Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Nederige opmerkingen en ootmoedige bede van een R.C. correspondent der Nederlandsche Vereeniging tot afschaffing van sterkendrank. Een woord uit het hart aan al zijn' geloofsgenooten, inzonderheid aan H.H. Exc. (?) de Hoog Eerwaarde heeren Bisschoppen en Dekenen, aan de Zeer Eerwaarde en Eerwaarde heeren Pastoors, Kapellanen en. H.H. Paters Redemptoristen, enz., eerbiedig opgedragen door J.H. Antfang, ontvanger der Rijks-middelen, aan de Wezelsche barrière bij Venlo (thans te Goirle). Te Amsterdam, bij P.M. van der Made. In post 8vo. 40 bladz. Prijs ƒ 0,10.

Wij schreven den breedvoerigen titel van dit kleine stukje in zijn geheel af, gedeeltelijk om de aandacht op deze brochure te vestigen, gedeeltelijk omdat uit dien titel reeds blijkt, hoe kruipend een R.C. leek als A, den hoed in de hand en in diep gebogen gestalte staat voor zijne ‘geestelijke overheid,’ als hij in naam der menschheid, der beschaving en zedelijkheid hunne medewerking vraagt tot bevordering der oogmerken van de ‘afschaffing.’ Over deze zaak en dat doel zullen wij hier niet uitweiden. Beide zijn genoeg bekend. - Maar hoogst merkwaardig is ons dit stukje, omdat het ons eenen diepen blik doet slaan in het inwendige wezen der R.C. kerk. De schrijver beklaagt er zich - 't zij nog eens gezegd: op kruipenden toon, en ook dit doet zien hoe de verhouding in die kerk is tusschen den leek en de trotsche geestelijkheid - over, dat hij bij die geestelijkheid geen medewerking heeft kunnen vinden ten einde langs den weg

[p. 360]

van het Afschaffings-genootschap bij zijne geloofsgenooten de dronkenschap te bestrijden.

Waarom niet?

Als een Protestant het antwoord op die vraag moest geven, zou het misschien uit sommiger mond luiden: ‘de R.C. geestelijkheid ziet niet eens ongaarne, dat de leeken zich verdierlijken. Hoe meer zij zich zedelijk verlagen, des te gemakkelijker laten zij zich overheerschen, en hoe breeder de zondenlijst is, des te rijker zijn de offers die der kerk ten deel vallen.’ Of dat antwoord aan de eene zijde geheel uit de lucht gegrepen, aan de andere zijde overdreven zij, - daarmede laten wij ons nu niet in; maar wel met het antwoord, dat een goedgeloovig, dat wil zeggen aan de hiërarchie diep onderdanig Roomsche er op geeft. Het luidt: dat hij er met ‘eerwaarde priesters’ over gesproken - ik wil zeggen: hen ‘ootmoedig gesmeekt heeft, om bijstand en deelneming aan den strijd, of om aanmoediging daartoe bij hunne leeken;’ maar: ‘zij durfden niet!’

‘En wat vrees hield hen terug? vrees, dat in de afschaffings-geschriften en vergaderingen soms iets gezegd of gesproken’ - wat is het verschil tusschen die beide? - ‘kon worden, dat den Roomsch-Catholijken ergernis zou kunnen geven.’ Is het mogelijk! zulk eene lichtschuwheid hadden wij ons niet als mogelijk voorgesteld, hoedanige hier een R.C. in zijne eenvoudigheid blootlegt. Zóó ver is het in de Nederlandsche R.C. kerk gekomen, dat men eene overigens goede, zedelijk en maatschappelijk goede zaak niet durft bevorderen, uit vrees, dat welligt hier of daar - eene andere mogelijkheid kunnen wij ons toch niet voorstellen - eens alleen van zuiver christelijke beginselen en beweegredenen mogt worden melding gemaakt, terwijl men de voorbede der H. Maagd en de kracht der santen en santinnen vergat. Ergernis! aan hetgeen in Afschaffiings-vereenigingen gesproken wordt! Onmogelijk - alleen misschien voor een ultramontaan aan hetgeen er niet gesproken wordt. Arme, arme kudde van zulke herders! Het voor ons liggende stukje is eene proeve, hoe de tegenwoordige R.C. kerk in ons vaderland er eeniglijk en alleen op uit is, om een cordon te trekken van afsluiting, ter beveiliging van kerkgeloof en hiërarchischen invloed tegen alle zedelijk licht.

[p. 361]

Wij nemen acte van deze zware, vreeselijk zware beschuldiging, uit den mond niet van een Protestantschen ketter, maar van iemand, die zich een zoo ‘goed R.C.’ gevoelt, dat naar zijne overtuiging zijn naam genoeg is, om afwijzing van het geschrevene door de geestelijkheid voor te komen.