|
| |
| |
| |
Kleine verscheidenheden.
I.
Bestendige Commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde.
377. - Besteken.
Het woord schijnt hieronder gebruikt met de beteekenis Ontwerpen, Bepalen, Regelen, Afspreken, zooals bij Besteken 3o van het Nederl. Wdb.:
Staatsarchief te Brugge, Register nr 12358 of Rekening ‘der kercke van Jabbeke’ van 1623-1624, fol. 24: ‘Betaelt an heer Rochuus Joos, over teere ghedaen tsynen huuse met Michiel Verbrugghe, Jan Hullendonck ende den pastoor, in diveerssche stonden int besteken vande toore (sic) ende om hesch an telegghen tot annemen vande voornomde torre, compt...’
| |
378. - Beleven: Iets beleven.
Nog in leven zijn op het oogenblik waarop iets moet geschieden, waarop b.v. eene tiende te heffen is, eene rente hoeft uitbetaald. Bij Verdam: Eene bepaalde gebeurtenis of tijd overleven, beleven. Het hieronderstaande voorbeeld is bijzonder karakteristiek:
Staatsarchief te Brugge, Fonds Proostsche, Register nr 828, of ‘Ferieboek’ van 1467 tot 1473, fol. clxxv: ‘Van verzouckenesse van pandinghe van Willem van de Voorde, als machtich over mijnen heere mer Josse van Varssenaere, ruddre, als hoir ende aeldijne van jonevrauwe Lijsbette fa Colaerd Fevers, Joos van Varssenaere weduwe, zijnder joncvrauwe moeder...’.
Gossin vander Muelen, als machtich over ...., zegt dat de twee personen, tegen wie eisch wordt gedaan, moeten ‘ghewijst worden los, ledich, vry ende quite met al datter an cleift, ghemerct dat de zelve joncvrauwe Lijsbette niet en beleifde .... Ende de voors. joncvrauwe Lijsbette, wiens ziele God ghenadich zij, overleed deser weereld den viijen van Hoymaend int jaer lxxij ende waren de vruchten noch up den ackere ende niet rijpe, biden welken claerlicke blijet dat zoe tpayment vanden ougste lxxij niet beleift en heift, ende naer dien dat zoe die de bilevijnghe up de voors. tiende hadde, den ougst niet en beleifde dat de vruchten vanden ackere ghedaen waren ende
| |
| |
int schuere, zo behoort danne mer Joos van Varssenaere vandien ougste lxxij niet te hebbene ende hij en heifter ooc gheene cause toe ....’
| |
379. - Berecker.
Het w. Berecker wijst inzonderheid op Hem die iemand met raad bijstaat, Fr. Assistant (celui qui sert de conseil), nl. op den Raad aan den deken van een genootschap toegevoegd, om daarvan met dezen laatste ‘'t gouvernement ende tlast te hebben’. Men zie bij Verdam, vo Berecker, het Wdb. Ned. Taal, vo Berekker (onder Berekken), en Loquela van Dr. G. Gezelle, VIII, 41 en 49, eod. vo.
Weale, Les églises doyenné Dixmude, Documents, blz. 95: ‘... Ende dit (= een zekere boete) zo zal de deken metgaders zinen bereckers moghen innen ...’ (‘Constitucien van der confraterniteyd Zinte Marien in Dixmude ...’, van 1437.)
Id., id., bl. 95: ‘Item, zo zal men ... alle jare kiesen eenen nieuwen deiken ende twee bereckers, die tgouvernement ende tlast hebben zullen van der voorseider calande ...’ (Id.)
Id., id., blz. 91: ‘En sullen gheen broeders ofte susteren ontfanghen worden, ten sii bii ghemeene resolutie in de vergaerderiinghen die bii den deken gehouden wort, oft in siine plaetse bii den eersten ofte tweeden berecker. - Item, wort alle driie jaeren eenen nieuwen deken ghekooren ..., die t' siinder assistentie kiest twee bereckers.’ (‘Regulen ... van Sint Nicolaus ghilde ...’, van 1758.)
| |
380. - Bringhen te ghiften.
Deze uitdrukking beteekent Een verkoop doen bekrachtigen door iemand b.v. die minderjarig was toen de koop gesloten werd, dit zoohaast hij meerderjarig zal worden. Men zie voorbeelden in Verslagen en Mededeelingen, jaarg. 1914, blz. 729. De onderstaande teksten kunnen tot nadere uitlegging dienen:
C.C. et F.V. (Ch. Carton en F. Van de Putte), Chronique de l'Abbaye de Hemelsdaele, blz. 46: ‘Quia vero tempore hujus quitationis ... idem Therricus nundum attigerat etatem debitam ...., nos comitissa et ego Elizabeth promittimus quod hec omnia prout in presenti pagina sunt expressa, faciemus sepedictum Therricum servare, tenere firmiter et laudare, cum etatem debitam ad hoc faciendum eum contigerit attigisse. In testimonium ...’ (1239 n.s.) (Men zie ook het daaropvolgende stuk van Januari 1242 n.s.)
| |
| |
Id., Chronicon abbatiae S. Nicolai Furnensis, blz. 188: ‘... Et quia liberi dicti Petri, infra annos discretionis existentes, dictam terram ... guerpire non poterant, .... quod prefati liberi sepedicti Petri de Motha, quam citius ad annos discretionis pervenerint, predictam terram ... dicto Wilhelmo ad plenam legem guerpient et quitabunt. In cujus rei testimonium ...’ (1238.)
Id., id., blz. 201: ‘Preterea ... promiserunt eidem ecclesie super bona sua ..., quod pueros Volcraveni Ram, sive annos legitimos habuerint sive non, ad legitimam adducent guerpitionem terrarum predictarum, minores scilicet cum ad etatem convenerint, majores vero cum a predicta ecclesia fuerint requisiti. In cujus rei testimonium...’ (1241 n.s.)
| |
381. - Bevaren van levende live ter dood.
Is hetzelfde als Varen ‘van levende live ter dood’ = Sterven. Eed voorbeeld uit 1467:
Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Proostsche van Brugge, Register nr 828, of ‘Ferieboek’ van 1467-1473, fol. xj vo: ‘Jan vander Maerct dhoude gheiftmen ghebod, up in zaterdaghe ter vierschare te Proosschen te zyne, als van zynen hoofde, omme ghebannen te zyne uten lande van Vlaendren, ter cause van dat hy stac Cornelis f. Zeghers, uten Darynchoucke, met eender dagghe in zynen huuc, danof dat hij bevoer van levende live ter dood; by nachte.’
| |
382. - Glas.
Dit woord is hieronder gebruikt in den zin van het Fr. Verrière, Verrine (Grande fenêtre ornée de vitraux peints), of Glasraam (venster met geschilderd glas), Geschilderd kerkglas, Kerkraam, Kerkvenster. Men zie Wdb. Nederl. Taal, vo Glas, Vde deel, kol. 36, onder c.
Staatsarchief te Brugge, Fonds Klooster der Karthuizers, Charters, oud nr 1745, voorloopig blauw nr 4965: ‘Ende vanden anderen ses pont selmen maken een glas jnt groet pant, ende dair sellen in staen Dircs vader ende moeder mit alzulken beelden als daer toe dienen sellen. Ende so wes dair overloept, dat sal hebben H., ter tymmeringe tot sijnre sellen...’ - (Akte van 4 November 1457, die van Brabantschen oorsprong schijnt te zijn.)
Edw. Gailliard.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd