Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1922

[p. 549]

Pater J. Salsmans-Fonds.
Prijsvraag voor 1922.

Men vraagt een methodischen inventaris, met nauwkeurige beschrijving, van al de nog bestaande, zoo geschrevene als gedrukte, liturgische boeken, welke vóór het jaar 1600 in de verschillende kerken eener zelfde Vlaamsche stad in gebruik waren, hetzij om den openbaren eeredienst uit te oefenen, hetzij om de kerkplechtigheden te schikken en te regelen.

Prijs: 600 fr.

Een antwoord is ingekomen. Kenspreuk: In splendoribus sanctorum.

Werden tot leden van den keurraad aangesteld: de heeren Kan. Am. Joos, Kan. Dr. J. Muyldermans en Dr. Hugo Verriest.

1^o) Verslag van Kan. Am. Joos.

Het antwoord op de prijsvraag: Liturgische boeken, dat tot leuze heeft In splendoribus sanctorum, is een verhandeling over de liturgische boeken van de collegiale O.L. Vrouwkerk van Tongeren vóor het concilie van Trente.

Om meer dan éen reden, waar de Schrijver met recht op steunt, levert deze verzameling veel belang op voor de geschiedenis van de liturgie.

Onder die redenen dienen er vooral twee aangestipt:

1^o)	Die boeken werden gebruikt, toen de beroemde liturgist Rodulphus de Rivo, deken van het kapittel te Tongeren was.
2^o)	Maria, de Moeder Gods, werd in de O.L. Vrouwkerk te Tongeren op een bijzondere wijs vereerd en bezongen.

In het eerste deel, den inventaris, geeft Steller met zeer veel zorg de beschrijving en de ontleding van de Tongersche liturgische boeken.

Daaronder komen: 1^o handschriften met algemeene strekking, namelijk Liber Ordinarius en Liber statutorum; -

[p. 550]

2^o Handschriften betreffende de Mis, namelijk Evangelieboek (2 boeken), Graduale (2 b.) en Missale (ook 2 b.); - 3^o Handschriften betreffende de koorgetijden, namelijk Antiphonarium (2 b.), Passionale (2 b.), Homilieën en Sermoenen (2 b.), Klein Antiphonarium (2 b.), Collectarius, Handboekje en Biblia; - 4^o Handschriften met andere bestemmingen, namelijk Processieboek (3 b.).

Uit deze opsomming blijkt dat de verzameling volledig genoeg is om Steller toe te laten al de rubrieken op te geven die in de 15^de eeuw te Tongeren én in de Mis én in den brevier gevolgd werden.

Die opgave komt voor in het tweede en het derde deel van het antwoord, en de Schrijver geeft er blijk in van groote belezenheid en veel kennis.

Niet minder belangrijk voor de geschiedenis van de toenmalige vereering der Heiligen, is het vierde deel, dat Liturgische Kalenders tot titel draagt. Hier heeft Steller met hoogst te waardeeren geduld getracht de verschillende invloeden, die op de samenstelling der Tongersche kalenders gewerkt hebben, zoo ver mogelijk op te sporen.

De verhandeling besluit met de beschrijving van eenige oude gebruiken in de liturgie, waarvan de meeste bijzonderheden, zeer merkwaardig voor de geschiedenis, uit de ontlede boeken geput zijn.

De Schrijver heeft drie uitgebreide tafels opgemaakt: een bronnenlijst, een tekstenlijst, een zaken- en personenlijst.

Bij het doorlezen van het handschrift ben ik hier en daar gestuit op minder juiste uitdrukkingen, die echter alle bij een nalezing licht te verbeteren zijn.

Het werk is waard door de Academie bekroond en uitgegeven te worden.

2^o) Verslag van Kan. Dr. J. Muyldermans.

Het handschrift over ‘De liturgische Boeken der Kollegiale O.L. Vr. Kerk van Tongeren vóór het Concilie van Trente’ is ruim 260 blzz. in 8^o groot.

Het schijnt me in alle opzichten zaakrijk. Het getuigt van buitengewoon veel opzoeking, van groote belezenheid in het vak, van onbetwistbaar meesterschap over de stof. De verdee-

[p. 551]

ling is klaar, de verhandeling of uitbreiding is bondig, wel geen droge opsomming waar dit niet moet, doch ook geen nuttelooze en misplaatste uitweiding. Bronnen zijn met zorg aangeduid, en geschikte inhoudstafels zullen het raadplegen van het boek gemakkelijk maken. Talrijke bijzonderheden zullen, ook door de oningewijden in de katholieke liturgie, met belangstelling worden vernomen, en, om geen andere hoofdstukken te noemen, zij gewezen op de liturgische kalenders, op de oude gebruiken, en, over 't algemeen, op hetgeen de liturgie der H. Mis aangaat. De verhandeling van den schrijver leidt ons rond op een gebied onzer historie, waarop maar betrekkelijk weinig werd ingezameld, en zeker in onze taal weinig werd aan 't licht gebracht.

Ik zage met voldoening, dat het Salsmans-Fonds deze belangrijke studie uitgave.

3^o) Verslag van Dr. Hugo Verriest.

Te huis komend van eene reis naar Leuven heb ik in het postkantoor van Vichte het antwoord vinden liggen op de prijsvraag Liturgische Boeken met de leus In splendoribus sanctorum, en met de beoordeelingen van Kan. Joos en Kan. Muyldermans. Niemand had mij daarover een woord gezeid, maar ik heb verondersteld dat ik derde keurder was en heb aandachtig het werk gelezen.

Kan. Joos noemt het ‘Eene verhandeling die veel belang oplevert voor de geschiedenis van de liturgie’, ontleed het werk, spreekt ervan met grooten lof, en zegt dat de schrijver blijk geeft van groote belezenheid en veel kennis.

Kan. Muyldermans schrijft: ‘Het schijnt me in alle opzichten zaakrijk. Het getuigt van buitengewoon veel opzoeking, van groote belezenheid in het vak, van onbetwistbaar meesterschap over de stof.’

Geern zet ik mijnen naam onder die goedkeuring, en getuige dat ik die bladzijden met groeiende nieuwsgierigheid en bewondering gelezen heb.

Mag het boek gedrukt worden, het zal voor velen eene veropenbaring zijn, het kerkelijk Christelijk leven van oudere tijden in helder licht zetten, het worden van onze gebruiken uitleggen, en het wegwijzen van onzen tijd, en zelfs uit den overvloed der inlichtingen den huidigen keer der liturgie wettigen.