Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1888

[p. 368]

[Bijlagen voor de Redevoering van Jhr. N. de Pauw]

Bijlage I.

Lijst der Middelnederlandsche werken uitgegeven door de Koninklijke Academie van België. (1836-1872).

Willems: Jan van Heelu, Slach van Woeronch, 1 in 4^o (1836); Jan de Clerc, Brabantsche Yeesten, I en II in 4^o (1839, 1843); Bormans, idem III (1860); Jacob van Maerlant, Naturen Bloeme, I in 8^o (1857); Parthenopeus van Bloys, I in 8^o (1871); Jan Praet, Spieghel der Sonden, 1 in 8^o (1872). - David: Jacob van Maerlant, Rijmbijbel, in 8^o, I en II (1858), III (1859), IV (1861). - Snellaert: Jacob van Maerlant, Alexander, I en II in 8^o (1860-61); Jan Boendale, Hein van Aken: Mellibeus, enz, 1 in 8^o (1869).

Ziet overigens het omstandig verslag van Snellaert ter gelegenheid van den honderdsten verjaardag der Academie (1872).

Bijlage II.

Feesten en joesten, scolen en boerden.

Ziehier de voornaamste vermeldingen van dien aard in de handschriftelijke Rekeningen van Gent in de XIV^e eeuw.

1330 (2 Nov.)

Item Boidin (den keisiedemakere) van 1 1/2 roeden weres up de Coutre, daer men de straten verslouch, doe men den boourt⁽¹⁾ slouch up de Coutre, 26 s. 8 d.

Stads-Rek. Gent 1330-31. Hs. III, f 26 v^o.

(1) Bourt, Stads-Rek., Hs. III, f⁰ 57 v^o.

[p. 369]

1330 (18 nov.)

Item, Huge Massche van 1 vate wijns, dat men sende den josterers te haerre feesten up den Steen, sdicendages ante Katerinen, 80 ℔.

Stads-Rek. Gent, 1330-31, Hs. III, f^o 15 v^o.

Item, Huge Massce van 1 ouden vate wijns van..... van Brabant, ende reden up de Vrindaghmaerct sdicendag.......Steen, daer sij hilden haer feeste.

Ibidem, f^o 45.

1330 (21 Maart).

Somme van den werke dat binnen desen jare gewrocht es an de Coutre te verstakene, doe men den boert⁽¹⁾ slouch sdonredages voor palmsondach, 57 ℔. 17 s. 2 d.

Ibidem, f^o 27 (Netboek).

Somme enz. van den bruggen te makene bachten Eckerghem ende van den stakemente, daer men om den liebaerd scoet, ende dat daer toe boert, ende van den tafelen ende scragen te makene ende te gheredene onder dAlle daer men de feesten sat, 65 ℔. 19 s. 3 d.

Ibidem.

Somme enz. up de Vrindaghmarct ende an de stavelien daer scepenen up saten, ende van stro en van messe dat men stroide⁽²⁾, 45 ℔. 17 s. 4 d.

Ibidem.

1331 (21 Juli).

Item, ghaven dontfangers Godeverde den Backere ende J. Rime van 3 1/2 vaten wijns van Sente Jans ende 55 kannen, 6 ℔. 9 s. 4 d. gr., maken in payemente 258 ℔. 13 s. 4 d., daer men de presente af dede binnen 4 dagen den vremden selscutters, die hier quamen te Ghent scieten van 25 poorten in sente Marien Magdalenen avonde omme den selverinen

(1) Boord: Hs. III, f^o 58 (Kladboek).

(2) Dat men cochte ter bane bouf, doe men daer josterde. Ibidem, (Kladboek), f^o 58.

[p. 370]

liebaerd te winne, die men gaf ter feesten den ghenen die den pris wan.

Item, van 20 steeninen kannen, daer men de prosente mede dede, ende van scilden die men der an screef van der stede wapinen, ende van gedraiden outinen scedelkinen die men up de kannen leide, ende van den wijnmeters coste ende ander costen diere uppe ghingen, 8 ℔. 40 d.

Item, ghaven dontfangers den selscutters van Ghent tulpen hare feesten, daer si ghaven tetene in dAlle te Ghent Minen heere van Vlaenderen, beede sinen bailliuen ende dat daer toe behoord, scepenen, ract ende die hem toebehooren, ende allen den vremden selscutters van 25 poorten ende die hem toeboorden, in s. Jacops ende s. Christoffels dage, daer men den liebaerd gaf, 10 ℔. gr., maken in payemente 400 ℔.

Item, 2 trompeneren, ende Erman Cransen, den yraut, in ovescheden 4 ℔.

Stads-Rek. Gent, 1330-31. Hs. III, f^o 45 (Netboek).

Ibid. id. (Klad), f^o 16.

1332.

Somme van den werke an de Coutere te messene ende an stavelien, daer scepenen saten doe men josterde, 44 ℔. 10 s.

Stads-Rek. Gent, 1332-33, Hs. III, f^o 112.

1334 (8-9 Augustus).

Item, van coste die de serjante daden, die ghenomen waren uten ambachten omme te gane up de Coutere omtrent de bane daer men jousterde, sondages ende smaendages voer s. Lauwereins dach, te voerhoedene dat daer gheene onruste ghescien en soude, 11 ℔. 6 s. 8 d.

Stads-Rek. Gent 1333-34, Hs. III, f^o 142.

(Item, van den ghere coste die ghenomen waren uten ambachten ende ghewapent ghinghen sondages, smaendages voer s. Lauwereins dach up de Coutere, doe men daer josterde, 11 ℔. 6 s. 8 d.

Ibid., f^o 177, (Kladboek).

Item, Achten van Calkine, van 2 strijpten ghescerden lakenen 21 guld., maken 82 ℔., die men sendde der

[p. 371]

groter heren mistrolen, doe sij haer scole hier hilden. Item, den selven ghesent, 80 ℔.

Item, van maeltiden die men den selven menistrolen gaf tetene in de heere van der stede, 51 ℔. 5 s. 7 d.

Ibidem, f^o 199. (Kladboek).

Item, gaven sij Aechten van Kalkine, van 2 ghescerden lakenen, 82 ℔., die men sendde den meesters vedeleren te waerdecosen, doe sij talf vastinen hare scole hilden in mijns here Gheraerds Dievels Steen was.

Item, gaven sij den selven vedeleren, 80 ℔. te deelne onder hemlieden, in hovesscheden te hulpen harer costen.

Item, ghaven sij van costen die men dede te 2 maeltiden, die men sette daer men hem tetene gaf in deere van der stede, 51 ℔. 5 s. 7 d.

Ibidem, f^o 227 v⁰-228 (Netboek).

Item, Achten van Calkine van 2 ghescerden lakenen, 82 ℔., die men sendde den mesters vedeleren talf vastinen, ende 80 ℔. in gelde, die sij delden onder hem lieden.

Item, van coste van maeltiden die men dede daer mense tetene sette in deere van der stede 51 ℔. 5 s. 7 d.

Ibidem, f^o 253 v^o (Kladboek).

1335.

... den bailliu ende denghenen die met hem gheweest soude ebben ter feetsen de Biloke, te wapinwaerdecose...

Stads-Rek. Gent, Hs. IV, f^o 31.

1340.

Item, 26 van Jacobs (van Artevelde) cnapen, ende 6 cnapen van Jans van Steenbeke, ende 5 van Willem Yoens, ende 5 van Jan Sels, ende 4 van Willems van Huse, ende 7 van Pieters van den Hovene, die hilden de bane daer men josteerde up de Coutere, van haerre saudeien, ende de coninc hem twalefstre, 21 ℔. 6 s. 8 d.

Ibidem, Hs. V, f^o. (Druk. II, 79.)

1357.

Item, Janne uten Dale van eere pipe wijns, hilt 3½ hame,

[p. 372]

coste 58 s. 10 d. gr., maken 117 ℔. 13 s. 4 d., die men gaf in hovessceden Mijns heeren van Vlaenderen broeder, ende sinen gheselschepe, thulpen harer feesten, doe sij staken up de Vrindachmarct.

Ibidem, Hs. VIII, f^o 257 v⁰.

Item, den scutters thulpen harer feesten, doe sij haren papegay ghescoten hadden, 3 ℔. 10 s. gr., maken 140 ℔.

Ibidem.

1365.

Item, van den huus daer Mijn Vrouwe van Vlaendren in lach, doe men stac up de Vrindachmarct, 4 ℔. par. - Enz.

Item, van crude ende wine dat scepenen van beeden bancken adden, ende die hemlieden toebehorden, ten selven tide, 36 ℔. 6 s. 8 d.

Item, Willem Portkin ende 15 van sinen ghesellen, de Vrindachmarct te messene, elken 12 groten; ende van der wagheneeren ende paerden costen, die tmes voerden, 45 ½ groten, dat comt 39 ℔. 11 s. 8 d.

Item, Joerenborch ende andren heraeuden die ter selver feesten waren, 4 lyoene, ende Mijns heeren van Vlaendren pipers ende bommers, 6 lyoene, dat comt 66 ℔. 13 s. 4 d.

Ibidem, Hs. IX, f^o 247 v^o-248.

1366.

Dit is huteghegheven van der feesten, die ghehouden was up de Vrindachmaerct, ende van den boerde up de Coutre.

Teersten, van den stilen, righelen, daer de maerct met ghestaect was, 3 ℔. 11 s. 6 d. gr. 1 ingh.

Item, van den plancken ende yserwercke, daer de kisten af ghemaect waren, 36 s. 3 1/2 d. gr.

Item, Meester Joesse ende sinen ghesellen, van den baelgien ende kisten te makene ende weder te sceedene, ende van zaghene, van den houte te draghene ende voerne, 21 s. 8 d. gr.

Item, den wagheneeren die tsavel voerden, tulpen haren costen, elcken 2 gr., 33 s. 10 d. gr.

Item, den coninc ende sinen ghesellen, van den savele te ladene, tontladene, ende te breedene, 31 s. 8 d. gr.

Ende van den waghenen te scrivene, te bestierne, ende

[p. 373]

van den houte ende savele snachts te wachtene, 8 s. 6 d. gr.

Dat comt al 406 ℔. 19 s. 5 d.

Item, van yserwercke, ende houte te voerne ter Coutren 4. s. 8 d. gr.

Meester Joesse ende sinen ghesellen, van der Coutren te verslane ende van bancken te makene te Juris hute Merham, daer scepenen waren, 4 s. 9 d. gr.

Ende Pieter Santin, van den gaten te stoppene up de Maerct ende up de Coutre, 7 s. 10. d. gr.

Dat comt 34 ℔. 10 s.

Item, van crude ende wine, dat scepenen van beeden bancken ende die hemlieden toebehoeren adden, ende den goeden lieden, die met hem quamen up de Maerct ende ter Coutren, comt 11 ℔. 3 s. 4 d.

Item, van den husen daer scepenen in laghen ter feesten, 28 ℔.

Item, viere coninghe van den wapinen ende 17 heerauden, die ten selven feesten waren, in hovescheden ghegheven, 56 ℔. 13 s. 4 d.

Somme van dat huteghegheven es binnen desen jare van den feesten die ghehouden waren up de Vrindachmaerct en up de Coutre, 637 ℔. 6 s. 5 d.

Stads-Rek. Gent, Hs. IX, f^o 269.

1368.

Dit sijn de coste die ghedaen waren ter heeren ende feesten van Mier Vrouwen van Borgoengien.

(Lakens, wijn, heecten, tortijtsen, dobblijtsen, enz.) ... ter feesten tSente Baefs ende tSente Pieters..... scepenen,... ende de goede liede van den steden van Brugghe, van Ypre, van Risele ende van Doway, die met hemlieden waren up de stavelie Sente Baefs, ende scepenen die nachts waecten up thuus van der Kuere.

Item, den meneestruelen van der stede, die met scepenen voeren trompende, ende met hemlieden waren up de stavelie S. Baefs, over haren dienst, 5 s. gr.

Item, den selven van haren paerdehuren, die sij reden, 7 s. gr.

[p. 374]

Item, den coninghen ende den heerauden, die ter feesten commen waren, 20 s. gr.

Item, shertoghen pipers van Borgoengien, in hovescheden, 8 s. gr.

Item, van der beteringhen van 3 lakenen, daer de stavelie met gedect was.

Ibidem, Hs. IX, f^o 338 en v^o.

1369.

Dit sijn de coste van den boerde up de Coutre.

Teerst, Gillis Bruusch, van anxelen, aken an de dueren ende van naglen, daer de Coutre mede versleghen was, 31 ℔. 10 s.

Item, Gillis Zoetemond van stilen, berdren ende andren houte daer te voerne ende weder taelne, 7 ℔. 6 s. 8 d.

Item, Meester Joes van den Abeele, hem vierdre, te verslane ende weder te brekene, elken 3 daghe, comt. 18 ℔.

Item, Willekin van den Abeele ende Willem Portkin, hem achtendre, elc 3 daghe, comt, 16 ℔.

Item, Lievin Santin ende sinen ghesellen. van den gaten te stoppene in de kelchiede, daer de stile stonden ende van stoffen, 11 ℔. 6 s. 8 d.

Item, van crude ende wijne, dat scepenen van beeden bancken, dontfangheren ende die bi hemlieden waren, adden, 35 ℔. 10 s.

Item, den maysnieden van den huus, daer scepenen laghen, 8 ℔.

Item, den heerauden die ter feesten comen waren, 20 ℔.

Stads-Rek. Gent, Hs. X, f^o 18 v^o.

1376-77.

Dit es uteghegheven van der feesten die ghehouden was up den Coernaerd.

Teerst, Janne Minnebode, van 470 voeten berdren ten zavelkisten, tondert 29 gr.; item, van 38 sticken houts ende 3 spierscen berdren 9 s. 3 d. gr., ende van righelhoute 32 gr. Item, Gillis Bruusch van 13 windelghen, elc 4 voete lanc.

[p. 375]

de voet 2 gr.; van spanghen, van naglen ende van 3 meshaken, 6 s. 11 d. gr. Item, van houte ende berdren an de zolres, daer scepenen up laghen, 6 s. 5 d. gr. Ende van den houte ende. berdren te voerne, 12 gr. dat comt al 92 ℔. 11 s. 8 d.

Item, Jan de Zuttre 712 daghe. Item, Wulp de Zuttre 5 1/2 daghe. Lievin Litsier 5 1/2 daghe. Woutre Ardinc 7 1/2 daghe, ende Jan van der Muelen 2 dagen, elken 9 gr. sdaechs, comt 41 ℔. 10 s.

Item, den coninc ende 15 van sinen ghesellen, van den messe uten stallen te doene, van ladene, ontladene ende van breedene, elken 14 daghe; ende 5 vremde ghesellen, elc 11 daghe, elken 4 gr. sdaeghs; ende Willem de Pape 14 daghe, 5 gr. sdaeghs, dat comt 197 ℔. 13 s. 4 d.

Item, Lauwerin Melloes, van 1200 stroes dat up de bane ghestroyt was, ende van 2 beerien, 35 ℔. 6 s. 8 d.

Item, van crude ende wine, dat scepenen van beeden banken adden ende die met hemlieden waren, binnen 3 daghen, 68 ℔.

Item, Pietren van der Crusen ende Janne Scotkin, van den husen daer scepenen laghen, in hovescheden 20 ℔.

Item, den heerauden die ter feesten commen waren, 20 ℔.

Item, den tween dekenen, elken 18 gr. sdaeghs, ende 14 cnapen, elken 6 gr., van 3 daghen die zij doe ghewapent ghinghen, comt 60 ℔.

Somme van dat uteghegheven es van der voorseide feesten, 535 ℔., 20 d.

Stads-Rek. Gent, Hs. X, f^o 74 v^o.

1377-78.

De cost van den boerde up den Coerenaerd, ende van der andre feeste die daer ghehouden was.

Teerst, Heermanne, de coninc van den heerauden, doe hij de feeste beriep, 8 ℔.

Item, van houte, berdren, ten savelkisten, 16 s. 1 d. gr.

Item, Gillis Bruusch van yserwerke 11 s. 7 d. gr. 2 ingh.

Item, van den kisten te makene, ende de Coerenaerd te verslane, 23 s. 11 d. gr.

Item, 2 mesake, 6 gr.

[p. 376]

Item, van houte te voerne, te ladene ende ontladene, 10 gr.

Item, den Suttre, van den greppen te deckene, 3 ℔. 12 s. gr.

Item, de coninc ende 15 van sinen ghesellen, elken 17 dagen, van den messe te soukene in de port, uten stallen te draghen, van ladene, ontladene ende te breedene, ende de plaetse nachts te wachtene.

Item 8 vremde ghesellen, elken 12 daghen;

Item 6 vremde ghesellen, elken 8 daghen;

Item 5 ghesellen, elken 4 daghen, ende hem 3 elken 3 daghen, som 4 gr. ende som 5 gr. sdaghes, comt 8 ℔. 11 s. gr.

Item, 21 stroos, tondert, 26 gr.

Item, van crude ende wijne, die scepenen van beeden bancken adden, ende die met hemlieden up de solre waren, binnen 4 daghen, 36 s. 1/2 gr., ende W. de Pape, van 17 daghen, 7 s. 1 d. gr., comt al 19 ℔. 4 s. 7 d. gr., maken 769 ℔. 3 s. 4 d.

Item, 4 ghezaeghde berdren an de solres, 3 ℔. 6 s. 8 d.

Item, van naglen, 13 s. 4 d.

Item, Lieven Litsier ende Matheus van Huse, 1 dach, 50 s.

Item, Janne van der Elst, van 400 wieken, die voer sGravensteen verbornen waren, tondert 3 s. gr., comt 24 ℔.

Item, den tween dekenen ende haren cnapen, van 4 daghen, dat sij ter feesten ghewapent ghinghen, 80 ℔.

Item, Pietren van der Crusen ende Jan Scotkine, van coerne te verdraghener ende solrehuren, 6 s. 2 d. gr. per Pieter van der Crusen ende Jan Scotkine 3 s. gr., ende in hovescheden, dat scepenen daer laghen 10 s. 10 d. gr. comt 40 ℔.

Item, sconincs kinderen, van den savelskisten in huus te doene, 40 s., in scepenen koste.

Stads-Rek. Gent, Hs. X, f^o 101.

[p. 377]

Bijlage III.

Spelen en feesten te Gent in de XIV^e eeuw.

Mei 1301.

Anno Domini MCCCI, circa finem Maji, venit rex Philippus cum regina Navarrae, uxore sua, tanquam novus princeps et dominus immediatus terrae venit in Flandriam. Gandenses autem honorifice sibi obviam processerunt;.... feceruntque sibi ludos diversos, et scabini miserunt sibi exenia magnifica et copiosa. Scabini igitur et majores Gandenses in exeniis missis regi et reginae, et hastiludiis pro ipsis celebratis, bene expenderunt usque ad xxvij millia librorum.

Januari 1307.

Eodem etiam mense (Januario, MCCCVII) quidam scurrae in Gandavo, pro majori parte juvenculi et juvenculae, ad calcationem cujusdam novae areae in quadam nova domo, ex condicto ad choreïzandum circiter quingenti convenientes, in tantum superius in duobus solariis et inferius in area choreïzantes saltaverunt, quod paries domûs latericius et per consequens tectum ejus discompaginati corruentes circiter quinquaginta ex eis oppresserunt, qui et statim mortui sunt, reliquis summo cum pavore evadentibus mortem, quorum tamen centum fere vulnerati sunt graviter vel atrociter interius conquassati.

Annales fratris cujusdam anonymi conventus fratrum minorum Gandavensium, in het Corpus Chronicorum Flandriae (Brux., 1837), t. I, p, 379 en 428.

Bijlage IV.

Twee Middelnederlandsche Dichters.

Boudin van der Luere, Gentsche dichter van het einde der XIV^e eeuw, komt slechts vóor in éene enkele der 50,000

[p. 378]

acten, in de tweede helft derzelve voor de schepenen dezer stad verleden. Ziet hier deze belangrijke oorkonde: ‘Boydin van der Luere bleef up hondert pond contrà Jhan van Heckerscavere ende Katelinen, sinen wive, è contrario. Borghe over Boydine: Zegher Loevaert; borghe over Jhan ende sijn wijf: Jan Raes, de smet.’ (Zoendincboek 1381-82, f^o 3). Over al deze personen, en ook over zekeren Boydin de Scrivere, zal ik eerlang bijzonderlijk handelen in eene studie over de Prophetie van den Smet van Huysse, welke C.P. Serrure (Vaderlandsch Museum, III, 430) aan Boudewijn van der Loren dacht te mogen toeschrijven. - Den inhoud van bovenstaanden act deelde ik reeds mede aan C.A. Serrure, Letterkundige Geschiedenis van Vlaanderen (1872) blz. 389.

Jan van Hulst was geen jonkheer noch edelman, gelijk men het wel eens gedacht heeft, naar aanleiding van eenen brief, lange jaren daarna geschreven, en die het volgen doet uit de benaming van Her, die hem wordt gegeven; deze eeretitel was in de middeneeuwen, zoowel aan geestelijke als aan edele personen toegepast. In zijne jeugd schijnt hij een losse minnestreel geweest te zijn, en op het einde zijns levens was hij kluizenaar bij Brugge in de kluis van den Droghenbome op Sint-Andries. De Inventaris van den heer Gilliodts-van Severen geeft over hem de nauwkeurigste en belangrijkste bijzonderheden te kennen.

Bijlage V.

De vijf nieuwe Handschriften van Maerlant's Spieghel Historiael.

I.
Het Utrechtsch handschrift.

(Groot in-4^o van 80 bladen, met 3 kolommen elk van 66 verzen).

Ziet Verslag van den heer D^r J. Verdam, Verslagen van het Nederlandsch Instituut, Afd. Letterkunde, 3^e reeks,

[p. 379]

deel VI, 1888, blz. 88 volg. En het Verslag van S. Muller: Bijdragen voor Vaderlandsche geschiedenis en Oudheidkunde, jaar 1888.

II.
Het Brusselsch handschrift.

(Klein in-4^o van 332 blz. met 2 kolommen, elk van 50 verzen).

Ziet Verslag van den heer Stallaert, Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie, 1888, blz. 241 volg.

Dit Handschrift behelst nog eenen nieuwen text van de Rose, eenen onbekenden van de Zeven vroeden van Rome, en vier onuitgegevene boerden of vertelselen, in gezegd verslag vermeld.

III.
Het Brugsch handschrift.

(Groot in-folio, van ongeveer 266 blz.¹ met 4 kolommen, elk van 76 verzen.

Ziehier de voornaamste bijzonderheden der tot nu toe 22 hervondene bladeren.

De eerste bladeren, waaruit de verrassende bijzonderheden over het onderling deel der 3 bewerkers, Jacob van Maerlant, Philips uten Broeke en Lodewijk van Velthem, in den Spieghel historiael zijn veropenbaard, werden rond 1860 ontdekt bij landmeters der omstreken van Brugge door D^r Ferd. van der Haeghen, en bekend gemaakt op het Taal- en Letterkundig Congres van Brugge in 1862, door Prof^r Serrure (Ziet Handelingen, 1863, blz. 75); de andere zijn opvolgentlijk bij andere landmeters der zelfde streek gevonden.

1 Ziet De Vries' uitgave, Inleiding, blz. xcv, cf. lxviij volg.

[p. 380]

Folio.	Ontdekker.	Plaats.	Jaar.	Partie, boek, cap., vers.	De Vries, deel, blz.
12	Van der Haeghen	Gent	1860	I^2, 39^27 tot I^3, 9^58	I, 85-93
13	Id.	Id.	1860		93-102
15	Id.	Id.	1860	1^5, 19^59 tot 41^55	110-118
16					118-127
18	Id.	Id.	1860	I^5, 54^11 tot I^4, 11^18	135-143
					III, 440-5
19	Gilliodts	Brugge	1888	I^4, 11^19 tot 23^5	I, 143-151
33	Id.	Id.	1870	I^6, 28^54 tot 40^12	258-266
34	Id.	Id.	1888	I^6, 40^15 tot 49^40	266-274
37	Janssen	S^te Anne ter Muiden	1850	I^7, 13^26 tot 21^29	292-302
38	Gilliodts	Brugge	1885	I^6, 21^50 tot 31^80	302-308
39	Van der Haeghen	Gent	1888	1^7, 31^79 tot 41^22	309-316
	D'Haese	Brugge	1888	I^8, 34 tot 42	412-422
	Gilliodts	Id.	1870	I^8, 42^37 tot 54^30	423-432
	Gilliodts	Brugge	1870	II^5, 11^1 tot 20^96	IV, 141-148
	Id.	Id.	1885	II^5, 21^1 tot 28^122	148-156
33	Van der Haeghen	Gent	1860	V^5, 26^13 tot 35^56	III, 455-462
34	Id.	Id.	1860	V^5, 36^2 tot 43^55	collatie
35	Id.	Id.	1860	V^5, 43^56 tot 52^13
36	Id.	Id.	1860	V^5, 52^49 tot V^6, 8^8
37	Id.	Id.	1860	V^6, 8^9 tot 15^70
62	Id.	Id.	1860	IV^7, 32 tot 43^39	III, 406-416
63	Gilliodts	Brugge	1888	IV^6, 42^40 tot 52^28, cf.	III, 416
71	Van der Haeghen	Gent	1888	IV^8, 35 tot 44^40	417-426
72	Id.	Id.	1888	IV^8, 41^42 tot 52^112	426-434

De bladmerken der eerste reeks staan in het midden van het blad, die der tweede in den rechteren hoek: Het Handschrift had dus twee deelen, en, daar het in de XIE^e eeuw werd gemaakt, is het misschien hetzelfde als hetgene dat zich in de boekerij van den Gentschen Schepen en Lakensnijder Willem van der Pitte, in 1365, bevond: ‘Item, d'eelft van den Spieghel Ystoriaelle, in ij bouken ghescreven’ Ziet mijne bijdragen der Middelnederlandsche Lettrkunde in Vlaanderen (Nederlandsch Museum, 1879), blz. 35.

[p. 381]

IV.
Het 1^ste Gentsch handschrift.

(Hs. Heber-Serrure, 1836-1872). Op Stads-Bibliotheek.

I^e	Paertije, 2754 verzen.
II^e	Paertije, 218 verzen.
III^e	Paertije, 1150 verzen.
IV^e	Paertije, 2494 verzen. (onuitgeg. en door mij uitgeschr.)
	_____
Te zamen 6676 verzen.

Ziet hier den verderen inhoud:

	Folio 1 v^o. In dIerste partie van den Spiegele hystoriale, int sesde boec Tullius Cyceroens proverbien (VIII):
	Van gerechtecheiden es bekent
2.	Tot Tullius sprect dese wort In den boec der vrientscap hort. 80 v., Gedrukt bij De Vries, I, 243.
2.	Tullius van vrientscapen (IX): 42 v., 1 243 id.
2 v^o.	Van den selven (X) 48 v., De Vries, 1, 244.
3 v^o.	Hier dunct men best afgebroken.
	Tote des vroets Senecaes leeren, 4 v., De Vries, I, 245.
4.	In dIerste partie van den Spiegele hystoriale, in dachtenste boec, xxxij^ste cappittel van Seneca den wisen 1, 56 v. De Vries, I, 411 I^8, cap. XXXII.
4 v^o.	Seneca tot Paulus (XXXIII), 30 v., id. 412.
5.	Van vroetheiden (XXXIV), 134 v., id. 415.
6a.	Van groetmoedecheiden (XXXV), (fortitudo). id. 415.
	Van ghematen (XXXVI), (2 gescheurde bladen) 158 v., id.
6b.	Van bescedenre st...., 52 v., id. 420.
9.	Van gerechtecheide (justicia), id. 419.
9 v^o.	Van den selven, 60 v.
10 v^o.	Noch den selven, 48 v.
11.	Jeghen wantroest, 44 v.
12.	Seneca in sinen raet, 30 v.
12.	Van den selven, 40 v.
12 v^o.	Troest voer de doet, 72 v.
13. v^o.	Van bedwange (LII), 70 v.
14. v^o.	Van leeringen (LIII), 58 v., id. 430.
15 v^o.	Van den tide (LIIIJ), 30 v., id. 431.

[p. 382]

16.	Van vrientscapen (LV), 80 v., id. 432.
17.	Van heren doene (LVI), 58 v., id. 433.
18.	Van gematene (LVII-VIIJ), 58 v., id. 434.
19. v^o.	Van wisen rade (LIX), 74 v., id. 435.
20 v^o.	Van den selven (LX), 76 v., id. 436.
21 v^o.	Noch van den selven (LXI), 52 v., id. 438.
22.	Echter van den selven (LXII), 78 v., id.
23.	Den prijs van der dinc (LXIII), 62 v., id., 439 volg.
23 v^o.	Van der doet (LXIV), 84 v., id.
25.	Van te sine in hoede (LXV), 70 v., id.
26.	Van den selven, (echt van rade) (LXVI), 86 v., id.
27.	Seneca jeghen prijs (LXVIJ), 60 v., id.
28.	Van den wonden, (LXVIIJ), 82 v., id.
29.	Van leringhe echt, 72 v., id.
30 v^o.	Jeghen vrecheit (LXIX).
32.	Van edelen moede (LXX-LXXI). 102 v., id.
33.	Noch van rade (LXXII), 92 v., id.
33 v^o.	Van den selven (LXXIII), 74 v., id.
34.	Van miltheiden (LXXIIJ), 56 v., id.
35.	Van wijsheiden (LXXIIIJ), 72 v., id.
36.	Van den selven (LXXV), 66 v., id.
37.	Persius proverbien (LXXVJ), v. 78, id.
38 v^o.	Juvenaels proverbien (LXXVIJ), v. 60, id.
39 v^o.	Stacius proverbien (LXXVIIJ), v. 54, id.
40.	Dander partie van den Spiegele Hystoriale in dierste boec lxxxvij: Marchus, Fabius, Quintiliaens bloemen, II^1, cap. 87, De Vries, IV, 65-69, 218 v.
42.	In de derde partie van den Spiegele Hvstoriale in dierste boec tseven en dertechste capittel: Van Hieronimus bloemen, De Vries, III^1, cap. 37-43.
43.	Van den selven (XXXVIII), 76 v., De Vries, II, 79-86.
43 v^o.	Van den selven (XXXIX), 60 v., id.
44.	Van den selven (XL), 72 v., id.
45.	Van den selven meer (XLI), 58 v., id.
45 v^o.	Van den selven (XLII) 42 v., id.
46.	Van enen moenc, daer men gelt onder vant (XLIII). 48 v., id.
46 v^o.	In dander boec van der derder partien:
	Claudiaens bloemen, III^2, cap. 15, 66 v., id., De Vries, II, 106.
47.	In terde boec van der selver partien:

[p. 383]

	Ambrosius bloemen, III^3, cap. 15-16, 82 v., id., II, 165-167.
47 v^o.	Van den selven, 96 v., id.
48 v^o.	Dit steet in den vijften boec van der derder partien: Prospers bloemen, III^5. cap. 47, 104 v., id., II, 330.
49 v^o.	In de selve partie in tselve boec: Fulgentius bloemen, III^5, cap. 55, 110 v., id., II, 343-5.
50 v^o.	In dachtende boec van dier selver partien: Sente Ysidorius bloemen, III^8, cap. 9, 90 v., id., III, 71.
51 v^o.	Hier keric weder in den sesten boec van der selver partien: Boetius bloemen, III^6, cap. 11-12, 04 v., id., II, 360-362.
52 v^o.	Noch van den selven ende van siere doot, 72 v., id.

vierde partie.

Vierde boec.

53.	Meester Huges doot ende ander dinc (H. van Felieton-H. van Sente Victors), 84 v.
54.	Van vier saken der sonden, id. 78 v.
54 v^o.	Noch van meester Hugen van Felieton: Van penitencien, id. 74 v.
55 v^o.	Noch van sinen bloemen, id. 44 v.
56.	Van den cruce noch meerre, id. 90 v.
56 v^o.	Van den selven noch, id. 54 v.
57.	Van meester Rijckarde van Sente Victors, id. 80 v.
58.	Van den selven noch, id. 46 v.
58 v^o.	Van den gewaregen berge op te clemmene id. 92 v.
59 v^o.	Noch van den selven, id. 62 v.

Vijfde boec.

61.	Hier beginnen sente Bernards bloemen: van goeden levene, id. 62 v.
61 v^o.	Van der werelt rijcheit, id. 82 v.
62.	Van den selven noch, id, 76 v.
63.	Van voersienecheiden, id. 66 v.
63 v^o.	Van den drien graden, id. 66 v.
64.	Van roekeloesheiden te Gode wert, 60 v.
65.	Van den selven meer, id. 70 v.
65 v^o.	Van den selven noch, id. 68 v.
66 v^o.	S^t Bernaert, van den cruce id. 54 v.

[p. 384]

67.	S^t Bernaert, van castiene, id. 66 v.
67 v^o.	Van den selven noch, id. 66 v.
68.	Noch van den selven, id. 70 v.
69.	Van den riken een castien, id. 46 v.
69 v^o.	Van gevene ende van maten, id. 46 v.
70.	Van sconen proverbien, id. 78 v.
70 v^o.	Van Onsen Here ende den prelaten id. 64 v.
71.	Van den Heren noch, id. 98 v.
72.	Noch van den selven, id. 78 v.
73.	Van den gepeyse, id. 48 v.
73 v^o.	Van ledecheide, id. 90 v.
74 v^o.	Van goeder oefeningen met nerenstecheiden id. 70. v.
75.	Van gewariger biechten, id. 68 v.
75 v^o.	Van gewariger bedingen, id. 80 v.
76 v^o.	Van den goeden wille, id. 62 v.
77.	Bernaert, van der Drieheit (van der Drievuldecheit) id. 76 v.
78	(-102) Van sortien, id. 80 v.

Dit Hs. behelst nog f^o 79-97; einde f^o 102: den Rinclus door Gillis van Molhem en Hendrik. (Gedrukt in Serruere's Vaderlandsch Museum, d. III, blz. 225-286; f^o 97: fragment van de Rose; f^o 97 v^o: idem Leekenspieghel; f^o 102-119: de 3 eerste boeken van den Wapene Martijn van Jacob van Maerlant, betere text, niet gebruikt door Eelco Verwijs; f^o. 119-129: het Vierde boek van denzelfden, uitgegeven door Serrure, Vad. Mus., d. IV, blz. 55-90; f^o 129-131 v^o: de Kerkenclaghe, ibidem, I, 275-276; en eindelijk, f^o 131v^o-133: de Rolie van der feesten, varianten van verzen 169-212, 561-648, uitgegeven door Blommaert, Oud-Vlaemsche Gedichten, d. IV, Theophilus, blz. 44-55.

Al deze rijmdichten, geschreven gelijk proza, doch met groote letter vóor elk vers, zijn nauwkeurig beschreven in den Catalogue de la Vente Serrure, Bruxelles, L'Olivier, (1872), n^r 2563.

V.
Het 2^de Gentsch handschrift.

(Hs. Gaillard (1852). Op Staats-Archief).

Deze fragmenten werden gevonden door Victor Gaillard, en zijn beschreven in den Messager des sciences historiques,

[p. 385]

Gand, (1852), p. 101; De Eendracht (1852), blz. 107-8; en Annales de la Société des Beaux-Arts, Gand, (1857), t. VII, p. 25-39. De keerzijde (bl. 40) behelst de melding der dood, en lijkrede door Prof. Serrure, van den verdienstvollen advocaat en archivaris, die aldus geen gevolg kon geven aan zijn ontwerp, deze uit te geven.

Al de bladeren hebben tot denzelfden codex behoord, die fragmenten inhield van Troyen, den Rijmbijbel, de Naturen Bloeme en den Spieghel Historiael (uit de Vierde Partije, varianten van de 4^e en 5^e boeken) en Sidrac, alles onuitgegeven, behalve het eerste door Blommaert, Theophilus, enz. (1858), blz. 56-74.

Bijlage VII.

Lezingen der leden.

Verslagen en Mededeelingen.

DEEL I.

Micheels, Atheneum-leeraars, blz. 30-41.

Claeys, Vondel, 44-52, 123-131, 311-340.

Hiel, Schaarbeeks-Gemeentehuis, Breidel, 56-73.

Mathot, Pauwels, 85-121.

Génard, Vondel's ouders, 132-156.

de Pauw, Madoc = Malagijs? 159-173.

Roersch, Dousa, 177-192.

Van Droogenbroeck, de Morgend, cantate, 193-196.

P. Willems, Geschiedenis der Academie, 285-308.

Hiel, Maerlant, 305-311 (cf. II, 16-21).

DEEL II.

F. Willems, Schelde vrij, 22-28.

de Pauw, Toreken en Dammansteen, 29-34.

Sermon, Van Hemert enz., 40-66.

Snieders, Willem Ogier, 70-86.

[p. 386]

Prayon, Wallis' taalstrijd, 95-116.

Coopman en de Potter, Werkzaamheden, 120-143.

Delgeur, Geographie, 143-178.

Daems, Tongerloo, 183-190.

Gailliard, Handschrift Troyen, 204-208.

Dodd, Kunstgeschiedenis, 208-221.

Alberdingk Thijm, Geestelijke liederen, 236-241.

Stallaert, Cheltenham's handschrift.