Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1909

[p. 120]

Koninklijke Vlaamsche Academie.
Karel Boury-fonds.
Reglement. - goedkeuring.

Ministerie van Wetenschappen en Kunsten.
(Beheer van Hooger Onderwijs, Wetenschappen en Kunsten).
Koninklijk Besluit van 22 januari 1909.

LEOPOLD II, Koning der Belgen,

Aan allen, tegenwoordigen en toekomenden, Heil!

Gezien Ons besluit van 9 October 1895 tot machtiging der aanvaarding namens de Regeering, voor de Koninklijke Vlaamsche Academie, van de gifte gedaan door juffrouwen Sophie en Marie Boury en bestemd tot aanmoediging en verspreiding van Vlaamsche Liederen;

Gezien het advies van voormeld Genootschap;

Op voordracht van Onzen Minister van Wetenschappen en Kunsten,

Wij hebben besloten en Wij besluiten:

Art. 1. - Wordt goedgekeurd volgend reglement:

1.	De Karel Boury-prijs is gesticht met het doel Vlaamsche liederen onder het volk te verspreiden.
2.	Te dien einde, schrijft de Koninklijke Vlaamsche Academie prijskampen uit voor Vlaamsche dichters en toondichters.
3.	Om de vier jaren wordt een prijskamp uitgeschreven: I. a) Voor liederteksten alleen; b) Voor muziek alleen (nl. muziek, op de door de Academie bekroonde teksten);

[p. 121]

	II. Of voor liederen en muziek (teksten te verkiezen door de toondichters zelf). Eene som van 500 fr. wordt, bij elken prijskamp, onder de bekroonden verdeeld. De eerste prijskamp wordt uitgeschreven in 1910.
4.	Om de vier jaren wordt een gelijke som van 500 fr. gebruikt tot het uitgeven en verspreiden van bekroonde liederen. De eerste uitgave en verspreiding wordt gedaan in 1912.
5.	Voor elken dezer prijskampen bestaat de jury uit drie leden, die door de Academie worden benoemd; deze heeft het recht, voor het beooideelen der muzikale wedstrijden, toegevoegde juryleden buiten de Academie aan te wijzen.
6.	Om de twee jaren, in de maand Januari, brengt de Academie verslag uit over de werkzaamheid van het Karel Boury-Fonds en het gebruik der gelden. Dat verslag wordt aan den Minister van Wetenschappen en Kunsten medegedeeld.

Art. 2. - Onze Minister van Wetenschappen en Kunsten is belast met de uitvoering van dit besluit.

Gegeven te Laeken, den 22 Januari 1909.

(Ondert.) LEOPOLD.

Van 's Konings wege:

De Minister van Wetenschappen en Kunsten,

(Ondert.) B^on Descamps.

(Staatsblad, n^r van 27 Januari 1909.)

Toelichting.

(Zie Jaarboek voor 1909, blz. 130-132.)

Is het wel noodig een Reglement op te stellen voor dat Fonds?

Onzes erachtens, bestaat dat Reglement en is het vervat in het koninklijk besluit van 9 October 1895; het komt er enkel op aan, den zin van het daarin bepaalde te vatten en het behoorlijk toe te passen; met andere woorden: hoe regelt de Academie de werkzaamheid van het Fonds?

[p. 122]

De eerste voorwaarde, door de begiftigsters gesteld, luidt aldus:

‘De kroozen dezer gifte, zoodra zij ter beschikking der Koninklijke Vlaamsche Academie vallen, zullen gebruikt worden tot uitbreiding der Vlaamsche taal en zeden, namelijk door het aanmoedigen van het dichten en het verspreiden van Vlaamsche liederen, gesteld op lieflijke, eenvoudige, gemakkelijke en zangerige wijzen.’

Waarop dan volgt deze nadere bepaling:

‘Daartoe zal de Koninklijke Vlaamsche Academie, in het tweede jaar van ontvangst der kroozen, voor Belgische dichters eenen prijskamp uitschrijven van liederen, met eenen prijs van 500 frank.

De prijs zal den naam dragen van Karel Boury.’

Geen twijfel of het woord dichten beteekent in bovengemelde voorwaarde: schrijven in gebonden stijl én tevens toondichten; terwijl het woord dichters uit de volgende bepaling niet anders kan uitgelegd worden dan door: Dichters met inbegrip van Toondichters.

In Vlaamsch-België zijn er geene toondichters die werken op eigen teksten, en uiterst gering is het getal der dichters geweest, die tevens toondichters waren of zelfs liederen schreven op bestaande wijzen. In vroeger jaren werd dit beproefd door wijlen Frans de Cort, Em. Hiel, J. van Droogenbroeck, G. Antheunis. Beide laatsten beoefenden de dichtkunst en de toonkunst. Het is dus klaar - er is immers geene spraak van bekende of bestaande wijzen -, dat tot den prijskamp dichters en toondichters worden opgeroepen, volgens oud gebruik ten onzent, zooals dit trouwens nog het geval is in Vlaamsch-België zonder eenige uitzondering op dien regel.

Het spreekt derhalve van zelf dat dichters en toondichters, die bekronenswaardig werk leveren in dien dubbelen prijskamp, aanspraak kunnen maken op een deel van den Karel Bouryprijs.

Omtrent de Vlaamsche liederen, bedoeld bij de eerste voorwaarde, treffen wij nadere aanwijzing aan onder een volgende. Verlangd worden: liederen welke geschikt zijn ‘om op markten of feesten, in scholen en vergaderplaatsen te worden uitgedeeld en voorgezongen, 't zij in bundel om in scholen en maatschappijen te worden gebruikt.’

[p. 123]

Hieruit blijkt, dat, behalve school- of kinderliederen, verlangd worden: Vlaamsche volksliederen, of beter Vlaamsche liederen voor het volk.

Ons inziens dient bij elken prijskamp nauwkeurig bepaald, welke soort van lied verlangd wordt; er zijn immers:

A. - Schoolliederen 1^o) voor meisjes; 2^o) voor jongens; 3^o) voor kleine en groote kinderen.

B. - 1^o) Vaderlandsche liederen (liederen die het Vaderland bezingen of om het even wat tot het Vaderland of dezes geschiedenis behoort); 2^o) liefdeliederen; 3^o) luimige liederen; verhalende liederen; 4^o) landliederen, bedrijfs- of ambachtsliederen; en verder dansliederen, drinkliederen, klaag-, spotliederen enz. enz.

Volgens den uitdrukkelijken wil der erflaatsters, blijft de ‘wijze van uitgave en verspreiding... aan de zorgen en de opgedane ondervinding der Koninklijke Vlaamsche Academie overgelaten’.

De vraag is nu: zal de Academie eerst eenen prijskamp uitschrijven voor liederteksten, en, daarna, eenen prijskamp onder de toondichters, om de met goud bekroonde teksten op muziek te brengen?

Ofwel: zal de Academie eenen prijskamp uitschrijven onder de toondichters en deze vrij laten hunne teksten te kiezen of zich met eenen of meer schrijvers te verstaan?

Wij meenen dat beide stelsels voor- en nadeelen hebben, en dat zij beide verdienen in aanmerking genomen te worden.

De Academie zal oordeelen wanneer ze nu eens dit, dan eens dat stelsel zal toepassen, al naar den aard of het belang der verlangde liederen zulks vergen zou.

_* * _*

Zoo bijvoorbeeld, zou de Academie voor den eersten uit te schrijven prijskamp navolgende prijsvraag kunnen stellen:

Karel Boury-prijs.

Voor dichters en toondichters.

‘Lager onderwijs, hoogste klassen. - Verlangd worden: 25 schoolliederen (gedichten en muziek), waaronder 10 inzonderheid voor meisjes.

[p. 124]

Gedichten en muziek mogen nog niet uitgegeven zijn.

Prijs: 500 frank, bij gelijke helft te verdeelen tusschen den dichter en den toondichter.

Bij niet-toekenning van den prijs, kan hij onder verscheidene mededingers verdeeld worden.

Handschriften in te zenden uiterlijk op...... 1910.’

De keurraad zal samengesteld zijn uit 3 leden.

*

Na 4 jaar, zou dan de eerstvolgende prijskamp kunnen geregeld worden aldus:

Karel Boury-prijs.

A. - Voor de dichters.

Worden verlangd: 4 vaderlandsche liederen voor het volk.

Eerste prijs	100 frank.
Tweede prijs	75 frank.
Derde prijs	50 frank.
Vierde prijs	25 frank.
	Te zamen: 250 frank.

Handschriften in te zenden uiterlijk op....

B. - Voor de toondichters.

Worden verlangd: 4 vaderlandsche liederen voor het volk (op lieflijke, eenvoudige, gemakkelijke en zangerige wijzen) - op de met goud bekroonde en hierbij gevoegde gedichten.

Eerste prijs	100 frank.
Tweede prijs	75 frank.
Derde prijs	50 frank.
Vierde prijs	25 frank.
	Te zamen: 250 frank.

Handschriften in te zenden uiterlijk op....

_* * _*

Aldus begrepen, zou het fonds ten volle beantwoorden aan het gestelde doel; heilzaam werken tot uitbreiding der Vlaamsche taal en zeden; bijdragen tot de verfijning van den kunst-

[p. 125]

smaak van het volk; onzen dichters en toondichters tot aanmoediging strekken - niet uit hoofde der geldelijke belooning, die gering is - maar inzonderheid door de eer welke op het werk der prijswinnaren zou uitstralen; en, ten slotte, land en volk eenen uitgelezen liederenschat schenken.

Eene bedenking zij ons veroorloofd: telkens als de Koninklijke Vlaamsche Academie het gepast acht eene oproeping te richten tot dichters en toondichters gezamenlijk, zou zij nuttig werk verrichten met de prijsvraag ten minste een drietal jaren vooraf uit te schrijven en ter algemeene kennis te brengen.

Uitgave en verspreiding.

(Art. 3 en 7 van voornoemd koninklijk besluit van 9 October 1895.)

Naar onze berekening is de daartoe beschikbare interest voor de uitgave en verspreiding van afzonderlijke nummers toereikend.

Gansch anders zal het gesteld zijn met kleinere of grootere bundels, wil men een voldoend aantal kosteloos verspreiden.

Alleen de ondervinding kan dit vraagstuk oplossen.

Ontwerp tot regeling.

Op 30 Juni 1910 beschikt de Academie over de noodige gelden om voor de eerste maal den prijskamp uit te schrijven;

Na 30 Juni 1912, om de in dien eersten prijskamp met goud bekroonde liederen uit te geven en te verspreiden.

Na 30 Juni 1914 schrijft zij den tweeden prijskamp uit.

Na 30 Juni 1916, uitgave en verspreiding.

Na 30 Juni 1918 heeft de derde prijskamp plaats.

Na 30 Juni 1920, uitgave en verspreiding.

En zoo altijd voort, van twee tot twee jaar, beurtelings prijskamp en verspreiding.

[p. 126]

Prijskampen.

Gesteld dat, voor de eerste maal, een prijskamp worde uitgeschreven voor een bundeltje (25 schoolliederen), dan zou die prijskamp moeten afgekondigd worden vóór Juli 1910.

Handschriften in te zenden uiterlijk op 31 December 1911.

In Januari 1912 benoeming van den keurraad.

Keurraad: ter beoordeeling van de teksten in het bijzonder, 3 leden; 3 leden voor de muziek, desnoods te benoemen buiten de Academie onder de te Gent verblijvende toondichters.

Uitspraak van den keurraad: in Mei 1912.

Na 30 Juni 1914, worden de met goud bekroonde liederen in een bundeltje gedrukt en kosteloos geschonken aan, zooveel mogelijk, schoolboekerijen.

Wenscht de Academie, integendeel, voor de eerste maal, een dubbelen prijskamp, 1^o) voor de dichters, 2^o) voor de toondichters, dan hoeft enkel in acht genomen te worden: dat er aan de dichters ten minste drie maand tijds worde gegund tot inzending van hunne mededingende liederen, - de vooraf benoemde juiy na eene maand uitspraak doe, - de met goud bekroonde liederen dadelijk gedrukt, - de prijskamp voor de toondichters onmiddellijk uitgeschreven worde, - en de overige beschikbare tijd vóór de openbare plechtige vergadering van het tweede jaar aan de toondichters gegund worde, min twee of drie maand voor de tweede helft der werkzaamheid der jury (uitspraak).

Ook in dit geval, wordt voor de verspreiding der liederen, eene lijst opgemaakt: 1^o) van zangmaatschappijen, 2^o) van bekende Vlaamsche zangers en zangeressen, 3^o) van gevestigde liederenavond-instellingen, welke de door de Academie met goud bekroonde liederen ontvangen, met verzoek ze voor te zingen en zooveel mogelijk mondgemeen te maken.

De leden der Sub-Commissie,

Th. Coopman,

Is. Teirlinck.