Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1902

[p. 95]

[Verslag over het 27^e Taal- en Letterkundig Congres, door den heer Julius Obrie]

De heer bestuurder draagt, als afgevaardigde van de Academie bij het XXVII^e Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres, het volgend verslag voor:

Mijne Heeren,

Mocht ik verleden jaar bij het uitbrengen van mijn verslag over het te Nijmegen gehouden Congres er op wijzen dat dit Congres stellig tot eene der best geslaagde kon gerekend worden van die reeks bijeenkomsten, die sedert meer dan eene halve eeuw beurtelings in Noord- en Zuid-Nederland werden gehouden, met dezelfde opgetogenheid kan ik onmogelijk spreken van het Kortrijksch Congres. Wellicht is dat voor een ruim aandeel te wijten aan de mindere opgewektheid, waarmede het door de ingezetenen van Kortrijk werd onthaald. Terwijl toch te Nijmegen de geheele burgerij van het begin tot het einde de ondubbelzinnigste blijken gaf van hare warme belangstelling in de werkzaamheden van het Congres, was dit te Kortrijk ongelukkig niet het geval.

Toch ware het onbillijk niet te erkennen dat ook hier onderwerpen werden behandeld en beraadslagingen gevoerd, die zeer zeker op den vooruitgang der Nederlandsche taal niet zonder invloed zullen blijven. Daaronder bekleedt het tot stand komen eener vierde afdeeling voor Stambelangen ongetwijfeld eene voorname plaats. Dat deze afdeeling, die eigenlijk in zekere mate de voortzetting

[p. 96]

mag heeten van de eertijds bij de Congressen bestaande afdeeling voor Stoffelijke belangen, in het leven werd geroepen, hebben wij te danken aan het optreden van onzen geachten onder-bestuurder, Mr. A. Prayon-van Zuylen. Heeft nu misschien deze nieuwe afdeeling tengevolge van zekere omstandigheden niet al de vruchten gedragen, die men van haar kon verwachten, toch valt het niet te ontkennen dat men van nu af met zekerheid kan voorspellen dat zij later, onder eene doelmatige leiding, ten bate van onze gemeenschappelijke stambelangen voortreffelijke uitkomsten zal opleveren. In deze afdeeling waren echte Afrikaanders, bij monde van de heeren H.D. van Broekhuizen en Janson aan het woord. Nu eens stemden zij de vergadering tot weemoed, wanneer zij verhaalden van het verschrikkelijke lijden, dat daarginds door de vrouwen en kinderen onzer taalbroeders werd geleden, en dan weer brachten zij de aanwezigen in vervoering, wanneer van hunne lippen de plechtige verzekering klonk dat, hoezeer men dat voor overmacht gezwichte, maar lang niet overwonnen volk ook moge verdrukken, het toch nooit zal vergaan, omdat het aan zijne taal zal blijven vasthouden. Eenvoudig en onopgesmukt waren hunne woorden, maar zij troffen doel, omdat zij uit het hart kwamen. Dat was later ook het geval in de algemeene vergadering met de toespraak van den heer Reitz, Staatssecretaris der Zuidafrikaansche Republiek en de rede van den heer H.J. Louw uit Johannesburg, den in Vlaamsch-België zoo gunstig bekenden spreker.

[p. 97]

Ook in de Eerste afdeeling (Taal- en Letterkunde) evenals in de Tweede (Geschiedenis) werden zeer belangrijke punten behandeld, die tot eene uitvoerige bespreking aanleiding gaven.

Op de algemeene vergadering werd de beruchte Kollewijn-spelling ter sprake gebracht door Dr. Buitenrust Hettema. Veel nieuws was er in zijne pleidooi voor de zoogenaamde vereenvoudiging niet te vinden. Het meest schermde hij met de honderden onderwijzers in Noord-Nederland die, naar zijn bewering, niet langer met de bestaande spelling overweg kunnen, omdat zij duizend uren in het jaar aan het aanleeren dier spelling moeten besteden. Indien dit werkelijk zóó is, dan zou het wel schijnen dat die arme onderwijzers, die zoozeer onder den last der spelling gebukt gaan, er eene eigenaardige, weinig practische methode op nahouden. Hoe weinig steekhoudend overigens die hoofdgrond der vereenvoudigers is, werd op uitstekende wijze aangetoond door ons geacht eerelid, Dr. A. Kluyver, die o.a. verklaarde dat hij als kind nooit het bezwaar van het moeilijk leeren spellen door het instampen der regelen van De Vries en Te Winkel had ondervonden.

Na Dr. A. Kluyver kwam Mr. Prayon-van Zuylen tegen de spellinghervorming op. In de eerste plaats betoogde hij dat aan de meen ng der Hollandsche onderwijzers niet zóóveel belang moet worden gehecht. Verder wees hij onder herhaalde oejuichingen der aanwezigen op de grievende mis-

[p. 98]

kenning, waarvan de Vlamingen het voorwerp zijn van de zijde der hervormers, voor wie zij eenvoudig niet schijnen te bestaan. Daarbij herinnerde hij tevens hoe reeds tweemaal in den schoot onzer Academie over de voorgestelde spellinghervorming werd beraadslaagd en hoe de Academie zich telkens eenparig daartegen had verklaard. Het ongerijmde en onlogische van het Kollewijn-stelsel werd door hem aangetoond door eenige treffende voorbeelden, die ook dit voordeel opleverden dat zij het gehoor in eene vroolijke stemming brachten. Laten we hopen dat de spellinghervormers, die door hun drijven regelrecht tegen het doel der Congressen - nauwere aansluiting tusschen Noord en Zuid - ingaan, ons voortaan van hunne weinig verkwikkelijke en nog minder nuttige praatjes zullen verschoonen. (Toejuichingen.)

Door den heer Bols wordt verslag uitgebracht over het opstel, aangeboden door den heer Segers: Onze taal in het lager en middelbaar onderwijs.

Dit verslag luidt alsvolgt:

Ik meen dat de Academie een heel nuttig werk zal verrichten met dit opstel te laten drukken.

Ik wensch echter

1^o	dat de vele Hoogduitsche teksten vertaald worden;
2^o	dat een afzonderlijk hoofdstuk de quaestie behandele der tweede taal in de lagere school;

[p. 99]

3^o	dat de gebreken der slechte onderwijsmethoden van den eenen kant, en de deugdelijkheid der goede methoden van den anderen kant, met meer uitvoerigheid worden besproken;
4^o	dat er meer gedrukt worde op de heillooze verfransching der meisjesscholen, vooral der meisjespensionaten;
5^o	dat elk hoofdstuk eenen titel drage, en er eene inhoudstafel aan het werk worde gevoegd.

Al de leden, verklaren het ééns te zijn met den Verslaggever. De heer Segers zal aan het verlangen, door den heer Bois uitgedrukt, voldoen.

De heer Segers vraagt het woord en doet lezing van een opstel, getiteld: De Vereenvoudiging van de Schrijftaal. - Op voorstel van den heer Bestuurder zal dit werk in de Verslagen worden gedrukt.

Door den heer Claeys wordt in herinnering gebracht dat de heer Prayon-van Zuylen op het te Kortrijk gehouden Taal- en Letterkundig Congres de denkwijze der Academie krachtig en welsprekend heeft uiteengezet en verdedigd. Hij meent dat het niet te veel is, dat de vergadering zich aansluite bij de denkbeelden, nu ook uitgedrukt door den heer Segers, en dat daarbij de dank der Academie worde betuigd aan den heer Prayon, om te Kortrijk, tot onze eer en onze voldoening, tegen de voor-

[p. 100]

standers der zoogeheeten ‘vereenvoudigde’ spelling eene lans gebroken te hebben. (Toejuichingen.)

De heer Prayon-van Zuylen bedankt de vergadering, en inzonderheid zijn geacht medelid Dr. Claeys. Te Kortrijk heeft hij gehandeld zooals hij dacht dat recht, waarheid en billijkheid het eischten en het was hem eene vreugde te mogen vaststellen dat hij bij deze gelegenheid de tolk was van gansch het Vlaamsche volk, op eenige uiterst dungezaaide uitzonderingen na.

Door den heer Daems wordt een exemplaar aangeboden van Licht en Voedsel voor de twintigste eeuw of de Vaderons en de Weesgegroet voor het volk (2 dln.), door Alban Stolz, naar de 16^e Duitsche uitgave vertaald door den eerw. heer Verschueren, pastoor te Wiekevorst, die het exemplaar aan de Academie ten geschenke geeft. - Het werk zal in de boekerij geplaatst en den Schenker een brief van bedanking gestuurd worden.