Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1909

XIX.
‘Heijdissche’ en ‘hydigsche’.

Het woord wijst op ‘zekeren aermen volke twelke van verre lande quamen, die men heet Egipcyenen’ (zie onze Table analytique à l'Invent. des Archiv. de Bruges, van L. Gilliodtsvan Severen), of op de Heidens, d.i., naar Verdam, Middelndl. Wdb., i.v. Heidijn, Zigeuners, fr. Bohémiens, eng. Gypsies, d.z. Egyptenaars. Zie ook het Wdb. der Nederl. Taal, i.v. Heiden, VI^e deel, kol. 446, alwaar een tekst uit Cats, met ‘Heydinne ofte lantloopster’.

Of in de twee teksten, die wij hieronder aanhalen, wezenlijk op Zigeuners gewezen wordt, of enkel landloopers worden bedoeld, valt moeilijk te zeggen. In beide teksten is er spraak van het nazien van de aangehouden ‘heydissche’ of ‘hydigsche’, om te onderzoeken of deze soms geen brandmerken droegen.

[p. 760]

Bedoelde teksten komen voor in een ‘Specificatie vandie van de dorpe van Eekeren’, van 1729, berustende op het Staatsarchief te Antwerpen, en luiden aldus:

‘Binnen den dorpe van Ettenhoven, onder de heerlykheyt van Eekeren, twee heydissche, vrouwen synde, gevangen door twee rontgangers ende den meijer; de selve wettelyk geexamineert, doen visiteren op hunne rugge, onverlet gestelt, etc.’

‘Al jagende drij hydigsche onder Eekeren in een bosch cokende ende smokende bevonden, door den heere drossaert.... de selve doen visiteren ende vele brandtmerken op twee van hunne ruggen bevonden....’

De uitdrukking ‘Coken ende smoken’, waarvan een voorbeeld hierboven is nog mondgemeen. Zie L. De Bo, Westvl. Idiotic., i.v. Smoken, alsook Cornelissen en Vervliet, Antw. Idiot., i.v. Koken.

Edw. Gailliard.