Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Korte mededeelingen.

Ter nagedachtenis van Stahl, door G. Groen van Prinsterer. Amsterdam, H. Höveker, 1862. In gr. 8vo., 127 bladz.

Het opstel zelf van Groen van Prinsterer, ‘ter nagedachtenis van’ zijnen veelzijds voortreffelijken geestverwant ‘Stahl,’ is niets dan een herdruk uit de Nieuwe Bijdragen voor Regtsgeleerdheid en Wetgeving. Dit stuk echter vond ernstige tegenspraak bij den Groningschen hoogleeraar Mr. Tellegen, die zelfs noodig vond, eene opzettelijke toespraak tot zijne leerlingen te houden ter bestrijding van onderscheidene meeningen, door den lofredenaar op Stahl (want zoo mogen we Mr. G.v.P. wel noemen) voorgedragen. Nu deze goedgevonden heeft er op te antwoorden, behoeft men niet te vragen, hoe dit zij gedaan door den man, die in scherpzinnigheid schaars zijns gelijke heeft, ja - die naar ons inzien teregt - voor de geniaalste Nederlander van zijnen tijd gehouden wordt. Ref., meer thuis, of om het bescheidener te zeggen: min vreemdeling, op theologisch dan op staatsregtelijk gebied, is ver van homogeniteit met den eerbiedwaardigen man, die als mensch, als geleerde, als volksvertegenwoordiger nooit mag genoemd worden, zonder dat men den hoed afneemt, maar omdat iedereen, van wat denkwijze ook ten opzigte van godsdienst en staatkunde, hulde behoort te doen aan Groen's onmiskenbare talenten, heeft hij de volste aanspraak op die humaniteit, welke slechts wedervergelding is ten aanzien van iemand, die bij de krachtigste tegenspraak nooit personen, altijd beginselen aantast.

En hiermede is met genoegzame duidelijkheid ons oordeel over dit stukje uitgesproken.

Het legio boekjes en boeken over de geschiedenis der Christelijke Kerk is weder met één vermeerderd. De heer H.H. Dieperink Langereis, hoofdonderwijzer te Middelstum,

[p. 264]

heeft de opstellen door hem van tijd tot tijd opgesteld voor het weekblad der Christelijk Afgescheiden: ‘de Bazuin,’ verzameld en bij elkaâr uitgegeven. Het alzoo ontstane werkje draagt den titel: Korte Schets der Kerkgeschiedenis, en is uitgogeven bij G.Ph. Zalsman, te Kampen (In 12mo., 84 pag. Prijs ƒ 0,40). Wij willen er niets anders van zeggen, dan dat de auteur het teregt eene schets heeft genoemd, en natuurlijk kon hij in een zoo klein bestek niet meer dan eene vrij oppervlakkige beschrijving der voornaamste gebeurtenissen geven. De verdeeling, volgens welke iedere eeuw afzonderlijk wordt behandeld, achten wij verkeerd, daar zoo dikwijls van elkaâr gescheiden wordt, wat ten naauwste te zamen hangt; maar vooral hebben wij bezwaar tegen het standpunt, waarop de schrijver zich heeft geplaatst of liever nog tegen den invloed dien zijne godsdienstige meeningen hebben geoefend op zijne beoordeeling der feiten. Ook is de toon hier en daar te hartstogtelijk. Alleen de geestverwanten van den heer D.L. kunnen in zulk geschrijf behagen vinden.

Handleiding voor de Nationale Militie, zamengesteld door een der militie-commissarissen, opgemaakt door C.H. Suzan, commies bij het Ministerie van Binnenlandsche Zaken, afdeeling militie en schutterijen. ('s Gravenhage, bij H.C. Suzan, CHzn., 1862), is de titel van een boekje ons ter aankondiging toegezonden. Alhoewel wij in deze handleiding zeer veel terug vinden uit de ‘Wet op de Nat. Militie,’ zoo vermeenen wij met den schrijver dezer opgave, dat hij zijnen landgenooten geen ondienst heeft bewezen met de hierboven aangekondigde zamenstelling. De wet moge duidelijk spreken, toch blijft een beknopte zamenhang en gemakkelijke inzage - vooral voor de leek op het letterkundig gebied - steeds wenschelijk. Vooral munten de bijgevoegde tabellen in duidelijkheid uit. ‘Met een oogopslag,’ zoo als de zamensteller zegt - en 't is waarheid - ‘ziet men in dezelve welke zoon (zoonen) in familien van vier tot elf dienstpligtig is (zijn) en welke aanspraak op vrijstelling wegens broederdienst kan (kunnen) maken.’ Wij wenschen deze handleiding in veler handen, tot veler nut en schrijvers voordeel.

x².