|
| |
| |
| |
Abstracts - résumés - samenvattingen
Contrastieve (tussen)taalkunde: nuttig, nodig of overbodig?
Philippe Hiligsmann, Laurent Rasier
Après un bref aperçu historique, cet article montre à l'aide d'exemples que toute recherche linguistique contrastive digne de ce nom devrait être basée sur un ‘modèle contrastif intégré’ permettant une double étude contrastive: d'une part l'étude contrastive de données en néerlandais et en français langue maternelle et d'autre part l'étude contrastive de l'interlangue d'apprenants francophones du néerlandais et d'apprenants néerlandophones du français.
Outre la perspective d'intégrer des éléments ou composantes linguistiques qui - à première vue - n'ont rien à voir avec le phénomène linguistique étudié (une étude contrastive de la syntaxe se doit par ex. d'intégrer des données relatives au système phonologique des langues étudiées), cette double étude contrastive croisée permet d'une part d'analyser de manière très pointue les contrastes et/ou similitudes entre les deux systèmes langagiers étudiés et d'autre part d'étudier de manière originale les facteurs influençant le processus d'apprentissage du phénomène linguistique étudié. Grâce à la méthodologie utilisée, les linguistes peuvent (dé)montrer quel rôle précis la langue maternelle des apprenants joue dans l'apprentissage de la langue étrangère.
| |
Adjectivische buigingsalternantie bij neutra: een diachrone terreinverkenning
Jose Tummers, Dirk Speelman, Dirk Geeraerts
In this paper, we trace back the evolution of the inflectional variation of attributive adjectives in modern standard Dutch. This is the alternation that occurs between declined and undeclined adjectives in a definite NP with a singular neuter head noun, as illustrated by the distinction between het aardig-e kind (‘the nice-inflected child’) and het aardig-ø kind (‘the nice-zero child’). The present contribution is conceived as an analysis of the existing historical and dialectological literature on the inflectional variation. Consequently, it is by no means our intention to propose a detailed description of
| |
| |
this development, but rather to sketch the major diachronic outlines to gain insight in the intricacy of the actual alteration. In particular, we will put the actual alternation between declined and undeclined adjectives in a broader diachronic context and shed light on the origin of the actual alternation and the intricate network of factors that constrain it.
| |
Achterberg zkt cntct
Marcel Janssens
Er wordt een poging ondernomen om het ‘centrale thema’ van de dichter Gerrit Achterberg in weer een nieuwe taal te verwoorden. Zoals Simon Vinkenoog in zijn gedicht Voor de T.V. verklaarde, steunt dat centrale thema op twee pijlers: ‘de dichter heeft een vrouw gedood’ en ‘de dichter heeft een vrouw van de dood beroofd’. Aan de hand van twee gedichten wordt getracht greep te krijgen op de ‘gij’ in Achterbergs bundels: de gedichten Contact (uit 1939) en Coda (uit 1947). In Contact wordt aan ‘gij’ geen genus (of ‘geslacht’) toegekend. ‘Gij’ plant zich voort door media die ‘ik’ niet weet of kent, en dat is hoofdzaak. Er wordt nu gepoogd het centrale thema te hercontextualiseren in een taal die verwant is aan de hedendaagse ‘negatieve theologie’. Die wordt ook ‘apofatisch’ genoemd, wat betekent dat zij afstand doet van alle pogingen om God in concepten of woorden te vatten. God is volgens die theorie over de grens van alle talen en definities en naamgevingen. God is ‘the unspeakable’. Welk genus past daarbij? Hij? Zij? In die taal van de negatieve theologie kan de centrale relatie ik/gij bij Achterberg gehercontextualiseerd worden.
| |
Omar Khayyam en zijn Rubaiyat (bij wijze van inventaris)
Willy Spillebeen
This article is meant as both a study and an inventary of a remarkable phenomenon in occidental poetry: the introduction and successful expansion of the Oriental or Persian quatrains from the ‘Rubaiyat’, reportedly written by the 11th-century Persian poet Omar Khayyam. The most important translator was the Englisman Edward Fitzgerald, who, in 1858, translated a number of quatrains from the Rubaiyat. Omar Khayyam's quatrains have since been translated in practically all the worlds's literary languages. About 2500
| |
| |
translations of the Rubaiyat are known, though their contents may differ considerably.
The most revealing study of both the quatrains and Khayyam's life and philosophical views, was made by the Persian writer Sadegh Hedayat.
Translators and translations in English, French, German and Dutch are treated in the form of an inventory, which, at least for Dutch, aspires to completeness. The most famous translators into Dutch, the well known poets J.H. Leopold and P.C. Boutens, are dealt with at some length, and the overall importance of the quatrains in their work is discussed.
In the last portion of this article a number of translations of a single quatrain into the four languages are compared.
| |
Van Hadewijch tot Juan Gelman
Stefaan van den Bremt
Pour des néerlandophones il est surprenant de découvrir qu'un poète argentin comme Juan Gelman (né à Buenos Aires en 1930) a lu Hadewijch et est allé jusqu'à écrire lui-même des poèmes directement inspirés par elle. C'est pourtant ce qui s'est produit à la fin des années 70 du siècle précédent lorsque Gelman, à cause de son activisme politique, avait été contraint à émigrer en Europe. Pendant la dictature militaire et sa séquelle de ‘disparus’, parmi lesquels figurent non seulement des amis écrivains mais aussi son propre fils et sa belle-fille (après qu'elle aura mis au monde un enfant qui sera élevé dans une famille de militaires), l'athée Gelman lit dans les textes de Sainte Thérèse d'Avila, Saint Jean de la Croix et Hadewijch des préfigurations de son propre exil et de la tragédie nationale argentine. Gelman m'a confirmé ce que soupçonnait déjà notre confrère Frank Willaert, à savoir que l'Argentin a lu notre poétesse du XIIIème siècle dans une traduction française, intitulée Hadewijch d'Anvers, Poèmes des Béguines traduits du moyen-néerlandais par Fr. J.-B. Porion (Paris, Le Seuil, 1954). Frank Willaert, grand connaisseur de la littérature moyen-néerlandaise et particulièrement de ses auteurs mystiques, dont l'appui logistique a été décisif pour la mise au point du texte de cette conférence, m'a signalé une série de concordances frappantes entre les traductions de Porion et certaines tournures de Gelman. On peut illustrer cela à l'aide des trois poèmes de Gelman qui ont été inspirés par Hadewijch: les
‘Commentaires’ XI, XIV et XV, pris au
| |
| |
recueil Citas y Comentarios (Madrid, Visor, 1982) qu'en collaboration avec Guy Posson j'ai traduit en néerlandais et qui, sous le titre Plaatsen en Kanttekeningen, sera publié à Louvain par les éditions P au printemps de 2008 (le même livre est paru dans une traduction française de Jacques Ancet sous le titre L'Opération d'Amour, Paris, Gallimard, collection ‘du monde entier’, 2006). Le Commentaire XI varie des passages empruntés à plusieurs Strofische Gedichten (Poèmes en couplets) et se termine avec des vers (‘bello amor / dando su amor para que amor conozca / por amor el amor’) qui reflètent la fin de la Rijmbrief (Lettre rimée) XV dans la traduction de Porion (‘Ah! bel Amour, donnez-moi par amour / que l'amour connaisse pleinement l'amour!’). Dans le Commentaire XIV on voit l'influence de la Rijmbrief XIII dès les premiers mots (‘dulce violencia del amor’) qui compriment le vers initial du poème de Hadewijch (‘Dat suetste van minnen sijn hare storme’, ce que Porion traduit comme ‘Ce que l'Amour a de plus doux, ce sont ses violences’). Les sources du troisième poème dédié à Hadewijch par Gelman sont moins évidentes, même s'il est paraît probable que le mot ‘andar’, point de départ du poème, a été suggéré par le verbe ‘dolen’ (‘errer, vagabonder’) qui apparaît si souvent dans les vers de la mystique flamande qu'on peut le considérer comme métaphore cruciale d'une quête mystique qu'elle aimait comparer à celle du chevalier errant (‘caballero andante’ en espagnol).
| |
De auteur van de gedichten ‘Van de schoonheyt’. Een nieuwe hypothese.
Jean Weisgerber
In de anonieme gedichtencyclus ‘Van de schoonheyt’ (Apollo, 1615) wijzen bepaalde passages uit de zes liederen (vgl. L 2 en L 4) die met de twaalf sonnetten afwisselen op de identiteit van de auteur en van de vrouw die hij bezingt. Het zou om Jan van Hout kunnen gaan, de Leidse dichter die in 1562 in het huwelijk was getreden met Lysbet Reyersdr. van Wind (of van Wing) uit Zoutleeuw. Het laatste rijmpaar (jonst/konst) en het laatste vers van het eerste sonnet herhalen letterlijk de zinspreuk van de Leeuwse rederijkerskamer ‘De Lelikens uten Dale’ (Ionst voor const) waar de vader van Lysbet lid van was. Bovendien kunnen de kenspreuken van L 1 en L 5 (Ionghe spruyt enz.) worden geassocieerd met de ‘Profetie van den Spruite’ uit Zacharia (3 en 6:12). Nu is Zacharia op één letter na (Zacharias) de naam
| |
| |
van Elizabets echtgenoot in Lucas (1). Het lijkt erop dat Jan van Hout op die indirecte manier heeft willen tekenen als man van Lysbet. Andere argumenten stellen ons in staat te besluiten dat de sonnetten waarschijnlijk omstreeks 1562 ontstonden, dat ze later verbeterd werden en dat de liederen vermoedelijk van recenter datum zijn (1605?).
| |
Is dat nu oorlog?
Jan Lensen
As the study of the impact of the Second World War on Flemish prose fiction has mainly dealt with the topics of collaboration and repression, it is often forgotten that other events during that war have also been the subject of the literary imagination. In this article, I will address the topics of mobilization, of battle, and of the prisoners of war camps at the start of the Second World War in Belgium. While these topics occur infrequently throughout the period between 1945 and 2000, their literary depiction shares a few interesting characteristics, such as the attention to the theme of the initiation into manhood, to feelings of fear and powerlessness, and most interestingly, to the soldiers' dissatisfaction with their own superiors, which contrasts with their growing respect for the German intruder. In connection to this, I show how the literary mode in which these aspects were depicted, gradually developed from anger and resentment to skepticism and irony.
| |
Gezelles mystieke gedichten Blydschap en 'T er viel ne keer. Traditie en experiment
Jan J.M. Westenbroek
Gezelle schreef mystieke poëzie in zijn Roeselaarse leraarstijd en tijdens zijn verblijf in Kortrijk en Brugge. In Roeselare koos hij in twee gedichten als hoogtepunt voor het thema van de éénwording met God; in zijn Kortrijkse tijd schreef hij alleen over het verlangen ernaar. Deze studie beperkt zich tot de twee gedichten, van waarschijnlijk 1859, die de ervaring van de mystieke vereniging tot thema hebben: Blydschap en 'T er viel 'ne keer. Blydschap is een gedicht binnen een traditie. An de Vos heeft gewezen op de generische verwantschap van dit gedicht met het 17de- en 18de-eeuwse eucharistische gedicht van o.a. Daniël Bellemans en Michiel de Swaen. Gezelle
| |
| |
kende het werk van deze dichters. Men kan nog verder teruggaan, naar het 15de-eeuwse De Imitatione Christi van Thomas a Kempis, het vierde boek: ‘De heilige eucharistie’. Gezelle heeft ook deze tekst ongetwijfeld gekend.
Metrisch en naar de omvang is 'T er viel'ne keer gelijk aan Blydschap, maar voor de lezer en de voordrager lijken ze geheel niet op elkaar. Geïnspireerd door een uitvoering van het Septet van Beethoven trachtte Gezelle onder woorden te brengen wat deze muziek cognitief en gevoelsmatig in hem te weeg bracht. Daarvoor koos hij een dichtvorm zo dicht mogelijk bij de structuur van het muziekstuk. Er is onder andere een strak systeem in de opeenvolging van argumenten, zoals in de muziek van de thema's. Er is een ontwikkeling in de relatie tussen het bladje en het water waarin het zich bevindt, die uitloopt op een substitutie van het bladje en het water door de ziel en de muziek, en van de hemel boven ons hoofd door de Hemel van het volmaakte geluk. De eenwording van het bladje met het water verkeert tenslotte in de suggestie van de éénwording van de ‘ziele’ met Christus. Al experimenterend is Gezelle door de ritmiek en de opeenvolging van de argumenten tot een verrassende verwoording van de mystieke eenwording gekomen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd