Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1888

Beraadslaging over het ‘Ontwerp van werkzaamheden’ aangeboden door de heeren de Potter en Coopman.

De heer P. Alberdingk Thijm vraagt eerst het woord:

-Kort na de gronding der Academie heeft men de behoefte gevoeld aan eene of meer bestendige commissiën, om zulke vraagstukken over taal, letteren, geschiedenis enz., te behandelen die moeilijk in de gewone zittingen konden worden besproken. De heeren Génard, P. Willems en anderen deden voorstellen om in die behoefte te voorzien. Men besloot ten laatste slechts ééne commissie te kiezen, namelijk voor taalkunde; maar men behield zich voor, zoo noodig, later nog andere commissiën in 't leven te roepen.

De voorsteller gelooft dat het oogenblik gekomen is, om daaraan gevolg te geven, daar reeds meer dan eenmaal in de commissie voor taalkunde zich vragen hebben voorgedaan, die tot het gebied

[p. 191]

der letteren en geschiedenis behooren. Allen zijn wij het dan ook daarover eens, dat b.v. een oud hs., of een wiegedruk, enz. zoowel uit het oogpunt van taal als van geschiedenis of letteren belangrijk kan zijn. Soms is de inhoud gewichtiger voor laatstgenoemde vakken dan voor de kennis der taal, waardoor dan zulk een werk niet aan de taalcommissie behoorde in handen gesteld te worden.

Men moge dan, wanneer een zeldzaam werk ter tafel wordt gebracht, onderzoeken uit welk oogpunt het verdient bestudeerd te worden; en zij het geval niet uitgesloten dat twee commissiën de hand leenen ter uitgave. Had men bijvoorbeeld de Refereinen van Anna Bijns niet alleen wegens het belang voor de taalkunde herdrukt, maar tevens een tafereel uit de geschiedenis der zeden onzer voorouders daarin gelezen, het werk zou daardoor ontzaglijk gewonnen hebben.

De heer A. Prayon wijst ook op de wenschelijkheid van het stichten van afdeelingen en in elk geval van het aanstellen eener afdeeling of bestendige commissie, gelast met het behartigen van alles wat de Vlaamsche Beweging aanbelangt.

Spreker betwist het hooge nut niet van de studie van Gotisch et Middelnederlandsch, waarmede de Academie zich tot nog toe hoofdzakelijk heeft onledig gehouden. Maar de vraag is of er geene andere zaken zijn, zaken van dringend belang, die in de eerste plaats onze aandacht vergen. In

[p. 192]

de laatste dagen van het Byzantijnsche rijk werd er zonder einde over de natuur van den H. Geest en andere kiesche punten van geloof geredetwist, terwijl men de Turken vergat, die aan de poorten van Constantinopel stonden. Zoo is het ook in Vlaanderen gelegen: het bestaan zelf der taal verkeert in nijpend gevaar en de Academie schijnt natuurlijk aangewezen om zich aan het hoofd te stellen van hen, die onze zaak blijven verdedigen. Zij mag noch kan zich buiten den Vlaamschen taalstrijd houden.

De heer Prayon behoudt zich voor, zoo noodig, hieromtrent een bepaald voorstel in te dienen.

De heer P. Willems geeft uitleggingen over het doel der Bestendige Commissie, inzonderheid wat aangaat de studie der Oudgermaansche en Middelnederlandsche letteren, welke in ons land zeer verachterd is. Hij meent dat, volgens de Wetten der Academie, de uitgave van een algemeen Zuid-Nederlandsch Idioticon tot de werkzaamheden behoort der Bestendige Commissie. Edoch zulk belangrijk werk is niet tot stand te brengen zoo lang men niet met wetenschappelijke zekerheid de aardrijkskundige scheiding der verschillige dialecten weet aan te duiden, de idiotismen moetende nagevorscht en gerangschikt worden volgens de dialecten, waar zij toe behooren. In dien zin heeft Spreker, drie jaren geleden, een' grooten arbeid ondernomen, waar hij medewerkers voor gevonden heeft in honderden plaatsen van Zuid- en Noord-Nederland, Fransch-

[p. 193]

Vlaanderen en de Rijnprovincie; toch is die studie nog verre van voltooid, hetgeen gemakkelijk te begrijpen is daar zij handelt over de gansche streek tusschen Oostende en Keulen, tusschen Duinkerke en Utrecht. Ten slotte sluit spreker zich bij de voorstellen van het ontwerp aan.

De heer De Potter meent uit de woorden van voorgaanden Spreker te moeten afleiden, dat deze vreest dat de voorstellers de bewerking van het Idioticon zouden willen onttrekken aan de bestendige Commissie. Dat is hun inzicht niet. Verre van iets aan de Wetten der Academie te willen veranderen, is in hun ontwerp het denkbeeld uitgedrukt van 't inrichten eener tweede Commissie in den schoot der bestaande, voor het samenstellen van bedoeld werk, en werpt het de vraag op, of de medewerking van al de Leden der Academie, onder leiding der bestendige Commissie, niet zou kunnen verzocht worden.

De heer Fr. Willems meent dat, middelerwijl het groote werk, in het eerste voorstel bedoeld, tot uitvoering kunne gebracht worden, de Academie uit verschillige reeds bestaande en thans in bewerking zijnde Idioticons die woorden zou kunnen verzamelen, welke zonder tegenzeg verdienen in de geschrevene taal van Nederland bewaard te blijven.

Spreker legt een voorstel neer, strekkende om zoo spoedig mogelijk tot de uitvoering van zijn verlangen te geraken.

[p. 194]

De heer P. Willems denkt dit onderzoek voorbarig en dringt op zijn voorstel aan: de Bestendige Commissie te gelasten met het beramen der maatregelen, die noodig worden geacht om de bewerking van een Algemeen Zuid-Nederlandsch Idioticon voor te bereiden, en later, zoo mogelijk, dit werk tot de overige Nederlandsche dialecten uit te breiden.

In dezen zin wordt het eerste voorstel der heeren Coopman en de Potter aangenomen.

De zitting eindigt te 4 ¼ uren.