Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 1

[p. 250]

Spreekwoorden.

II. Het laken in de beste vouw slaen.

Yperen was in de middeleeuwen door zyne uitgestrekte nyverheid, door zyne talryke lakenweveryen geheel Europa door beroemd. Geen wonder dus dat men vroeger by het spreekwoord: Het laken in de beste vouw slaen, den naem dier stad voegde. Zoo leest men immers in de Minne-poppen⁽¹⁾ van Roemer Visscher: ‘Het waer wel goet dat alle menschen haer selven oock soo troosten, slachtende die van Yperen, die slaen (soo men seydt) het Laecken in de beste vou.’ En by eenen anderen schryver, namelyk by Jan De Grieck, luidt het: ‘'t Is eygen aen onse Brabanders, schoon hun naebueren oock al wat mede doen, dat sy malkander soo met vremde kluchten als andere malle grillen somwijlen bejegenen, slachtende de kinders van Ypere, die slaen (soo men seyt) het laecken in de beste vou⁽²⁾.’

Den oorsprong van den spotnaem kinderen, dien men aen de Yperlingen gaf, heeft Lambin getracht uit te leggen⁽³⁾. Hy doet dien slechts tot de regering van Margaretha van Constantinopelen,

(1) Achter Roemer Visschers Zinne-poppen, alle verciert met Rijmen, en sommige met Prose: door zijn dochter Anna Roemers. Amst. Johan. van Ravesteyn, 1669, of Amsterd. Sander Wybrands en Andries Vink, 1678, in-12^o bl. 193.

(2) De Sotte Wereldt ofte den waeren afdruck der wereldtsche sottigheden, door J.D.G. Den tweeden druck. Brugghe, Pieter Vande Cappelle, in-12^o, bl. 46.

(3) Belgisch Museum, 1837, I, bl. 270. - Men leze ook De Saint-Genois, in den Messager des Sciences et des Arts van 1838, bl. 13, alwaer een gedicht van Eduard De Dene, over de spotnamen aen onderscheidene steden en dorpen van Vlaenderen gegeven, voorkomt. Daerin heet het:

Adieu kinderen van Ypren, wijdt verre bekendt.

[p. 251]

tot het midden der dertiende eeuw, opklimmen; doch de door hem bygebrachte historische feiten bewyzen zulks niet genoegzaem. In den latijnschen Reinardus Vulpes, die in allen gevalle veel ouder is dan de gebeurtenissen, welke Lambin beschouwt als aenleiding tot dit spreekwoord gegeven te hebben, leest men reeds een vers, hetwelk met den spotnaem kinderen eenigszins in verband schijnt te staen:

Non mea me mater calatho incunavit Iprensi,

dat professor Bormans vertaelt: Myne moeder heeft my in geenen yperschen korf gewiegd⁽¹⁾.

Over andere spreekwoorden, die te Antwerpen in gebruik zijn: Zoo bleek als de dood van Yperen, of Hy ziet er uit gelijk de dood van Yperen, handel ik wel eens nader.

(1) Mone, Reinardus Vulpes, bl. 214. Lib, III, Fab. IV. - Bormans, Notae in Reinardum, bl. 284.