal op de hoogte gebracht worden van den wensch door den hr. Van Ginderachter uitgesproken en van de aanvaarding der Academie.

[p. 1165]

Mededeelingen namens de commissies.

1^o) Bestendige Commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde. - Prof. Dr. L. Scharpé legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig: de heeren Van Mierlo, voorzitter; Cuvelier, ondervoorzitter; Goemans, Mansion, Willems, Jacobs en Verdeyen, leden; de heeren Prims en Grootaers, hospiteerende leden en de hr. Scharpé, lid-secretaris.

Aan de dagorde staat:

1^o Nieuw Bijvoegsel op het Idioticon van het Antwerpsch Dialect ter uitgave aangeboden door den hr. Cornelissen.

Worden aangeduid om verslag hierover uit te brengen, de beeren L. Goemans en J. Jacobs.

2^o Over het Waalsch Woordenboek van J. Haust. - Lezing door Prof. J. Mansion.

Prof. Mansion weidt uit over de vele eigenaardige trekken en de verdiensten van het Waalsch Woordenboek. Een gedachtenwisseling grijpt plaats o.a. over het woord buis (mislukt examen, Vlaamsch), druipen (zelfde beteekenis, Nederlandsch): wat mag de overdrachtelijke zin wel zijn? Jammer dat het Groot Ndl. Woordenboek niet meedeelt wanneer een bepaald woord voor het eerst opgeteekend werd.

3^o Dr. L. Willems weidt uit over de uitdrukking: de gans eten metter plume dat hij nergens elders aantrof, dan in de fragmenten van Vrouw Alijt, begin 16^e eeuw, uitgegeven door Dr. Kalff in het Tijdschrift van Leiden, IX^e Jrg. Beteekent dit verkwisten? Prof. Scharpé gist, dat hier wellicht te denken valt aan het feit dat het geregeld plukken van het ganzedons veel opbrengt: zoodat iemand die verzuimt op tijd zijn gans te plukken, die ze met Kerstdag ‘ongepluimd’ slacht, wel verdient als verkwister geschandvlekt te worden.

[p. 1166]

Voorts handelt Dr. Willems nog over zijn vroegere gissing: constenaer in den zin van ‘dichter’. Een voorzeker gewaagde gissing, meent hij. Bij een gedicht uit het Hulthemsch Hs. van Augustijnken van Dordt, staat een gerijmd bijschrift van een ander waar constenaer gebruikt wordt in den zin van dichter: ‘een constenaer fijn’.

Het Tafelspulke van twee Personagen, het eerst uitgegeven in B.M. door J.S. Wille, bevat den roep: ‘Waer sidi Hanne?’ De man protesteert tegen dat blameerend Hanne. ‘Hanne is een zot. Jan is een wijs, een hoorndrager. Hackino is een Wale’. Verdam vermoedt, dat dit laatste woord corrupt is. Prof. Mansion meent, dat er moet gezocht worden naar eenigszins daarop lijkende ‘Johannes-woorden’ uit Wallonië of Noord-Frankrijk, en metathesis van een mogelijk Hanniko tot Hakino.

De lezingen van de heeren Mansion en Willems, zullen in de Verslagen en Mededeelingen opgenomen worden.

2^o) Bestendige Commissie voor Nieuwere Taal- en Letterkunde. - De hr. M. Sabbe, secretaris, legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig: de heeren Scharpé, voorzitter; Vande Velde, ondervoorzitter; Wattez, Lateur, Vermeylen, Salsmans, Muls en Toussaint van Boelaere, leden; en Sabbe, lid-secretaris;

Goemans en Eeckhout, hospiteerende leden.

Aan de dagorde staat:

1^o Colloïdenleer (Proeve van een chronologie tot 1920 over de) - Lezing door Prof. A.J.J. Vande Velde.

Na een korte uiteenzetting van de beteekenis der colloïdenleer, geeft Prof. Dr. A.J.J. Van de Velde een bibliographisch overzicht op de literatuur dezer wetenschap. Van af de geschriften van Bernard Perlissy over die van Graham, die de eerste was om de aandacht te vestigen op de colloïden, volgt spreker de studies

[p. 1167]

en tijdschriften, die tot in 1920 aan die leer werden gewijd. Verder gewaagt hij nog van de bijzondere terminologie van het vak.

Deze studie zal in de Verslagen en Mededeelingen opgenomen worden.

Dagorde.

1^o) Benoeming van een Keurraad voor het beoordeelen van een prijsantwoord. - Is ingekomen voor 1935, een prijsantwoord getiteld: Volkstaal van Assche, Dialectikon met de kenspreuk: ‘Ieder plaats brengt haar eigen schat aan’.

Worden tot leden van den keurraad aangewezen: de heeren Jacobs, Grootaers en Goemans.

2^o) 50^ste verjaring in 1936 van de stichting der Academie. - Benoeming van een Feestcommissie. - Worden tot leden van deze Commissie aangeduid, het huidig Bestuur met de heeren Jacobs, Willems, Muls en Cuvelier. De Commissie mag andere leden der Academie als lid assumeeren.

3^o) Zetel der Kon. Vl. Academie - De bespreking dienaangaande, door vijf werkende leden voorgesteld, leidt tot volgend akkoord:

De kwestie der verplaatsing van den zetel der Academie naar Brussel, als die wordt gesteld, zal in een algemeene vergadering der Academie behandeld worden, vooraleer bij de Regeering aanhangig te worden gemaakt.

4^o) Lezing door den hr. J. Grauls, briefwisselend lid: Punten van overeenkomst tusschen Vlaamsch en Waalsch België onder taalkundig opzicht. - De Bestuurder wenscht Dr. Grauls geluk met zijn lezing, en de vergadering spreekt den wensch uit, dat ze in de Verslagen en Mededeelingen zou opgenomen worden.