Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde (nieuwe reeks). Jaargang 1966

[p. 187]

Rouwhulde ter nagedachtenis van Prof. Dr. P. de Keyser
door E.H.J. Aerts, bestuurder

Toen wij vorige maand, in plenaire vergadering samengekomen, aan onze collega De Keyser, onze hartelijke wensen telegrafeerden, hebben wij hem meteen, helaas, onze laatste groet toegezonden. Enkele dagen nadien, op 22 februari, is onze collega, die tijdens dit academiejaar zijn taak als onder-bestuurder zou opnemen, ons ontvallen.

Zo kwam een einde aan een uitermate bedrijvig leven, in dienst van onze taal en ons volk.

Reeds als student legde Paul De Keyser een grote bedrijvigheid aan de dag in het culturele organisatieleven. Ook later zou rusteloze activiteit in het verenigingsleven hem blijven kenmerken. Hij stichtte tijdschriften, genootschappen en bonden; hij was levenslang werkzaam lid van verenigingen voor folklore, rethorica, toneel, stedenschoon, oudheidkunde, enz. Ontmoette men onze betreurde collega, dan had hij steeds een reeks samenkomsten achter de rug en een nieuwe reeks voor de boeg. Met recht heeft Dr. Robert Roemans, aan het slot van een levensschets, over hem geschreven: ‘Van hem mag in waarheid getuigd worden, dat zijn ideaal: sociaal nuttig zijn, het toehalen van de solidariteitsbanden van mensen van goede wil en het verheffen van het cultureel peil van zijn volk, in de werkelijkheid van elke dag toegepast werd’⁽¹⁾.

Het gebied waarop hij het felst heeft gewerkt voor de culturele verheffing van ons volk, was zeker het onderwijs. Nadat Paul De Keyser in 1914 de doctorsgraad in de Germaanse Filologie en in 1923 de titel van licenciaat in de kunstgeschiedenis behaalde, was hij vanaf 1924 werkzaam als docent aan de Gentse universiteit. Hij doceerde achtereenvolgens de esthetica en de kunstfilosofie, nadien ook de

(1) Prof. Dr. Paul De Keyser, Album Amicorum, 1951 (zonder uitgever), blz. XVIII.

[p. 188]

folklore, en ietwat later de verklaring van middeleeuwse schrijvers en de encyclopedie. De verscheidenheid van deze onderwijsbedrijvigheid is opvallend, zij moet bij Paul De Keyser hebben beantwoord aan een zeer grote verscheidenheid in de culturele en wetenschappelijke belangstelling. Terecht noemde Prof. Van Elslander aan het slot van een bijdrage aan het leven van onze betreurde collega gewijd, hem een erfgenaam ‘van de universaliteit van onze humanisten uit de 16^e eeuw’⁽²⁾.

Doch hoe voortdurend actief Paul De Keyser ook was als cultuuroverdrager langs alle media die hem ter beschikking konden staan, toch lag ongetwijfeld het centrum van zijn leven aan de studie- en schrijftafel. De zeer uitgebreide bibliografie die hij ons heeft nagelaten⁽³⁾ wijst op een rusteloze schrijversbedrijvigheid. Wat eens te meer opvalt is de veelzijdigheid van zijn publicaties: studies over middeleeuwse, 16^e- en 17^e-eeuwse en hedendaagse letterkunde, tekstuitgaven, folkloristische, kunsthistorische of pedagogische studies, bijdragen over boekwezen en esthetica wisselen elkaar voortdurend af in deze rijk-gevariëerde lijst. Welke diepere eenheid kan men zoeken in deze ‘overweldigende, ogenschijnlijk door niets of niemand te stuiten productie’, zoals onze collega Vanderheyden in 1962 juist karakteriseerde⁽⁴⁾? Ik geloof dat men die eenheid kan vinden in De Keysers liefde voor het nationale, volkse cultuurbezit, of zoals collega Vanderheyden het uitdrukt, zijn ‘cultus voor het oude volkse’⁽⁵⁾. Ook de simpelste vulgarisatie was deze dienaar van zijn volk niet te min. Ons heeft een collega verlaten wiens bescheiden eerzucht het was zijn volk door de pen voortdurend en ook door het geringste te dienen.

Toen Paul De Keyser in september 1961 aan de Gentse universiteit tot het emeritaat werd bevorderd, heeft, te midden van de droefenis om dit afscheid, zijn benoeming tot lid van onze Koninklijke Academie op 21 maart 1962 zijn levensavond voorzeker vreugde kunnen schenken.

(2) Ibid., blz. XXXVII.

(3) Gepubliceerd voor de periode 1908-1951 in het voormelde Album door Dr. R. Roemans, voor de periode 1952-1961 in Spieghel Historiael, ts. van de Bond der Gentse Germanisten, door Dr. R. Haeserijn, voor de latere jaren in het Jaarboek van onze Academie.

(4) Jaarboek 1963 van de Kon. Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde, blz. 341.

(5) Ibid., blz. 343.

[p. 189]

Ongeveer vier jaar heeft hij zich in ons academisch milieu bewogen. En eens te meer schonk hij ons het beeld van een onstuitbare werklust. Voortdurend was hij commissaris bij de beoordeling van aangeboden bijdragen en uitgeschreven prijsvragen, voortdurend was hij ook bereid tot het houden van lezingen. Hij las over Franz De Backer, middeleeuwse teksten, rederijkersliteratuur, volksliedkunst uit de 18^e eeuw, Leonard Willems, enz. Met bijzondere liefde denken wij terug aan zijn bijdrage over de geschiedenis van ons huis: ‘Het Huys van Oombergen, voormalig Damansteen, zetel van onze Academie’, verschenen in de jaargangen '64 en '65 van onze Verslagen en Mededelingen.

In ons milieu bewoog zich Paul De Keyser als de uitermate beleefde mens, niet enkel beleefd krachtens een savoir-vivre maar tevens door ware deugdzaamheid. Hij was een zacht en voorzichtig mens, steeds beminnelijk in de omgang, zeer verdraagzaam en tevens bescheiden. Wie heeft bovendien niet ondervonden dat zijn dienstvaardigheid onuitputtelijk was? Zo scheidde van ons een waar humanist, niet enkel verliefd op de letter van het humanisme, maar ook trouw aan zijn pure geest.

Volgens de uitdrukkelijke wens van onze overleden collega, heeft zijn uitvaart in familiale intimiteit plaatsgevonden. Het past deze wens te eerbiedigen, het siert ons hem volledig te begrijpen, al heeft hij onze Academie hierdoor ook verplicht hem van op ietwat verdere afstand het laatste afscheid op aarde toe te spreken. Maar dat wij hier, in ons eigen huis, dit afscheid met hartelijke eerbied zouden uitspreken, is toch zeker een zijner wensen geweest, al zij het niet de laatste. Wij vervullen hem uit ganser harte, met menselijk en collegiaal eerbiedige piëteit.