Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Achttien maanden in Zuid-Amerika. Naar het Hoogduitsch van Friedrich Gerstäcker, door dr. A.W. van Campen. Drie deelen met vignetten. Te Leeuwarden, bij G.T.N. Suringar, 1863. Prijs ƒ 9. -

Wanneer men, een boek lezende, met leedwezen ontdekt, dat men aan het einde is genaderd, dan is zulks, dunkt mij, een bewijs, dat het boek in de hoogste mate boeijend is.

Zoo ging het mij bij de lezing van bovenstaand werk. Het speet mij, dat ik de laatste bladzijde voor mij had en gaarne had ik den onvermoeiden reiziger nog verder gevolgd.

Gerstäcker moge zich als romancier reeds een naam hebben verworven, en ook in dit genre de aandacht in de hoogste mate weten te boeijen; liever volg ik hem op een ander gebied. Hij is geen reiziger, die zoekt naar de beste hôtels en de gemakkelijkste wijze van communicatie, niet een, die, te huis gekomen, niets weet te vertellen, dan dat alles prachtig - mooi - was, maar van niets iets kan mededeelen; niet een, die allerlei wonderen en leugens opdischt en altijd avonturen heeft, die een ander nooit overkomen; niet een, die bij 't minste wolkje stilletjes in zijn hôtel blijft, en er geen nat pak, noch minder eene koorts voor wil oploopen: neen! hij is een van die menschen, die met opene oogen en ooren voorttrekken, voor geene bezwaren terug deinzen, de grootste hindernissen manmoedig het hoofd bieden, het land, dat zij bereizen, naauwkeurig opnemen, ten einde de te huis geblevenen te kunnen voorlichten met de noodige kennis van een land, dat weêr meer en meer de aandacht trekt van hen, die zich gouden bergen vormen van dat land der belofte, en zich zoo dikwijls bedrogen hebben gezien.

[p. 281]

Zijn journaal draagt zoo geheel den stempel der waarheid. 't Is zoo eenvoudig, zoo onopgesmukt, niet intéressant gemaakt door het invlechten van horrible ontmoetingen met wilde dieren of wilde menschen, maar wel door het mededeelen van eenen schat van bijzonderheden, die werkelijk nuttig zijn. 't Is zoo te zien, dat hij zulk eenen helderen blik van alles heeft. Zijne opmerkingen zijn zoo juist, zoo onpartijdig, zoo nuttig. Als hij den rijken grond van Zuid-Amerika beschrijft met al zijne voortbrengselen, mededeelt, welk nut de menschen van dien grond hebben, maar tevens duidelijk aanwijst, hoe oneindig veel zij verwaarloozen, en met hoe weinig moeite daaruit schatten te trekken zijn; als hij de staatsinrigting beschrijft en aantoont, hoevele leemten daarin te vinden zijn, de bronnen opgeeft van de armoede en den ongelukkigen toestand van de bewoners, wegen, middelen van vervoer enz.; daarbij eene vergelijking met Europa maakt, en ronduit bekent, dat ook dáár nog zoo veel te veranderen, te verbeteren is; dan blijkt het ten duidelijkste, dat hij geen gewoon toerist is, dat hij, met vasten wil en een sterk ligchaam bedeeld, die landen doorreist met een bepaald doel en juist daarom niets aan zijne aandacht laat ontsnappen, en zijne landgenooten, die in grooten getale zich in Amerika bevinden, hem grooten dank zijn verschuldigd voor alles, wat hij zich voor hen heeft getroost, terwijl zij, die voornemens zijn, hunne voorgangers te volgen, in de gelegenheid zijn, om winste te doen met de hoogst belangrijke inlichtingen, aanwijzingen, raadgevingen en waarschuwingen, die in het werk vervat zijn.

Reisbeschrijvingen vallen niet in ieders smaak, ten minste niet in dien van romanlezers. Zulken kan ik evenwel in gemoede aanraden, om kennis te maken met dit zoo verdienstelijk werk. 't Is zoo onderhoudend geschreven, en behaagt zoo zeer door zijne eenvoudigheid, dat men het noode ter zijde ligt. En zij, die meer van stevigen kost houden dan van romannetjes, ook zij zullen door de lezing voldaan zijn en hunne landen- en volken-kennis op eene hoogst aangename wijze vermeerderd hebben.

De vertaling is zeer vloeijend. Een enkel germanisme mag, strikt genomen, aan de aandacht van den geachten

[p. 282]

bewerker ontsnapt zijn; 't zal aan 't werk geen afbreuk toebrengen, en wordt hier ook alleen opgemerkt als een bewijs met hoeveel oplettendheid het door mij werd gelezen. Mij dunkt, dat het overbrengen van zulk eenen arbeid in onze taal eene aangename bezigheid moet zijn.

De uitgever heeft voor goeden druk en goede vignetten gezorgd, en worde door een ruim debiet aangespoord, om onze letterkunde met meerdere, degelijke werken, te verrijken.

B.

des Ch.