Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1902

[Idem. Verslag van Mr. Jhr. Nap. de Pauw]

Jhr. Nap. de Pauw geeft verslag over hetzelfde opstel in de volgende bewoordingen:

Ik stem ten volle in met het oordeel uitgebracht door ons geacht en alleszins bevoegd medelid den heer van Even, die zoovele jaren van zijn leven heeft besteed om de duistere punten met betrekking tot onze beroemde kunstenaren van den voortijd op te helderen.

De korte, maar zaakrijke verhandeling des heeren L. Maeterlinck verdient stellig eene plaats in onze Verslagen.

Jhr. de Pauw voegt erbij dat de quaestie, door den heer L. Maeterlinck aangeroerd, van groot belang is; zij werd door genoemden schrijver besproken in de Gentsche Maatschappij van Geschieden Oudheidkunde, alsook op het laatstgehouden Oudheidkundig Congres te Brugge. Jaren geleden reeds ontdekte de heer van Even in het archief

[p. 130]

van Leuven een stuk, waaruit bleek dat de vader van den schilder den kunstbeitel hanteerde, en te Leuven herhaalde keeren werkzaam was. Welnu, daar de zoo kunstkennende heer Maeterlinck bestatigt dat er in het werk van Rogier van der Weyden iets sculpturaals op te merken is, mag men daarin een grond te meer vinden om Rogier te houden voor wat hij, naar den meesten schijn, te achten is: geboren of afkomstig van Leuven. De heer Maeterlinck drukt zelfs de meening uit, dat onze schilder, ook met den beitel, zijnen vader in het snijwerk behulpzaam was. Hoe het zij - Rogier was een Vlaming, en wij mogen ons die eer niet laten ontfutselen!

De vergadering beslist dat het opstel des heeren Maeterlinck in de Verslagen zal worden opgenomen.

De heer Alberdingk Thijm komt nu aan het woord.

Spreker ontwikkelt een voorstel van den volgenden inhoud:

De werken gedrukt door de Koninklijke Vlaamsche Academie zullen voortaan niet uitgegeven worden zonder Analytische Woordenlijst.

Het gebrek onzer uitgebreide werken is dat men zonder voorafgaande studie zich niet dan door groote moeite met den inhoud kan vertrouwd maken en men, om er bijzonderheden in te vinden,

[p. 131]

meestal drie-viermaal zooveel tijd er aan moet wijden dan de gelegenheid toelaat. Hieruit volgt ook dat slechts een gering getal lezers den inhoud leert kennen.

Om aan die werken het doel te doen bereiken waarmede zij geschreven of bekroond werden, is het noodig in eene alphabetische lijst te vermelden, op welke plaatsen niet alleen, maar waarom, bij welke gelegenheid een of andere naam van persoon of plaats wordt vermeld.

Alleen zulke tafels of registers maken een werk voor geleerden en ongeleerden bruikbaar.

De historicus Böhmer heeft op de noodzakelijkheid van zulke tafels reeds voor vele jaren gewezen. De scherpzinnige geleerde legde een boek rustig ter zijde, hetwelk genoemde eigenschap niet bezat, dewijl in den regel de tijd niet toeliet als 't ware denzelfden weg nog eens af te leggen, dien de schrijver zelf reeds had afgewandeld.

Ongelukkig geven nog heden vele hoogstverdienstelijke geschiedwerken van Böhmer's navolgers het gebrek, waar tegen de meester waarschuwde, te beklagen.

Wil men b.v. bij Janssen zoeken hoe Pius II de Turken begon te bestrijden, men is niet zeker van het deel, of van een der 25 plaatsen waar de eigennaam voorkomt, evenmin als men raden kan in welk citaat der 82 plaatsen van het 8^e deel der Geschichte des Deutschen Volkes beim Ausgang des Mittelalters, waar Luther voorkomt, vermeld wordt hoe deze de openbare huizen bevocht.

[p. 132]

Het is onlangs dat de heer Prayon-van Zuylen, in zijne verdienstelijke Geschiedenis van Ierland, de klacht uitte over werken (Mitchell) zonder behoorlijke tafel, al liet hem de tijd ook niet toe zelf eene meer uitvoerige analytische samen te stellen, in den zin als wij hier bedoelen.

De heer Gailliard bereidt tafels voor van goeden uitvoerigen aard en onder onze Leden zijn er een aantal, die voortdurend het afzijn van analytische tafels betreuren. De heer van Even heeft in zijn Louvain à travers les âges een goed voorbeeld gegeven hoe men door geduld en moed in het gebrek onzer uitgaven kan voorzien. Andere voorbeelden vinden wij bij Arend, Algemeene Geschiedenis des Vaderlands, in Nameche, 30^e deel zijner Histoire nationale en andere meer.

Al wie het wezenlijk om de wetenschap, en niet om eene lezing uit vermaak te doen is, zal den toestand onzer tafellooze boeken diep betreuren, en dien toestand gaarne, met vele dier werken, zien ten gronde gaan.

Spreker stelt daarom voor, dat geen enkel werk door de Academie bekroond worde (of anders uitgegeven), zonder een analytisch register, naar de opgegeven voorbeelden bewerkt. De keurraad zal verantwoordelijk zijn voor de uitvoering dezer bepaling.

De bestendige Secretaris vraagt het woord om eene opmerking in 't midden te brengen aangaande het voorstel van den vorigen Spreker.

[p. 133]

Hij stemt er ten volle mede in, dat de inhoudstafels van werken, welke te raadplegen zijn, zoo volledig en uitgebreid mogelijk behooren te wezen; de geleerden, die daar iets in zoeken willen, hebben niet steeds den tijd - of het geduld - om vele uren daaraan te besteden; edoch wat de heer Alberdingk Thijm verlangt, is, althans voor onze Academische prijswerken, in de eerste jaren niet te bekomen, daar het onmogelijk is de voorwaarden van de uitgeschreven en alom verzonden wedstrijden te wijzigen.

De heer Alberdingk Thijm verklaart het heelemaal eens te zijn met den bestendigen Secretaris, wat de werken betreft, welke volgens de nu uitgeschreven prijsvragen zouden bekroond worden. Hij bedoelt voornamelijk die, welke later zouden worden gevraagd of door leden der Academie geschreven worden.

Jhr. de Pauw spreekt in gelijken zin. Zeker is het werk, waar de heer Alberdingk Thijm op doelt, hoogst nuttig en prijzenswaardig, maar het is niet altijd mogelijk zulk een register bij de prijsverhandeling te voegen: dit kan eerst vervaardigd worden als het boek gedrukt zal zijn. - De heer Alb. Th. tracht dft met voorbeelden te bestrijden.

De heer Prayon-van Zuylen geeft eenige uitleggingen omtrent de wijze, op welke hij de inhouds-

[p. 134]

tafel voor zijn werk Ierland heeft opgemaakt. Eene alphabetische tafel kon hij daarvoor niet geven, ze zou ongeveer zoo vele bladzijden hebben beslaan als het boek zelf. Hij bepaalde zich tot een namenregister èn voegde daarbij den beknopten inhoud van ieder hoofdstuk. Voor werken van geschiedkundigen aard is het moeilijker een uitgebreid register te leveren dan voor literarische of wijsgeerige schriften. Éen vaste regel is niet te stellen.

Ten slotte drukt de heer Alberdingk Thijm den wensch uit, dat het bureel der Academie in het vervolg rekening zal houden met de door hem gemaakte opmerkingen. - De vergadering stemt hiermede eenparig in.

Thans verleent de heer Bestuurder het woord aan den heer Claeys, die lezing doet van een opstel, getiteld: Een woord naar aanleiding eener prosodische nota over een gekend vers van Ledeganck.

De heer Bestuurder betuigt den heer Claeys den dank der vergadering voor zijne mededeeling, bestemd om in de Verslagen opgenomen te worden.

De heer Onderbestuurder vestigt de aandacht op het feit, dat aan de Bibliotheek der Gentsche Hoogeschool thans eene plaats van beambte open is, de heer Fayen zijn ontslag genomen hebbende. Genoemde beambte was onze taal onmachtig en kon derhalve niet behoorlijk zijne taak vervullen.

[p. 135]

Zal nu iemand in zijne plaats benoemd worden die Nederlandsch kent? Naar het schijnt, neen; men noemt eenen persoon uit Luik, die kans zou hebben benoemd te worden.

Spreker meent dat de Academie tot plicht heeft den heer Minister van Binnenlandsche Zaken en Openbaar Onderwijs te verzoeken de voorkeur te geven aan eenen Vlaming (Algemeene bijtreding.)

De heer W. de Vreese denkt dat, volgens onlangs ingevoerde verordeningen, de candidaten voor opene plaatsen in de bibliotheken der Staatshoogescholen, alsmede die van het Rijk, te Brussel, een exaam behooren af te leggen. Tot heden zou geen Vlaming zich daarvoor hebben aangeboden.

De bestendige Secretaris vindt daar geene moeilijkheid in. Er zou, meent hij, aan de Gentsche Hoogeschool wel een kundige en vlijtige student te vinden zijn, die, wierd hem de kans gegeven, den post zou willen aanvaarden, en, mocht hij nog niet ten volle de vereischte bekwaamheid bezitten, zich tot het exaam zou willen voorbereiden.

De vergadering belast het Bureel den bevoegden heer Minister in den aangeduiden zin te schrijven, alsook den heer Ferd. van der Haeghen, hoofdconservator van de Bibliotheek der Gentsche Hoogeschool, te verzoeken geen gunstig advies te geven op vragen van candidaten, die het Nederlandsch onmachtig zijn.

Te 4 1/4 uur verklaart de heer Bestuurder de zitting geheven.