Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1898

[p. 18]

Bibliographische aanteekening.

Ik heb de eer, de Academie een afdruksel aan te bieden van Historisch verslag over Joannes Petrus Minckelers, haar toegezonden door den schrijver Jozef de Ras, Stadsarchivaris van Maastricht.

Dit werkje is weinig uitgebreid, als niet meer dan 15 bladzijden bevattende, maar 't mag gezegd worden bijzonder zaakrijk te zijn. Het maakt ons bekend met een hoogstverdienstelijk man, die in de voorgaande eeuw tot de geleerdste leeraren der Lovensche Hoogeschool gerekend en door de mannen van wetenschap, ook buiten Nederland, ten zeerste gewaardeerd werd.

Natuurwetenschap was zijn vak. Toen in het jaar 1783 te Parijs de eerste proef genomen was met de opstijging van eenen luchtbal, werd onze geleerde, met Thysbaert, van Boekhoute, aanzocht ons naar een goedkoop en licht gas te zoeken, waardoor de luchtballen gemakkelijk konden naar de hoogte stijgen. Reeds het jaar nadien waren beide geleerden met hunne proef klaar en de toepassing er van, met luchtballen, te Heverlee, te Loven en te Antwerpen, gelukte volkomen.

Van meerder gewicht was de ontdekking van Minckelers nopens de ontvlambaarheid van het kolengas, hetwelk reeds in 1785 (versta wel: in 1785) in de leeszaal van den professor te Loven tot verlichting werd aangewend. Om der waarheid wille dient gezegd, dat het hydrogeen reeds in den

[p. 19]

aanvang der XVIII^e eeuw in Engeland was opgemerkt, maar eerst in 1774 of 1775 bestudeerd en van andere gassoorten onderscheiden.

Men neme in aanmerking dat eerst in 1799, dus veertien jaren na de vinding van Minckelers, te Parijs door den scheikundige Lebon kolengas werd gebezigd, en niet vóór 1804 in Engeland, door de zoogeheeten ‘uitvinders’ Murdoch en Windsor. De thermolamp van Lebon geraakte evenwel gauw in onbruik, en vergeten.

Wel is waar verkreeg Minckelers vinding aanvankelijk geene algemeene toepassing, maar dit doet weinig ter zake: professor Morren, Dr. Knapp, Dr. J.-D. Boeke, Paul Guérin en andere geleerden van naam en gezag op wetenschappelijk gebied, erkennen den Maastrichtenaar als den wezenlijken uitvinder van het lichtgas, uit steenkolen verkregen.

Het komt ons voor dat de heer de Ras den dank van allen Nederlander verdient om nogmaals, en ten duidelijkste, de aandacht onzer tijdgenooten gevestigd te hebben op eenen maar te lang vergeten landzaat. De vreemdeling, die over onze Zuidergrens inzonderheid, heeft meer dan ééns gepoogd, zonder het minste recht, tegen alle waarheid in, gewichtige uitvindingen, door Nederlanders gedaan, aan zijne natie toe te schrijven, en beroemde landgenooten tot Franschmannen om te scheppen. De geschiedenis, die onverbiddelijk het ware van het valsche scheidt, zal die kleingeestigheid wel voorgoed beletten wortel te schieten.

[p. 20]

Hiertoe echter, zou, naar onze bescheiden meening, de stad Maastricht vooral dienen meê te werken. Haar plicht is, door eene openbare vereering de groote verdiensten van Minckelers in het volle licht te doen schitteren, den geleerden Lovenschen hoogleeraar eene duurzame hulde te bewijzen. Zijne ontdekking deed niet alleenlijk de scheikundige wetenschap vooruitgaan, maar zij bracht in het verlichtingstelsel van geheel de beschaafde wereld eene ontzaglijke omwenteling te weeg.

Fr. de Potter.

Dagorde.

De vergadering keurt het ontwerp van begrooting goed, door de Commissie van Rekendienst voorgelegd.

De hersamenstelling der twee nieuwe bestendige Commissiën, volgens de opmerkingen door den heer Minister van Binnenlandsche Zaken en Openbaar Onderwijs, wordt verdaagd. Het Bestuur zal, samen met de voorzitters der Commissiën en met de heeren Coremans en Janssens, den heer Minister over de zaak gaan spreken.

De heer Broeckaert leest een opstel, getiteld: Nog iets over onze oude liedjeszangers, hetwelk, op voorstel van den heer onderbestuurder, in de Verslagen en Mededeelingen zal opgenomen worden.

Te vier ure wordt de zitting geheven.