Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1914

[p. 412]

Onze taal in de ‘Commission de reforme de l'enseignement moyen’
door Kan. dr. Jac. Muyldermans.

Den 11 Mei l.l. had er te Brussel eene vergadering plaats der Commission de Réforme de l'Enseignement moyen. Op de dagorde stonden eenige voorstellen vermeld die ook wel onze academische Commissie van Onderwijs in en door het Nederlandsch aanbelangen.

Eenerzijds luidde 't: La langue maternelle sera-t-elle dans toutes les classes la langue véhiculaire de l'enseignement? Hiertegen werd een ander voorstel ingebracht: Ne faut-il pas laisser de côté cette question résolue en principe par la loi du 15 juin 1883 et celle du 12 mai 1910? En dit voorstel werd met 'n groote meerderheid van stemmen aangenomen. Ik acht het onnoodig daar eenige beschouwingen aan toe te voegen. Desnoods kan men de verslagen der Commissie raadplegen.

Het tweede voorstel betrof de tweede moderne taal in ons middelbaar onderwijs: La seconde langue moderne sera-t-elle obligatoirement 1^o le français dans la partie flamande du pays? - en men stemde ja; - 2^o le flamand dans la partie wallonne du pays? Hier echter werd een ander voorstel tegen opgeworpen: Sera-t-elle obligatoirement le flamand ou l'allemand dans la partie wallonne du pays? Ook dit alzoo gewijzigd voorstel werd door de meerderheid aangenomen. Op den keper beschouwd, zal dit voorstel zeker niet tot voordeel der Walen strekken: menige wet immers vereischt de kennis van 't Vlaamsch... Vergeet de Commissie dat?... Doch, 't is maar Vlaamsch, al is 't de taal der meerderheid van 's lands bevolking! Men ziet hoe de aap al meer en meer uit de mouwe komt gekropen.

Dan het derde voorstel: Le nombre de langues étudiées obligatoirement dans les humanités anciennes pourra-t-il dépasser qua-

[p. 413]

tre 1^o dans la partie flamande du pays; 2^o dans la partie wallone du pays? of, gelijk het tegenoverstaande voorstel luidde: 1^o en Wallonie; 2^o en Flandre et à Arlon? En die vraag werd, naar den laatsten en gewijzigden tekst, door de meerderheid met ‘neen’ beantwoord. Hevig verzet werd hiertegen aangeteekend door eenige Vlaamsche leden der Commissie. Doch het hielp niet; men trok zich dat verzet niet aan, en de stemming ging haren gang.

Dat er nu duizenden, duizenden Vlamingen in Luik, in Bergen, in Charleroi en elders verblijven: wat geeft dit! Zij zullen er b.v. in de greco-latijnsche humaniora, Latijn en Grieksch, en Fransch en Duitsch kunnen of moeten studeeren, omdat de wet die vakken oplegt. Maar hunne taal, het Nederlandsch, de taal van de overgroote meerderheid van België's bevolking, zal de wet terzijde laten, of althans mag zij die doodzwijgen en door het Duitsch vervangen. Dit zal afhangen van de grillen of luimen van een Waalschen beheerraad, die de vier verplichte aan te leeren talen bepaalt zonder rekening te houden met de rechten, wenschen of behoeften van eene Vlaamsche burgerij in 't Walenland woonachtig. Voor den Vlaming mag het recht waar zijn burgerschap van Belg hem het genot moest van waarborgen, den nek gebroken, zoo hij zich in het Walenland neerzet; - maar de Waalsche Belg, waar hij zich wende of keere, zal er, voor zijn kinderen, een bijzonder regiem in den name der wet ingericht vinden⁽¹⁾... Zoo oordeelt 'n officiëele

(1) Hier weze erne nota bijgevoegd uit ‘Le Projet de loi Franck-Segers est-il constitutionnel?’, door den heer Hoogleeraar P. Mansion, van Gent, (uitg. Ad. Hoste, 1910). De heer P. Mansion is tevens voorzitter der Commission de Réforme. Hij vraagt zich af (blz. 3): ‘Qu'a-t-on fait dans l'enseignement, pour les Flamands de la Wallonie et pour les Wallons de la Flandre?’ - Nos lois sur l'enseignement primaire ne tiennent pas ‘compte des Flamands semi-wallonisés établis à Liège et dans le Hainaut. Il n'y a guère d'écoles où ils puissent développer leur connaissance du flamand, ni faire leur éducation intellectuelle et morale, dans les conditions les meilleures, au moyen de leur langue maternelle. - Au contraire, la loi du 15 juin 1883, sur l'enseignement moyen, reconnaìt pleinement les droits des Wallons établis dans les provinces flamandes, des Flamands francisés qui connaissent mal le flamand, et même des Flamands semi-francisés qui veulent faire apprendre plus de français à leurs enfants. - Dans les athénées d'Anvers, de Malines, d'Ixelles et de Bruxelles, on a organisé un régime wallon pour les élèves des diverses catégories que nous venons de citer....’
Op blz. 12 schrijft de heer Mansion nog: ‘L'article 23: L'emploi des langues usitées en Belgique est facultatif est directement contraire à la monstrueuse théorie de la langue régionale: on ne peut imposer à aucun récipiendaire la langue de la province qu'il habite: il a le droit de se servir de sa langue usuelle’. - En op blz. 1 schreef de geachte Hoogleeraar reeds: ‘Article 6. Les Belges sont égaux devant la loi. Un Belge dont le français est la langue usuelle, qu'il habite Gand, Bruxelles, Liège ou Arlon, a les mêmes droits qu'un Belge dont le flamand ou l'allemand est la langue usuelle’.
Wat daaruit besloten?
Eerst en vooral: Een Belg wiens gewone spreektaal het Vlaamsch is, dat hij Doornik bewone, Brussel, Luik of Aarlen, heeft niettemin dezelfde rechten als een Belg wiens gewone taal het fransch of het hoogduitsch is.
En naar de heer Mansion getuigt, het art. 23 der Grondwet inroepend, mag men aan geene leerlingen de taal opdringen van de provincie welke zij bewonen. Bijgevolg krenkt de Commission de Réforme bedoeld artikel, waar zij aan Vlaamsche leerlingen in het Walenland zelfs de keuze ontkent hunne moedertaal als vierde taal te mogen studeeren.

[p. 414]

Commission de Réforme de l'Enseignement moyen in 't jaar O.H. 1914, het 84^e na de officiëele verklaring: Alle Belgen zijn gelijk voor de wet!

- Men zie de discussie hierop gevolgd, in het verslag van de vergadering van de ‘Commissie van het Onderwijs in en door het Nederlandsch’ van 20 Mei 1914, boven blzz.