Logo DBNL
Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1912 (1912)

Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1912

(1912)– [tijdschrift] Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde–rechtenstatus Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Registers.

I. - Zaken.

A

Aalmoezen. De inwoners van Brugge, door de Schepenen aangemaand tot het doen van ‘aelmoessenen ende caritate’. (1529.) 1142.
-Het doen van ‘aelmoesen, tot reparacie ende refectie vander kercke ende clooster’ van ‘Spermaillen’ buiten Brugge. (1514.) 1086.
-Zie verder op Vasten.
‘Abijt.’ Zie op Kleedij.
Aflaten. Zie op Pardoenen.
Africa. Zie op Mooren.
Ambachten: ‘Ambochten, neerijnghen, ende ghilden’, te Brugge. Voorschriften voor de ‘ambochten, neerijnghen ende ghilden’, welke aan de Heilig Bloedprocessie deelnamen. 1074-1076.
-De ‘dekenen van allen ambochten ende neerijnghen met hueren vijnders ende ouderlinghen ende voort allen andren’ verplicht aan ‘processiën generael’ deel te nemen. 1084-1085.
-De ‘dekenen ende elc deken met zynen heede’ nemen deel aan eene ‘processie generael’. 1106.
-‘Elc deken van den 52 ambochten..., elc met zinen heede’, id. 1109.
-‘Alle dekenen, vynders ende zoorghers van allen ambochten, ghilden ende neerynghen...’ te Brugge, ‘die ghewuene zijn te gane inde processiën van deser stede’, verplicht ‘in zwarten abyte’ te komen. 1123-1124. - Andere teksten o.a. 1138, 1166.
-Officiëele bijwoning van de uitvaart voor keizer Maximiliaan: de ‘dekenen elc met twee vijnders..., elc in zwarten abijte’. (1519.) 1093.
-De ‘ambochten ende neerynghen van der stede’, op de Groote Markt vergaderd ‘omme pays te vercryghene’ (8 December 1490), vergezellen, met den standaard ‘der poorterye vander stede’, eene ‘processie generael’ tot in de kerk van Sint-Donaas. 1120-1121.
-Verbod ‘te werken ende te doen werken van allen ambochten’. 1063. - Gebod ‘van zijnen tijdelicke wercke ofte ambocht te cesserene’. 1064-1066. - Ook ‘Mesdach houden’. 1142. - Zie verder 1093, 1094, 1165, 1172-1173, 1184.
-‘Outaren van allen ambochten ende neerijnghen.’ Ter gelegenheid van de uitvaart van keizer Maximiliaan (1519), moet aan al zulke autaren mis gedaan worden. 1093-1094.
‘Amende.’ Zie op Boetedoening.
‘Annunciaten’: Klooster ‘vanden Annunciaten, buten der Eselpoorte’ (Brugge). ‘Processie generael’ naar dat klooster gedragen. 1148.
Aqua gregoriana of ‘Eau Gregorianne’, tot herwijding van een kerkhof. 1091-1092.
Augsburg. Zie op Keizer Karel.
‘Augustinen’, (klooster) te Brugge. ‘Processiën generael’ naar dat klooster gedragen. 1096, 1103, 1132, 1181.
Autaar. Zie op Ambachten en op Processiën. Ook de Woordenlijst, b.v. Autaar: De (n) Autaar. Zie op Confrerie van den Autaar.

B

Bannelingen ingeroepen. 1064.
Barberousse, ‘den principalen capiteyn vanden Grooten Turcq’, verslagen. (1518.) Processiën te Brugge. 1193-1194.
Bedevaert: Jaarlijksche bedevaart tot de Sint-Janskapel, te Brugge. Hoe door de Wet geregeld. 1073.
-Id., ‘tSinte Adriaens ende tSinte Anne buten’ Brugge, bij het heerschen van de pest. (1523.) 1140-1141.
Begijnhof. Zie op Wijngaard.
Beloften. Ter gelegenheid van een jubileum te Brugge, de biechtvaders gemachtigd af te nemen ‘alle beloften, hoe die moghen gheschiet zijn, gheweert alleenlic de vier meeste...’. (1514.) 1086.
N.B. De Vier groote beloften zijn: gewillige armoede, eeuwige zuiverheid, volkomene gehoorzaamheid (Catechismus, 39e les): deze worden in het klooster gedaan en geoefend; - en de belofte in een klooster te gaan: ‘Votum ingrediendi religionem’. (Nota, ons door den Z.E. heer kanunnik A.C. de Schrevel, aartspriester van het Bisdom Brugge, medegedeeld.)
‘Beternesse.’ Zie op Boetedoening.
Biecht. Zie op Tafel: Heilige Tafel en op Zonden.
Biechtvaders. Zie op Beloften.
‘Blasphameiren.’ Zie op Godslasteraars.
Blauw (kleur.) Zie op Rood.
Blijde inkomst van den Prins te Brugge, op 18 April 1515. Door de Wet genomen schikkingen. ‘Processie generael’. 1164-1167.
Boctedoening: ‘Amende’. Het gaan van lieden in de ‘Processiën generael’, ‘in voorme van amende ende beternesse’. Teksten. (1479 tot 1484.) 1126-1127.
Bohemen. Zie op Hongarije.
Boter. Het gebruik van boter in den Vastentijd. Vergunningen daaromtrent. Teksten uit 1489, 1490, 1528, enz. 1080, 1081, 1082, 1083, 1084.
Boterhuis: het voormalige ‘Bueterhuus’ (Fr. Halle au beurre), te Brugge. 1081.
‘Bretesche’ aan het Hallegebouw, te Brugge: ‘La bretecque de ladicte ville de Bruges’, of de ‘Ghebodtveynstere in die Halle’, alwaar de ‘Hallegeboden’ werden afgeroepen. 1061-1064. - Het versieren daarvan, ter gelegenheid van politieke gebeurtenissen, (Teksten, uit 1482 en 1489.) 1187-1188. Bij den tekst, op blz. 1188 aangehaald, en welke met de woorden: ‘Ende ter Halle voorseyd...’ aanvangt, voege men: Het Boeck van..., blz. 319.
Brooduitdeeling: Uitdeeling van brood of andere spijzen, of Uitdeeling van ‘provenden’, in het Schepenhuis te Brugge. (1519.) 1093.
-Het ‘teeken’. 1094.
Brugge-Zeehaven. Verzanding van het Zwijn. Grootsche werken, ten koste van de Stad, met behulp van de Leden 's Lands van Vlaanderen, uitgevoerd. 1201-1202. - Den 4 Maart 1510, de werken, door een geweldigen storm, grootendeels vernield. 1202. - Een nieuw ‘concept’ op handen, ‘ten welvarene van deser stede’. (1514.) ‘Processie generael’ te Brugge. 1202. - Tegenwerking vanwege Gent, Iperen en het Vrije. De Schepenen te Brugge bevelen, dat ‘processie generael’ zal gedragen worden, opdat God ‘deze stede voorspoet verleenen wille int werc, dat zoe jeghewordelic voor handen heift...’. (17 Juli 1515.) 1203-1204. - Nog dagelijks ondervindt Brugge, wat afgunst is, wat nijd vermag!.... God betere 't! 1204.
Burg, te Brugge. De afkondiging van een ‘Hallegebod’, ‘in den Burch’ gedaan. Was dat geen buitengewoon geval? (1490.) 1064.
-Sermoenen aldaar, op last van de Schepenen. (1311, 1410, enz.) 1090-1091.
Burgemeesters. De oude burgemeesters verplicht zekere kerkelijke plechtigheden bij te wonen. 1093, 1166.
Burgerlijke overheid. Zie op Magistraat.

C

‘Cabaretten’. Zie op Drankhuizen.
‘Caermers’, te Brugge: ‘Ten clooster van Onzer Vrouwenbroeders, ten Carmers’. ‘Processiën generael’ naar dat klooster gedragen. 1096, 1103, 1157.
Ceremoniëel. Zie op Kleedij en Vrede.
Christendom. Bedroevende en onrustwekkende toestand in geheel de Christenheid: het Christendom door de ongeloovigen bedreigd: ‘Processie generael’. (1523.) 1179-1181. - Zie verder op ‘Processiën generael’.
Christen Geloof. Zie op Geloof.
‘Collegen’: De ‘Collegen’, te Brugge. 1123.
‘Colluevere.’ Zie op ‘Spelen van recreacien’.
Communie (Heilige). Zie beneden op Tafel: Heilige Tafel.
Confrerie van den Autaar. Aanteekeningen over die instelling vroeger en ten huidigen dage. 1117.
-Nog heden in absoluten zin: De(n) Autaar. B.v. in: Hij maakt deel van Den Autaar = Hij is lid van de Confrerie van den Autaar. (Brugge.)
Confrerieën, in kerken. Het ‘Schild’, voor de flambeeuwen ten dienste van Confrerieën en voor de kleedij van den ‘knaap’. 1107-1108.

D

Does (Ter) en Ter Doest: Abdij te Lisseweghe, bij Brugge. De Schepenen van Brugge verzoeken dat klooster om gebeden. (1480, 1481.) 1087, 1089.
Donaas, Donatiaan. Zie op ‘Sint Donaes’.
Drankhuizen: ‘Taveernen of cabaretten’. Verbod, te Brugge, op Zon- en feestdagen, van 9 tot 11 uur, drankhuizen open te houden. 1068-1069. - Ook gedurende ‘processiën generael’. 1122, 1124, en verder passim.
Duurte: ‘Bijden ghebreke ende groote dierte van coorne ende van andre vruchten vander eerden’. ‘Processie generael’. (1524.) 1143.

E

‘Eed’: ‘Ontamelike ende orrible eeden zweeren’. 1078. - ‘Horryble heeden.’ 1079. - ‘Quade onnomelicke heede.’ 1079. Zie op Godslasteraars.
Eechout: ‘Ten Eechoute’. Abdij te Brugge. Processiën generael’ naar dat klooster gedragen. 1098, 1103.
-‘Den habd van den Heechoute.’ 1111.
Eieren. Het gebruik van eieren in den Vastentijd. Vergunningen daaromtrent. Teksten uit 1491 en 1524. 1082, 1083.
Engeland. Zie op Frankrijk, op Keizer Karel, op Kleuren der stad Brugge, en op Lancaster en York.
Engelsche kleuren. Zie op Kleuren.
‘Esbatementen spelen’, en ‘tghenoughelieste ende boerdelicste esbatement spelen’. 1149.

F

Feestdagen. Zie op Zondagrust.
Feestelijkheden, te Brugge. Ter gelegenheid van de verkiezing van den koning tot koning van het Roomsche Rijk. (1519). 1148-1149. - Id., van de Blijde Inkomst van den Prins. (18 April 1515.) 1164-1165. - Id., van het verbond gesloten tusschen onzen prins en den koning van Frankrijk. (1516.) 1168.
Fierters van der Stede (van Brugge). Zie beneden op Stadsrijven.
‘Figuerenende personnaigen’, in de Heilig Bloedprocessie te Brugge. 1074. ‘Spelen ende figueren.’ 1077.
Flambeeuw. Bijzonderheden. 1109-1110. Zie verder de Woordenlijst.
Frankrijk. Vrede tusschen Frankrijk en Engeland, in 1514 gesloten. Voor Vlaanderen moest deze vrede de heilzaamste gevolgen hebben. ‘Processie generael’ te Brugge. 1162-1164.
-Zie verder op Keizer Karel en op ‘Processiën generael’.
‘Freren Mineur’ of Minderbroeders, te Brugge, - ‘Ten Freren.’ - ‘Ten broeders vanden Freminueren’, of ‘Ten clooster van de Freren’. ‘Processiën generael’ naar dat klooster gedragen. 1095, 1098, 1103, 1179, 1197.

G

‘Garsoenen van der stede.’ Zie beneden op ‘Stedegarsoenen.’
Gebeden. Kloosters, in zekere omstandigheden, door de Schepenen van Brugge om gebeden verzocht. (1408, 1476 enz.) 1087-1089.
-Vergelding. 1087-1088.
Gedenkdagen van den Vorst. Zie beneden op ‘Processiën generael’.
Gelderland Onlusten in Gelderland. Processiën te Brugge. De ‘reductie’ van de steden van Hattem en Hilsburg ‘ter obeissance vanden Keysere’. (1528.) 1192-1193.
-De hertog van Gelderland sluit den vrede met Keizer Karel. (1528.) 1194.
Geloof: ‘Helich kersten gheloof’. Zie op ‘Processiën generael’.
Geloofszaken. De Schepenen van Brugge doen een man aanhouden, welke ‘eeneghe zaken’ voorstelde, ‘contrarie ons ghelove’. (1420.) 1092.
-Zie op Augsburg.
‘Ghilden.’ Zie op Ambachten.
-‘De cleene ghilden.’ 1075.
Godsdienstig gevoel. Het godsdienstig gevoel hier te lande. Hoe het in vroeger dagen diep ingeworteld was. 1061.
Godsdienstzaken. Zie op Geloofszaken en op Magistraat.
Godslasteraars. Verordeningen, door de geestelijke en tevens door de burgerlijke overheid, tegen de godslasteraars uitgevaardigd. Hallegebod door de Schepenen van Brugge, den 5 Februari 1518, afgekondigd. 1078.
-Schrikverwekkende straffen op godslasteraars toegepast. Voorbeelden wat Brugge betreft. (1484, 1489 en 1490.) 1078-1079.
Goede Vrijdag. Sermoen dien dag, op den Burg te Brugge, op last van de Schepenen, gedaan. (1410-11.) 1090. - Andere teksten (1456 en 1488). 1090.
Grippen. Zie op Riolen.
Groote Markt, te Brugge. Verbod aldaar, op Zon- en feestdagen markt te houden (1522.) 1068-1069.
-Streng gebod door de Schepenen, ter gelegenheid van zekere kerkelijke feestdagen, de Groote Markt, te ruimen. (1513, 1514, 1516.) 1070-1071.
-Sermoen aldaar. (1456.) 1090.
‘Grooten Turck’. Zie op Hongarije.
‘Groot water.’ Zie op Overstrôoming.

H

‘Haestighe ende smettelicke ziecten.’ ‘Processie generael’ te Brugge, om van God te bekomen, dat Hij de stad ‘beschermen wille van haestighe ende smettelicke ziecten’. (1513.) 1131. - Id., ‘... van smettelicke ziecten ende pestilencien’. (1515.) 1134. - Andere teksten. 1139, 1143 en vlgg.
-De pest bedreigt Brugge. (1514.) Genomen maatregelen. Bevel ‘processie generael’ te dragen. 1137-1138.
-‘De pestilencie ende haesteghe ziekte.’ De stad Brugge, daardoor deerlijk beproefd, in 1523. Verbod bedevaarten te doen ‘'t Sinte Adriaens ende tSinte Anne...’. 1139-1141.
-Zie verder op Zweetende ziecte en op ‘Processiën generael’.
Halle, te Brugge. (Het thans nog bestaande Hallegebouw.) Het venster met koperen balustrade, waaruit de Hallegeboden werden afgekondigd. Bijzonderheden daaromtrent. 1061-1062, 1063. Zie op ‘Bretesche’.
-De schikkingen voor den Vasten ter Halle openbaar afgekondigd. (1480 1490, 1491, 1522, enz.) 1079 en vlgg.
-Versiering ter gelegenheid van eene ‘processie generael’. (1491.) 1116.
Hallegeboden: De ‘Hallegeboden’ der stad Brugge, eene bron, tot vaststelling van de tusschenkomst, in vroeger dagen hier te lande, van de burgerlijke overheid in het regelen van godsdienstzaken. 1061.
-De verzameling Registers der Brugsche Hallegeboden gaat van het jaar 1490 tot 1790. Inzonderheid het Register over 1513 tot 1530 geraadpleegd. Opschrift van dat Register. 1064.
-Vanwaar hun naam. Waar zij werden afgeroepen. 1061-1062.
-Hunne afkondiging ‘metten heere ende metter wed (wet)’ en ‘metter klocke’. Wat daardoor bedoeld werd. 1062.
-Hoe dit afkondigen heette. 1063-1064.
-Werden soms ook geboden aan 't schepenhuis (stadhuis) afgelezen? Althans, een geval op 8 Sept. 1490. 1064.
-Aanhef van de Hallegeboden, bij het afkondigen van ‘Processiën generael’. 1131.
Handboog. Zie beneden op ‘Spelen van recreacien’.
Heer: de afkondiging van de ‘Hallegeboden’ te Brugge, ‘metten heere ende metter wed’. Wat daardoor te verstaan. 1062-1064.
Heilig Bloed, of Reliquie van het Bloed van den Zaligmaker, te Brugge in de Kapel van het Heilig Bloed bewaard. - Confrerie van het Heilig Bloed: ‘Ghezelschap van den Heleghen Bloede’. Neemt deel aan eene ‘processie generael’. (1486.) 1107-1108.
-‘Devies’ van het Heilig Bloed: ‘Wapene van den Heleghen Bloede’ of ‘Cleedynghe van den Heligen Bloede’. 1108.
-Reliquie. Zie op Heiligdommen.
Heilig Bloeddag, te Brugge. Streng gebod, ter gelegenheid van dit feest de Groote Markt te ruimen. 1070-1071.
-Sermoen op den Burg. (1311.) 1090-1091.
Heilig Bloedprocessie, te Brugge. Alles wat het inrichten dier processie eenigszins betrof, kwam bij het Magistraat der stad in nauwe aanmerking. 1074.
-Het Magistraat zelf regelde de inrichting van den godsdienstigen stoet. 1074-1075.
-Verbod de orde van den ‘Ommegang’ te verstoren. 1074.
-Bevel voor den stoet plaats te maken. 1076-1077.
-Verbod, van uit de goten der huizen, met steenen te gooien naar de ‘personnaigen’ die in de processie gingen ‘ende speelden’. 1077-1078.
Heiligdommen: het Allerheiligste Sacrament des Autaars; - het heilig Bloed; - ook Reliquieën van Heiligen. - Overzicht van de Heiligdommen, welke te Brugge in ‘Processiën generael’ werden gedragen. 1127-1128. - (Zie ook beneden vo Stadsrijven.)
-Hoeveel maal enkele van deze Heiligdommen, van 14 Februari 1477 tot 25 Juli 1491, te Brugge in ‘processiën generael’ werden gedragen. 1129-1130.
*** Overzicht van de Heiligdommen gedragen in de ‘processiën generael’, welke, naar het Register der Hallegeboden van 1513-1530, worden vermeld:
-Allerheiligste Sacrament: 1099, 1110, 1117, 1118, 1119, 1122, 1127, 1129, 1135, 1143, 1150, 1155, 1158, 1166, 1169, 1188, 1193, 1194, 1200, 1202.
-Heilig Bloed. 1099, 1106, 1111, 1115, 1116, 1117, 1128, 1129-1130, 1148, 1168, 1184.
-Heilig Kruis. 1128, 1129, 1158, 1181, 1197, 1201.
-‘Sinte Baselis.’ 1098, 1110, 1127, 1128, 1129-1130, 1139, 1157, 1164, 1179, 1181.
-‘Sinte Donaes.’ 1099, 1105, 1109, 1118, 1120, 1127, 1128, 1129-1130, 1132, 1150, 1152, 1153, 1156.
-‘Sinte Bonifacius.’ 1098, 1110, 1127, 1128, 1129-1130, 1133, 1135, 1156, 1160.
-‘Sinte Loy.’ 1098, 1110, 1127, 1128, 1129-1130, 1133, 1135, 1156, 1161.
-‘Sinte Aernoud’, Sint Arnulphus (van de abdij van Oudenburg). 1128.
-Sint Eleutherius. 1130.
-Sint Jan Baptista. 1128.
-Sinte Maximus. 1128, 1129-1130.
-‘Sinte Godelieve van Ghistel.’ 1111-1112, 1130.
Heilige Geest. Zie op Mis.
Heilige Tafel. Zie op Tafel.
Hongarije: Kroning van Ferdinand, broeder van Keizer Karel, tot koning van Hongarije. Jan Zapolski doet zijn recht op den troon gelden en roept den ‘Grooten Turck’ te zijner hulp. Verwoestingen door Soliman in Hongarije en vóor Weenen aangebracht. De paus verleent ‘pardoenen ende indulgencien... teender cruusvaert...’. ‘Processie generael’, te Brugge. (1527.) 1189-1192. - Zie ook 1135-1136.
‘Hooftmannen.’ Zie op ‘Poorterije’.
Huisgezin. Een persoon ‘uut elcken huus’, te Brugge, verplicht zekere kerkelijke plechtigheden bij te wonen. 1138, 1142, 1144, 1182. - Zie ook: ‘den hoofden van elcken huuse’, 1147; - ‘een persoon uut elcken huuse, thooft vanden zelven huse wesende’, 1172; - ‘elc hooft vanden huse’, 1174.

I

Indulgenciën. Zie op Pardoenen.
Italië. ‘Een busscop van Italien’ houdt eene preek te Brugge. (1456.) 1090.
-Zie op Keizer Karel.

J

‘Jacopinen’ (‘Predicaers’, ook ‘Predicaren’ of ‘Broeders vanden Predicaren’), te Brugge. 1089, 1090, 1091.
-‘Processiën generael’ naar dat klooster gedragen. 1096, 1097, 1098, 1103, 1112, 1130, 1133, 1139, 1202.
‘Jacoppinessen’, te Brugge. 1087, 1089.
Jubileum. Zie op Pardoenen.

K

Kaas. Het gebruik van kaas in den Vastentijd. Vergunningen daaromtrent. Teksten uit 1491, 1524 enz. 1081, 1082, 1083, 1084.
Kaatsen. Zie op ‘Spelen van recreacien’.
Kapel. Zie op Sint...
Karthuizerinnen: ‘tSaertruesinnen’, bij Brugge, 1087, 1088, 1089.
Karthuizers, buiten Brugge: ‘tSartruesen’. 1087. - ‘tSertruesen’, 1087. - ‘ten sChaertreusen’, 1097. - ‘ten Saertruesen’. 1099. - ‘Ten Sartruezen buuten Brugghe’. 1103.
Keizer Karel. ‘Processiën generael’ te Brugge gedragen, ter gelegenheid van de hieronder volgenae politieke gebeurtenissen, uit de regeering van Keizer Karel:
-Sluiten van den vrede tusschen Frankrijk en Engeland, ten jare 1514. 1162-1164.
-Blijde inkomst van den prins te Brugge, op 18 April 1515. 1164-1167.
-Bondgenootschap, op 13 Augustus 1516, tusschen onzen prins en den koning van Frankrijk. 1167-1168.
-Prins Karel tot koning van Castille enz. gekroond. (1518.) 1147-1148.
-Barberousse, ‘den principalen capiteyn vanden Grooten Turcq’, verslagen. (1518.) 1193-1194.
-Zijne ‘Conijnclicke Majesteyt van Spaingnien’ (graaf van Vlaanderen) tot koning van het Roomsche Rijk verkozen. (1519.) 1148-1149.
-Zegepraal door de legers van zijne Koninklijke Majesteit op de Mooren behaald. (1520.) 1168-1169.
-Kroning van Keizer Karel, in 1520: ‘Zijn entreye binnen zijnre keyserliker stad van Aken’ en zijne ‘wijdinghe, unctie ende coronacie’. - François de Ie, koning van Frankrijk, ziet deze verkiezing met leede oogen aan en valt den keizer aan: hij neemt het koninkrijk Navarra in. Brieven van den keizer dienaangaande. De keizer verzoekt om gebeden. (22 Juli 1521.) 1169-1171. - Andere brieven. (13 September 1521.) 1171-1174. - Nieuwe brieven (3 December 1521): de legers van den keizer hebben de Franschen verjaagd en 't koninkrijk Navarra wedergewonnen. 1174-1175.
-Bondgenootschap tusschen Keizer Karel en den koning van Engeland. Relaas, door den keizer, van zijn ‘passaige par Engleterre’, of van het bezoek door hem aan zijn bondgenoot gebracht. (1521.) 1175-1176. - De keizerlijke troepen maken zich meester van Fontarabye. 1177. - Inval van den koning van Engeland in ‘Bretaigne’. 1177-1178.
-Bondgenootschap van Keizer Karel met de ‘Venecianen’. (1523.) 1181-1182.
-De beroemde slag te Pavia, op 24 Februari 1525 (n.s.). De koning François de Ie gevangen genomen. 1182-1186
-De vrede tusschen Keizer Karel en François den Ie gesloten. (14 Januari 1526.) 1186 en vlgg.
-Vrede tusschen Keizer Karel en den hertog van Gelderland. (1528.) 1194.
-De koning van Frankrijk, zijn gegeven woord ongetrouw, laat zijn leger in Italië en in het koninkrijk Napels binnendringen. Keizer Karel gaat een bondgenootschap aan met den hertog van Gelderland. Andere gebeurtenissen. Nederlaag der Franschen. (1528-1529). 1194-1195.
-Paus Clemens de VIIe, door de keizerlijke troepen in hechtenis genomen. (1527.) De paus uit de gevangenis ontslagen. (1528.) 1196-1197.
-François de Ie wenscht den vrede. Twee beroemde prinsessen (zijne moeder en de moei van Keizer Karel) worden belast den vrede tusschen de twee onverzoenlijke vijanden voor te bereiden. - De vermaarde ‘Paix des Dames’ (5 Augustus 1529). 1198-1200.
-Keizer Karel vertrekt naar Italië. (1529.) 1197, 1198.
-Zijne ‘coronacion impériale’ (24 Februari 1530 als ‘empereur d'Allemagne’ (Gachard. Biographie nationale: III: Charles-Quint, kol. 579). 1150-1151.
-‘Dachvaert’ te Augsburg. (1530.) 1201.
-Zie op Mooren en op Paus.
Kerkelijke feestdagen. Zie op Zondagrust.
-Ter gelegenheid van kerkelijke feestdagen, (Kerstdag, Paschen, Sinxen), bevelen de Schepenen te Brugge de Groote Markt te ruimen, de straten te reinigen en de riolen te kuischen. 1070-1071.
Kerken en kloosters, te Brugge, in het algemeen. Bevel ‘processie’ aldaar te dragen, 1134, 1135-1137, 1138, 1139, 1142, 1143-1144, 1182, 1192, 1194.
-Uitvaart tot zielelafenis van de gesneuvelden op het slagveld van Pavia. 1184-1185.
Kerkfabrieken. Bij gelegenheid van de afkondiging van buitengewone vergunningen voor den Vasten, manen de Schepenen te Brugge de inwoners aan, aan de ‘fabrijcken vander kercken’ aalmoezen te doen. (1523, 1524.) 1082-1084.
Kerkgebouw. Benaming van zekere onderdeelen eener kerk. 1143-1144.
Kerkhof te Brugge ‘ghevioleirt’. Zie beneden op Vrijplaats.
Kerkplechtigheden: Officiëele kerkplechtigheden, te Brugge. 1089, 1092-1095.
‘Kermesse coucxkins’, te Brugge. Verkoop daarvan op Zon- en feestdagen verboden. 1069.
Kerstdag. Zie op Kerkelijke feestdagen.
Kleedij. - Ceremoniëel: ‘Zwart abijt’. 1093, 1094, 1123, 1124,
Kleuren der Stad Brugge: Rood, Blauw en Wit, of Wit en Rood. 1113-1115.
-Met het oog op een tekst uit Het Boeck van..., hebben wij, op blz. 1114, de vraag gesteld, of soms Rood en Blauw ook niet als Stadskleuren hebben dienst gedaan. Voorzeker ten onrechte. - Men merke op, dat deze kleuren te Brugge werden gebruikt door ‘de goeden coopmannen ende de nacye van den Inghelschen’, voor de versiering, op 7 Juli 1483, van een deel van de Carmerstraat, ‘ter cause van hueren nyeuwen kuenync’: ‘Doe hadden dYngelschen behanghen an beede zyden van der strate toot... met lakenen rood ende blaeu...’ (Het Boeck van..., blz. 56.) Rood ende blaeu zullen wellicht de Engelsche kleuren zijn.
Kleuren van Engeland. Zie hierboven op Kleuren der Stad Brugge.
Klinker, te Brugge. 1090.
Klok: de afkondigingen te Brugge ‘metten heere ende metter wed’ en ‘metter klocke’. Wat daardoor te verstaan is. 1062-1064.
Klokken. Zie op Kloosters.
Kloosters, in zekere omstandigheden, door de Wet van Brugge om gebeden verzocht. 1087-1089.
-Kloosters omtrent Brugge, door de Schepenen verzocht om, op den dag van eene ‘processie generael’, ook processie te houden. 1104-1105.
-Ter gelegenheid van den slag te Pavia, aangemaand de klokken te doen luiden. 1183, 1185.
Kluizenaarsters: ‘Clusenessen’. Door de stad Brugge om gebeden verzecht. 1088.
Koren. Zie op Duurte en beneden op ‘Processiën generael’.
Kramen of Stallen, te Brugge. Bevel deze, tegen zekere feestdagen, van de Groote Markt weg te nemen. 1071.
-Id.: ‘cramen, houten of andre dijnghen’, ‘tusschen der Bouverijepoorte ende den Burch, voort upde sijnghele vander vesten deser srede’. Bevel deze ter gelegenheid van de Heilig Bloedprocessie, weg te nemen. 1074.
Kruisboog. Zie op ‘Spelen van recreacien’.
Kruisprocessiën, te Brugge. 1104.

L

Lancaster. De Oorlog van de Roode en Witte roos, tusschen het huis van York en dat van Lancaster. (1452-1485.) 1114-1115.
Levensmiddelen. Zie op Duurte.
Lijkdienst. Zie op Uitvaart.

M

Magdaleene: ‘Ter Magdaleene buuten Brugghe’. ‘Processie generael’ daarnaar gedragen. 1103.
Magistraat der stad Brugge. Schikkingen door het Magistraat voor de ‘Processiën generael’ genomen. 1109 en vlgg.
-Officiëele bijwoning van kerkelijke plechtigheden. 1093, 1109, 1115-1116, 1125, 1166.
-Het dragen van flambeeuwen in de Heilig Bloedprocessie of in ‘processiën generael’ vanwege de Stad. Zie op ‘Stedegarsoenen’.
-Zijne tusschenkomst in zaken, die den godsdienst aanbelangen. Z. op Biecht;
- Godslasteraars; - Groote Markt: Heilig Bloed en vigg. rubrieken; - Heilige Tafel; - Kerkelijke feestdagen; - Riolen; - Straten; - Uitvaart; - Vasten; - Zondagrust, enz.
Magistraat onzer Vlaamsche steden. Dezes tusschenkomst in godsdienstzaken. Hoe deze tusschenkomst zich in allerlei omstandigheden veropenbaarde. 1061-1095.
‘Manghelmaerct’, te Brugge. 1069.
Markt. Het houden van markt te Brugge op de Zon- en feestdagen verboden. 1068-1069.
-Zie op Groote Markt.
Melk. Het gebruik van melk in den Vastentijd. Vergunningen daaromtrent. Teksten uit 1491, 1524, enz. 1080, 1081, 1082, 1083, 1084.
‘Mesdaghen.’ Zie op Zondagrust.
Messen. Verkoop daarvan te Brugge, op Zon- en feestdagen verboden. 1069.
Minderbroeders. Z. op ‘Freren Mineur’.
Mis van den ‘Heleghen Gheeste’, ter gelegenheid van ‘processiën generael’. 1089, 1125, 1132, 1133.
Mooren. De oorlog tegen de Mooren, in 1520. Zegepralen door de legers van onzen prins behaald. ‘Processie generael.’ 1168-1169.

N

Neringen. Zie op Ambachten.
‘Notablen’ te Brugge. Verplicht zekere kerkelijke plechtigheden bij te wonen, 1093, 1166.

O

‘Obsequen ende uutvaerd.’ Zie beneden op Uitvaart.
‘Observanten’: ‘Buiten der Ezelpoorte (te Brugge), ten Observanten’. ‘Processie generael’ naar dat klooster gedragen. 1103.
Officiëele kerkplechtigheden en sermoenen. Zie op Kerkplechtigheden.
‘Ommeganc’ der ‘Processiën generael’ te Brugge. De groote en de kleine omgang. 1126. - ‘Zo zal men gaen den cleenen ommeganc...’ 1126.
Omroeper, te Brugge. 1090.
Ongeloovigen. Zie op Christendom.
Onze-Lieve-Vrouw-Boodschap. Dit feest. in het jaar 1516, tot op den Dinsdag na Beloken Paschen uitgesteld. Nota, Hallegebod door de Schepenen van Brugge uitgevaardigd. 1070.
Onze-Lieve-Vrouwkerk, te Brugge. 1096, 1103, 1107, 1110, 1111, 1120, 1133, 1135, 1137, 1145, 1150, 1168, 1181, 1197, 1201.
Oorlog: ‘de groote onruste... ende onhendelike quaden’, die 't Christendom ‘lijdt ende sustineirt bijden oorloghen....’. 1143.
Overstróoming: ‘Groet water’, ‘Groot water’, in Vlaanderen. (1422.) 1096.
-Te Brugge, in 1407. 1096.

P

Paardenmarkt, te Brugge: ‘Peerdefeest’. Viel de paardenmarkt in de Paaschdagen, dan werd zij uitgesteld. 1072. - Id., voor die van Sint-Jacobsdag. 1072.
‘Paix des Dames.’ Zie boven op Keizer Karel.
‘Pardoenen ende Indulgenciën’ (of de buitengewone aflaten door den Paus vergund). Te Brugge, ter Halle, met ongewone plechtigheid afgekondigd. De te houden solemniteit. 1084-1085.
-‘Schoone, groote, zonderlinghe ende excellente pardoenen ende gracien’, verleend ten jare 1514. Bij Hallegebod afgekondigd. 1085-1086.
-Jubileum: ‘Plainière jubelee... pour le terme de trois ans continuelz et entresuyvans lun lautre’ (1517.) ‘Proces-
sie generael’ te Brugge, tot het overbrengen vande ‘originele bullen’ naar de O.-L.-Vrouwkerk. 1145.
-‘Schoone pardoenen ende indulgenciën’, verleend ten jare 1524. Hallegebod. 1145-1147.
-‘Omme midts dien te commene teender cruusvaert ter resistencie van den Grooten Turck’. ‘Processie generael’ te Brugge. (1527.) 1190.
Paschen. Zie op Kerkelijke feestdagen.
Paus. Het leger van den paus vereenigt zich met dit van Keizer Karel tegen den koning van Frankrijk. (1521.) 1170.
-De paus door de keizerlijke troepen in hechtenis genomen. (1527.) 1196-1197.
-‘Processiën generael’ te Brugge, ter gelegenheid van de verkiezing van eenen paus. 1158-1161.
-Paus Urbaen van Rome en Paus ‘Clemens van Avengnon’. De Bruggelingen bijven den paus van Rome getrouw. 1091.
Pavia. De beroemde slag te Pavia: 24 Februari 1525 (n.s.). 1182-1180.
‘Personnaigen.’ Zie op ‘Figueren’.
Pest. Zie op ‘Haestighe... ziecten’.
Politieke gebeurtenissen. ‘Processiën generael’ te Brugge, ter gelegenheid van politieke gebeurtenissen. 1162 en vlgg. Zie ook 1087-1089.
-Zie op Keizer Karel, alsook op Engeland, Frankrijk, Gelaerland, Mooren, Paus, Portugal.
‘Poorterije’: de ‘hooftmannen vander poorterije’, te Brugge. Verplicht aan eene ‘processie generael’ deel te nemen. 1138.
-‘De hooftmannen.’ 1123.
Portugal. Te Brugge, in 1458, eene ‘processie generael’ gedragen ‘over den conync van Portugale’. 1097.
‘Predicaren.’ Zie op ‘Jacopinen’.
Prins: De Prins. Meestal werden de ‘Processiën generael’, op rechtstreeksch verzoek van den prins gehouden. 1131.
-Zie op ‘Processiën generael’.
Prinsenhof, te Brugge. 1166.
Processiën. Het plaatsen van ‘autaren’ op den doortocht daarvan. 1116-1117.
‘Processiën generael’ Het in voege komen der ‘Processiën generael’ in onze gewesten: dagteekent uit de eerste jaren der 15e eeuw. 1095.
-Teksten wat inzonderheid de stad Brugge betreft. 1095-1099.
-Hoe de ‘Processien generael’ met het einde der 15de eeuw toenamen. 1099.
Uitlegging daarvan. 1100.
‘Processiën generael’ gehouden te Brugge gedurende de jaren 1468-76. 1100.
Id., van 1479 tot 1491. 1102-1103.
Id., van 1513 tot 1530. 1101.
-Wat al omstandigheden tot het houden van ‘processie generael’ aanleiding gaven. 1131 en vlgg.
Wie over het uitgaan van zulke processiën besliste: de Goestelijkheid en het Magistraat. 1131.
Edoch, de meeste werden gehouden op verzoek van den prins. 1131.
De aanhef van de Hallegeboden, bij het afkondigen van zulke processiën. 1131.
*** Inrichting. Al wat de inrichting der ‘Processiën generael’ te Brugge kon aanbelangen, werd door het Magistraat, in overleg met de Geestelijkheid, geregeld. 1103-1104.
-‘Processiën-generael’, op uitdrukkelijke begeerte van de Schepenen gedragen. 1104.
-Naburige kloosters verzocht om, op den dag van eene ‘processie generael’, ook processie te houden. 1104-1105.
-‘Te vergaderne in den Burch naer costume.’ Zie inzonderheid blz. 1133, nota 1.
De Ommegang: de groote en de kleine ‘ommegang’. 1126.
-Verbod te werken. Verbod gedurende de ‘processie generael’ ambachten of neringen te doen. 1122 en vlgg.
-Geen taveernen open te houden. Verbod id., taveernen of ‘cabaretten’ open te houden. 1122 en vlgg.
*** Voortzetting van ‘Processiën generael’, of daaraanvolgende gewone processiën. Drie dagen lang: De drie Sinxendagen. (1519.) 1135.
-‘Alle weke, zo langhe onse voorseide wapenijnghe (het leger van den Keizer) te velde wezen zullen’. (Oorlog met Frankrijk, in 1521.) 1172-1173.
-‘Alle Donderdaghe’, te beginnen met 26 September 1521 tot wederroepens. (Bleef in voege tot 28 October.) 1173.
-‘Alle Donderdaghe’, processie in al de kerken en kloosters, te Brugge, ‘alzo langhe als de keyserlijcke majesteit te velde zijn zal’. (1523.) 1182.
-Eenmaal in de week, van 6 December 1527 tot Lichtmis 1528. 1135-1136. - Id., gedurende twee maanden. (1524.) 1143-1144.
-‘Alle Donderdaghe, vj weken lanc geduerende, in elcke kercke binnen deser stede...’ (1528.) 1193. - Zie ook 1199.
-‘Alle Zondaghe’ in elke kerk, van 18 Augustus 1529, ‘tot dat daerop anders gheordonneirt zal zijn’. 1200.
-1e tot 4e October 1529. 1141-1142.
*** Samenstelling van den stoet. De ‘Processiën generael’ zuilen eenvoudig processiën van devotie zijn geweest, zooals tot op onze dagen de Kruisprocessiën zijn gebleven. 1104. - Met het oog daarop, zij gelet op de hieronder volgende plaats uit de beschrijving van eene ‘Processie generael’, die te Brugge den 4 Juli 1491 werd gehouden: ‘Ende al de crucen van der voorzeyde processye waren daer rondomme (het “trezoor” op de Groote Markt opgericht) ghesteld...’. 1117. - Andere tekst: ‘Ende quamen alle met haren crucen weder toot voor de Halle...’ (1489.) 1118.
*** De Plechtigheid. De plechtigheid moest indrukwekkend zijn:
-De Wet te Brugge woont ze bij. 1105.
-Het barvoets gaan in de processie. 1106 en vlgg.
-Eene processie door de aanwezigheid van Maria van Bourgondié opgeluisterd. 1106.
-Keizer Maximiliaan woont eene ‘processie generael’ bij. (1486.) 1107.
-De ‘Stacie’. 1113 en vlgg.
-‘Omme in de zelve processie, goddelike dienst ende sermoenen diemen daer (in de kerk waarnaar de processie gedragen werd) doen zal...’ 1133. - Andere teksten. 1132, 1138, 1150, 1153, 1161. enz., enz.
*** Heiligdommen. De eer in de ‘Processiën generael’ aan de daarin gedragen ‘heiligdommen’ bewezen. 1109 en vlgg.
-Zie verder op Heiligdommen.
*** De deelnemenden. De deelnemenden aan de ‘Processiën generael’: houding en kleedij. 1122 en vlgg.
*** Intentie. Lijst van ettelijke ‘processiën generael’ gedurende de jaren 1513-1530 gedragen. Voor welke ‘intentie’ de meeste daarvan werden gehouden. 1101.
-Soms ‘processie generael’ voor een driedubbele intentie gehouden. Voorbeelden. 1101-1102. - Andere teksten, passim.
-Na de hoofdintentie, worden meermalen andere algemeene ‘intentiën’ bijgevoegd. In vele der aangehaalde teksten komt zulks voor. Zie b.v. 1159, 1160.
*** Overzicht der vermelde ‘Processiën generael’, met aanwijzing van de ‘intentie’ waarvoor zij gehouden werden. - Zie hoofdzakelijk op Keizer Karel en op Politieke gebeurtenissen.
-Het Geloof: Voor de ‘vermeersijnghe ende zalichede vanden heleghen kerstenen gheloove...’ (1513.) 1131. - ‘Ter vermeerzijnghe vanden heleghen kersten gheloove ende onse moedere de Heleghe Kercke.’ (1529.) 1191.
-Christendom: ‘Voor de eendracht onder alle christene prinsen’ (1513.)
Processiën generael. (Vervolg.)
1131. - ‘Ter ghemeender welvaerd van kerstenrijcke....’ (1517.) 1153. - ‘Voor paeys ende eendrachtichede van gheheel kerstenhede...’ Ook: ‘Omme twelvaren van kerstenhede’. (1519.) 1133. - Andere tekst. 1135. - ‘Ende tusschen de kersten princen ende huerlieder landen te verleenene generalen ende universelen paix’ (1527.) 1136. - ‘Ende ter ruste ende verzekerthede van al kerstenrijcke.’ (1529.) 1200, enz.
-‘Pardoenen’: Voor het verleenen van ‘Pardoenen ende Indulgencien’ door den paus. (1517.) 1145; (1524.) 1145-1147; (1527.) 1190.
-Paus: Voor de verkiezing van een paus. (1513, 1522, 1523.) 1158-1161.
-Vrede: Omdat ‘pays ghesciet’ is. (1483.) 1099. - ‘Om eenen goeden waerachteghen generale pays’. (1491.) 1105. - ‘Om pays...’ (1491.) 1113. - Andere teksten. 1134, 1139, 1148, 1153, 1197, enz.
-Vrede in Vlaanderen: ‘Om pays, ruste ende welvaerd generalic den ghemeenen lande van Vlaendie...’ (1491.) 1113.
-De Prins: ‘Over onsen gheduchten heere ende prince.’ (1420 en 1421.) 1095. - ‘Voor den voorspoet, welvaert ende prosperiteyt van... onsen gheduchten heere’ (1519.) 1133. - ‘Omme de zalichede, welvaren, ghesonde ende prosperiteyt van onsen harden gheduchten heere.’ (1515.) 1134. - Andere teksten. 1135, 1138, 1139 enz. - ‘Om ‘Gode te lovene vander gracie die onzer gheduchter prince ghesciet was’. (1470.) 1105. - ‘Dat ons... prinche, zyne vianden zoude mueghen wederstaen’. (1479.) 1106.
-Gezondheid van den prins: ‘Omme de ghesonde van onzen gheduchten heere’. (1462.) 1097-1098. - ‘Om de gezondichede ende... van onzen lieven erfachtegen heerdhsertoghe...’ (1491.) 1113. - ‘Omme te biddene voor de ghezonde, prosperiteit ende...’ van den keizer. (1523.) 1182; enz.
-‘Over onzer gheduchter vrauwen ende princessen.’ (1429.) 1096; - (1430), 1097. - ‘Voor de ghesondichede van onser harde gheduchter vrauwe ende princesse’. (1482.) 1099.
-Gedenkdagen en Varia. - Maria van Bourgondië geligt van haren tweeden zoon. (1481.) 1151-1152.
-Afsterven van keizer Maximiliaan. (1519.) 1150.
-Voor den keizer en dezes broeder den koning van Hongarije en Bohemen. (1527.) 1135.
-Geboorte van Philips den IIe. (1527.) 1149.
-De koning heeft besloten eene reis naar Spanje te doen. (1517.) 1152-1155.
-De koning is voornemens ‘haerwaerts over te commene’. (1520.) 1156-1158.
-‘Van der victorie’ die de prins ‘hadde jeghen sine viande’. (3 Sept. 1421.) 1095-1096.
-‘Ter eeren vander alianche’ door den prins gesloten met ‘den hertoghe van Venegen’ (1472.) 1098.
-Ter causen... vanden bestande ghemaect tusschen den coninc van Vranckerike’ en onzen prins. (1483.) 1098.
-Over ‘den conync van Portugale’. (1458.) 1097.
-Overstróoming: ‘Jeghen tgroote watere’. (1422.) 1096.
-Het weder: ‘Omme thebbene ghetidich wedere’. (1480.) 1099. - ‘Om ghetydich weder.’ (1491.) 1113. - Opdat God ‘drooghe ende ghetijdich wedre verleenen wille’. (1529.) 1139. Andere teksten. 1200, enz. - ‘Dat Godt ons verleenen wille goedt ende ghestadich wedre, zodat de vruchten.... (1515.) 1203-1204.
-Besmettelijke ziekte: Om bescherming tegen ‘haesteghe ende smettelicke ziecten’. 1131, 1141-1142, 1164, enz. - Zie boven op ‘Haestighe ziecte’.
-Zie verder op Brugge-Zeehaven en op Kerken en kloosters.
‘Provende’: Uitdeeling van ‘provenden’ in het Schepenhuis, te Brugge. 1093.

R

Raad van Vlaanderen, te Gent: ‘Mijne heeren van den Edelen Rade in Vlaenderen’. Hun tusschenkomst in zake ‘Processiën generael’. 1131, 1143, 1152, 1155, 1159, enz., enz.
‘Recreacie.’ Zie op Spelen.
Reliquiekisten, of Reliquieën, te Brugge in de ‘Processiën generael’ gedragen. Zie op Heiligdommen.
‘Ryven van der stede’ (van Brugge). Zie beneden op Stadsrijven.
Riolen of Grippen. Streng gebod vanwege de Schepenen, te Brugge, de riolen, ter gelegenheid van zekere kerkelijke feestdagen, te kuischen. 1070-1071. - Zie ook: 1165.
Rome Zie op Paus alsook op ‘Stoel van Roomen’.
Rondklinker, te Brugge. 1090.
Rood en Blauw, - Rood, Wit en Blauw en Wit en Rood. Zie boven op Kleuren der stad Brugge.
‘Roosen hoed.’ Onder eene processie te Brugge, hadden de priesters die het Allerheiligste droegen, beurtelings een ‘roosen hoed’ op hun hoofd. (1486.) 1112-1113.
‘Roosen rood ende witte.’ Verbod, te Brugge, in 1491, zulke rozen te dragen. Hoe dit uit te leggen is, 1114-1115.

S

Sacrament: Het Allerheiligste Sacrament des Autaars. Zie op Heiligdommen.
‘Sacramentsprocessie’, te Brugge, 1126.
‘Sarasynen’: ‘Omme te treckene up de Sarasynen’. (1458.) 1097.
Sarepta. ‘Den Suffregaen (van Doornik). busschop van Sarepten’. 1081. - ‘Den busschop van Charepten, ghezeyt den Sufflegaen (sic) van Doornicke, 1110, 1111. - Andere tekst. 1115.
Schepenen. Zie op Magistraat.
Schepenhuis, te Brugge. Zie Stadhuis.
Schermen. Zie op ‘Spelen van recreacien’.
Schoolkinderen: De ‘schoolkinderen’ te Brugge, in eene ‘processie generael’. (1479.) 1105-1106.
Sermoenen, op last der Schepenen te Brugge gedaan. 1089-1091, 1095, 1096, 1097, 1098, 1099.
-Wensch door den prins uitgesproken, betreffende het houden van sermoenen, in zijne bezittingen alhier, als gevolg op zekere predikingen in Frankrijk gehouden. 1100.
-Sermoenen, onder de ‘processiën generael’: ‘Omme in de zelve processie, goddelike dienst ende sermoenen diemen (in de kerk waarnaar de processie gedragen werd) doen zal... God neernstelic ende devotelic te biddene voor...’. 1133. - ‘... binder voorseide kercke, daermen schoonen dienst ende sermoenen doen zal...’ 1134. - ‘... omme in de zelve processie, diensten ende sermoenen...’ 1139. - Andere teksten. 1150, 1153, 1158-1159, 1161, 1181, enz.
‘Synghele vander vesten’, te Brugge. 1074.
Sint-Andries (abdij bij Brugge). 1087, 1089.
-‘tSinte Adriaens.’ 1140-1141.
‘Sinte Annebuten Brugghe.’ 1140-1141.
‘Sinte Baefs’, bij Brugge. 1089.
‘Sinte (Sainte) Claren’, te Brugge. 1099.
‘Sinte Cristoffels kercke’, te Brugge, 1069.
‘Sint Donaes’-kerk, te Brugge. 1084, 1089, 1092, 1095, 1098, 1103, 1107, 1109, 1115, 1118, 1122, 1128, 1132, 1135, 1138, 1143, 1145, 1148, 1150, 1151, 1155, 1156, 1158, 1159-1160, 1164, 1166, 1169, 1171, 1173, 1176, 1184, 1196, 1199, 1200, 1203.
Sint-Gilliskerk, te Brugge. 1103.
‘Sinte Jacops’ kerk. 1157.
Sint-Jan (kapel), te Brugge. Jaarlijksche bedevaart. De Schepenen regelen het houden daarvan. 1073.
‘Sinte Kathelinen’, buiten Brugge. 1089.
‘Sinte Cruus buuten’ Brugge. 1103.
Sint Michiels, bij Brugge. 1089.
‘Sinte Pieters up den Dijk’, bij Brugge. 1089.
Sint-Salvatorskerk, te Brugge. 1065, 1084-1085, 1097, 1098, 1099, 1103, 1129, 1133, 1135, 1137, 1153, 1161, 1190.
-Het kerkhof ‘ghevioleirt’. 1091-1092.
Sint Truden (abdij bij Brugge). 1087, 1089.
Sinxen. Zie op Kerkelijke feestdagen.
Spelden: ‘Spellen’. Verkoop daarvan te Brugge op Zon- en feestdagen verboden. 1069.
‘Spelen van recreacien’: ‘tSpel vanden cruusboghe, handboghe, colluevere, scermen, caetsen...’. Verbod te Brugge, op Zon- en feestdagen, van 9 tot 11 uur, zich aan zulke spelen over te geven. 1068-1069.
Spelen, in eene processie. Zie op ‘Figueren’.
‘Spelen van sinne.’ 1184.
Spermalie, ‘Spermaillen’. ‘Spermaelgen’: klooster van Nieuw Jerusalem, gezeid Spermalie, te Moerkerke, later te Brugge. 1085-1086, 1087, 1089.
‘Stacie’: Het houden van een plechtige ‘Stacie’, bij het uitgaan van ‘processiën generael’. 1113 en vlgg. En verdere teksten passim.
Stad: De stad. Zie op Magistraat.
Stadhuis, te Brugge. Werden soms aldaar ‘Hallegeboden’ afgekondigd? Een geval althans op 8 September 1490. 1064.
Stadskleuren. Zie op Kleuren.
Stadsprocessiën, te Brugge. 1126.
Stadsrijven, te Brugge: - De dry weerde ryven ende fierters van der stede’ (van Brugge): ‘Sinte Donaes, Sinte Bonifacius en Sinte Loy’, of de patronen van de drie hoofdkerken dezer stad, te weten de collegiale kerken van Sint-Donaas (‘S. Donaes’), toen ter tijde de kathedrale kerk, van Onze-Lieve-Vrouw (S. Bonifacius) en van Sint-Salvator (‘Sinte Loy’). 1130.
Stads... Zie op Stede...
Stallen. Zie op Kramen.
‘Stedegarsoenen’ te Brugge, belast, vanwege de Stad. met het dragen van flambeeuwen in de Heilig Bloedprocessie en in ‘processiën generael’. 1106, 1107, 1108, 1109, 1110, 1111, 1112, 1115, enz.
-Zulke eer werd evenwel, vanwege de stad, alleen aan bepaalde heiligdommen bewezen. 1109 en vlgg.
Stedeklok. Afkondiging van de hallegeboden met voorafgaand gelui der stedeklok. 1062.
‘Stoel van Roomen.’ Zie op Zonden.
Straffen tegen godslasteraars. 1078-1079.
Straten. Gebod door de Schepenen te Brugge, de straten, ter gelegenheid van zekere kerkelijke feestdagen, te reinigen. 1070-1071. Ook, ter gelegenheid van eene processie. 1121. - Zie nog: 1165.

T

Tafel: Heilige Tafel of Tafel des Heeren: ‘Helich Sacrament’. - Ter gelegenheid van eene ‘processie generael’, wakkeren de Schepenen van Brugge de inwoners aan, dien dag ‘te biechte ende ten Helegen Sacramente’ te gaan. (1491.) 1105.
-De ‘Zweetende ziecte’ te Brugge. (1529.) De inwoners, door de Schepenen aangemaand zich ‘in state van graciën’ te stellen. 1141-1142.
-Zie ook een belangrijken tekst, 1146.
Taveernen. Zie op Drankhuizen.
Toevlucht. Zie op Vrijplaats.
Tong. Het doorsteken van de tong. Eene straf. 1079.
Toogdag: De toogdagen van de paardenmarkt of ‘Peerdefeest’, te Brugge. 1072.
‘Tooghen ende personaigen’, te Brugge, ter gelegenheid van de Blijde Inkomst van den Prins, op 18 April 1515. 1165.
-Zie ook op ‘Figueren’.
Toondag. Zie op Toogdag.
Trompetslag. Afkondiging van hallegeboden met trompetslag. 1062.
Turk: de ‘Grooten Turck’. Zie boven op Hongarije en op Keizer Karel.

U

Uitdeelingen van brood en andere spijzen. Zie op Brooduitdeeling.
Uitklinker. 1090.
Uitvaart. Uitvaart van keizer Maximiliaan, te Brugge op 15 Maart 1519. Op kosten der Stad gedaan en door het Magistraat geregeld. 1092-1095.
-Uitvaart, te Brugge, tot zielelafenis van de gesneuvelden op het slagveld te Pavia. (1525.) 1184-1185.

V

Vasten: ‘De heilige tijd van den Vasten’. Buitengewone vergunningen. De schikkingen voor den Vasten werden te Brugge, namens het Magistraat, ter Halle openbaar afgekondigd. Voorbeeld, 8 Maart 1522. 1080. - Voorbeelden uit de jaren 1489, 1490 en 1491. 1079-1082. - Voorbeelden uit 1524 en 1528. 1082. - De Schepenen nemen de afkondiging van buitengewone vergunningen te baat, om de inwoners aan te sporen aalmoezen te doen. 1082-1084.
-Een vasten van twee dagen. ‘Binnen deser stede (Brugge) es begonnen te regnerene... de zweetende ziecte...’: de inwoners van Brugge, door het Magistraat tot het houden van dien vasten aangemaand, (1529.) 1141-1142.
-Zie ook een tekst uit 1524. 1146.
Venetië: ‘Venegen’. Keizer Karel gaat een bondgenootschap met Venetië aan. (1523.) 1181.
Versiering van huizen, vroeger en ten huidigen dage. 1121.
-Het ‘behanghen’ van huizen. 1164-1165.
Vier Ordenen. 1090.
Vijgen: ‘Fygen’. Het behangen van een ‘toordse’ met ‘fygen’, bij eene boetedoening. 1127.
Vischroeden. Verkoop er van op Zon- en feestdagen te Brugge verboden. 1069.
Vlaamsch. ‘Copie van lettren van placate in Vlaemsche’, op uitdrukkelijk verzoek van den keizer aan de Vlaamsche ‘steden ende doorpen’ gezonden. (29 Juli 1521.) 1171.
-Brieven van den keizer, eerst in het Fransch te Brugge ter ‘bretesche’ afgelezen, daarna beknopt in de Vlaamsche taal aan het volk voorgehouden. (9 Augustus 1522.) 1178.
Vogels: ‘Ghevoghelte’. Verkoop er van op Zon- en feestdagen te Brugge verboden. 1069.
Vrede ‘tusschen der crone van Vranckericke ende den lande van Vlaendren.’ (Januari 1482.) Afkondiging ter ‘bretesche’ te Brugge. Ceremoniëel. 1187-1188.
Vreugdevuren. 1168.
Vrijgeleide ter gelegenheid van een Jubileum verleend. (1516) 1085.
Vrijplaats. Op het kerkhof van Sint-Salvator, te Brugge, was een banneling schuilgegaan. De Schepenen doen den man met geweld daarvan halen. Het kerkhof, aldus ‘ghevioleirt’, moet herwijd worden. (1410.) 1091-1092.
Vrouwen. Moesten in de ‘Processiën generael’ afgezonderd blijven van de mans. 1122-1123.
Vruchten der aarde. ‘Processie generael’ om te bidden ‘dat alle vruchten up eerderijcke staende ter perfectie commen ende in scuere gheraken moghen’. 1139. Zie boven op Duurte en verder op ‘Processiën generael’, rubriek Het Weder.

W

Water: ‘Groot water’. Zie boven op Overstróoming.
Weder. Bijzonder guur is de winter van het jaar 1480. De Schepenen van Brugge vragen om gebeden. 1087.
-‘Schoon ende ghetijdich’ weder. ‘Processie generael’ om God te ‘dancken ende te lovene vanden schoonen ende ghetijdeghen wedre...’ (1516.) 1139.
-Buitengewoon gure winter: 1521-1522. ‘Processie generael.’ 1142.
Werkklok, te Brugge. 1066.
Wet. ‘Wed’: de afkondigingen te Brugge ‘metten heere ende metter wed’. Hoe te verstaan. 1062-1064.
Wijngaard, te Brugge. ('t Begijnhof.) - ‘Ten Wingaerde.’ 1097. - ‘Ten Wyngaerde’. 1099, 1128.
-‘Ten clooster van den Wijngaerde.’ 1103.
Wit. (Kleur.) Zie op Rood.

Y

York. Zie op Lancaster.

Z

‘Ziecte.’ Zie op ‘Haestighe ziecte’ en op ‘Zweetende ziecte’.
Zoetendale. (Gewezen abdij bij Maldeghem.) 1087, 1089.
Zondagrust: De Zondagrust en de kerkelijke feestdagen. Synodale statuten, ten jare 1527, door den bisschop van Doornik, daaromtrent uitgevaardigd. Te Brugge in de Sint-Salvatorskerk openbaar gemaakt. 1065.
-In die statuten waren evenwel zekere ‘mesdaghen’, te Brugge vanouds onderhouden, niet vermeld. ‘Mijn heeren vander Wet’ willen daarin voorzien. Hallegebod van 13 Juli 1527. 1065-1066.
-Verbazend lang is de lijst van die rustof feestdagen. Wat al ‘mesdaghen’ te Brugge in voege waren. Algemeene lijst. 1066-1068.
-Op het stipt nakomen van de zondagrust, werd door de Wet steeds een wakend oog gehouden. Erge misbruiken in het vieren van den dag des Heeren waren echter te Brugge ingeslopen. De Schepenen vaardigen, den 20 September 1522, een Hallegebod uit. om daaraan een einde te maken. 1068-1069.
Zonden. Ter gelegenheid van een jubileum, te bekomen ‘verghevenesse van allen sonden a pena et culpa..., al waren se zo groot datmer om zouden moeten versoucken den stoel van Roomen...’. (1514.) 1086.
‘Zondig leven.’ In brieven uitgaande van de ‘regente van den lande van haerwaertsovere’ en houdende verzoek om ‘processie generael’ te dragen: ‘Alle welke kwalen ongetwijfeld spruiten uit onze zonden’. (1524.) 1143.
-‘...dat wij bij onsen zonden ende mesdaden den almoghenden God zo grootelicx verbolghen hebben...’ (1523.) 1180.
Zuivel. Wat men daardoor vroeger bedoelde. Wat ten huidigen dage. 1081.
‘Zweetende ziecte.’: ‘eene groote ende zeere smettelicke ziecte, die men heet de zweetende ziecte...’. Zij heerscht te Brugge in 1529. ‘Processie generael’ wordt gedragen. 1141-1142.
‘Zwijn.’. Zie op Brugge-zeehaven.
Zwitsers: De Zwitsers vallen den koning van Frankrijk aan. (1514.) 1162.

II. - Woordenlijst.

Accord (Association). 1186.
Aerdewijc (Harderwijk). 1192.
Aller à l'offrande. 1093.
Amorcer. 1146.
Arbeiden met bedinghen. 1088.
Arc de triomphe. 1165.
Autaar, Outaar (kinderautaar). 1189.
-Autaar spelen. 1189.
-Zie het Register van zaken, Autaar 2o.
Benauden tijd. 1080, 1142.
Beghunnen (= Beginnen). 1178.
Behanghen (Een huis -). 1164.
Becleeden (Een huis -). 1165.
Beuk of Pand (eener kerk). 1144.
-Beucke van de Sacristie. 1144.
-Noortbeuck. 1144.
-Sneeuw beucke. 1144.
-Zuytbeucke. 1144.
Bezegeltheid. 1188.
Bidden over... 1185.
Biddende ordenen. 1174.
Bidstreghe. 1073.
* Biechtvaerder. (Biechtvader.) 1086.
Binnen: Processie dragen ‘binnen’ eene kerk = naar deze kerk. 1133.
Bistandich (Behulpzaam). 1171.
Bouticle (Boutique). 1165.
Boutijcle (Boutique). 1165.
Châsse (Reliquiekist). 1098.
Chemise: En chemise. 1126.
Cruciate (Fr. Croisade). 1190.
Dangier of fortune. 1154.
Devies (van het Heilig Bloed, te Brugge) 1108.
Devyse: Der stede devyse. 1114.
De weke. Zie op Week.
Docterael. Zie op Sermoen.
Drynckers stellen. 1124. (Bij misslag werd ‘Dryneders’ gedrukt.)
Dromen. 1077.
Dromijnghe. 1077.
Duechdelic. 1146. (Er werd bij misslag ‘duechelic’ gedrukt.)
-Duechdelic werc. 1168.
Duechelic. Zie op Duechdelic.
Eau Gregorianne. 1091.
Eeraud (Heraud, Wapenbode). 1063.
Exploit (Action d'éclat). 1168.
Festieren (Fr. Fêter). 1178.
Figuer: Spelen ende figueren. 1077.
Flambeeuw. 1109-1110. - Flambeause ofte Toortse: ‘Hebbende van ghelijcken ooc barnende flambeausen ofte toortsen in dhandt...’ (Despars, Cron. van Vlaendr., IV, 174.)
Fortuna. 1154.
Fortune (Geluk, Voorspoed). 1154.
-(Storm op zee). 1154.
-(‘Ongheluc of mesval’). 1154.
Fortune de mer. 1154.
Fraey (Fray) ende ghesont. 1140, 1141.
Frisch en gezond. 1140.
Gaen ten offrande. 1093.
Gans ende ghesont. 1140, 1141.
Garsoen. Zie op Stedegarsoen.
‘Gheammuerciert’. Wellicht te lezen: ‘Gheannunciert’. 1145.
Gheduerich (Duurzaam). 1176.
Ghedueilic (Standvastig). 1168.
Gelaet: Sonder port ofte gelaet. 1179.
Genuijts (Genua). 1195.
Geschildert. 1107.
Ghesondert (Uitgezonderd). 1195.
Ghesont. Zie op Fraey en op Gans.
Gestadich. 1125.
Ghestadicht. 1125.
Ghestaet: dies ghestaet... 1125.
Ghestaetheyt. 1125.
Goddelijc, voor Godelijc (Goed). 1146.
Godelieve: Teeken van Sinte Godelieve. 1108.
Gracelic. 1121.
Halle: Ter Halle huut, gheroupen (met komma na huut) en Ter Halle huut gheroepen. Over deze twee lezingen. 1062.
Harthem (Hattem). 1192.
Hebbelic: Hem (zich) hebbelic hebben. 1122.
-Hem (zich) hebbelicke stellen. 1075.
Hebben: Hem (zich) hebben. 1167.
Hoopelicker. 1083.
Houtaar. 1119.
Huutgheven by den ghebode van der stede. 1063-1064.
Huutlezen: Ter Halle huutlezen. 1063.
Ibericum mare. 1155.
Jennes. (Genua.) 1198.
Kalsyere (Kalsijder). 1127.
Capelle. 1117.
Keesse (Keerse, Kaars). 1125.
Kiinder overslop. 1076.
‘Kindren’: De kinderen van Sint Donaes. 1115.
Cleedynghe van den Helegen Bloede. 1108.
Clinker (Klinker, Omroeper). 1090.
Knapelijc, Knapelijn. 1152.
Coneghinne (Koningin). 1196.
Conighinne. 1196.
Cootkin (Kootje, dimin. van Jacob). 1079.
Laboureeren. 1160.
Leghe: Die van zijnder leghe. 1195.
Lichten (Aanbrengen van licht). 1132.
Lief: Met lieve. 1152.
Lynwaed: In hun lynwaed. 1126.
Loop-bode. 1104.
Loveren (Laveeren). 1155.
Madril (Madrid). 1195.
Maison de religion. 1136.
Makere (Zaligmaker). 1143.
Manghelmaerct. 1069.
Marché de bric-à-brac. 1069.
Mare: Ibericum mare. 1155.
Maris tempestas. 1154.
Meenijnghe (Bedoeling). 1156.
-In meenijnghe zijn. 1156.
Mendiants: Les Quatre -. 1173.
-Frères ou Religieux mendiants. 1174.
Mendicanten. 1173.
Mer: Prendre la mer. 1153.
Mettre à la voile. 1153.
Middelbeuke (eener kerk). 1144.
Nefs latérales. 1143. (Op blz. 1144, nota, regel 27, werd, bij misslag, Nef litérale gedrukt.)
Noordbeuk, Noortbeuck (eener kerk). 1144.
Noort ommeganck (eener kerk). 1144.
Noortpant (eener kerk). 1144.
Nuchtent (Uchtend). 1185.
Offeren: Gaen ten offrande. 1093.
Offrande. Zie op Offeren.
Offrande: Aller à l'offrande. 1093.
Omgang. Zie op Ommeganc.
Ommeganc (de Zijbeuken eener kerk). 1143.
-Omgang van den koor. 1144.
-Noort ommeganck. 1144.
-Suut ommeganck. 1144.
Onbehovelic (Onheusch). 1171.
Ongheregheldelic. 1167.
Onghetallich (Ontelbaar). 1195.
Ontraken (Ontsnappen). 1182.
Ontrocht: uit Ontraken. 1182.
Onvertellick (Onvertelbaar). 1172.
Oordenen: Den Vier Oordenen. 1173.
Op... Zie op Up...
Orde: Biddende orden. 1174.
Overslop. 1075-1076.
-Klinder overslop. 1076.
Pant. Zie op Noortpant, Suudtpant.
Pardoen. 1084.
Paruer: Der stede paruer. 1113.
Personaigen. Zie op Tooghen.
Poorte (Arc de triomphe). 1165.
-Poorte van triumphe. 1165.
Port (Fr. Faveur). In verschillende Fransche en Vlaamsche uitdrukkingen. 1179.
Pourtour du choeur. 1143.
Poussée (Action de pousser). 1077.
Prendre la mer. 1153.
Processie: De aangehaalde teksten hebben: - Processie doen ende draghen: ‘Ghesloten ende over een ghedreghen... te doene ende te draghene eene solempnele processie generale...’ 1085. Zie ook blzz. 1122, 1132, 1133, 1135 enz., enz.
-Ook, Processie doen: ‘Als men aldaer processie generael dede over onzer gheduchter vrauwen...’. 1096. Zie ook 1161.
-Processie draghen: ‘In een processie generael, die doe gedreghen was ten Jacoppinen...’. 1097. Zie ook 1171, 1191, 1193, 1194.
-Processie houden ende draghen: ‘Dat men up den... zoude houden ende draghen processyen generael...’. 1105. Zie ook 1109, 1111, 1112, 1128, enz.
-‘Processie generael.’ In al de vermelde teksten ‘processie generael’ of ‘processie generale’. - Men zei ook ‘Generale processie’: L. Gilliodts-van Severen, Invent. Archiv. Bruges, IV, 421: ‘Doe men aldaer dede de generale processie ter eere van Gode, over onsen gheduchten heere...’ (1420.)
Provende. 1094.
Quader temperdaghen. 1080.
Ravitaillement. 1168.
Religie (Kiooster). 1136.
Religioen (Klooster). 1136.
Reposoir. 1117.
‘Rive (Reliquiekist). 1098.
Sacristie beucke. 1144.
Scepe: tScepe ende tseijle ghaen. 1153.
Schild (voor flambeeuwen, enz.). 1107.
Schilden (Met een schild voorzien). 1107.
Schilderen: Geschildert (Met een schild voorzien). 1107.
Seijl. Zie op Scepe.
Sermoen docterael. 1097.
Sneede (= Sneeuw). 1142.
Sneeuw beucke. 1144.
Sobren ende benauden tijd. 1080.
Spaensche Zee. 1155.
Spectacle van stomme personagien. 1166.
Spelen ende figueren. 1077.
Stacie, Stacye. 1093, 1118, 1119, 1120.
-Stacye houden. 1120.
Stage. 1119.
Stede-garsoen (Stedebode). 1104.
Steken. 1123.
Stomme personagien. 1166.
Straf (Sterk, Fei). 1190.
Surplis. 1075.
Suudtpant (in eene kerk). 1144.
Taneyt (Runkleurig). 1063.
Teeken (Looden penning). 1094.
Teeken (= Devies). 1108.
Tielke (Tilic). 1074.
Tilic (op het gestelde uur). 1074.
Toochdag (Toogdag, Toondag). 1072.
Tooghen ende personaigen. 1165, 1166.
Tresoor, Trezoor, 1116, 1117, 1118.
Uitgeven. Zie op Huutgheven.
Uitlezen. Zie op Huutlezen.
Uitvaart. Zie op Uutvaerd.
Uytsendelicke bode. 1104.
Up in morghen. 1085.
Upset (Opzet). 1176.
Upsluten (Opsluten, Sluiten). 1165.
Uutvaerd (Uitvaart). 1092-1093.
Vaan. 1121.
Vaandel. 1121.
Vasticheid (Vastheid). 1161.
Verdrach, Verdragh: Zonder faveur... ofte verdragh, enz. 1179.
Verdraghen (Fr.: Garder de...). 1138.
Vermeersijng (Vermeerdering). 1135.
Vermindernis (Vermindering). 1169.
Vermindertheid (Vermindering). 1169.
Verslegene (Gesneuvelde). 1186.
Verstant (Overeenkomst). 1186.
Vervarschen. 1168.
Vervarschijnghe. 1168.
Verweect: Den haermen verweecten. 1082.
Verwinnen (Iets machtig worden). 1146.
Vieren (Verlichten). 1168.
Vierig. 1125.
Vilénie. 1184.
Vilonnie. 1184.
Vlag. 1121.
Votle: Mettre à la voile. 1153.
Voorghebod. 1064.
Voorhoeden (Verhoeden). 1140.
Voorkerk. 1144.
Walsch (Fransch). 1186.
Wapen: Der stede wapenen. 1113.
-Wapene van den Helegen Bloede. 1108.
Week: De weke (Te week). 1172.
Weerdelic (Wereldlijk). 1105, 1111.
Wyflick (van het vrouwelijk geslacht). 1152.
Wivekins zaterdach. 1082.
Ysbrouc (Inspruck). 1201.
Zate houden. 1172.
Zee: Spaensche Zee. 1155.
Zielmesse over de zielen van... 1185.
Zuidtpandt (eener kerk). 1144.
Zuytbeucke. 1144.
Zuudtpandt (eener kerk). 1144.
Zuvel (Zuivel). 1081.
Zuvelhuus. 1081.

III. - Personen.

Adriaan (Boyens) de VIe, paus. 1159, 1160.
Albery (‘Broeder Janne -’). 1097.
Barberousse. Zie het Register van zaken.
Baremaker (Gillis de), ‘suffregaen van den busschop van Doornicke, busscop van Sarepten’. 1110.
Bisschop van Doornik. 1065, 1066, 1067, 1069, 1079 (‘officieren vanden hove van Doornicke’), 1080, 1081, 1082, 1083.
-Zie op Officiaal.
Boyens (Adriaan). Zie op Adriaan.
Bussche (Jacob van den). 1079.
Clemens de VIIe, paus. 1160, 1196.
Clement (‘Meester Victoor -’). 1097.
Doria (André). 1194.
Ferdinand, koning van Hongarije. Zie het Register van zaken, op Hongarije.
‘France metter Tassche.’ 1091.
François de Ie, koning van Frankrijk. Zie het Register van zaken, op Frankrijk.
Gailliard (Jan-Jacob). 1094.
Ghistele (‘Meester’ Jan van). 1099.
Gruuthuuse: ‘Minen heere van den Gruuthuuze’. 1106, 1112.
-Louis de Bruges. 1112.
Halewyn (Charles van), ‘heere van Huutkerke’. 1109.
-‘Loys’ van Halewyn. 1112.
Hughen: ‘Broeder Hughen, den Jacopyn’. 1091.
Huutkerke: Mijn heere van -. 1109.
Ysendike (Matheus van). 1092.
Jean de Medicis, paus. 1158.
Jonghe (Willem de). 1104.
Jules de Medicis, paus. 1160.
Karel de Stoute. 1087.
Keizer Karel. Zie het Reg. van zaken.
Kien (Meester ‘Anthuenis’) 1097.
Climmere (‘Broeder Janne den’). 1096.
Leffinghe (Victor van). 1091, 1092.
Leo de Xe, paus. 1158.
Louis de XIIe, koning van Frankrijk. 1162.
Louise de Savoie. 1198.
Lukebus (‘Broeder Janne -’).’ 1096.
Maes (‘Meester Jacop’). 1099.
Margareta van Oostenrijk. 1198.
Maria van Bourgondië. 1087, 1088, 1089, 1151.
‘Martine, 't wyf van eenen gheheeten Pieter Prysbier.’ 1078.
Massenhove (Willem van), ‘baetseleir in theologie’. 1098.
Maximiliaan (Aartshertog, later Keizer). 1063, 1088, 1089, 1092, 1162.
Medicis. Zie op Jean de Medicis en op Jules de Medicis.
Meebele (Pieter). 1099.
Metteneye (Pieter). 1109.
Mil (‘Meester Adriaen den -’). 1099.
Minne (Michiel fs Jans). 1079.
Obrecht, ‘stedegarsoen’ te Brugge. 1092.
Officiaal van Doornik. 1091.
Pas (Adriaan), ‘baetseleir in theologie’. 1098.
Peenen: ‘Mijnheer van -’. 1112.
Philips de Goede. 1097.
Prysbier (Pieter). 1078.
Ronse (Alfr.), oud-schepen en volksvertegenwoordiger, te Brugge. 1104.
Sarepten: ‘de Suffregaen (van Doornicke), busschop van Sarepten’. 1081.
Soliman. Zie het Register van zaken, op Hongarije.
Stoc (‘Broeder Jan Stoc, prioor van den Jacoppinen’, te Brugge). 1098.
Turcq (Willem). 1192.
Vindegoet (‘Meester Janne -’). 1097.
Wernaerd (Simoen). 1127.
Zapolski (Jan). 1189.
Zwarte (‘Fransoys de -, broeder van den covente van den Jacopinen, in Brucghe’.) 1089, 1090, 1096.

IV. - Plaatsnamen.

Affricke: tland van -. 1168.
Algerbe. 1168.
Augsburg. 1201.
‘Calays..’ 1137.
‘Doornicke.’ 1137.
Fontarabye. 1177.
Gelderland. Zie het Reg. van zaken.
Gent. 1091.
Genua. 1195, 1198.
Hampton. 1176.
Harderwijk. 1192.
Hilsburg. 1192.
Italië. 1194.
Kamerijk. 1199.
Madrid. 1195.
Mechelen. 1063.
Napels. 1194.
Navarra. 1170 en vlgg.
Pavia. 1182 en vlgg.
Portugal. 1097.
Saint-André, in Biscaye. 1176.
Saint-Cloud (‘Sinte Cloo’). 1089.
Soleure. 1098.
Solimere. Te lezen ‘Soluuere’ of ‘Soleure’. 1098.
‘Teroaen’. 1088.
Valenciennes. 1095.
Valladolid: Vailladolj. 1147, 1149.
‘Viennen in Oostrijcke.’ 1190.
Villa-Viciosa de Oviedo. 1154.
Weenen. Zie op ‘Viennen’.

V. - Algemeen register.

I.

Blz.
Het godsdienstig gevoel hier te lande in vroegere dagen. - De burgerlijke overheid en dezer tusschenkomst in godsdienstzaken. - De Brugsche ‘Hallegeboden’ 1061
Ons plan 1065
De zondagrust en de kerkelijke feestdagen 1065
Het in eere houden der kerkelijke feesten 1070
De Heilig Bloedprocessie te Brugge en het Magistraat 1073
De godslasteraars 1078
De schikkingen voor den Vasten 1079
Het afkondigen van de ‘Pardoenen ende Indulgenciën’ 1084
Kloosters om gebeden verzocht 1087
Officiëele kerkplechtigheden en sermoenen. Andere bijzonderheden 1089

II.

Het in voege komen der ‘Processien generael’ in onze gewesten 1095
Hoe de ‘Processiën generael’ met het einde der 15de eeuw toenamen 1099
De eer in de ‘Processien generael’ aan de daarin gedragen ‘Heiligdommen’ bewezen. - De ‘Stacie’. - Schikkingen door het Magistraat genomen 1109
De deelnemenden aan de ‘Processiën generael’: houding en kleedij. - Verbod gedurende de processie ‘ambachten of neeringen te doene’, of ‘taveernen’ open te houden. - De ‘Ommegang’ 1122

Blz.
Het gaan van lieden, in de ‘Processiën generael’, ‘in vorme van amende’. - De Heiligdommen daarin gedragen 1126
Welke omstandigheden al tot het houden van ‘processie generael’ aanleiding gaven. - Eenige voorbeelden: de pest bedreigt de stad; het weder is ongunstig; de oorlog woedt; de paus verleent een jubileum. - ‘Processiën generael’ ter gelegenheid van de gedenkdagen van het Vorstelijk Huis 1131
‘Processiën generael’, ter gelegenheid van de verkiezing van eenen paus 1158

III.

‘Processiën generael’, ter gelegenheid van politieke gebeurtenissen 1162
De vrede tusschen Frankrijk en Engeland gesloten. 1514 1162
Blijde inkomst van den Prins te Brugge, op 18 April 1515 1164
Bondgenootschap, op 13 Augustus 1516, tusschen onzen prins en den koning van Frankrijk 1167
De oorlog tegen de Mooren, in 1520 1168
Kroning van Keizer Karel, in 1520. De koning van Frankrijk valt den keizer aan 1169
Samenspanning tegen Frankrijk: Keizer Karel en de koning van Engeland gaan, in 1521, een bondgenootschap aan. - De Franschen verslagen 1175
Bedenkelijke tijdsomstandigheden. - 1523. - Het Christendom door de ongeloovigen bedreigd 1179
Bondgenootschap met Venetië, in 1523. De keizer trekt te velde. De slag te Pavia, op 24 Februari 1525 1181
De vrede tusschen Keizer Karel en François den Ie, den 14 Januari 1526 gesloten 1186
Kroning van den koning van Hongarije. Oorlog met den ‘Grooten Turck’. 1527 1189
Onlusten in Gelderland. 1528 1192

Blz.
Barberousse verslagen. 1518 1193
De koning van Frankrijk breekt den vrede. - De oorlog in Italië. - Paus Clemens de VIIe in hechtenis genomen. - De ‘Paix des Dames’. 1528-1529 1194
Keizerlijke ‘dachvaert’ te Augsburg. 1530 1201
Het Zwijn en Brugge-zeehaven 1201
Slot 1204
 
Registers: I. - Zaken 1205
  II. - Woordenlijst 1221
  III. - Personen 1224
  IV. - Plaatsnamen 1225
  V. - Algemeen Register 1227

Errata:

Blz. 1071, regel 21, staat: eene ghepitten; lees: eeneghe pitten;
1123, regel 19, staat: zwarte lees: zwarten;
  regel 25, staat: dekenen vynders lees: dekenen, vynders;
1124, regel 36, staat: Dryncders lees: Drynckers;
1144, regel 32, staat: litérale lees: latérale;
1146, regel 25, staat: duechelic lees: duechdelic;
1169, regel 22, staat: keyserljker lees: keyserliker;
1188, regel 35. Vooraan den regel voege men bij: Het boek van..., blz. 319:


Vorige Volgende