Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1920

Kleine verscheidenheden.

I.
Bestendige Commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde.
414. Bieren: ghebiert zijn.

Beteekent, inzonderheid met het oog op zeker privilegie van de stad Oostende te allen tijde van bier voorzien te zijn: Fr. ‘Furnir (la ville) de cervoises, tellement que ung chascun en seroit souffissamment pourveu’ (Op. ut infra, blz. 105, uit eene akte van 20 Mei 1504). Ook nog ‘Voorsien ende stofferen van goeden drynckelicken biere’, zooals hieronder:

Ed. Vlietinck, Cartulaire d'Ostende, blz. 108: ‘Dat indien dezelve pachter negligent ende inne ghebreke ware dese stede te voorsiene ende te stofferene van goeden drynckelicken biere, ende dat nochtans de stede vander Nieupoort wel ghebiert waere, zo zoude dezelve pachtere ghehouden wesen te betaelen...’ (5 Febr. 1515 n.s.)

Id., id., blz. 108: ‘Hoewel men niet bevinden en zoude, dat ten tyden als deze stede onghebiert es ghezyn, de stede vander Nieupoort ghebiert es gheweest...’ (Id.)

[p. 923]

415. Antiffenare.

Naar het Latijn Antiphonarium. Men lette op de hieronder volgende beschrijving van zulk boek:

Staatsarchief te Brugge, Fonds Damme, Charters, oud n^r 366, voorloopig blauw n^r 2371: ‘Eenen gheheelen antiffenare in tween bouken, te wetene een zomerdeel ende een winterdeel; jnde welke twee bouken... staen zal een comune sanctorum..., alle de ymnen te vesperen ende te lauden, ende alle de sanctorum die men ghecostumeert ende gheploghen heift te houdene inde kerke van..., met haren propren zanghen ende ymnen elc in zine stede daert behooren zal zonder eenich require te zoukene vanden eenen bouke inden anderen.’ (Akte van 19 December 1433.)

416. - Enen ghelyc doen.

Beteekent Hem voldoen, Hem recht doen, Vergoeding, Voldoening geven. Zie bij Verdam, v^o Gelijc 4^o, II, kol. 1241, alwaar een enkel voorbeeld uit een oorkonde van 23 Maart 1529 o.s. Hier volgt er een ander uit een register van 1467-1473:

Staatsarchief te Brugge, Fonds Proostsche van Brugge, Register n^r 828, of ‘Ferieboek’ van 1467-1473, fol. 1: ‘Jan f. Obrechts Yvoryen, oud xxv jaer, partyen niet bestaende, zeide by eede dat... Zeide voord. dat hy daer by ende an was⁽¹⁾, daer de weduwe Aernoud Zanghers zeide in huer doodbedde⁽²⁾: “Rycquaerd, doed uwer zuster ghelyc. Ghy hebt de geheele handelinghe van mynen goede langhe ghehadt”. Ende Rycquaerd zeide: “Moedere, zyt te vreden⁽³⁾: myn zustere ende ic zullen tsamen tbeste doen”. Ende heift voord der moedre ghehoord zegghen, dat Rycquaerd een fel man was. Ende weet ooc wel dat Rycquaerd alle de handelinghe hadde vanden goede ende de moeder niet. Anders en weet hij niet.’

Zie ook: Goed bescheedt doen.

(1) Daer by ende an zijn = Tegenwoordig zijn.

(2) In huer doodbedde = Op haar doodbed, Op haar sterfbed. Twee voorbeelden bij Verdam, v^o Dootbedde en een v^o Dodebedde.

(3) Te yreden zyn = Gerust zyn (Er niet mede bekommerd zijn). Zyt te vreden = bij de West-Vlamingen: Stel uw herte gerust.

[p. 924]

417. - Goed bescheedt doen.

Iemand Goed bescheedt doen is Hem geven waarop hij recht heeft, Hem recht doen, recht laten wedervaren. Vgl. bij Verdam, Bescheit 11:

Staatsarchief te Brugge, Fonds Proostsche, Register n^r 828, of ‘Ferieboek’ van 1467-1473, fol. lij: ‘Gillis vanden Hemine... zeide by eede dat... hy daer by was ten tiden als de weduwe Aernoud Zanghers berecht was, ende hoorde dat zoe zeide toot Rycquaerde hueren zone: “Rycquaerd, doed uwer zustren goed bescheedt, dat begheeric an hu”. Doen zeide Rycquaert toot zynder moedere: “Moeder, zyt te vreden, ic hope ic zal zo doen als dat mijn zuster wel te vreden wesen zal”. Anders ne weet hy niet’.

418. Brouck.

Is niet door Jachère te vertalen, maar wèl door Prairie. Over Broec, zie men bij Verdam, Broec 1^o, en bij De Bo, v^is Broek en Broekagie.

D. Berten, Cout. des Seigneuries enclavées Vieuxbourg Gand, blz. 184: ‘Item, dat niemant naer halfmaerte en zal vermoghen zijne peerden... te dryven in ander lieden meersschen ofte broucken, up de boete van...’ (1501.)

419. - Dievels jaerghetijde en cloppen.

Men zie over die uitdrukking ons Gloss. Invent. Archives Bruges, blz. 55-56. In den hieronder volgenden tekst, beteekent Cloppen niet ‘Leven maken, Zooveel mogelijk leven maken’, zooals Verdam meent (v^o Cloppen, III, kol. 1586), maar wel Kleppen (Fr. Tinter), De Klokken luiden (nl. fr.: à toute volée):

Belgisch Museum, VI, blz. 188:

Wie dat ontsiet den donderslach,
Clopper jeghen al dat hi mach...

‘Van dat si luden in een ongheweerte dat zy heeten Dievels jaerghetyde’, leest men in Inv. Arch. Bruges, Introd., blz. 122.

Edw. Gailliard.