Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1896

[p. 459]

Verslagen over de wedstrijden
(1896)

Tweede prijsvraag.
Men vraagt eene taalkundige studie over het middelnederlandsch Proza (Oost- en West-Vlaanderen), gelijk het voorkomt in ambtelijke bescheiden en andere opstellen, die geene letterkundige strekking vertoonen, zooals: charters, diplomas, renteboeken, rekeningen, akten van allen aard, brieven, verslagen, opschriften, enz. (± 1200 tot ± 1500).
Aanmerking. - De Schrijver zal zorg dragen al de door hem geraadpleegde stukken of verzamelingen nauwkeurig aan te stippen.

Verslag van den heer K. de Flou, eersten verslaggever.

Twee antwoorden werden ingezonden. Het eene draagt voor kenspreuk: ‘Elc doet 't sine oft hi mach’; het andere: ‘Gheminde Heeren, God zi met joe altoes’.

De Schrijver van het werk n^r 1 heeft ons eene vergelijkende klankleer van een groot getal mnl. schriften geleverd; en uitgaande van de meening, dat er, buiten het letterkundig vak, eene nagenoeg alge-

[p. 460]

meen gangbare schrijftaal, naast vaste formulen, bestond, heeft hij maar weinig acht geslagen op tijd en plaats van vervaardiging der oorkonden en op de dialectische indeeling der Vlaamsche gewesten. Zoo moest hij als vanzelf komen tot het vergelijken van 16^e eeuwsche vormen met andere uit de 13^e en 14^e eeuw. Dit nu zal vast tot verkeerde gevolgtrekkingen leiden. Echter heeft Schrijver over van gelijk wanneer hij wijst op de wankelbaarheid van de spelling in een zelfde stuk; doch hij schijnt zoowat uit het oog verloren te hebben, dat, wanneer men op tijd en plaats let, men nooit meer dan enkele vormen met elkander ziet afwisselen, en dat het eene leemte in zijn werk zou zijn, als er geene scheidslinie getrok ken werd tusschen oorspronkelijke oorkonden en andere, die slechts uit verzamelingen van latere dagteekening bekend geworden zijn, of als gevidimeerde akten dienst behoorden te doen. Meest alle cartularia behelzen alzoo opstellen van onderscheiden tijdvakken, en er is niet al te danig veel ervaring van noode om te merken, hoe de afschrijvers, in den regel, de spelling van vroegere dagen zoowat verjongden en trachtten te ‘verbeteren’, onder den invloed van de heerschende spel- en stelformulen. Vele gh-, dt, oo voor o en oe, ue voor o en eu, alsook uitgangen op gh-, tt,- ncx, enz. zijn wel aan anders niet toe te wijten dan aan de verjongingskuur, die zekere oorkonden van ± 1375-1475 ondergaan hebben. Bewijzen daarvoor zijn er bij de macht.

Wij zagen gaarne, dat de Schrijver de indeeling

[p. 461]

maakte van de verschillende dialecten van Oud-Vlaanderen, en voor elke dier gewestspraken de opeenvolgende spel- en schrijfwijzen duidelijk voor oogen stelde; ook, dat hij zijne, overigens methodisch opgevatte, verhandeling uitstrekte tot de renteboeken, brieven, graf- en opschriften, die hij, vast bij gemis aan de noodige tijdruimte, niet heeft kunnen raadplegen. Ook willen wij hem aanraden kennis te nemen van Veurnesche en Nieuwpoortsche oorkonden, die, wat den invloed van het dialect op de schrijftaal betreft, niet over het hoofd mogen gezien worden.

Het 2^de antwoord, met het opschrift: ‘Gheminde Heeren... enz.’ is, jammer genoeg, onvoltooid gebleven, al is het nu reeds eene even lijvige als belangrijke studie, waar ontzaglijk veel materiaal in verwerkt en ontelbare bewijsplaatsen in opgenomen werden.

Het door den Schrijver gevolgde plan is vrij uitgebreid: klank- en vormleer beide worden er tot in uiterst kleine bijzonderheden in behandeld, terwijl ook met zorg op de grenzen der gewestspraken gelet werd.

Ook hier zien wij duidelijk, dat de hem toegemeten tijd den Schrijver ontoereikend geweest is om hem in staat te stellen te geven wat hij geven kon.

[p. 462]

Hoe nu een eindoordeel te vellen over twee, in verschillende opzichten, onvolledige werken? Wij vinden er geene aanleiding toe, en stellen dan ook liefst voor, de prijsvraag voor eenen volgenden termijn aan te houden, - wel overtuigd zijnde, dat er de toekomende maal een harden kamp tusschen twee bekwame en met bewijsplaatsen toegeruste schrijvers zal gestreden worden, een kamp, die vermoedelijk voor beiden op eene gelijke onderscheiding uitloopen zal. Den aangevangen arbeid mag geen van beide mededingers laten onderblijven!

K. de Flou.

Ik denk mij in hoofdzaak te moeten aansluiten bij het verslag van mijnen collega de Flou.

Het ware metterdaad alleszins wenschelijk, dat de schrijvers van beide ingezonden studiën hun werk indeelden per tijdvak en per dialectgebied; dat zou veel nalezing overbodig maken en tot meer duidelijke besluiten kunnen leiden.

Edw. Gailliard.

Ik treed het besluit bij, dat door de twee heeren Verslaggevers voorgesteld wordt.

P. Willems.