Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1895

Tweede prijsvraag.
Eene opgave van bewijsplaatsen uit taalbronnen, d.i. uit gedrukte of ongedrukte geschriften, alsmede uit gewestspraken, voor elk der woorden, door Kiliaan als vetus Flandricum opgegeven.

Verslag van den heer guido gezelle, eersten verslaggever.

Op de vrage zijn twee antwoorden ontvangen:

N^o 1, onder kenspreuk: Rust is roest; en N^o 2, onder kenspreuk:

Omdat ic niet en wille
dat mijn sin yet ligghe stille.

N^o 2 is onvoltooid: van de 251 woorden die de schrijver uit Kiliaan opgezameld heeft, zijn de 132 laatste onbehandeld gebleven. Met zulk werk schijnt het mij onmogelijk iemand te laten mededingen.

Het werk van N^o 1 is insgelijks onvolledig en daarbij gebrekkig.

Onvolledig, want de volgende woorden, die bij Kiliaan als vetus Flandricum gedrukt staan, heeft hij overgeslagen:

Boeren (rurari); ciere (facies); daeckeren

[p. 303]

(volitare); ghesellinne, gheselnede (uxor); holte, holde (capulus); huysen (domum aedificare); karmieten, (jam karmen); klijt, klijte (argilla); knapelinck, knepelijn (puellus); luysschen (latere); straele (crabro); swelten (deficere); trompen (largiores manicae); twee-borelinghen (gemini); waeden (fluere); waen (unde); wal (abyssus); wapeninghe maecken (instruere exercitum, enz.); wedde (merces); wedden (spondere); weyten (graculus); wijghant, wiegant (gigas); te zamen boven de 20.

't Is waar, N^o 1 heeft ook woorden behandeld daar vetus Flandricum bij ontbreekt, zooals: adelbroeder; aesen, esen; aerselincks; drintigh; hornick-steen; keuwen; poortgrave; poortschap. Andere heeft hij verminkt en schier onkennelijk gemaakt; zoo zijn baye, beye (Kil.), bane, bene; foolen (Kil.), foeien; lardiere (Kil.), landiere; lickercke (Kil.), liekercke; maeltote (Kil.), mareltote; ongedeghen (Kil.), ongheteghen geworden bij den schrijver van N^o 1. Waar hij vernopen opgedaan heeft is mij moeielijk te raden.

Het werk van N^o 1 is bovendien zeer gebrekkig, B.V. bij handghemerck, (signum, sigillum), komt, als bewijsplaatse:

‘Nu als onse Heere siet dat al
syn handgewerke bederve sal.’

Van dit slag zijn er meer voorbeelden, waar een ander woord, of een woord met een anderen zin aangehaald wordt om een vetus Flandricum te veroorkondschappen.

[p. 304]

Zoo komt bij butse (ulcus, gezwel), ‘De jonghe budsen 't schole hebbende stacie’ (Ed. de Dene): bij drut (trouw, fidus), ‘die felle drut, die gramme Lucifer’ (Al. Yeesten); bij ghetaecken (capere),

‘Hadde achtinghe datti woude
Taken rusten in sire oude,’

uit Haupt's Zeitschrift..., I. bl. 79; waar niet taken, verre van Ghetaecken, maar tAken, te Aken, te verstaan is; bij Hefmoeder (obstetrix), ‘Hevelmoeder, enz.

Daarbij komt nog dat N^o 1 vergeten heeft dat ‘de Academie de grootste nauwkeurigheid eischt in de aanhalingen, en uit dien hoofde vraagt dat de Mededingers de uitgaven, alsook de bladzijde der door hen aangehaalde boeken, aanduiden.’

De nalatigheid van N^o 1, in dat stuk, gaat zoo verre, dat hij ook zulke woorden doet dienen die zouden ‘moeten voorkomen in het’ nog onuitgegeven ‘Waasch Idioticon van Am. Joos?’

Mijn oordeel is dat het onmogelijk valt den uitgeloofden prijs, 't zij aan N^o 1, 't zij aan N^o 2, toe te kennen.

Guido Gezelle.

Ik deel volkomen in het gevoelen van mijnen achtbaren Collega.

C.-J. Hansen.

[p. 305]

Ik deel ook in het gevoelen van mijnen achtbaren Collega; doch aangezien de belangrijkheid der vraag zou ik willen dat ze door de Academie aangehouden wierde.

H. Sermon.

De inzender van het werk dat, onder kenspreuk: ‘Rust is roest,’ de tweede prijsvrage beantwoordt, komt zijn eerste werk, herschreven, verbeterd en volledigd, aan het oordeel der Kon. Vl. Academie onderwerpen.

In 't geval dat de Kon. Vl. Academie de tweede prijsvrage andermaal zou uitschrijven, zou het hermaakte en te laat ingezonden werk ‘Rust is roest’ kunnen overgehouden en later beoordeeld worden.

Guido Gezelle.

Ik stel voor, de prijsvraag alsmede het ingezondene antwoord ‘ Rust is roest’, aan te houden.

C.-J. Hansen.

Deze beide voorstellen neem ik aan.

H. Sermon.