Van minne spreken... Nederlandse mystieke teksten uit de 13e eeuw
(1976)–anoniem Van minne spreken...[p. 138] | |
Strofische gedichtenHadewijch is de schepper van een voor haar tijd nieuw genre literatuur: de mystieke minnelyriek. Verstechnisch gezien stemmen haar Strofische Gedichten goeddeels overeen met de hoofse minneliederen. Naast een hoofs woordgebruik (o.a. avonture en minne), dat echter mystiek geinterpreteerd wordt, treffen we in negen van de hier opgenomen gedichten (no. 1, 5, 12, 14, 15, 17, 26, 29, 35) een Natureingang aan, waarin een conventioneel natuurbeeld, meestal van de lente, wordt opgeroepen, als beeld of antipode van de situatie van Hadewijch. Daarnaast komt in zes gedichten (no. 1, 9, 12, 15, 26, 35) een tripartition voor; d.w.z. dat elke strofe door een ‘snede’ in een ‘kop’ en een ‘staart’ wordt verdeeld, waardoor zij dan syntactisch of logisch in twee delen uiteen valt; de vierof zesregelige ‘kop’ wordt op zijn beurt weer in tweeën gedeeld door een ‘vore’ na respectievelijk de tweede of de derde versregel. Van een tornada, waarin een wens wordt geuit of de inhoud van het gedicht samengevat, maakt Hadewijch vijf maal gebruik als refrein (no. 9, 15, 17, 26, 29). De rijmklanken van een tornada stemmen overeen met die van de laatste versregels van de voorafgaande strofe. In haar lyriek bezingt Hadewijch de minne, de dynamische relatie tot God. Door objectivering van haar gevoelens probeert zij de minne en haar eigen postie in de wereld te begrijpen. Dat deze objectivering moest geschieden door de morele en anagogische betekenis van haar ervaringen te ontraadselen, was haar door de middeleeuwse cultuur in het hart geschreven. Daarom is de minne voor haar drieledig: eerst is zij een emotie, het ervaren van psychische situaties; vervolgens is zij een morele houding om deze veelal pijnlijke situaties te overwinnen; en ten slotte heeft minne de anagogische betekenis van een totale | |
[p. 139] | |
overgave, met als doel te komen tot de vereniging met God. Opgemerkt zij dat minne in deze teksten ook de menselijke partner kan aanduiden. Het uitgangspunt van de Strofische Gedichten is steeds weer het aanvoelen van de onbestendige relatie tussen haar en God, het wee. Dit wee wordt nog versterkt doordat zij, wanneer zij haar liederen dicht, de minne niet bezit in haar voltooiing. Daarbij wordt het wee nog geïntensiveerd door de herinnering aan betere tijden, aan de vereniging met God. | |
Strofisch gedicht 1Ay, al es nu die winter cout,
Cort die daghe ende die nachte langhe,
Ons naket saen een somer stout,
Die ons ute dien bedwanghe
5
Schiere sal bringhen: dat es in schine5
Bi desen nuwen jare.6
Die hasel brinct ons bloemen fine;
Dat es een teken openbare.
- Ay, vale, vale, milies -9
10
Ghi alle die nuwen tide10
- Si dixero, non satis est -11
Om minne wilt wesen blide.
Ende die van fieren moede sijn,13
Wat storme hen dore die minne
15
Ontmoet, ontfaense also fijn
Alse:15ev Dit es daer ic al an winne
Ende winnen sal; God gheve mi al
Datter minnen best become;
| |
[p. 140] | |
Na haerre ghenuechten weghe, mesval
Si mi die meeste vrome.1ev
- Ay, vale, vale, milies -
Ghi alle die avontuere
5
- Si dixero, non satis est -
Wilt doghen om minnen natuere.4 + 6
Ay, wat salic doen, alendech wijf?7
Met rechte maghic tghelucke wel haten.
Mi rouwet wel sere mijn lijf.
10
Ic en mach minnen noch laten.
Te rechte mi es beide fel,11
Gheluc ende avontuere.
Ic dole mijns, en es niemant el.13
Dat scijnt teghen natuere.14
15
- Ay, vale, vale, milies -
U allen laet dies ontfarmen
- Si dixero, non satis est -
Dat minne mi dus laet carmen.
Ay, ic was ie op die minne stout,19
20
Sint icse ierst hoerde noemen,
Ende verliet mi op hare vri ghewout.21
Dies willen mi allen doemen,
Vriende ende vreemde, jonghe ende out,
Dien ic in allen sinnen24
25
Diende ye ende was van herten hout25
Ende onste hen allen der minnen.
- Ay, vale, vale, milies -
| |
[p. 141] | |
Ic rade hen datsi niene sparen,1
- Si dixero, non satis est -
Hoe ic hebbe ghevaren.3
Ay arme, ic en mach mi selven niet
5
Doen leven noch sterven.5
Ay soete God, wat es mi ghesciet,
Dat mi die liede bederven?
Lietense u mi allene doch slaen,
Ghi soudet best gheraden9
10
Na rechte al dat ic hebbe mesdaen,10
Ende bleven buten scaden,11
- Ay, vale, vale, milies -
Die Gode niet ghewerden en laten13
- Si dixero, non satis est -
15
Ende niet en minnen ende haten.15
Die wile dat si sijn over mi,16
Wie sal hare lief dan minnen?
Si ghinghen bat hare weghe vri,18
Daer si u leerden kinnen.
20
Si willen u te hulpen staen
Met mi, dies clene behoeven.21
Ghi cont na recht soenen ende slaen
Ende met claerre waerheit proeven.
- Ay, vale, vale, milies -
25
Alle die met Gode plechten25
| |
[p. 142] | |
- Si dixero, non satis est -
In soenen ende in rechten.
Ay, Salamon ontradet dat werc,3
Dat wij niet en ondersoeken
5
Die dinghen die ons sijn te sterc,5
Noch dat wi niet en roeken
Hogher dinghen dan wij sijn,
Dat wij die ondervenden,7-8
Ende laten ons die minne fijn9
10
Vri maken ende benden.
- Ay, vale, vale, milies -
Die ter hogher minnen rade
- Si dixero, non satis est -
Volclemt van grade te grade.14
15
Der menschen sinne sijn so clene,
Daer mach God wel vele boven.
God es van allen wijs allene.
Dies salmen alles hem loven
Ende laten hem sijn ambacht doen
20
In wreken ende in ghedoghen.
Hem en es gheen werc so verre ontvloen,
En comt hem al vore oghen.22
- Ay, vale, vale, milies -
Die hen der minnen volgheven
25
- Si dexero, non satis est -
Ende haren oghen ghenoech volleven.26
God moet ons gheven nuwen sin27
| |
[p. 143] | |
Ter edelre minnen ende vrie,
Dat wij so nuwe leven daer in,2
Dat ons die minne benedie
Ende nuwe make met nuwen smake,
5
Die si can nuwe volgheven.
Die minne es nuwe gheweldeghe orsate6
Dien, die der minnen al nuwe volleven.7
- Ay, vale, vale, milies -
Dat nuwe der nuwer minnen
10
- Si dixero, non satis est -
Dat nuwe wilt nuwe bekinnen.9 + 11
| |
Strofisch gedicht 5Al droevet die tijt ende die vogheline,
Dan darf niet doen die herte fine13
Die dore minne wilt doghen pine.
15
Hi sal weten ende kinnen al,
Suete ende wreet,
Lief ende leet,
Wat men ter minnen pleghen sal.18
Die fiere die daer toe sijn ghedeghen19
20
Dat si onghecuster minnen pleghen,20
Si selen in allen weghen daerjeghen21
Stout sijn ende coene
| |
[p. 144] | |
Ende al ghereet te ontfaen,
Si troest, si slaen,2
Van minnen doene.3
Der minnen pleghen es onghehoert,4
5
Als hi wel kint dies hevet becoert,5
Want si in midden den troest testoert.6
Hine can ghedueren
Dien minne gheraect;
Hi ghesmaect
10
Vele onghenoemder uren.
Bi wilen heet, bi wilen cout,11
Bi wilen bloede, bi wilen bout:
Hare onghedueren es menichfout.
Die minne al maent14
15
Die grote scout
Haerre riker ghewout
Daer si ons toe spaent.17
Bi wilen lief, bi wilen leet,
Bi wilen verre, bi wilen ghereet:
20
Die dit met trouwen van minnen versteet,
Dat es jubileren:
Hoe minne versleet
Ende ommeveet
In een hanteren.20ev
| |
[p. 145] | |
Bi wilen ghenedert, bi wilen ghehoghet,
Bi wilen verborghen, bi wilen vertoghet:
Eer selc van minnen wert ghesoghet,3
Doghet hi grote avontuere,
5
Eer hi gheraect
Daer hi ghesmaect6
Der minnen natuere.7
Bi wilen licht, bi wilen swaer,
Bi wilen doncker, bi wilen claer,
10
In vrien troest, in bedwonghenne vaer,10
In nemen ende in gheven
Moeten die sinne12
Die dolen in minne,
Altoes hier leven.
| |
Strofisch gedicht 915
Altoes mag men van minnen singhen,15
Eest herfst, eest winter, eest linten, eest zomer,16
Ende jeghen hare ghewout verdinghen,
Want en ontsteet hare niemen vromer.18
Maer wi, traghe, segghen dicke in comer:19
20
Soude si mi also na bedwinghen?20
Ic mach mi metten ghenen minghen21
Die rasten hebben gheploen22
| |
[p. 146] | |
Ende bliven thuus. Waer mochtic
Gaen omme mijn verdoen?1ev
Die nedere metten armen sinnen,3
Die sijnt die den cost ontsien,
5
Dat si hen scouwen van der minnen,5
Daer hen al goet af soude ghescien.
Ocht si hen vanden dienste ontien,7
Nemen dat sire ane winnen.
Trouwe salse toenen ende arm doen kinnen9
10
Vore der minnen rike al bloet.10
Dese sijnt die dat hare verdaden
Sonder der minnen noet.12ev
Die gherne woude doghen tsuete ellende,
Die weghe ter hogher minnen lant,
15
Hi vonde sijn lief, sijn rike, ten ende.
Dies gheeft die trouwe zeghel ende pant.16
Nu es menich dorpre so truwant:
Hi neemt dat hem es naest ghehende18
Ende blijft vore minne die onbekinde19
20
Metter truwanten cleet.20
Soe en heeft hi vorme noch ere,
Daer minne dat hare bi versteet.21ev
| |
[p. 147] | |
Scone ghelaet ende scone cleder
Ende scone redene scieren den man.
Al doghen om minne ende niet te wreder,3
Dat es scone ghelaet, die dat wel can;
5
Die werke sijn die cleder dan,
Met nuwen niede ende niet te ghemeder,6
Ende den vremden te aller noet ghereder
Dan ane sijns selfs bekinnen.7-8
Dats varuwe, die tekene scieren9
10
Alre meest vore hogher minnen.10
Vorwaerdeghe wort ende grote ghichten11
Buten huus ende scone cost daer binnen
Eren den man meest ende verlichten.
Hier bi machmenne best bekinnen.14
15
Alsoe eest oec met hen die minnen:15
Eest dat si inder waerheit stichten16
Ende met scoenre cost daer binnen dichten,17
Alsoet minnen best betame,18
Ende gheven al minne om minne,
20
Die ghichte es minnen best bequame.
Ic segghe van minnen ende rade21
Ghecierden cost ende hoghe daet.
Dat trouwe soude ghelden dat minne verdade,23
Dats meneghen cleyne toeverlaet
| |
[p. 148] | |
Die inden bande van minnen staet,1
In ongebrukenne ende in onghenade.
Die minne loent altoes al comt si spade,
Dats daertoe mine saghe.
5
Die hare volghen, si liden
Meneghen nacht bi daghe.5ev
Wie soude van minnen altoes geprisen,
Die ghevet bi daghe so meneghen nacht?
Dien si soude cleden, eren ende spisen,
10
Dien doet si al ute sijnre macht.10
Die gherne goude der minnen pacht,11
Soudsi in allen rechte wisen,12
Ende met trouwen zeghele so hoghe doen risen13
Daer lief mochte lief hantieren,
15
Ende in allen ghebrukene van minnen
Eren ende chieren.
Dat scoenste hanteren dat minnen dochte
Dat ware17ev lief met lieve so doremint,
Dat lief met minnen so lief doresochte,
20
Dat hem el niet en ware bekint
Dan: Ic ben die minne met minnen verwint.
Maer hi waer meer verwonnen die minne vervochte
Ende dan in minnen te nieute werden mochte.23
Die cracht ghinghe als te voren;24
25
Die hoghe materie, daeraf wardt minne25
Van yersten gheboren.26
| |
[p. 149] | |
Maer wij, lichtecope metten lichten sinne,
Ons duncken minnen vare swaer,
Wij sijn nieloep met clenen ghewinne.3
Dies darven wij minnen clare waer.
5
Ic weet al en wetict niet al daer
Daer mens5ev ghebruket in weelden van minnen;
Maer verlichte redenne doet al bekinnen -
Hoe men minnen ghenoech volsteet.
Daer en es redenne te waer
10
Noch werc te swaer ende al nuwe ghereet.9-10
Refrein:
Die vroech hare claer
Hebben openbaer11ev
Ende saen hare bliscap kinnen
Ende glorieren daer binnen,
15
Eest dat hen wel vergheet,15
So hebbense, god weet,
Vele beteren coep der minnen
Dan icker noch weet.18
| |
[p. 150] | |
Daer werdt met trouwen dwort doresocht,1
Daer blivet die minne ghestade
Met eenre vrienscap al doreknocht3
Int hoechste van minnen rade.
5
Mijn joc es soete, mine bordene es licht,5
Seghet selve die minnare es der minnen.
Dit word hadde hi in minnen ghedicht.
Daer buten en mach ment niet waer kinnen,8
Alsoe ic mi can versinnen.
10
So es hen lichte bordene swaer
Ende si doghen meneghen vremden vaer,
Die buten minnen wonen.
Want der knechte wet es vaer,
Maer minne es wet der sonen.
15
Welc es die bordenne licht in minnen
Ende dat joc dat soe soete smaket?
Dat es dat edele draghen van binnen,17
Daer minne die lieve met gheraect
Ende met enen wille so enich maect,19
20
Met enen wesenne, sonder keer.20
Begherten diepheit scept emmermeer
Ende dat sceppen drincket al die minne.21-22
Die scout, die minne maent der minnen,23
Gheet boven menschen sinne.
25
Het ne mochte nie herte noch sin gheraden25
| |
[p. 151] | |
Hoe hi sijn lief met minnen anestaert,
Dien minne met minnen heeft verladen.2
Want hi ene ure niet en spaert,
Eer hi met minnen al dorevaert,
5
Hine stare met trouwen in minnen fijn.5
Want sine vonnessen moeten al sijn
Ghelesen in minnen anscine.
Ende daer siet hi claer waer sonder schijn
In meneghe suete pine.
10
Hi siet in claerheden dat die mint
Met volre waerheit pleghen moet.
Als hi met waerheiden dan bekint
Dat hi der minnen te lettel doet,13
Verstormt met pinen sijn hoghe moet,14
15
Want in minnen anscine nemt hi al15
Hoe minne der minnen pleghen sal.16
Ende dat vonnesse suet die pine
Ende doet hem gheven al om al18
Om der minnen ghenoech te sine.
20
Die hen in minnen ghenoech dus gheven,
Wat groter wondere sal hen ghescien?
Si selen met minnen ane minne een cleven
Ende selen met minnen al minne doresien
Ende met haren verhoelnen aderen al tien24
25
Int conduut daer minne haer minne al scincket
Ende met minnen hare vriende al dronken drinket26
In wondre vore haren woeden.27
| |
[p. 152] | |
Dat blijft den vremden al ontwincket,
Ende openbaer den vroeden.2
God geve hen allen die minne begheren
Dat si der minnen also ghereden,
5
Dat si al op hare rike teren,
Dat si minne in hare moghen minne gheleden.6
So en mach hen biden vremden wreden
Nemmer messchien, sine leven so vri8
Alse: Ic al minnen ende minne al mi.
10
Wat mach hen dan meer werren?
Want in hare ghenaden staen si:
Die sonne, die mane, die sterren.11-12
| |
Strofisch gedicht 14Ten blijdsten tide vanden jare,
Dat alle voghele singhen clare14
15
Ende die nachtegale openbare
Ons maket hare bliscap cont,16
So heeft die herte meest sware17
Die edele minne hevet ghewont.
Hoe mach die edele sin gheduren,19
20
Ja, edelst alre creaturen,
Diet hoechste moet minnen bi naturen21
Ende dan sijn lief niene hevet?22
Alsenne der minnen strale ruren,23
So gruwelt hem dat hi levet.
| |
[p. 153] | |
In allen tiden als ruert die strale1
Meerret hi die wonde ende brenghet quale.
Alle die minnen kinnent wale3
Dat emmer deen moet sijn:4
5
Suetecheit ochte smerte ochte beide te male5
In dreeft vore minnen anschijn.
Hoe mach hen gruwelen dan die minnen7
Ende hen dus in minnen verloren kinnen.8
Si sijn verwonnen dat si verwinnen9
10
Dat onverwonnen groot,
Dat hen alle uren doet beghinnen
Dat leven in nuwer doot.
Hier ne mach hare minne dan niet gheweren.13
Men moet hare rike, hare cracht verteren
15
Hoese oec te niete in minnen vervaren.15
Dats den vremden oncont.
So si die zale hogher begharen,
So diepere wielt die gront.17ev
In recht van minnen es opghedreghen:19
20
Die den slach sleet wert selve ghesleghen,
Dat licht werdt even sware gheweghen,21
Die cracht wert ierst verwonnen,
Dat rike comt ons hier selve jeghen,23
Vore alle die minnen connen.24
| |
[p. 154] | |
Maer dier es luttel die om al minne al minnen,
Ende noch men,1ev die minne met minnen versinnen.
Dies selense alte spade ghewinnen
Dat rike ende den hoghen raet
5
Ende dat kinnesse dat minne doet kinnen
Dien die hare ter scolen gaet.
Hets jammer groet dat wij dus dolen
Ende ons die hoghe wise blijft verholen,
Die minne den meesteren heeft bevolen
10
Die lesen in minne fijn.
Die hoechste lesse inder minnen scolen
Dats hoe men minnen ghenoech mach sijn.
Maer die wel te voren termineren,13
Al eest dat si dan jubileren
15
Ende met salueerne feesteren
Hare lief in cortere stont,
Opdat si met doghenne concorderen,17
Hen wert die scole wel cont.
Maer die hier met lieve willen juwieren
20
Ende met ghevoelne dan ballieren20
Ende met ghenoechten daerinne basieren,
Ic segghe hen wel te voren:
Si moeten hen wel met doechden chieren,
Ochte daer es die scole verloren.
25
Maer die met waerheiden in minnen dichten
Ende met clare redene dan verlichten,26
Daer sal die minne hare scole in stichten.
Die selen meestere wesen
| |
[p. 155] | |
Ende ontfaen der minnen hoechste ghichten,
Die minne dus ghicht met haren wonden3
Ende toent die wijtheit hare conden,4
5
Die nied houdse open ende onghebonden5
Daer se minne met storme doresiet.
Al gruwelt hen dan den onghesonden,7
Dat en darf ons wonderen niet.
Die minne met allen dus hevet dorewaden,9
10
Met diepen honghere, met vollen saden,
Hem en mach dorren noch bloyen scaden
Noch hulpen tijt engheen.
In diepste ghewat, ten hoechsten graden13
Blijft hare wesen in een.14
| |
[p. 156] | |
Sijns liefs, na sijn begheren,1
Ende hi niet en hevet2
Daer hi bi levet,3
Waerop soude hi dan teren?
5
Die op minne teret al sonder spoet,5
Wat hi ghedoghet in orewoet,
Dat mach allene bekinnen
Die hem ter minnen verlaet al goet8
Ende dan van hare blivet onghevoet.
10
Hem es wel wee ter minnen,10
Want hi bernet sware
In hope ende in vare
Altoes met nuwen uren;
Want al sijn begheren
15
Es voeden ende teren15
Ende ghebruken minnen natueren.
Die dus in hongher van minnen leven
Ende noch ghebruken es ontbleven,18
Ay, wie mach hen gheloven?
20
Want si hen een ane minne al cleven.20
Als hen dan minne hare soude al gheven,
So wordet een beroeven
Ende so roerste een vaer.23
Ay amabaer,24
25
Waer salic, arme, henen?
Eert mi dus quam,26
| |
[p. 157] | |
Ay utinam,1
Hadde si mi doch doet gherenen.2
Dit es een wee wel onbekint.
Het ne werdt van vremden nie ghemint.
5
Ghenoechten eest te sware,
Want si hare alle uren daertoe went6
Dat si hare an ghebruken bint
In vriheiden sonder vare.8
Maer redene claer
10
Hevet ommaer.10
Het dunct hare een keren,
Eer si11ev opclemt
Daer si volvent
Hare lief ter hoechster eren.14
15
Minne wilt al minne, sine wilt niet beiden.
Si wilt al uren in suetheit weiden,
In weelden na hare begherte.17
Redenne heetse merren na ghereiden18
Ende vriheit wilse te hant gheleiden19
20
Daerse met lieve .i. werde.
Dus ghedane storme21
Maken eyse in vorme.22
Dats onbekent den vremden,
| |
[p. 158] | |
Die alre doet
Vore minnen noedt1-2
Te smakenne nie en gheteemden.
Daer minne die jonghe met nuwen troest,4
5
So wanen si dan al sijn verloest,
So sijn si alse te hove6
Ende leven hen selven alrevroest7
Ende wanen hebben voldaen die joest
In allen vollen love.9
10
Alse hen dan hare redenne wect
Ende si hen dat werc ontdect
Dat si hebben te doene
Met nuwen moede,
Werden si bloede
15
Die teersten waren coene.15
Ay minne, die fine doghet,
Die alles es voghet17
Ende alle dinc mach dwinghen,
Si moete hare melden
20
Ende si sal ons ghelden.
Sine sal ons niet ondringhen.
Die alle rouwen
Gesmaken met trouwen,
Si moghen wel blide singhen.
Refrein:
25
Dats yemant twivelt, dats grote scade:25
Minne loent altoes al comt si spade.
| |
[p. 159] | |
Die hen te hare verlaten
Ende volghen haren hoechsten rade
Ende bliven inden nied ghestade,
Si saelt met minnen orsaten.4
| |
Strofisch gedicht 175
Als hem die tijt vernuwen sal,
Nochtan es berch ende dal
Wel doncker ende ontsiene overal.
Doch gheet die hasel bloyen.
Al hevet die minnare ongheval,
10
Hi sal in allen groyen.10
Wat hulpet hem bliscap ochte tijd,
Die gherne in minnen name delijt
Ende niet en vint inder werelt wijt13
Daer hi met trouwen op mach rusten14
15
Ende vri toe seghhen: Lief, ghi sijt15
Die minen gront mach custen.16
Wat mach hem bliscap ommevaen,
Die minne in hachten heeft inghe ghedaen18
Ende die de wijdde van minnen woude ommegaen19
20
Ende vri ghebruken in trouwen?
Meer dan sterren anden hemel staen
Hevet die minne dan rouwen.
Dat ghetal diere rouwen moet sijn ghesweghen,
| |
[p. 160] | |
Die grote sware waghen bliven ongheweghen,
Daer ne gheet gheen ghelike jeghen.2
So eest best dat mens begheve.3
Al es mijn deel clene, ic hebber verdreghen.4
5
Mi gruwelt dat ic leve.
Hoe mach hem gruwelen ende rouwen tleven,
Die sijn al hevet op al ghegheven7
Ende in donckeren dole wert verre verdreven
Daer hi meer ne waent doen kere,9
10
Ende in onthopenden storme al wert tewreven.10
Wat rouwen gheliket dien sere?
Ay ghi fiere, die als met minnen ghestaet12
Ende vri leeft in hare toeverlaet,
Ontfarmt der verdeylder, die minne verslaet14
15
Ende met onthopenden ellende gheet nopen.15
Och, die raets mach pleghen leve vri in raet;16
Mijn herte levet in onthopen.
Want ic sach ene lichte wolke opgaen
20
Ic waende met volre weelden saen20
Vri spelen in die sonne.
Doen wardt mijn hoghe maer een waen.22
Al storvic, wie es dies mi wanconne?23
| |
[p. 161] | |
Doen sweec mi nacht over den dach.1
Dat ic ye was gheboren, o wach.
Maer die sijn al ghevet op minnen sach,
Met minnen saelt wel orsaten noch minne.3-4
5
Al bennic weder onder den slach,5
God troest alle edele sinne.6
Die minne es in allen beghinne ghenoech.7
Doe mi minne eerst minnen ghewoech,8
Ay, hoe ic met al hare al beloech.9
10
Doen deedse me haesselen slachten
Die in deemsteren tide bloyen vroech
Ende men langhe hare vrocht moet wachten.12
Die beiden mach, hem es wel ghesciet,
Tote dat minne sijn alle met al versiet.13-14
15
Ay god, dies en achtic niet,15
Maer ic bens meer dan te ghemeder.16
Der minnen ic doch mi selven al liet,17
Maer mi dede dat wee al leder.18
Dat es den minnare al te swaer,
20
Na minne te dolen ende hine weet waer,
Het si in deemsterheit ende in claer,
In abolghe ochte in minne. Gave minne
| |
[p. 162] | |
Hare ghewareghe troeste openbaer,
Dat custe alendeghe sinne.
Ay, liet mi mijn lief lieve van minne ontfaen,
Daeromme en worde minne niet al verdaen,
5
Ende so en ware gheen hoghe maer een waen,
Dat waer groot jammer dat het ghesciede.6
Ay, den edelen fieren doe god verstaen
Wat selke scade bediede.
Ay, wat ic meine ende hebbe ghemeent,
10
Heeft god den edelen wel versceent
Dien hi quale van minnen heeft verleent
Omme ghebruken van minnen natuere.
Eert al met al wert vereent,
Smaect men bitteren suere.
Refrein:
15
Der minnen comen troest, hare ophouden versleet.15
Dat swert die avontuere.16
Ay, hoe men al met al beveet,17
Dat en weten ghene vremde ghebuere.18
| |
Strofisch gedicht 26Al es verdruevet dach ende tijt,
20
Dies si al god ghebenedijt.
Men saelt saen beter scouwen.
Lief, dat ghi mi te verre sijt
Ende ane u steet al mijn delijt,23
Dat sijn ghestade rouwen.
| |
[p. 163] | |
Dat es wel recht:
Miere herten licht
Daer ic bi soude leven,
Doelt na u al.2-4
5
Siet wat ic sal.5
Mi en es een twint niet bleven.6
Ay, wat soude mi iet, lief, dan al ghi?7
Dat ic u niet en volhebbe, dats mi,8
Ende ghenoech niet en mach volgheven9
10
Gherechte minne fier ende vri.
Wat men u gave dat iet min si,
Dat ware vore u groet sneven.
Want ghi wilt al minne
Met herten ende met sinne
15
Ende met geheelre zielen.
Die wanen minnen
Sonder beghinnen,17
Dat warense ye die vielen.18
Die coneghinne van Saba
20
Si volgde Salamoene na.19-20
Dat was om wijsheit sueken.
Als sine vonden hadde, ja,22
So worden hare sine wondre ga23
Ende si affeleerde in rueken.24
25
Si gaf hem al,
| |
[p. 164] | |
Ende die ghichte stal
Wat so si hadde in binnen,2
Beide herte ende sin,
Daerne bleef niet in.
5
Het wart al verswolghen in minnen.
Hets recht si hadde hem al ghegheven.
Hadse iet vermert in vremden weghen
Onder dat arme diede,8
So ware hare dat hoghe wonder ontbleven.
10
Nu wertse al in minnen tewreven.
Dies derven noch vele liede.11
Si nemen te vroech
Al haer ghevoech
Onder die ghesellen.14
15
Dies salmen spade
Der minnen dade
Van hen te wondere tellen.16-17
Maer die hen ter vrier minnen reken
Ende inden weghe niet en ghebreken
20
Ende hen ane minne al cleven
Ende doghen hare ellendeghe treken,
Daer mach men wonders wonder af spreken.
Want si hen also opgheven
Alse omme al dorevaren,
25
Sonder enich sparen,
Ochte minnen23ev ghenoech gheriven,
An anxt ter doet27
Dat hen dat grote goet
Van minnen soude ontbliven.
| |
[p. 165] | |
Ay, dus al verloren in minnen cracht,
Ja, ende dan al vergouden der minnen pacht,
Also men te rechte al soude,3
Dats ene die alre scoenste hacht
5
Ende ene onverwonne nuwe macht
Ende wel dat god al woude.
Want dat rechtste volgheven van minnen
Dat es dat ontbliven van binnen.7-8
Want sine connen niet al volleesten
10
Ende dat hare dat es saen verdaen10
Inder hogher minnen ontfaen.
Dus comense buten den gheesten.12
Alse die geweldeghe redene der minnen opdoet13
Ende si hen toent hare grote goet14
15
Dat si es bi natueren,
Ocht men haere in minnen ghenoech doet16
Dat si al dat verghelden moet,
Dat wect die creatueren
Ende doetse opstaen
20
Ende alle ommevaen
In herteliker weelden
Ende gheloeft hen een rike
Sonder enich ghelike
In eweliker seelden.
Refrein:
25
Die dus verwinnen
In storme van minnen
Dat sijn gherechte helde.
Ende die iet gheroen
| |
[p. 166] | |
Ende niet en voldoen,
Hets recht datmense scelde.
| |
Strofisch gedicht 29Doer hogher trouwen minne
So sijn alle mine sinne
5
In menichfoude pine.
Mijn swaere draghen
Sonder claghen
Werdet mi wel in scine.8
Die ghene daer ic omme douwe
10
Ende doghe so meneghen rouwe,
Hi hevet mi doen verstaen
Dat ic met hogher minnen sal ontgaen.
Sal mi hoghe minne
Behouden mine sinne,
15
So bennic seker des,13-15
Met verstane van binnen,16
Dat die minnare onser minnen17
Wel volmaket es.
Want al sijn doen es sonder mate.
20
Hem en ghenoecht vore minne ghene orsate.20
Dat bekinnen wel
Die hoghe minne draghen, ende niemant el.
Die hoghe minne draghen,
Si selen luttel claghen
25
Wat leede hen overgheet.
Si selen sijn alse die vroede,
Altoes met diepen oetmoede
| |
[p. 167] | |
In hoghe minne ghereet,1
Daer minne ghebiedet, si verre, si bi,
In sterven, in leven, so wat si,
In vriheit sonder vaer.
5
Dat maecte ons hoghe minne ierst openbaer.
Wat so ons god ye onste,
En wardt nieman, die conste
Gherechte minne verstaen,7-8
Eer dat Maria, die goede,9
10
Met diepen oetmoede
Die minne hadde ghevaen.
Tierst was si wilt, doen wardt si tam.
Si gaf ons vore den leeu een lam.
Si maecte die deemsterheit claer,
15
Die hadde gheweest doncker wel menich jaer.
Die vader van anebeghinne16
Hadde sinen sone, die minne,
Verborghen in sinen scoet,
Eerne ons Maria19
20
Met diepen oetmoede ja,
Verholentlike ontsloet.
Doen vloeide die berch ten diepen dale.
Dat dal vloyde even hoghe der sale.22-23
Doen wardt die casteel verwonnen,24
25
Daer langhe strijt was an begonnen.
Ons dede elc prophete
Te voren scone behete:
Dat hi rike ware ende scone28
| |
[p. 168] | |
Die ons soude brenghen vrede
Van minnen, ende mechtich mede.
Moyses met Salamoene
Prijsden alle sine cracht besondere,
5
Sine wijsheit ende sine wondere
Tobyas, Ysayas, Daniel,
Job, Jheremias, Ezechiel.
Si saghen visioene.
Si spraken parabilen scone
10
Wat ons god noch soude doen.10
Mar, na minen sinne,11
Die clare, vrie minne
Bleef van hen al ongheploen,
Want si hadden hare seden alse andere man,14
15
Nu hier, nu daer, nu af, nu an.
Maer Maria en sprac el niet
Dan: Mi werde dat god versiet.17
David seide hem ghedachte
Van gode, het dede hem sachte
20
Ende hem ghebrac sijn gheest.18-20
Nochtan hetet hi van werke starc,
Maer Maria wrachte sterkere werc.
Ja, hi hads wale meest,
Sonder Maria, diene gheheel ontfinc,24
25
God ende man ende jonghelijnc.
Daer mochtemen der minnen
Ierst clare werc bekinnen.27
| |
[p. 169] | |
Dat was bi diepen niede,
Dat hare dat grote ghesciede,
Dat die edel minne uut wert ghelaten
Dien3ev edelen wive
5
Van hoghen prise5
Met overvloedegher maten.
Want si el ne woude, noch haerre el ne was,7
So hadse al daer elc af las.
Dus heeftse dat conduut gheleit,9
10
Dat elker oetmoedegher herten es ghereit.
Die propheten ende al hare kinder
Offerden scape ende rinder.
Dat was hare sacrament.
Si daden hen metten bloede striken.14
15
Hare sacramente waren gheliken,15
Eer Marien dat hoghe prosent,
Die sone, ghesindet wart vanden vader.
Nu comt ten groten etenne allegader
- Die brulocht es ghereet -
20
Die de minne vindet gheciert in brulochtcleet.20
Onser vriende der propheten
Harer doghet en doech vergheten.22
Si was scone ende claer.
Si dogheden alendicheit
25
Ende grote bitterheit
Der wet wel menich jaer.
Hare sacramenten waren bi gheliken.
Dat si daer vore wouden wiken,28
| |
[p. 170] | |
Men maechs hen dancken wel,
Al segghic dat Marien was el.
Oetmoedeghe vrie sinne,3
Wildi gheheel al minne
5
Also minne hare selven levet,5
Ic rade u dore trouwe,
Al lidi rouwe,
Vertijt alles ende beghevet.
So wert u herte wijt ende diep,
10
So sal u comen dat conduut dat liep10
Marien sonder mate.11
Bidt der hogher trouwen dat sijt u vloyen late.
Refrein:
Want hogher trouwen es bevolen
Al die oetmoedicheit doredolen,14
15
Dat sise volleiden sal15
Daer Maria es met minnen een in al.16
| |
[p. 171] | |
Die waghe es mi alte swaer,
Die niet en leghet bi ghere noet.2
Hoe mochte een herte ghedueren daer,
Die liden moet so meneghe doet
5
Als hi ghesmaect, die hem bekint
Altoes van minnen onghemint,
Ende al ontseghet wien si ontfaet,5ev
Hulpe ende troest ende toeverlaet.
En wilt minne mi minne niet ontfaen,9
10
Wat soudic dan ye gheboren?
Benic vore minne dus ontdaen,11
So benic sonder waen verloren.12
So magic claghen wets na wee13
Al minen tijt voert ane mee,
15
Sone hopic niet na gheen gheval,
Sint minne mi dus ontbliven sal.
Ic toende der minnen mine pine.
Ic bad hare dat sire hadde ghenade.
Si dede mi met ghelate in scine19
20
Dat sijs en hadde wille noch stade.20
Wat mi ghesciet dats hare al een.21
Hoe si mi ye in onsten sceen
Hebben mi hare vremde kere ontgheven.22-23
Des moetic nachte bi daghe leven.
| |
[p. 172] | |
Waer henen es minne? In vinder niet.1
Minne heeft mi al minne ontseghet.
Waer mi dat ye bi minnen ghesciet
Dat ic een ure hadde ghelevet
5
In hare hulde, hoe soet mi staet,5
So sochtic ane hare trouwe aflaet.
Nu moetic swighen, doghen ende dueren
Scarp ordel met nuwen uren.8
Die vonnessen doen mi bederven,
10
Dat minne mi dus ontbliven moet.
Al woudic om hare hulde werven,
Daertoe en hebbic gheluc no spoet.
Mestroest heeft mi so wederstaen,
In can confoert en gheen ontfaen,14
15
Die miere herten ontkeren mach
Dien onghehoerden wederslach.16
Minne, ghi waert daer te rade
Daer mi God mensche wesen hiet.17-18
Ghi meinet mi in onghenade.19
20
Si al u scout wat mi ghesciet.20
Ic waende van minnen ghemint zijn,
Ic ben ontseghet, dats mi in schijn.22
Mijn toeverlaet, mijn hoghe waen
Es mi te rouwen al vergaen.
25
Soe soete natuere als minne si,
Waer machsi nemen vremden nijt26
| |
[p. 173] | |
Dien si alle uren sticht op mi,
Ende miere herten gront met storme doresnijt?
Ic dole in deemsterheit sonder claer,
Buten vrien troeste, in vremden vaer.
5
Gheeft, minne, den edelen fieren minne
Ende voldoet in mi al uwe beghinne.6
Minne heeft mi recht loes ghedaen.7
Ane wiene salic nu soeken raet?
Dats ane trouwe, wilt si mi ontfaen.9
10
Dat si mi om hare hoghe daet10
Vore minne gheleide, dat ic hare mochte11
Mi al op gheven, ochte sijs iet rochte.12
Ic bidde hare troeste noch raet en ghene13
Dan si mi hare bekinne allene.14
15
Ay minne, doet al u ghenoeghen.15
Uwe recht, dat es mijn naeste troest.
Ic wille met al mi daer toe voeghen,
Het si ghevanghen, ocht verloest.
Uwen liefsten wille willic vore al19
20
Gestaen, in quale, in doet, in mesval.
Ghevet, minne, dat ic u minne bekinne.21
Dats rijcheit boven alle ghewinne.
|
|