Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1910

[p. 656]

Kleine verscheidenheden.
XXXIII.
Zetten in eene mande.

Niets zoo belangwekkend als de kennis onzer oude rechtspleging, in eenen tijd toen er tegen de misdadigers wat strenger te werk gegaan werd dan op onze dagen. Ziehier, onder meer andere bewijzen, wat er te lezen staat in de stadsrekening van Dendermonde over 1377-1378:

‘Item mids dat een man ghemesuseert hadde met woorden jeghen denbailliu van Denremonde, Riquarde van Outerive, so wart bi bailliu ende scepenen gheordineert te stellene ende te makene een hout ende daer an eene mande, hanghende op de vischmarct over twater, omme dien man daerin te zettene, ende andere van gheliken, twelke costte te makene bi Goessen van den Herdwinkle, der poort temmerman, mids der coorden ende andere stoffen daer toe hoorende...’

Dergelijke strafuitvoering, of het hangen in eene mand en het dompelen in het water, was tot in de XVI^e eeuw niet zeldzaam. In zijne Bijdragen tot de kennis van het oude strafregt in Vlaenderen, blz. 519, deelt J.-B. Cannaert een vonnis mede van den 3 Augustus 1511, waarbij zekere Steven de Coninc voor drie jaren gebannen werd ‘uuten lande ende graefscip van Vlaenderen up een let, ende voorts op ghestelt te werdene in een mande ende met eerde gheslegen te werdene ter plaetsen daert scepenen alsdan ghelieven sal, ende dat omme de ruwhede by hem gheorbeert up eenen poorter in zyn huus, stekende up de deure ende andersints zwerende quade ende uutghesochte eeden, soo hy in costumen heeft ende dat meer ende argher es, dies gheinterrogieert synde hem vervoordert heeft quade woorden te sprekene ter presentie van scepenen ende huere dienaers, dat zaken zijn van quaden exemple, nyet sculdech te lydene zonder pugnitie’.

Ook door de schepenen van Vere, in 't eiland Walcheren, werd den 11 Maart 1511 een vonnis uitgesproken, waarbij de genaamde Jan van Maerle, wegens bedelarij, verwezen werd ‘te stane op de kaepe, daernaer te hanghen in de mande ende te vallen in het water’.

Het ware niet onbelangrijk na te gaan in hoeverre het spreekwoord: hij is door de mande gevallen, met de hier bedoelde strafuitvoering in verband staat. Zie bij Verdam, v^o Mande:

Dore die mande vallen.

Jan Broeckaert.