Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Over ziekenverpleging, door Florence Nightingale. Uit het engelsch vertaald, door Mevr. Busken Huet, en van een woord van aanbeveling voorzien, door Prof. Schneevoogt. (Te) Haarlem, (bij) J.J. van Weveringh, 1863. In klein 8vo., blz. XIV en 239.

De groote, door de beroemde Miss Nightingale, in den langdurigen Krim-oorlog, aan het engelsche leger bewezene diensten liggen nog te versch in het geheugen, dan dat de opmerkingen en ervaringen, door die ondernemende en menschlievende vrouw in de hospitalen zelve gemaakt, en na hare terugkomst in Engeland te boek gesteld, niet veler belangstelling zouden opwekken. Men mag dit te eerder verwachten, omdat de ‘Notes on nursing; what it is, and what it is not,’ reeds vroeger in het hoogduitsch en in het fransch vertaald, thans ook, onder bovenstaanden titel, in de hollandsche taal overgebragt en voor een wijderen kring van lezers, of liever lezeressen, toegankelijk gemaakt zijn. Dat de schrijfster zelve toch haar boekje hoofdzakelijk voor deze laatsten bestemde, blijkt uit de korte voorrede, die aan den oorspronkelijken engelschen tektst vooraf gaat, waarin Miss Nightingale naar waarheid zegt, dat het de roeping van elke vrouw zijn kan, om te eeniger tijd van haar leven een ziek of zwak kind te verplegen, - met andere woorden, dat elke vrouw van nature eene ziekenverpleegster is (every woman is a nurce). Niet te min is die meerdere, voor het oppassen en verzorgen van zieke en zwakke personen, aan de vrouwelijke sekse ingeschapene geschiktheid op zich zelve nog niet toereikende om aan alle, door dat gewigtig werk, het verplegen van zieken en hulpbehoeftigen, gevorderde

[p. 286]

eischen behoorlijk te kunnen voldoen. Behalve zachtmoedigheid, geduld, liefderijke dienstvaardigheid, handigheid en andere loffelijke hoedanigheden, wordt er toch in de meeste gevallen, voor het belangrijk werk der ziekenverpleging, dat men teregt eene kunst noemen mag, nog iets meer gevorderd; oefening en bekwaamheid namelijk, deels door eigen ervaring, deels door de teregtwijzing van anderen, door opzettelijk onderrigt, of door eigene studie verkregen. In die overtuiging deelende heeft genoemde engelsche schrijfster in hare Notes on nursing de voornaamste onderwerpen, wier behoorlijke kennis en toepassing den grondslag der ziekenverpleging uitmaakt, op eene beknopte en bevattelijke wijze behandeld, zoo dat men alle tot dat einde door haar gegeven wenken en voorschriften in een boekje van geringen omvang bijeen vindt. Hoewel nu dit werkje niet als een stelselmatig leer- of handboek voor de ziekenverpleging beschouwd kan worden, zoo worden daarin echter hoogst belangrijke zaken ter sprake gebragt, blijkens de dertien afdeelingen of hoofdstukken, die er den inhoud van uitmaken, onder de navolgende opschriften: ‘Luchtverversching en verwarming. De gezondheid der huizen. Zorg voor het kleine. Gedruisch. Afwisseling (verpoozing). Het gebruik van voedsel. Welk voedsel? Bed en beddegoed. Licht. Zindelijkheid van huizen en vertrekken. Zindelijkheid op het lijf. Bezoekers. Waarneming (oplettendheid jegens den lijder). - Die verschillende onderwerpen worden in een lossen en oorspronkelijken vorm door de schrijfster behandeld, die ontegenzeggelijk het talent bezit om hare gedachten in een levendigen en onderhoudenden stijl voor te dragen en het groote gewigt van sommige schijnbare kleinigheden aanschouwelijk te doen uitkomen. Dat zij zich daarbij somtijds aan herhalingen, en niet zelden aan overdrijving schuldig maakt, door hare lievelingsdenkbeelden wat al te sterk te kleuren, is niet te verwonderen. Van dien aard is b.v. de meening der schrijfster, dat het roodvonk niet aan besmetting, maar aan bedorven lucht, als zijne ware oorzaak, moet worden toegeschreven (bl. 21), en dat het deksel van een zoogenaamd stilletje reeds alleen voldoende is, om eene pestziekte te doen ontstaan (bl. 32). Hetzelfde geldt van de theorie der schrijfster, dat de teering meestal alleen door inademing

[p. 287]

van bedorven lucht ontstaat; dat het nimmer iemand benadeelen zal, de meeste nachten van het jaar met open vensters te slapen, en dat men over de frischheid der atmospheer niet voldaan mag zijn, zoolang men, terwijl men zich stil houdt, de lucht zich niet zachtjes over het gelaat voelt voortbewegen. - Van overdrijving zal ook niet zijn vrij te pleiten, wat aan het slot van het elfde hoofdstuk, van het pompwater gezegd wordt: ‘Van pompwater spreken de menschen alleen als van iets dat hunne handen ruw maakt. Zij weten niet dat door datzelfde water dronkenschap, onreinheid, slechte spijsvertering in de hand gewerkt worden - terwijl de uitwendige aanwending van pompwater de uitwerking heeft van eene wond te vergiftigen. ‘Aan nog gegrondere aanmerkingen stelt de schrijfster zich bloot, als zij het beproeft om van deze of gene ziekte-verschijnselen eene physiologische verklaring te geven. - En wat zal ik van de vertaling zeggen? De allereerste volzin, waarin het denkbeeld, dat elke ziekte eenigermate beschouwd moet worden als een genezings-proces, of als eene poging der natuur tot herstel (a reparative process) is geheel onverstaanbaar geworden door het spreken over een herstellings-geding. Evenmin zijn op bl. 20, de woorden: ‘besmettelijke kinder-ziekten,’ als vertaling van ‘children's epidemics’ onberispelijk, dewijl kinder-ziekte in het hollandsch eene bepaalde beteekenis heeft en alle onzekerheid ware voorgekomen door te spreken over ‘besmettelijke (of liever, epidemisch heerschende) ziekten van kinderen’ - Doch waartoe meerdere aanmerkingen? De kleine, hier en daar ingeslopen onnaauwkeurigheden staan aan het nuttig gebruik van het boekje, door welks vertaling Mevr. Busken Huet vele lezers en lezeressen aan zich verpligt heeft, geenszins in den weg. Moge het een uitgestrekt nut stichten en aan de bestrijding van menig nadeelig vooroordeel bevorderlijk zijn!