Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1901

Verslag over de verhandeling van Dr. A. Teirlinck: De behandeling der niet-beklemde liesbreuken.

In het eerste hoofdstuk dezer verhandeling wordt het gedeelte van het lichaam waarin gemeld soort van breuken ontstaat, uitvoerig beschreven, wat zijn bouw en zijne ontwikkeling betreft.

In het tweede gedeelte wordt een historisch overzicht gegeven van de verschillende doenwijzen die bij de behandeling dezer liesbreuken werden gevolgd, van af de eerste eeuw onzer jaartelling tot den tegenwoordigen tijd.

Het derde en laatste gedeelte van het werk is geheel gewijd aan de beschrijving van de methoden, die thans bij het behandelen der liesbreuken aangewend worden. Schr. bespreekt achtereenvolgens: de behandeling der breukbanden, - de heelkundige behandeling bij den man, bij de vrouw en bij kinderen, - dubbele liesbreuken, - rechtstreeksche liesbreuken, - groote liesbreuken, - breuken van den dikken darm, - niet inbrengbare breuken, - gevolgen en verwikkelingen der radicale kuur.

Uit dit overzicht blijkt dat schr. zijn onderwerp volledig en uitvoerig behandeld heeft. De behandeling is zeer methodisch. Schr. heeft reeds in de Annales de la société de médecine de Gand en in de

[p. 134]

Handelingen der Vlaamsche natuur- en geneeskundige Congressen verscheidene geneeskundige verhandelingen uitgegeven; zijne werken hebben bij de beoefenaren der geneeskunst een gunstig onthaal gevonden. Wij twijfelen niet of dit zal eveneens het geval zijn met het werk, waarvan het handschrift voor ons ligt.

Het is een hoogst verheugend verschijnsel, dat in ons land, waar de geneeskunst sedert het begin dezer eeuw uitsluitend in het Fransch onderwezen werd, een aantal jongeren er zich op toe leggen nu ook in onze taal over geneeskundige onderwerpen te leeren spreken en schrijven. Daardoor bewijzen zij aan onze taal een grooten dienst. Het is immers bekend, dat iedere wetenschap in de algemeene taal als 't ware een eigen gebied heeft, waar zij talrijke woorden en zegswijzen gebruikt, die niet tot de gewone taal behooren en zelfs in de meeste woordenboeken niet opgenomen worden. Wie onze taal wil bestudeeren, zal zijne belangstelling niet uitsluitend beperken tot de eigenlijke letterkunde, maar ook aan de bijzondere letterkunde der verschillende wetenschappen zijne aandacht wijden.

Dit werd door de Koninklijke Vlaamsche Academie sinds jaren begrepen: door het uitschrijven van prijsvragen betreffende de terminologie van verschillende ambachten heeft zij reeds veel bijgedragen tot veredeling en volmaking van het technische gedeelte onzer taal in België. Het ligt op haren weg in die richting hare werkzaamheid uit te breiden,

[p. 135]

en ook het gebruik van het Nederlandsch op het gebied der geneeskunst te bevorderen. Daartoe kan moeilijk een beter middel gevonden worden dan het uitgeven van wetenschappelijke verhandelingen, die door haren inhoud de belangstelling der deskundigen opwekken.

Ik heb de eer aan de Koninklijke Vlaamsche Academie voor te stellen de verhandeling van Dr. Teirlinck in hare uitgaven op te nemen.

J. Mac Leod.

De heer Am. de Vos, tweede beoordeelaar van het vorengemelde handschrift, geeft als volgt verslag er over:

Dit handschschrift geeft meer dan de behandeling van gemelde breukensoort. Een ruim gedeelte van het werk is besteed aan een geschiedkundig overzicht van die behandeling, en vooraf aan de anatomie en embryologie van het liesgebied.

De taal is goed verzorgd, schier onberispelijk en de gebruikte vakwoorden, over 't algemeem zeer gepast.

De bedoeling der Koninklijke Vlaamsche Academie, met het uitgeven van wetenschappelijke werken, buiten letter- en taalkunde, is dan ook: de bekendmaking en verspreiding, de handhaving en het gebruik van eigen kunstbenamingen. Jammer dus, dat Dr. T. een groot aantal ontleedkundige namen enkel in 't Latijn heeft geschreven. Nu,

[p. 136]

hieronder zijn er eene menigte door Nederlandsche te vervangen, die allervoordeeligst bruikbaar en gebruikelijk, en voor iederen Vlaamschen lezer verstaanbaar zijn. De Schrijver worde verzocht, vóór het afdrukken van zijn werk, het in dit opzicht wel te willen herzien. Dit zou gewis de Academie bevredigen, en inzonderheid ook den geleerden apostel onzer wetenschappelijke taal, - ons hooggeschat medelid, Professor Mac Leod, nieuwe vreugd geven in zijn machtige propaganda.

Het werkje schijnt bijzonder voor vakmannen aangelegd, eer dan tot onderwijs voor leeken in heelkunde. Immers, er komen geene afbeeldingen of zelfs geene definities, ter bate van oningewijden in voor. Doch, de aangeworven kennis daalt van omhoog op den gemeenen man af. En zoo komt er het volk mogelijk eens toe, zoo veel doenbaar, zich van allerhande soort van kromspraak te ontwennen.

Behalve op de verdietsching van voormelde ontleedkundige bewoordingen, zonder gezochtheid of overdrijving, trek ik nog de aandacht van den Schrijver op enkele puntjes van algemeenen aard met een bescheiden wenk tot verbetering,

‘Horizentale’ richting = waterpas-, kimlijnrichting (bl. 4);

‘Gecauteriseerd’ = uit-, weggebrand; ‘isoleeren,’ = afzonderen (bl. 13);

‘Met goed bedekt’ = met stoffe bedekt (bl. 18);

‘Perineaal bandje (sons-cuisse)’ = dijbandje, dijriempje, bilriempje (bl. 22);

‘Retractie der nieuwe weefsels’ = krimping, in-, toekrimping, intrekking, terugtrekking (bl. 25);

[p. 137]

‘Soude cannelée’ = gegleufde, gegroefde, peilstift, - tentijzer (bl. 37);

‘draaineerbuisje’ = uitvloeibuisjes, uitloospijpjes; ‘steriel gaas’ = kiemvrij, ontsmet gaas; ‘tamponnade der wonde’ = af- of uitdopping; in andere gevallen, opstopping, verpropping (tamponnement).

‘Dissoriëeren’ = losmaken, lossnijden, vaneendoen, vaneenscheiden, uiteendringen (bl. 44);

‘Tampons’ = proppen, stoppen, doppers (bl. 52);

‘Asepsie en antisepsie’ = smetvrijheid, ontsmetheid en smetweer, ontsmetting, bederfwering (bl. 57);

‘Resorptie’ = opslorping; ‘secondaire besmetting’ = bijkomende, nakomende besmetting (bl. 58);

‘Expectoreeren’ = opgeven, fluimen; ‘desinfectie’ = vuilwering, kuisching, reiniging, ontsmetting: ‘recidieve’ = hervalling, weerinstorting (bl. 65);

Zou de achtbare Schrijver niet goedvinden, inbrengbare en niet inbrengbare breuken (hernies réductibles et h. irréductibles) te vervangen door induwbare en niet induwbare?

Enkele weinige andere kleine aanstippingen in potlood, heb ik mij, op het hs., ten gerieve van den Vlaamschgezinden dokter, veroorloofd.

Ik heb mij, sinds elf jaren rustend arts, voorzichtig van alle oordeel aangaande de louter wetenschappelijke zijde van dit jonge werk onthouden. Ik weet er, overigens, niets tegen in te brengen; en mijnen lof kan Dr. T. gemakkelijk derven. Als leden der Koninklijke Vlaamsche Academie, is het mijne collega's en mij hier in de eerste plaats om de belangen van taal en letteren te doen.

Dr. Am. de Vos.

[p. 138]

De heer Dr. de Gheldere heeft mij schriftelijk de toelating gegeven in zijnen naam te verklaren dat hij zich aansluit bij de besluitselen van het verslag van D^r. De Vos en van het mijne.

Dr. J. Mac Leod.

De vergadering beslist dat het werk des heeren Dr. Teirlinck door de Academie zal gedrukt worden.

Daarna geeft de heer Bestuurder het woord aan den heer Claes, die een opstel leest, getiteld: Eenige wenken over het Woordenboek der Nederlandsche Taal.

Volgens stemming der vergadering zal dit opstel in de Verslagen en Mededeelingen opgenomen worden.

Door den heer de Pauw wordt thans het woord gevraagd. Hij stelt voor dat de Koninkl. Vlaamsche Academie zou uitgeven: a) de tot heden niet verschenen Handelingen van het te Brussel gehouden Nederlandsch Congres (18..); b) de algemeene inhoudstafel van de 25 eerste Nederlandsche Congressen (1849-1899).

Nadat Spreker zijne voorstellen heeft toegelicht, wordt door de vergadering besloten in de eerstvolgende maandelijksche bijeenkomst eene Commissie van drie leden te benoemen, die ze onderzoeken zal.

Te 4 uur verklaart de heer Bestuurder de zitting geheven.