Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1930

[p. 97]

Lijkrede uitgesproken door Prof. Dr. J. Persyn, bestuurder der Kon. VI. Academie, ten sterfhuize van Z.E.H. Aloïs Walgrave, afgestorven briefwisselend lid.

Had de plicht mij niet geboden, heden te dezer plaatse te verschijnen, dan had de vriendschap mij hierheen geleid. Wat die vriendschap ter herinnering aan mijn dierbaren Aloysius vermocht te bieden, gebeurde reeds elders. Thans heb ik hier, namens de Koninklijke Vlaamsche Academie te zeggen met welk een droefheid zij dit zware, zoo jammerlijk ontijdige verlies ondergaat.

Toen pastoor Walgrave als dichter en geleerde in ons gezelschap werd opgenomen, ten jare 1923, gebeurde daar wat gebeurde overal waar hij kwam: hij veroverde alle geesten en harten. Onze fijnste causeur, onze charmeur, pastoor Hugo Verriest, was ons ontvallen het jaar te voor. Pastoor Walgrave werd opgeroepen om hem te vervangen. En zoowaar, in hem herleefde onder ons Hugo Verriest. Ook hij tooverde met zijn taal, en elke lezing van hem was een feest, een letterkundig, een dramatisch feest. Want ook hij was acteur. Het begenadigde rythme van den kunstenaar doorzinderde zijn heele verschijning. Hij mimeerde met het spel van zijn zoo beweeglijke gelaatstrekken de fijnste schakeeringen van zijn woord; en zijn slanke, lenige lichaam deinde onder de bezieling, als had het dansles genoten van den koninklijken Profeet.

Pastoor Walgrave was briefwisselend lid, maar een der meest ijverige. En dat viel van zijnentwege, om den afstand van zijn Vollezele, en om de lastige Gentsche reis, dubbel te waardeeren. Elk jaar schonk hij ons minstens één lezing: In 1924 over Hugo Verriest, in 1925 over Upnophanes, dien eigenaardigen denker en schrijver in 't Vlaamsch en in 't Fransch, en die heette Gustaaf de Lescluse; in 1925 over ‘Gedichtengroei’ bij Guido Gezelle, een toemaatje bij zijn grooten bundel van vroeger; in 1925 nog, over zijn vader: ‘Een Vlaming uit den middenstand A. Walgrave sr.’, een sieraadschilder, die zich opwerkte in zijn vak, een groot gezin kweekte, en tijd vond om, op bescheiden

[p. 98]

maar onderscheiden wijze, aan proza en poëzie te doen; in 1927 over Gezelle's grootere prozaschriften; in 1928 over Gezelle's kleinere prozaschriften; in 1929 over Gezelliana; telkens aanvullingen bij zijn levenswerk, zijn monumentale Gezelle-biografie. Daarbij schonk hij ons voor het Jaarboek voor 1925 de levensschets van Hugo Verriest, van het mooiste mee, en zeker het innigste, wat totnogtoe over den ‘pastor van de lande’ werd geschreven.

Het laatst mochten we Pastoor Walgrave in ons midden zien, in de j.l. September-zitting. Hij zag er getrokken uit en valer dan gewoonlijk. Maar hij verkeerde als wij allen onder den pijnlijken indruk van dichter Van de Woestijne's overlijden; en uit zijn gesprek bleek niets van zijn ziekte of zijn lijden. Deze joviale man, die met evenveel natuurlijkheid door-ernstig en dooropgeruimd en door-geestig en door-hartelijk wist te zijn, die zijn zware taak van geweldig Gezelle-werker droeg als een roos in zijn knoopsgat, ging met een glimlach zijn laatste maanden te gemoet - maanden vol bitterheid van lijden en vol teleurgestelde hoop. Maar zonder één klacht verdroeg hij alles, deze prachtmensch, die een écht priester en een écht dichter was, en een écht Vlaming daarbij. Want op hem pas ik graag de woorden toe, die hij over zijn vader schreef: ‘Hoe ouder ik word, hoe preuscher ik ben, hem te stellen naast al die honderden en duizenden die met of na hem leefden, en die meenden of meenen Vlaming te zijn, omdat zij een gazetje of wat strijdbrochuurtjes lazen en napraatten. Veel klagen en veel eischen van anderen en van een bestaanden of gedroomden Staat, dat kunnen zij. Maar hunne krachten inspannen, hunne vermogens verdubbelen, en vertiendubbelen, mededeelen wat zij hebben aan de anderen, en zelf wat doen? Hoe weinigen helaas?

Waren er nu eens naast de eigenlijke beroepsgeleerden een duizendtal Vlaamsche menschen uit allen stand, die allen, naar hun vermogen, evenrediglijk zooveel deden als mijn vader... ik durf het bijna niet zeggen, wat er gebeuren zou, maar in alle geval wat meer dan nu.’

Collega Walgrave, dat zijn testamentaire woorden. En gij hebt ze voor uw deel, ruimschoots gestand gedaan. Gij hebt gearbeid als weinigen, en uw werk overleeft u. Wees gerust. Gij moest het staken, halverwege, wijl Hij u riep, die Meester is over Leven en Dood. Wij danken u, goede en groote Vriend, en

[p. 99]

weenen omdat gij ons verliet, àl te vroeg, maar wij zegenen onzen God, omdat Hij u aan Vlaanderen schonk. Wij zeggen u tot weerziens in de glorie, die loont volbrachten plicht en goeden arbeid; en wij bidden voor de zaligheid uwer schoone ziel; maar Aloysius, bid ook gij voor ons, opdat wij kunnen voortzetten uw schoone taak, en opdat wij mogen blijven werken in uw geest.