Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1911

[p. 827]

Kleine verscheidenheden.

68. - ‘Buyt om buyt’,
‘Gorre om guyl’ of ‘Gunne voor gunne’.

Eene der beteekenissen van het woord Gorre, bij Verdam, Wdb., is die van Afgeleefd paard, oude knol. Gule, Guyle, Guul, werden (zie aldaar) in denzelfden zin genomen. Beide woorden komen samen in de uitdrukking Gorre om guyl voor.

Wanneer eene verwisseling van goed ‘gorre om guyl’ gedaan werd, kon er, naar de oude ‘costumen’ geene aanleiding tot het uitoefenen van het recht van ‘naarhede’ of naasting bestaan:

D. Berten, Ancien projet de coutume générale du pays et comté de Flandre Flamingante (overdruk uit: Bulletin de la Commission royale des anciennes lois et ordonnances de Belgique, t. IX), blz. 174: ‘Tit. X. Cap. III, § 1. - In manghelinghe oft permutatie, absolutelyck ghedaen buyt om buyt, oft gorre om guyl, en is geen naerhede’. - ‘Want daer de borse niet ontknoopt en is’, staat er verder bij Wielant, Pract. civ. (Zie bij Stallaert, Gloss., v^o Buit.)

Naar men ziet, zijn de uitdrukkingen Buyt om buyt en Gorre om guyl, synoniem. In eene variante van den aangehaalden tekst, luidt dit laatste Gunne voor gunne. Van die uitdrukking wordt er noch bij Verdam, noch bij Stallaert vermelding gemaakt. Wat Buyt om buyt betreft, het is hetzelfde als het Fr. But à but, dat beteekent: Sans avantage de part et d'autre. (Littré, v^o But.) Troquer but à but: Troc pour troc, sans rien donner de retour.

De hieronder volgende tekst uit ‘Vorme ende concept tot het maken eene generaele costume van het landt ende graefschap van Vlaenderen Flamingant’ geeft ons duidelijk de uitlegging van Gunne voor gunne:

D. Berten, op. cit., blz. 258: ‘N^r 789. In mangelinge ofte permutatie absolutelyck gedaen gunne voor gunne, sonder iet toe te legghen, en heeft naerhede geen stede; maer, leyde men toe eenich

[p. 828]

ghelt ofte andere bate, die ghelt weert ware, naerhede soude stede hebben, want 't soude wesen specie van venditie’.

Bij Oudin, Curiositez Françoises: ‘Nous sommes but à but’ = Nous sommes égaux.

69. - Alutter.

Dit woord is eene variante van Alluttel = Een weinig, dat bij Verdam voorkomt, met de verdere vormen Allettel, Allettelken, enz. Ziehier een tekst uit eene rekening van 1384:

Staatsarchief te Brugge, Fonds Veurne, Rek. van den baljuw van Veurne van 2 Maart 1384 n.s. tot 19 Sept. daaraanvolgende (Rol): ‘Jan Tas, bastaert, es comen van den live ter doot ende liet achter hem een half quaet huusken, een bedde, alutter corens, dwelke de bailliu liet losen, scult ende al gheweert, omme xij lb.

Riquart van Biscine, bastaert, stierf ende liet achter heme een quaet huus, alutter corens, iij bedden, ij coen...’

De uitgang van ons woord op r, doet herinneren aan den Westvlaamschen vorm Letter = Luttel. Zie bij De Bo.

7^o. - Gadoot: ghedoot.

In onze studie over het woord Gadoot (Verslagen en Mededeelingen, jaarg. 1896, blz. 312 en vlgg.), hebben wij een voorbeeld van de variante Ghee doot (blz. 347) aangehaald. Ziehier een tekst met Ghedoot:

Keizerlijke Bibliotheek te St.-Petersburg, Getijdenboek, gemerkt als Ms Gollandskaya O.v I. n^o 7 (‘ghescreven int jaer Ons Heren M^oCCCC ende XXXV te Haerlem’), fol. 156, in de groote litanie: ‘Van enen quaden eynde ende vanden ghedode ende onversienden dode, verlos ons, Here’.

Edw. Gailliard.