Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde. Jaargang 2007

[p. 397]

Teksten van lezingen op het KANTL-colloquium ‘Vormen van vertalen - vorming van vertalers’ (7 dec 07).

[p. 399]

Woord vooraf
Willy Vandeweghe, lid van de Academie, hoofdorganisator van het colloquium

Het wetenschappelijk colloquium van de KANTL voor 2007 had als thema de problematiek van het vertalen van literaire teksten, en die van de vorming die vertalers-in-opleiding (zouden) moeten krijgen om zo'n opdracht tot een goed einde te brengen.

's Ochtends werd de vraag gesteld naar de vorming van literaire vertalers. Kan men literair vertalen leren? Is een opleiding wenselijk? Welke initiatieven bestaan er op het vlak van opleiding en vorming? Wiens taak is het deze vorming op zich te nemen? Op de ochtendsessie spraken Patrick De Rynck, die momenteel de vertalers vertegenwoordigt binnen de nieuwe Vlaamse Auteursvereniging, en Ton Naaijkens, hoogleraar Vertaalwetenschap Utrecht en drijvende kracht achter het Steunpunt Literair Vertalen. Hun bijdrage werd gevolgd door een panelgesprek tussen docenten van de bestaande vertaalopleidingen in Vlaanderen over de verspreide initiatieven voor de vorming van literair vertalers en de studie van literaire vertaling. De tekst van De Rynck wordt gereproduceerd in Jaarboek 2008.

Het middaggedeelte van het colloquium was gewijd aan de vertaling van poëzie, het ‘gevecht met de vorm’. Bij poëzie immers behoort de vorm onlosmakelijk tot de boodschap, maar wat impliceert dat voor de vertaling? Als men die onlosmakelijkheid absoluut neemt, dan is vertaling van poëzie uitgesloten. Niettemin bestaan er heerlijke vertalingen van poëzie, dus er moeten middelen zijn om ondanks alle obstakels de kloof te overbruggen.

De opmaat was een bijdrage van Peter Verstegen, gereputeerd poëzievertaler en winnaar van de Martinus Nijhoffprijs in 1973. Vervolgens deelde een panel met poëzievertalers (Patrick Lateur, Willy Spillebeen, Geert van Istendael) met het aanwezige publiek hun ervaringen bij het vertalen van poëzie.

Drie van de sprekers zijn bereid gevonden hun lezing tot een publiceerbare tekst te verwerken. Alledrie gaan ze in op de specifieke problematiek die de overdracht van zowel betekenis als vorm meebrengt in de vertaling van

[p. 400]

poëtische teksten. Daarbij worden de gegevens van de brontaal heel minutieus met die uit de doeltaal vergeleken, maar wordt ook de vraag gesteld of de gekozen versvorm niet per taal verschillend kan zijn. De redactie van Verslagen en Mededelingen is van mening dat ze de wetenschappelijke discussie over het vertalen van literaire teksten kunnen aanwakkeren.

Patrick Lateur sprak over het vormprobleem bij het vertalen van antieke versvormen waarvan in de hedendaagse poëzie geen equivalent bestaat. Hij illustreerde zijn stellingen aan de hand van zijn vertaling van Griekse epigrammen uit de Anthologia Graeca.

Willy Spillebeen becommentarieerde de keuzes waarmee hij geconfronteerd werd bij de vertaling van gedichten van Neruda.