Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Vrouwen-Brevier. Keur van uitspraken over de roeping der vrouw. (Te) Leeuwarden (bij) G.T.N. Suringar, (zonder jaartal). In kl. 8vo., 226 blz.

Referent mag het niet ontkennen dat hij met een zekeren eerbied het prachtwerkje in handen nam en het tusschen de nog onopengesneden bladeren begluurde. Alles ademde hem iets indrukwekkends, iets begeesterends toe; alles bezielde hem met zulk een ernst die alleen de ware, de gemoedelijke kan genoemd worden en die men dikwijls te vergeefs in het huis des gebeds deelachtig tracht te worden waar men onder den indrukwekkenden naam van godsdienst dikwijls leerstellingen hoort uitspreken die geen sprankje godsdienstvuur doen ontvonken, maar veelmeer tot koele onverschilligheid stemmen. Uit de voor ons liggende bladen bekennen wij integendeel volmondig menig schoone bloem geplukt te hebben aan wier geuren wij ons regt verkwikt hebben en die ongetwijfeld door ieder zullen gewaardeerd worden die begrijpt wat godsdienst, zedeleer en opvoedkunde in den

[p. 95]

regten zin des woords beteekenen. Ouders gij kunt de aan uwe zorgen toevertrouwde meisjes waarlijk geen beter boek schenken, dat hen tot goede vrouwen en brave moeders vormen zal dan deze keur van uitspraken over hare roeping. 't Zijn niets dan teruggekaatste beelden uit het dagelijksch leven waaraan zij zich spiegelen kunnen en om te bewijzen dat wij der waarheid hulde doen, zullen wij van die beelden enkele eens aanhalen uit de verschillende hoofdstukken die den inhoud van dit gulden boek uitmaken. Men oordeele:

‘Er is voor het hart geen roerender en verheffender tooneel dan eene edele vrouwenziel, die met hare smart worstelt, niet zoozeer om ze te boven te komen, als om ze te verhelen; en die haar traan verbergt, haar zuchten onderdrukt, om bij anderen geen pijnlijke aandoening te wekken. Niets waarin men zoo ligt mistast als in de o geruimdheid eener vrouw. Op menig blijden dag volgt een nacht van tranen. O verlaat u niet op den vriendelijken lach eener vrouw; het kan zijn dat zij den ganschen nacht heeft geweend.’

‘Toen Arria zag dat het haren gemaal Paetus aan den moed ontbrak om zich door eigen hand aan de doodstraf, waartoe hij door den wreeden keizer Claudius was verwezen, te onttrekken, vatte zij op eens, na eerst alle gronden te hebben aangevoerd om hem te bewegen tot het besluit dat zij verlangde, den dolk dien haar man droeg, in de hand en zeide: ‘doe het zoo Paetus!’ En na zich zelve den dolk in de borst gestooten en dien er weder uitgetrokken te hebben, reikte ze hem aan Paetus over en stierf met de heldhaftige en onsterfelijke woorden op de lippen: ‘Paete, non dolet (Paetus het doet geen pijn).’ Uit het hoofdstuk: huiselijke opvoeding het volgende: ‘De uitwendige salon-beschaving moge voor een oogenblik kunnen misleiden, de opmerkzame man, die gezond, verstandig onderhoud zoekt, bemerkt aldra, dat het niets dan vernis is, en zal den omgang eener vrouw vermijden wier gezelschap vervelend zoo niet lastig is, omdat men van haar niets dan alledaagschheden en armzalige flaauwheden verneemt.’ Vorming van hart en karakter: ‘Een schoone vrouw zonder deugd is een vergulde pil, een fraai gebonden boek met een armzaligen inhoud, een gouden beker met slechten

[p. 96]

zuren wijn.’ ‘De domsten tooijen zich het meest op; zoo zijn ook de domste dieren, de insecten het bontste.’ ‘Gelijk de evenaar overslaat naar de volste schaal, zoo daalt rust en zegen in het hart dat het meeste geloof bezit.’ Vorming van den geest. ‘Ook de man schat de geestesontwikkeling der vrouw hoog. Alleen zij die er zich op verheft, mishaagt.’ Men zegt: ‘geleerd moet de vrouw niet zijn.’ Niets is zoo waar dan dit. Geleerd te zijn strookt even weinig met de natuur dan met de bestemming der vrouw.

Opvoeding tot huiselijkheid. ‘De huiselijke werkzaamheid der vrouw moet gelijk zijn aan het werk van een horologie dat bedekt blijft. Gelijk de wijzer zwijgend de uren en minuten aanwijst, zoo blijkt het uit de rustige kalmte, dat er orde heerscht in de geheime werkplaatsen.’ ‘Niet slechts fraaije handwerken maar ook huiselijke arbeid in hare bestemming.’ ‘Het is erg, als de vrouw meent dat huiselijk werk beneden haar is.’ Bovenal schoon is de volgende uitspraak eener voorbeeldige vrouw (Louize Büchner) ‘Vrouwen! gij bezit in uwe huiselijke pligten een opwekking, een bron van kracht, welke de zoo menigmaal door u benijde man ontbeert. Lijden zijne pogingen schipbreuk: hoe troosteloos en hulpeloos staat hij daar! al zijn kennis en zijn kracht waren er in betrokken. Maar gij behoudt in uw huis een stillen, vreedzamen kring waarin ge u zelfs na de grievendste teleurstellingen kunt terugtrekken, waar ge werken en nuttig zijn kunt.’ ‘Van binnen rust en stilte om haar heen: ziedaar wat voor de vrouw een onvermijdelijke voorwaarde tot schoonheid is. De man kan, even als de eik onder stormen tieren.’ ‘Zich in huis aangenaam en nuttig bezig te houden, dat is inderdaad eene kleine studie, hij die van zijn huis zijn wereld heeft weten te maken heeft het beste deel uitgekozen. De wereld daarbuiten verwondt u zeker eenmaal het hart en ze geeft allerlei aanleiding tot ontstemming.’ Huwelijk en huwelijksleven. ‘Eer is de slaaf achter zijn hek, de vogel in zijn kooi, de visch in het net te benijden dan de vrouw die haar echtgenoot niet beminnen zelfs niet eens vreezen kan.’ ‘Wat eene ongelukkig gehuwde vrouw lijdt is haar zelve en God alleen bekend.’

Zullen wij nog meer aanhalen om te betoogen, dat het

[p. 97]

voor ons liggende boekske een kostelijk kleinood is dat wij gaarne in de handen van vrouwen, meisjes en ook annen zouden zien wien het ‘Ehret die Frauen’ een herschenschim is? O wij zouden zoo gaarne nog meerdere van die heerlijke spreuken hebben afgeschreven ware het niet, dat wij beschroomd zouden zijn eene juiste keuze te doen en de ruimte ons toegestaan te overschrijden; waarlijk het doet ons leed zooveel schoons niet te kunnen overschrijven als ons wordt voorgehouden in moederliefde, moederpligt en liefde. 't Zijn heerlijke woorden die tot in de ziel treffen. Mogten ze ingang vinden in veler harten! De verzamelaar die ze uit de werken van meer dan 150 schrijvers en schrijfsters geput heeft, volbragt eene moeijelijke taak waarvoor hem den meesten lof gebragt mag worden, terwijl de uitgave het uiterlijke aan het innerlijke heeft doen beantwoorden en het werkje tot een eenvoudig prachtwerkje gemaakt heeft, dat niet bovenmatig opgesierd is doch juist zoo als wij het gaarne zien. Boeken moeten niet al te prachtig zijn, 't zijn dikwijls bepleisterde graven. Onze uitgevers van zoogenaamde prachtwerken moesten dit wat beter begrijpen! En nu, ga vrij de wereld in o boekje. Onze beste wenschen vergezellen u op uwe reize. Wees de vrouwen ten allen tijde tot een vertrouwde gids door het leven en doe haar ondervinden hoe verheven hare pligten zijn. Zoo zij het!

Dulcamarus.