Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1906

[p. 260]

Bestendige commissie voor Nieuwere Taal- en Letterkunde.
Over Melk en Melkvervalsching. Eene schets tot het onderricht van huisgezin en openbare machten, door den heer Dr. A.-J.-J. Vandevelde, bestuurder van het Gemeente-Laboratorium te Gent, als N^r 3 van het Van de Ven-Heremans' Fonds aan de Koninklijke Vlaamsche Academie ter uitgave aangeboden.

Verslagen.
1^o) Verslag van den heer Dr. J. Mac Leod.

Het werk, dat door D^r A.-J.-J. Vandevelde aan de Koninklijke Vlaamsche Academie ter uitgave wordt aangeboden, is ongetwijfeld geroepen om veel nut te stichten. Het getal dergenen die er belang bij hebben een goed handboek te bezitten over de samenstelling en de vervalsching der melk, is immers zeer aanzienlijk, en tot het schrijven van een dergelijk boek, op de hoogte van de tegenwoordige wetenschappelijke eischen der practijk, kon moeilijk een zoo bevoegd man gevonden worden als D^r Vandevelde.

Schrijver handelt achtereenvolgens over de normale samenstelling der melk; de talrijke oorzaken (voeding, levenswijs, weêrgesteldheid, ziekten, enz.) die daarop invloed kunnen uitoefenen; de voedingswaarde en de vervalsching der melk; de maatregelen die in andere landen (Duitschland, Nederland, Frankrijk, Italië, Zwitserland, Engeland, Denemarken, Vereenigde Staten) genomen werden tot beteugeling dier vervalsching; het scheikundig onderzoek der melk; de oorzaken die het bederf der melk teweegbrengen; eenige melkproducten (gematerniseerde melk, karnemelk, gecondenseerde melk,

[p. 261]

kindermeel, kefir) en eindelijk over de sociale verantwoordelijkheid ten aanzien van het voortbrengen en het handel drijven in melk.

Ofschoon dit boek voor een ruimeren lezerskring bestemd is, heeft schrijver het wetenschappelijk gedeelte van zijn onderwerp uitvoerig behandeld, en daarenboven de titels aangegeven van talrijke wetenschappelijke geschriften, hetgeen den lezer in de mogelijkheid stelt een of ander gedeelte van het onderwerp grondig te bestudeeren indien hij dit verlangt. Daardoor zal het boek in hooge mate de belangstelling opwekken van den weetgierigen lezer en wezenlijke diensten bewijzen.

Het gebeurt maar al te dikwijls dat schrijvers, die zich de verspreiding der wetenschap ten doel stellen, overdrijven in de richting van het populariseeren, zoo dat hunne werken niets anders meer bevatten dan zeer oppervlakkige en onvolledige gegevens. Daardoor worden vele lezers, die zich een boek hebben aangeschaft met de hoop daaruit iets te leeren, teleurgesteld. Na een paar dergelijke ervaringen willen zij van boeken en van lezen niet langer hooren. Dit is ongetwijfeld eene van de redenen waarom zoovele landbouwers niet meer lezen willen: zij werden te dikwijls gefopt (men vergeve ons dit strenge woord) met onbeduidende en oppervlakkige tijdschriftartikelen, leerboekjes en andere geschriften.

Wij mogen gerust verzekeren dat het boek van D^r Vandevelde aan zijn doel beantwoordt en niemand zal teleurstellen. Wij hebben de eer voor te stellen dat het boek door de Koninklijke Vlaamsche Academie zou uitgegeven worden.

D^r J. Mac Leod.

2^o) Verslag van den heer Dr. Eug. van Oye.

Het mij ter lezing medegedeelde Hs. des Heeren Dr. A.-J.-J. Vandevelde Over melk en melkvervalsching

[p. 262]

beantwoordt ten volle aan de vereischten eener voor het groot - beschaafde - publiek bestemde verhandeling. In streng wetenschappelijke taal en toch klaar en duidelijk opgesteld (misschien echter, voor sommigen, wat àl te wetenschappelijk!), geeft het een volledig beeld van het in methodische volgorde voorgedragen onderwerp. Geen woord te kort, geen woord te veel. Men voelt bij de lezing dat een meester in het vak, dat een echt geleerde aan het woord is.

Maar men voelt nog iets meer: dit, namelijk, dat Schr. gedreven werd door een gevoel van hooge menschenliefde, door zijne overtuiging van de wichtigheid der aangenomene taak: het kwaad te keer te gaan om het goede te bereiken.

En dit zal hij stellig, wanneer zijn boek in handen komt van dezen wier plicht het is een open oog te houden op de volksgezondheid in het algemeen, en in 't bijzondere op de normale voeding en ontwikkeling der kinderen, der opkomende generatie.

De Koninklijke Vlaamsche Academie mag het zich tot eene eere rekenen zulk een boek te mogen uitgeven.

Dr. Eug. van Oye.

Oostende, 8 April 1906.

3^o) Verslag van den heer Dr. W. de Vreese.

Dr. A.-J.-J. Vandevelde, gedreven door de edelste beweegredenen, heeft zich ten doel gesteld over de samenstelling der melk en de vervalschingen waaraan zij bloot staat een boekje te schrijven dat streng wetenschappelijk zou zijn, en tegelijk bevattelijk en duidelijk voor ieder beschaafd mensch; een boekje, populair in den besten zin des woords. Met het oog daarop, heeft de Commissie voor Nieuwere Taal- en Letterkunde gewild dat een leek op het gebied waarop de heer Vandevelde zich in het

[p. 263]

aangeboden werk beweegt, de derde verslaggever zou zijn, die door het reglement van de Van de Ven-Heremansstichting wordt vereischt.

Ik heb vrijheid gevonden, de mij toegedachte opdracht te aanvaarden, omdat ik voor de betrokken zaak meer dan platonische belangstelling koester. Behoorende tot een gezin, waar de melk een groote rol speelt in de voeding zoowel van ouders als van kinderen, aldoor bekommerd met de verschillende vragen en vraagstukken die daarbij te pas komen, heb ik met onverflauwde aandacht het werkje van den heer Vandevelde gelezen, en daarbij niet alleen nog allerlei nieuws geleerd, maar ook genoten. De schrijver heeft een uitnemende gedachte gehad, toen hij het plan opvatte een verhandeling samen te stellen om de uitkomsten der proefondervindelijke wetenschap binnen ieders bereik te brengen; en hij heeft zijn plan even uitnemend ten uitvoer gebracht. Niettegenstaande men bij elken regel gevoelt, dat hier een nauwkeurig en oorspronkelijk geleerde aan het woord is; een man die niet alleen volkomen op de hoogte is van anderer onderzoekingen, maar ook het gewicht van eigen ondervinding en proefnemingen in de schaal werpt, leest men de geheele verhandeling zonder eenige vermoeienis: ofschoon rijk gedocumenteerd, is het betoog helder, duidelijk, en daardoor dubbel leerzaam. Slechts één enkele maal dreigde de ‘geleerdheid’ mij te machtig te worden, nl. bij de paragrafen waar de schrijver de talrijke bacillen, die de melk helpen bederven, opnoemt. Die namen, zonder meer, zeggen den lezer niets en zijn voor mijn gevoel althans overbodig; zijn ze noodig uit het oogpunt der wetenschap, dan is voor den gewonen lezer eenige nadere opheldering vrijwel onmisbaar. Ook in een paar andere gevallen is een woordje nader bescheid wellicht gewenscht, b.v. waar sprake is van gecentrifugeerde melk, van pasteuriseeren en dergelijke. Deze uitdrukkingen zijn zeker reeds in ruimen kring bekend; maar weet iedereen ook welk begrip er door wordt aangewe-

[p. 264]

zen? Ik durf het betwijfelen. Onder de talrijke lezers en lezeressen, die wij allen den heer Vandevelde toewenschen, zijn er zeer zeker vele, met wie dat niet het geval is, en voor wie deze en dergelijke woorden zoogoed als ijdele klanken zijn.

Ook wat den vorm betreft, verdient Dr. A.-J.-J. Vandevelde alle hulde: voor iemand die het Nederlandsch pas heeft leeren spreken en schrijven toen de mannenjaren voor hem reeds waren aangebroken, is het geen geringe verdienste over een wetenschappelijk onderwerp zóó te kunnen schrijven. In één passus (blz. 111) zou, m.i., het betoog aan duidelijkheid en aan practische waarde winnen, indien die eindelooze onderstellende zin vervangen werd door een reeks korte, apodictische zinnetjes. Enkele andere opmerkingen van taalkundigen aard houd ik ter beschikking van den schrijver.

Op grond van 't bovenstaande, heb ik de eer te adviseeren, dat de Commissie voor Nieuwere Taal- en Letterkunde aan de Academie zou voorstellen, dat het aangeboden werk van Dr. A.-J.-J. Vandevelde onder de uitgaven van de Van de Ven-Heremansstichting zou opgenomen worden.

Willem de Vreese.

Gent, 15 April 1906.