|
| |
| |
| |
Vergadering van 17 Maart 1920.
Zijn aanwezig de heeren: Prof. Dr. C. Lecoutere, onderbestuurder, en Edw. Gailliard, bestendige secretaris;
de heeren: Karel de Flou, Dr. Lod. Simons, Prof. Dr. Ad. de Ceuleneer, Gustaaf Segers, Kan. Dr. Jac. Muyldermans, Kan. Amaat Joos, Dr. Hugo Verriest, Is. Teirlinck, Dr. Leo Goemans, Prof. Dr. J. Mansion, Omer Wattez, Prof. Dr. Leo van Puyvelde, Prof. Dr. Lod. Scharpé, Prof. J. Vercoullie, Prof. Dr. A. Vermeylen, Dr. A.-J.-J. Vandevelde en Karel van de Woestyne, werkende leden;
de heeren Dr. Ad. Fierens en Dr. Maurits Sabbe, briefwisselende leden, en Prof. Dr. H. Logeman, buitenlandsch eerelid.
De heeren Jhr. Mr. Nap. de Pauw, bestuurder, en Mr. Leonard Willems, werkende leden, en Mejuffrouw Virginie Loveling, briefwisselend lid, hebben bericht gezonden dat zij verhinderd zijn de vergadering bij te wonen.
***
De Bestendige Secretaris leest het verslag over de Februari-vergadering, dat wordt goedgekeurd.
***
De uitgaven der Academie aan de Hoogeschool van Leuven geschonken. - Ingevolge beslissing der Academie, werd den 23 Februari ll., een volledig stel van onze uitgaven aan Mgr. Ladeuze, rector magnificus der Hoogeschool van Leuven, geschonken.
Mgr. Ladeuze schreef daarop, den 1n Maart, aan de Academie als volgt: ‘Het is mij in de hoogste maat
| |
| |
aangenaam de Koninklijke Vlaamsche Academie, in naam der Hoogeschool en in mijnen naam, de hulde te brengen van mijne diepe erkentelijkheid, voor de gift van het volledig stel van haar uitgaven, die zij besloten heeft aan te bieden aan onze te herstellen Boekerij. De blijken van genegenheid, ons door uw geleerd Genootschap aldus zoo welwillend gegeven, treffen ons zeer. Het is van aard ons op te beuren, als wij waarnemen hoe het opnieuw oprichten onzer verwoeste bibliotheek heel België door als een nationaal werk wordt aangezien. In onze nieuwe verzameling, zullen de uitgaven der Koninklijke Vlaamsche Academie eene eereplaats innemen...’.
***
Aangeboden boeken. - Vervolgens legt de Bestendige Secretaris de lijst over van de boeken aan de Academie aangeboden:
Door de Regeering:
Recensement de l'Industrie et du Commerce (31 décembre 1910). Deuxième partie: Recensement industriel (suite). Troisième partie: Recensement du Commerce. Bruxelles, 1919.
Bibliothèque de la Faculté de Philosophie et Lettres de l'Université de Liège. Fasc. XXIV: Tertullien. Apolégétique. II. Commentaire analytique, grammatical et historique, par J.P. Waltzing, Professeur à l'Université, Membre de l'Académie Royale de Belgique.
Annuaire de l'Académie Royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique. 1920. 86e année. Bruxelles, 1920.
Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques. 1919, nos 7-8.
Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques. Programme des concours annuels.
Tijdschriften. - Annales des travaux publics, no 6, 1919. - Arbeidsblad, nr 1, 1920.
Door de ‘Vereniging tot vereenvoudiging van onze schrijftaal’, te Zwolle:
Kritiek op het verslag van de Staatskommissie in zake de Spellingkwestie. Eerste gedeelte. Bewerkt door Dr. D.C. Hesseling, Dr. J.J. Salverda de Grave, Dr. E. Godée Molsbergen, Dr. C.G.N. de
| |
| |
Vooys, J. Wedeven, J.E. Wartena, Dr. R.A. Kollewijn. Zwolle 1912. - Tweede gedeelte. Bewerkt door Dr. J.B. Schepers, M.A.P.C. Poelhekke, J.C. Wirtz Cz., Dr. C.G.N. de Vooys, Dr. C. Lecoutere, Dr. L. Scharpé, P. Valkhoff, Dr. R.A. Kollewijn. Zwolle, 1913.
Vereenvoudigers-Arsenaal, door Dr. R.A. Kollewijn, Voorzitter van de Vereniging tot Vereenvoudiging van onze Schrijftaal. Baarn, 1914.
De Spelling-Kollewijn. Een groot maatschappelik tevens Nederlands belang, door J. Rottier, 3e druk. (1919.) Z. pl. of j.
De Spelling-Kollewijn, door J.W. Engelkes. 10e druk. (1919.) (Verkorte en herziene uitgave, met toestemming van de schrijver bewerkt door Dr. J.A. vor der Hake.) Z. pl. of j.
Vereenvoudiging. Orgaan van de Vereniging tot vereenvoudiging van onze schrijftaal. Nr 1, Junie 1919; Nr 2, September 1919; Nr 3. Januarie 1920.
Vereniging tot Vereenvoudiging van onze schrijftaal. Een Privatissimum over Nederlandse Taal in het jaar 2222.
Regels van de Vereenvoudigde Spelling met toelichting.
De Vereenvoudigde Spelling. Propaganda-Brochure voor de Handel. 3e druk. Toegelicht door Julius Ed. Gerzon, koopman te Amsterdam (vroeger lid van de Propaganda-Kommissie). Z. p. of j.
De verbreiding van de Vereenvoudigde Spelling. (1908-1917.) Lijst van geschriften in V.S., van tijdschriften, weekbladen, dagbladen enz., die artikels in de V.S. opnemen, en van Vereenvoudigers-met-de-daad, met een inleiding van Prof. Dr. C.G.N. de Vooys. Z. pl. of j.
Een gevaar voor taal en beschaving? Brief van het Bestuur der Vereniging tot vereenvoudiging van onze schrijftaal aan de Staatskommissie voor de spelling, ingesteld bij Kon. Besluit van 16 Junie 1916. (Z. pl. of j.)
Door het Bataafsch-Genootschap der proefondervindelijke wijsbegeerte, te Rotterdam:
Gedenkboek van het Bataafsch Genootschap der proefondervindelijke wijsbegeerte te Rotterdam, tot een blijvende herinnering aan het 150-jarig bestaan, uitgegeven door het Bestuur. 1769-17 Augustus 1919. Z. pl. of j. (Rotterdam, 1919.)
Door de R. Accademia delle Scienze dell' Istituto di Bologna:
Memorie della R. Accademia delle Scienze dell' Istituto di Bologna. Classe di Scienze morali. Sezione di Scienze Giuridiche, 1914-1918. - Sezione di Scienze Storico-Filologiche, 1914-1918.
Rendiconto delle sessioni della R. Accademia delle Scienze dell Istituto di Bologna. Classe di Scienze Morali. Serie prima, Vol. VIII (1914-15); Vol. IX (1915-16). Serie seconda, Vol. I (1916-17); Vol. II (1917-18).
| |
| |
Door de ‘Académie Royale d'Archéologie de Belgique’, te Antwerpen:
Bulletin, nr 2, 1919.
Annales, 6e série, tome VII, 1re et 2e livraisons.
Séance publique du Dimanche 22 Décembre 1912.
Door den heer Kan. Dr. J. Muyldermans, werkend lid der Academie:
Jaarboek van het Davids-Fonds voor 1903, 1905, 1906, 1910, 1911, 1912, 1913, 1914.
Handelingen van het Congres van het Davids-Fonds te Lier. 4-5 September 1905. Yper, 1906.
Id. te Antwerpen, den 18-19 Oogst 1912. Brugge, z.j.
Strijd om de Heilige Plaatsen, met plannen en platen, door P. Urbaan Coppens, O.F.M. Jerusalem - Rousselare, 1905.
1676-1876. Jubelbloemen geplukt in den geestelijken lusthof der Zusters Maricollen binnen Mechelen den 8 Augusti 1876. Mechelen, z.j.
Gedenkenis van het Gouden Jubelfeest van zeer eerweerden Kanunnik P.L. Stillemans, Professor in Sint-Jozefsgesticht te Sint-Niklaas. 1849-1899. Sint-Niklaas, z.j.
Vijftigjarig Jubelfeest der inrichting van het Sint-Jozefsgesticht, te Sint-Nikolaas, gevierd den 27 Augusti 1889. Verslag. Sint-Nikolaas, 1889.
Door den heer Prof. Dr. Leo van Puyvelde, werkend lid:
L'Orientation nouvelle du mouvement flamand, par Leo van Puyvelde, chargé de cours à l'Université de Gand, membre correspondant de l'Académie Royale Flamande. Amsterdam, 1917.
Le mouvement flamand et la guerre, par Leo van Puyvelde, professeur à l'Université de Gand. Bruxelles-Paris 1918. (No 17 des Cahiers belges.)
Door den heer Prof. J. Vercoullie, werkend lid:
Negerholland's ‘Molee’, Afrikaans ‘Boetie, Katjipiering, Bibies, Bottel, Ousanna, Ewwa-Trewna, Foolstruis’ (door J. Vercoullie). Overgedrukt uit het ‘Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde’, Dl. XXXVIII, Afl. 4.
Door den heer E.J. Ossenblok, te Borgerhout:
Wat iedereen over de Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool weten moet. Voordracht gehouden door den Heer E.J. Ossenblok op de jaarlijksche vergadering van ‘Het Verbond der Vlaamsche Kringen’ van Borgerhout, den 18n Januari 1920.
Door de Redactie:
Nederlandsche Bibliographie, nr 1, 1920. - Mnemosyne, nr 4, 1919; nr 1, 1920. - Tijdschrift der Gemeentebesturen, nr 2, 1920. - Vlaanderen, nr 4, 1920. - De Kleine Vlaming, nr 2-3, 1920.
| |
| |
Ingekomen boeken. - Voor de Boekerij der Academie is ingekomen:
Universitatum et eminentium scholarum Index generalis. Annuaire général des Universités. The Yearbook of the Universities. Publié sous la direction de R. de Montessus de Ballore. Paris 1919.
Ruildienst. - Tegen ruiling van de Verslagen en Mededeelingen heeft de Bestendige Secretaris voor de Boekerij der Academie de laatstverschenen afleveringen van de gewone tijdschriften ontvangen:
Biekorf, nr 2, 1920. - Onze Kunst, nrs 10-12. 1919. - Revue Néo-Scolastique, février 1920. - De Schoolgids, nrs 1-3, 1920. - Studiën, Maart 1920. - Tooneelgids, nr 2, 1920. - Dietsche Warande en Belfort, nr 2, 1920.
Ingekomen brieven. - Verblijfkosten - Brief van 18 Februari, waarbij de Weled. Heer Minister van Wetenschappen en Kunsten aan de Academie eene eerste lijst laat geworden van samengevatte steden en gemeenten, door het Departement van Spoorwegen gevormd met het oog op het toekennen van verblijfkosten.
Id., van 26 Februari, houdende toezending van een tweede lijst.
| |
Mededeelingen door den Bestendigen Secretaris.
1o) Prijsantwoord over het Bakkersbedrijf. van den heer Ach. Quicke, thans bestuurder der Middelbare School te Boom. - Het verslag van den heer Gustaaf Segers (zie Versl. en Meded., 1919, blz. 283-297) werd aan den heer Quicke medegedeeld, met verzoek aan zijn verhandeling de gewenschte veranderingen toe te brengen. - Den 13 Maart heeft deze het stuk teruggezonden. Na bepaalde goedkeuring door den heer Segers, zal het werk ter pers mogen gaan.
| |
| |
2o) Vereenvoudiging van de Schrijftaal. - Is ingekomen een brief van 16n Februari, waarbij de Weled. Heer Minister van Wetenschappen en Kunsten laat weten, dat hij zijn collega voor Buitenlandsche Zaken verzocht heeft aan onzen diplomatischen agent te 's Gravenhage last te geven de Nederlandsche Regeering om mededeeling te vragen van alle documenten rakende de Spellinghervorming.
Van onze collega's de heeren Helleputte en Frans van Cauwelaert, mededeeling ontvangen van het antwoord van den Heer Minister van Wetenschappen en Kunsten, als gevolg op hunne aanbeveling in zake als boven.
Vanwege den heer Prof. Dr. de Vooys is, den 19 Februari een brief ingekomen, waarbij hij den Bestendigen Secretaris bericht dat in de jongste hoofdbestuursvergadering van de Commissie het schrijven der Academie werd besproken. Dr. de Vooys hoopt binnenkort verschillende stukken te kunnen mededeelen.
Den 20 Februari werd door den heer Baron de Vos van Steenwijk, lid van het Hoofdbestuur der Vereeniging voor Vereenvoudiging, aan de Academie overgemaakt een exemplaar van: ‘Verslag der Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 16 Juni 1916, No 7’ ('s Gravenhage 1918). Op dit verslag volgen uitvoerige Notas van de heeren Prof. Kluyver, Prof. Muiler en Pater van Ginneken S.J.
| |
Mededeelingen namens Commissiën.
1o) Bestendige Commissie voor Geschiedenis, Bio- en Bibliographie. - De heer Prof. Dr. J. Mansion, secretaris, legt het hieronder volgende verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden:
| |
| |
Zijn aanwezig de heeren: Karel de Flou, waarmemende voorzitter, Edw. Gailliard, Prof. Dr. A. de Ceuleneer, Kan. Dr. Jac. Muyldermans, Is. Teirlinck, Dr. Ad. Fierens, leden, en Pr. Dr. J. Mansion, lid-secretaris. (De heer Mr. Leonard Willems, voorzitter, heeft zich laten verontschuldigen.)
Aan de dagorde staat:
a) Verhandeling (handschrift) ‘Excerpta Lossensia’, door den heer J. Lyna, staatsarchivaris, te Hasselt, aan de Academie, ter opneming in de Verslagen en Mededeelingen, aangeboden. - Verslag door de heeren Is. Teirlinck en Mr. Leonard Willems.
Dit punt wordt tot eene volgende bijeenkomst verschoven.
b) Belgisch Toponymisch Woordenboek. - Verslag door de heeren Prof. Dr. J. Mansion en Mr. Leonard Willems.
De Commissie stelt voor, de verslagen in de Verslagen en Mededeelingen op te nemen.
c) Lezing door den heer Mr. Leonard Willems, over: Het Bonaventuraraadsel in het leven van Anna Byns.
Uitgesteld tot eene volgende bijeenkomst.
d) Mededeeling van Kleine Verscheidenheden, door den heer Edw. Gailliard. - Over persoons- of familienamen: Peer van Pieter Naaskes, Staf van Peer Pieters Naaskens, Rosalie van Jan Ces Houten. enz. - Rvbier. Zonderlinge gebruiken in zake van huwelijken. - De Aenbedinghe der Joden tot Christum, als onderwerp van eene schilderij. - Het omkantelen van iemands stal, bij wijze van straf. - Het Stroyen Bedde, bij het celebreeren van jaargetijden. - Baljuwaeghe (baljuwaze), of het wegjagen van honden uit de kerk. - Het Sinte Ceciliafeest.
Verschillende leden nemen deel aan de bespreking uitgelokt door deze bijdrage. De Commissie stelt voor ze in de Verslagen en Mededeelingen te laten opnemen.
- De gedane voorstellen worden door de Academie, in pleno vergaderd, goedgekeurd.
| |
| |
Leden der Commissie spreken den wensch uit, dat voor de Verslagen en Mededeelingen een abonnementsprijs worde vastgesteld. Aldus zouden deze misschien bij het publiek ingang kunnen vinden. Is het trouwens niet te betreuren, dat onze Verslagen zoo weinig gelezen worden, juist omdat zij te weinig bekend zijn? - Naar het Bestuur verzonden.)
2o) Bestendige Commissie voor het Onderwijs in en door het Nederlandsch. - De heer Gustaaf Segers, secretaris, legt het hieronder volgend verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden:
Zijn aanwezig de heeren: Kan. Dr. Jac. Muyldermans, waarnemende voorzitter, Prof. Dr. Ad. de Ceuleneer, Kan. Amaat Joos, Dr. Hugo Verriest, Prof. Dr. C. Lecoutere, Omer Wattez, leden, Dr. A. Fierens en Prof. Dr. H. Logeman, hospiteerende leden, en Gustaaf Segers, lid-secretaris. (De heer Dr. Leo Goemans, voorzitter, heeft zich laten verontschuldigen.)
Aan de dagorde staat:
Lezing door den heer Kan. Am. Joos: De Bibliotheken in de lagere scholen in te richten. - Leeslust wekken, zegt hij, is zeker een prijselijk werk. Vroeger kon de lagere school daar weinig toe helpen, ingezien de jonge jaren der leerlingen, de onregelmatige schoolbijwoning en de uitgebreidheid van het programma. Nu dat het schoolgaan verplicht wordt tot 14 jaar en een deel van het programma naar den vierden graad kan overgebracht worden, zullen de onderwijzers meer gelegenheid hebben om de leerlingen tot lezen aan te zetten. Indien zij daarin slagen, zal de alzijdige ontwikkeling van de leerlingen, vroeger verwaarloosd, bevorderd worden, en de kinderen zullen gemakkelijker van de straat en de kinema af te houden zijn. Een beste middel daartoe is een bibliotheek in de lagere school zelve. Kan. Joos somt verder de bijzonderste middelen op om, zonder veel last of kosten, een bibliotheek op te richten, uit te breiden en er de leerlingen naar toe te wenken.
Die lezing zal in de Verslagen en Mededeelingen opgenomen worden. - (Door de Academie in pleno vergaderd goedgekeurd.)
| |
| |
| |
Dagorde.
1o) Wedstrijden voor 1914-1916 uitgeschreven. Te nemen beslissingen:
a] Prijsvraag over het Hasseltsch dialect. Aan te vullen handschrift. - De heeren Dr. L. Grootaers en Dr. J. Grauls, wier verhandeling in 1914 voorwaardelijk bekroond werd, hebben op den vastgestelden dag hun studie weder ingezonden. Ingevolge beslissing, in vergadering van 17 Juni 1914, genomen, zal het stuk aan een laatste onderzoek van den heer Dr. Leo Goemans onderworpen worden. - (De heer Goemans wordt verzocht zijn verslag uiterlijk 10 Mei in te dienen.) - Bij het teruggezonden handschrift gaat een Nota, waarbij de schrijvers doen opmerken, dat, sedert het oogenblik dat het Hs. hun weder in handen kwam (Nieuwjaar 1919), zij in een nieuwen werkkring geplaatst werden, en dat derhalve hun de tijd ontbroken heeft, het tweede deel af te maken. Vooral de Woordenlijst vraagt een tijdroovend opteekenen en classeeren van verschillende duizenden woorden, die in het werk zelf of in Franckvan Wijk's Etymologisch Woordenboek voorkomen. Tegen den tijd waarop de Academie tot het drukken zal kunnen overgaan, denken de schrijvers ook de vormleer en de woordenlijst te kunnen ter uitgave aanbieden. Zij zijn dan ook zoo vrij de Academie te verzoeken hun het handschrift nogmaals in handen te geven. - De Bestendige Secretaris drukt er op, dat dit behoorlijk aangevuld, hem bepaald vóór 15 December 1920, zal ter hand gesteld worden.
b] Prijsvraag over den ‘Schat der Nederduytsche Sprake’ van Chr. Plantyn. Aan te vullen handschrift. - Het stuk is nog bij den Bestendigen Secretaris niet ingekomen.
c] Prijsvraag over de Lakenweverij. - De heer Prof. Vercoullie wil zich wel met het maken van het
| |
| |
verslag gelasten en zal met den heer Prof. Leo van Puyvelde daaromtrent overeenkomen.
d] Prijsvraag over de Klankleer van het Hollandsch dialect. - Het verslag van den heer Dr. Leo Goemans is heden binnengekomen. Er mag thans tot het drukken van de verslagen van de heeren Prof. C. Lecoutere en Prof. J. Vercoullie, alsmede van den heer Goemans overgegaan worden.
- Er zal over de verslagen betreffende de Klankleer van het Hollandsch dialect, de Germanismen, de Geschiedenis van het Lager Onderwijs in België onder de Oostenrijksche Regeering, en de Lakenweverij in de Juni-vergadering gestemd worden.
2o) Beernaert-prijskamp. Tweede tijdvak: 1914 1915. - Over het verslag, dat heden door de Commissie voor den Beernaert-prijskamp zal ingediend worden, zal er in de aanstaande April-vergadering gestemd worden.
3o) Karel Boury-prijskamp, voor 1919-1920. Het verslag van den heer Karel van de Woestyne, dat heden werd ingediend, zal aan de andere heeren verslaggevers medegedeeld worden.
4o) Lezing door den heer Dr. A.-J.-J. Vandevelde: De opbrengst van het menschelijk werktuig. - Spreker houdt eene lezing over ‘De opbrengst van het menschelijk werktuig’. Na een historisch overzicht over de ontwikkeling van de stoommachines en van de physiologische theorieën van het metabolismus van het voedsel in het menschelijk lichaam, vergelijkt hij het mechanisch met het levend werktuig. Hij toont aan dat, ten opzichte van het ontstaan van arbeidsvermogen, al de berekeningen kunnen gedaan worden met behulp van de calorieënmethode; ongelukkiglijk kan men tot nu toe de intellectueele arbeid niet meten en doseeren.
| |
| |
De opbrengst van een stoommachine wordt geschat op 2 tot 8% van de gebruikte brandstof; voor het menschelijk werktuig is de opbrengst circa 25%.
De heer Dr. Vandevelde eindigt met de bepaling van de geldelijke waarde van deze opbrengst, waaruit de groote beteekenis der mechanische werktuigen in de nijverheid blijkt.
De heer Bestuurder bedankt Spreker voor zijne lezing en op zijn voorstel beslist de Academie het stuk in de Verslagen en Mededeelingen op te nemen.
De heer Kan. A. Joos zegt dat hij met de grootste belangstelling de lezing heeft gevolgd; hij betreurt dat de intellectueele arbeid tot nu toe zoo weinig werd bestudeerd, alhoewel deze arbeid voor velen, en voor Academieleden namelijk, zoo belangwekkend is. Dat intellectueele arbeid zeer vermoeiend is, valt niet te betwisten, en daarom wenscht hij van den voordrachtgever eenige inlichtingen te bekomen.
De heer Dr. A.-J.-J. Vandevelde antwoordt dat hij de vraag van den heer Joos had verwacht, en dat hij ook de onwetendheid over dit vraagstuk betreurt. Indien physische arbeid kan gemeten worden, namelijk met calorieën, - en zonder meten kan men feitelijk geen wetenschappelijk werk verrichten, - bestaat tot nu toe geen middel om de hoeveelheid intellectueelen arbeid te bepalen. Talrijke opzoekingen werden niettemin gedaan, doch zonder voldoende oplossing: intellectueele arbeid laat zich tot nu toe niet vertalen, zelfs in calorieën. Om aan den wensch van den heer Joos voldoening te geven, zal Dr. Vandevelde trachten de reeds gedane pogingen samen te vatten, om later daarvan een volledig overzicht aan de Academie te geven; hij voegt er bij dat de zaak wordt bestudeerd en hoopt dat de pogingen tot interessante resultaten zullen leiden.
| |
| |
De heer Is. Teirlinck vraagt inlichtingen over de rol van de vitaminen in de voeding.
De heer Dr. A.-J.-J. Vandevelde heeft het genoegen gehad op 10 Maart een belangrijke voordracht bij te wonen van Prof. E.F. Terroine, van de opnieuw ingerichte Universiteit Straatsburg, over de zoogenoemde ondergeschikte factoren der voeding. De vitaminen zijn tot nu toe nog geen gekende scheikundige verbindingen; hunne tusschenkomst is daarentegen onontbeerlijk. In zeer kleine hoeveelheden zijn zij werkzaam; zij worden door eene lange verwarming ontbonden; hunne afwezigheid leidt tot erge gezondheidsstoornissen en zelfs tot den dood. Een uitgebreid verslag over de voordracht van Prof. Terroine, dat den tegen woordigen toestand van dit vraagstuk opgeeft, zal in het ‘Bulletin de la Société royale de Médecine de Gand’ verschijnen.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd