Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1889

[p. 51]

Bibliographische aanteekeningen.

Ik heb de eer aan de Academie, namens pater Verstraeten, van het Gezelschap van Jezus, een exemplaar aan te bieden van zijn onlangs verschenen Leven van den hoogeerwaarden Pater Petrus Beckx, XXII^en generaal overste van het gezelschap van Jezus.

Dit werk van 572 bldz. 8^o behelst al het meldenswaardige met betrekking tot het leven en den arbeid van den beroemd geworden zoon van het Brabantsch dorpje Sichem. Het is verdeeld in vier boeken. Het eerste schetst ons het kind en den jongeling in het nederige huis zijner ouders, in de Latijnsche school te Testelt, in het college te Aarschot, in het seminarie te Mechelen en in de pastorij te Ukkel.

Het tweede boek beschrijft het leven van den kloosterling in het noviciaat, en geeft bijzonderheden over de wijze, op welke de jonge Jezuïet de onderscheidene geestelijke bedieningen, tot welke zijne oversten hem hadden geroepen, vervulde, namelijk te beginnen van zijne benoeming tot leeraar in het seminarie van Hildesheim, ten jare 1821, tot zijne verheffing als provinciaal van Oostenrijk in 1852.

In het derde boek slaat men eenen wijden blik in het bestuur van den generaal der Jezuïeten gedurende een tijdvak van een en dertig jaren - een bestuur dat in de Kerkgeschiedenis vermeld zal blijven als een toonbeeld van wijsheid en voor-

[p. 52]

zichtigheid, gegrond op eene uitgebreide kennis van menschen en zaken, op eene veelomvattende en diepe geleerdheid, gepaard aan een oprecht gezond verstand,

Eindelijk in het vierde boek ziet men den wegens blindheid vrijwillig afgetreden overste, als een ootmoedig kloosterling, de laatste jaren zijns levens, door gebed en versterving, gebruiken als voorbereiding tot de dood.

Het werk van pater Verstraeten is niet alleen eene kostelijke bijdrage voor de kerkelijke geschiedenis der XIX^e eeuw: het behelst ook, bondig maar nauwkeurig, het verhaal der staatkundige gebeurtenissen van dit veelbewogen tijdvak. In de eerste hoofstukken zal de Lezer ook kennis maken met menig eigenaardig tafereeltje van volkszeden en huiselijke gebruiken. Ten hoogste merkwaardig onder geschiedkundig opzicht, volledig, en geheel door echte oorkonden gestaafd, mogen wij zeggen dat het Leven van pater Beckx onder louter letterkundig opzicht aller aandacht waardig is - een lof, die geenszins zal overdreven schijnen aan hen, die de vroeger uitgegevene werken van pater Verstraeten: Studiën over Vondel, Lucifer, Vondel's meesterstuk, en Jozef in Dothan, taal- en letterkundig verklaard, gelezen hebben. De schrijver is zijne taal ten volle machtig; zijn stijl vloeiend, keurig en sierlijk, eenvoudig zonder platheid. Het mag hem als eene verdienste worden aangerekend dat den beroemden landgenoot eerst in de taal

[p. 53]

van zijn land hulde is gebracht. Pater Beckx verdiende waarlijk deze eer. Hij beminde het volk, waar hij uit gesproten was, en de taal, in welke zijne moeder hem had leeren bidden. Die gehechtheid aan eigen aard en afkomst bleef den kloosterling bij, zelfs lang nadat hij gewoon was geworden aan eene vreemde lucht, nadat hij schier al de talen van Europa had aangeleerd.

‘Sedert mijn vertrek uit België (schreef hij ten jare 1842, te Weenen) is daar eene groote verandering gekomen: thans verspreidt men er schier overal de Fransche taal, ja men predikt in deze taal somtijds in steden, waar dit vroeger niet geschiedde, als te Mechelen, te Leuven, te Diest, en, wat zonderlinger is, in de Kempen. Ik denk dat die verandering den godsdienst noodlottig is. Overigens, het is bewezen dat de gewesten, waar de Vlaamsche taal meest in gebruik bleef, ook deze zijn waar de gehechtheid aan het geloof dieper, en de eenvoud der zeden, de liefde tot den vrede en het vaderland beter bewaard worden.’

Deze korte, maar kernige verklaring van een wijs, geleerd en vaderlandslievend man dient bewaard te blijven, en onverpoosd herinnerd te worden aan al degenen, die in Vlaamsch-België met het onderwijs der jeugd, met de beschaving en verzedelijking des volks gelast zijn.

Fr. de Potter.