Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Christine, vorstin van Belgiojoso. Reisherinneringen uit Klein-Azie, Syrië en Palestina. Naar het Fransch. Met een voorberigt van E.J.P. Jorissen, predikant te Groningen. (Te) Groningen, (bij) P. Noordhoff, 1863. 315 blz. In gr. 8vo. Prijs ƒ 2,90.

‘Het nevensgaand werk van Christine, vorstin van Belgiojoso, beveelt zich zelf aan.’ Dat waren de eerste woorden, die wij lazen, toen wij het werk openden, waarvan de titel hierboven afgeschreven is. Bij den eersten oogopslag moge het wel een weinig zonderling klinken, als een vertaler of uitgever, zijnen arbeid met zulke woorden bij zijne landgenooten inleidt. Ons was het althans een weinig vreemd en met gespannen verwachting begonnen wij de lectuur.

‘Gespannen verwachting’ schreven wij daar, en dit was niet alleen door het aangehaalde begin der voorrede, maar ook door den titel zelf. Klein-Azië, Syrië en Palestina

[p. 284]

zijn toch altijd belangrijk, als de wieg en bakermat van het menschelijk geslacht volgens de gewijde oorkonden, en hoe meer de kennis dier oorden bij ons doordringt, hoe meer men er van weten wil.

Toen wij het boek gelezen hadden, hebben wij op nieuw het voorberigt van den heer Jorissen doorzien, en nu was de aanhef ons niet alleen niet meer vreemd, maar moesten wij zijn oordeel volkomen toestemmen. ‘Aangenaam met losse pen geschreven, geeft het een levendig verhaal eener maanden lange reis, door de heerlijke en merkwaardige streken van Syrië en Klein-Azie. 't Is der vorstin gelukt de indrukken van 't oogenblik, de onophoudelijke afwisselingen, zoo van natuur, als van gemoedsgesteldheid, aan het reizen verbonden, in hare schets te bewaren; zij reist in haar boek als 't ware op nieuw, en dwingt den lezer van haar geschrift in de bewegingen van haren togt deel te nemen.’ Wanneer een man als Jorissen zoo van het werk getuigt, leggen wij bescheiden de pen neder, alleen zeggende dat wij voor ons volkomen met dat oordeel instemmen.

Wil men de schrijfster leeren kennen, de heer Jorissen beschrijft ons haar. Afkomstig uit Lombardijë heeft zij zich de belangen van Italië's opstanding uit den dood reeds jaren aangetrokken. Toen zij bij haar huwelijk met den prins van Belgiojoso haar eigen naam Trivulzio opgaf, verloor zij niet haar vrije en onafhankelijke positie. 't Was een huwelijk van de groote wereld. De vorstin verzamelde in haar paleis de Carbonari, en was in roman en werkelijkheid hun heldin. Na de mislukking van den opstand der Romagna in 1830, ging ze naar Parijs en nam daar een zeer gezochte plaats in het verkeer der geleerden en staatkundigen in. Mignet, Augustin, Thierry en de Balzac behoorden tot hare vertrouwde vrienden. Toen Pius IX de vrijheidszucht in Italië weder opwekte, was ook de vorstin bij de hand. Op eigen kosten rigtte zij een bataillon vrijwilligers op. Radetzky verijdelde al die pogingen en de vaderlandslievende vrouw zag zich genoodzaakt, nadat door de Oostenrijksche regering op hare goederen beslag gelegd en zij zelve verbannen was, elders een wijkplaats te zoeken. 't Is uit die wijkplaats in Anatalië, dat zij haar reis, hier beschreven, ondernam. Later,

[p. 285]

in 1856 meen ik, verleende de keizer van Oostenrijk haar amnestie en keerde zij naar Parijs terug, waar zij zich vooral aan letterkundige bezigheden wijdde, zonder daarom hare politieke sympathieën te laten varen. Orsini's aanslag op Napoleon III bragt haar zelfs in verdenking van medepligtigheid. Na 1858 leeft zij weder voor en in Italië en was zij een der ijverigste agenten van Cavour.

Dat dit werk zijn weg zal vinden verwondert ons niet.

L.

H.