Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1925

[p. 79]

Lijkrede uitgesproken te Leuven op 26 Februari 1925 ter gelegenheid der begrafenis van Joris Helleputte
Minister van State,
door Prof. Dr. L. Scharpé, onderbestuurder der Academie.

Ook de stem van de Koninklijke Vlaamsche Academie dient, bescheiden, zich te mengen in het koor van stemmen, die uit heel het land hier een ontroerde hulde komen brengen aan een van Vlaanderen's wakkerste zonen, sedert meer dan twintig jaren een van haar meest verkleefde en uitstekendste medeleden.

In Maart 1904, toen in de vervanging moest worden voorzien van den betreurden, eerbiedwaardigen Professor Alberdingk Thym, werd Joris Helleputte, zijn vriend en Collega, beroepen tot zijn opvolger. Het feit dat hij rechtstreeks tot werkend lid verkozen, werd, bewijst hoezeer de Academie zijn aanwinst op prijs stelde. Steeds heeft de Koninklijke Vlaamsche Academie er aan gehouden de meest welsprekende woordvoerders van het Vlaamsch herlevingsideaal in haar schoot op te nemen. En tot dezen - evenals vóór hem De Laet en Coremans - behoorde Joris Helleputte.

Zijn Christen-Vlaamsch zijn overstraalt en verheerlijkt heel zijn leven van onverdroten taaien arbeid, van hardnekkig volhouden, en verklaart ook zijn onverstoorbaar, rotsvast optimisme te midden van tegenspoed, beproevingen, en ontgoochelingen. Helleputte diende: diende zijn hoog ideaal, door al zijn krachten en heel zijn rijke begaafdheid te wijden aan de opbeuring en de veredeling van zijn volk.

Fier was hij Vlaming te zijn: de belforten en kathedralen spraken tot hem, den bouwer, van een grootsch en bloeiend verleden, en hij ging bij die geslachten dan ook te rade om het antwoord te bekomen op de kwellende vraag van onze tijden: hoe wordt de Vlaming weer zóó zich-zelf als hij toenmaals was, wat valt ons te leeren uit de sociale regeling van die eeuwen, hoe dienen wij de grondslagen te leggen voor ons herworden?

Bij het aanvaarden van zijn benoeming had hij zijn vollen steun beloofd, telkens de gelegenheid zich zoude aanbieden. En hij heeft woord gehouden. De belangen van de Koninklijke

[p. 80]

Vlaamsche Academie lagen hem nauw aan het hart. Weliswaar was het hem, gedurende de jaren vóór den oorlog, niet mogelijk de zittingen geregeld bij te wonen; sedert 1907 was hij Minister van Landbouw geworden, doch zijn vèrstrekkende invloed stond al dien tijd het Genootschap ten dienste. In den kommervollen troebelen tijd na den oorlog verhoogde zijn belangstelling nog, en nu gebeurde het niet zelden dat hij zich aan zijn politieke beslommeringen onttrok, om het genoegen te smaken deel te nemen aan de zittingen. Hoe dikwijls heeft hij in vertrouwelijk gesprek zijn spijt niet uitgedrukt niet geregelder en ook niet werkzamer te kunnen opkomen.

Op de Openbare plechtige Vergadering van 27ⁿ Juni 1920 hield hij de feestrede. Hij handelde over den zwaren tijd na den oorlog verstreken: om moed in te spreken, en vertrouwen. Zelden sprak hij met meer gloed. Hoe fonkelde zijn oog, hoe fier en krachtig klonk zijn betoog. En de woorden waarmede hij zijn opwekking tot hoop en vertrouwen inleidde, ze zijn als het ware de heerlijke vertolking van zijn Vlaamsch Credo:

‘Wanneer onze Vlaamsche gewesten zullen hersteld zijn in hunne taalrechten; wanneer ons volk zijne volledige ontwikkeling zal genieten in zijn eigene taal; wanneer het dien toestand niet meer zal kennen dien geen ander vrij volk op gansch den aardbol kent; wanneer zijn geest zich in eigen wezen zal mogen ontwikkelen, verheffen, in al de hoogste sferen van 's menschen betrachtingen; wanneer het aan de bronnen der wetenschap zal kunnen putten zonder verplicht te zijn eerst en vooral afstand te doen van zijn eigen, natuurlijk, hem door God geschonken wezen; wanneer kunst en wetenschap, letterkunde, handel, landbouw, nijverheid hem, in zijne taal, zullen onderwezen worden, van de dorpsschool af tot in de Vlaamschgeworden Hoogeschool van Gent; wanneer ons leger, onze besturen, onze gerechtshoven zullen beantwoorden aan de noodwendigheden en aan de rechten van ons volk; wanneer er zoo aan de behoeften van ons volk, en laat mij toe er bij te voegen: aan de zoo dikwijls uitgedrukte verlangens van onze Academie, - gehoor zal geschonken zijn, zoodat de twee deelen van België de volledige maat zullen kunnen geven van hunne macht, in geestelijk en stoffelijk opzicht, dan zal ons volk, dan zal ons land een tijdperk ingaan van voorspoed en bloei, van vrede en vooruitgang, van rijkdom en geluk, tot nu onbetuigd in onze geschiedenis, en ik zou durven zeggen in de geschiedenis van de wereld.’

Zoo sprak hij, - zoo blijft hij tot ons spreken, onzen plicht ons voorhoudend.

Gij hebt uw man gestaan, voorbeeldig, kloek en stand-

[p. 81]

vastig, in den edelen strijd voor Uw volk, dierbare afgestorvene. Moge Uw vooruitzicht van een heerlijke toekomst voor Volk en Land spoedig bewaarheid worden!

Gij zelf leeft voort in wat gij gesticht hebt en bezield met Uw geest.

Dankbaar en ontroerd zal de Koninklijke Vlaamsche Academie Uw aandenken bewaren.

Na een leven zoo rijk aan arbeid en verdienste, schenke God U Zijn vrede, Zijn rust!