Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1910

[p. 913]

XXXIX.
Onredelike wandelinghe.

Men zie, over die uitdrukking, onze Keure van Hazebroek, V^e deel, blz. 162-164.

Het heette Mesusance in het Fransch:

Rijksarchief te Brussel, Fonds ‘Chambre des Comptes’, Rekening van den baljuw der stad en van het Vrije van Brugge van 8 Januari 1385 (1386 n.s.) tot 7 Mei 1386, fol. 2 v^o: ‘Vranke f. Johan Stiermans, de mesusance par jour, quon dist onredeliker wandelinghe, iij lb.’ - ‘Johan f. Johans Blondeels, de mesusance par nuit, quon dist onredeliker wandelinghe, x lb.’

‘Jehan filz Clay filz Andrien’ had 's nachts eene vrouw op straat aangevallen en haar met geweld mantel en kaproen genomen. Hij werd derhalve uit hoofde van ‘mesusance’ tot eene boete van 10 pond veroordeeld:

Id., id., Rekening id. van 7 Mei tot 16 September 1387, fol. 2: ‘Jehan filz Clay filz Andrien, calaingiez de mesusance par nuyt, quon dist onredelike wandelinghe, de ce quil deuist avoir priz à une femme j. mantel et un chapron, dont lamende est x lb.’

Naar de omstandigheden, waarin diefte werd gepleegd, kon zij als ‘mesusance’ beschouwd worden. De weduwe van Willem de Meester had 's nachts een zekere hoeveelheid gesponnen wol en een wollen kleed gestolen. Dientengevolge werd zij de ‘mesusance’ gestraft. - Jan de Zuttere had een snoeimes gestolen en werd wegens ‘mesusance’ vervolgd. Daar hij echter een arme werkman was, mocht hij de boete met 5 pond bijleggen. De teksten volgen:

Id., id., Rekening id., van 7 Mei tot 16 September 1387, fol. 3 v^o: ‘Jehane, la vefve Willaume le Meestre, calaingiez de mesusance par nuyt, quon dist onredelike wandelinghe, de ce quelle deuist avoir priz une quantité de fillet de laine et un pau de drap langne appartenant à Xpiaen Roel, dont lamende est x lb.’

‘Jehan le Zuttere, calaingiez samblablement, de ce quil deuist avoir priz à Jehan f. Pierre Moermans un ferment⁽¹⁾, dont lamende est x lb. Et pour ce que ledit Jehan le Zuttere estoit povre laboureur, le laissa le bailli composer pour v lb.’

Een voorbeeld volgt met Mesusance par jour:

Id., id., Rekening id., van 21 September 1388 tot 11 Januari 1389 (n.s.), fol. 4: ‘Thorin de Score et Lamsin de Score, calengiez de mesusance par jour encontre Victor Wedaert, dont lamende de cescun est iij lb. Composé aux deux pour iiij lb.’

(1) Bij La Curne de Sainte-Palaye, Ferment = Serpe: ‘Une sarpe à long manche que len appelle ferment’.

[p. 914]

Men zei ook Deshonneste conversation, - dat in de rekening over 9 Mei tot 19 Sept. 1390, fol. 2 v^o en 3, Deshonnestre conversation⁽¹⁾ luidt. Conversation is hier: Conduite, Vie ou Manière de vivre (La Curne de Sainte Palaye, Dict.):

Id., id., Rekening id. van 13 Januari (1387 o.s.) tot 11 Mei 1388, fol. 1: ‘Pierre de Rughe, pourtrais en la franke verité qu'on dist duerghinghe waerhede, de deshonneste conversation par jour, dont lamende est .iij. lb.’

Id., id., Rek. over 9 Mei tot 19 Sept. 1390, fol. 3 v^o: ‘Rique le Langhe, pourtrais en la franke vérité de deshonneste conversation par nuyt, dont lamende est .ij. fois .iij. lb. Composé pour v lb.’

Of Indehue (indue) conversacion:

Id., id., Rekening id. van 11 Mei tot 21 September 1388, fol. 2: ‘Jehan filz Clay filz Bauduin uten Houke, pourtrais en la franke vérité de indehue conversacion par jour, dont lamende est iij lb.’ Id., id., Rek. over 10 Mei tot 20 Sept. 1389, fol. 7 v^o: ‘Willamme Penninc, calengiez de indehue conversacion par nuyt, dont lamende est x lb. Lui laissiet composer avant jugement pour iiij lb.’

Ook, Indehue et deshonnestre conversacion:

‘Id., id., Rekening id., van 20 September 1389 tot 10 Januari 1390 (n.s.), fol 7 v^o: ‘Jehan filz Philippe Lyevins, pourtrais en la franque vérité de indehue et deshonnestre conversacion par nuyt. De ce lui laissiet composer pour vj lb.’

Zijn van ruder name, fame ende onredelicke wandelinghe = Fr. Être de mauvaise vie et moeurs:

Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Proostsche, n^r 828, Ferieboek 1467-1473, fol. cxvij: ‘Cornelis Carvoet was ghebrocht ghevanghen in ghebanre vierschare ende hij begheerde verclaers van heessche vanden bailliu, of ontsleghen te zijne. Midswelken de bailliu zeide, uter name van mijnen heere den proost, dat de voornoemde Cornelis Carvoet was van ruder name, fame ende onredelicke wandelinghe. Zeide voord dat, dies was onlancx leden, de voorseide Cornelis was ghecommen binnen eenen huuse, daer hij een slot upbrac. Voord dat hij gheghaen heift ende verkeerd in eene plaetse daer verloren was v of vj lb. gro. Dat alle de pointen warachtich waren, de bailliu presenteerde redenaers danof te vullen te informerene...’

Edw. Gailliard.

(1) Een ander voorbeeld: Rijksarchief id., id., Rek. id. over 8 Mei tot 17 Sept. 1391, fol. 7 v^o: ‘Heyne Couke, pourtrais en la franke vérité de deshonnestre conversacion par nuyt, dont lamende est .vj. lb.’