Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Onze Schutterij. Eene bijdrage tot de kennis van ons krijgswezen en ons krijgsbestuur, door J.K.H. de Roo van Alderwerelt. Te 's Gravenhage, bij M.J. Visser, 1862. In gr. 8vo. Prijs ƒ 0,90.

Onder bovenstaanden titel wordt ons eene beschouwing aangeboden, voornamelijk betreffende eene organisatie onzer schutterij. Wanneer zal men dan toch eens gaan begrijpen dat alle deze beschouwingen, raadgevingen, voorstellen, wenken, dies betreffende, vruchteloos zijn?

Naauwelijks verliet een uitvoerig voorstel eener wet op onze schutterij van den Beer Poortugael, de pers, of de heer Alderwerelt ontwikkelt in eene (quasi) ‘bijdrage tot de kennis van ons krijgswezen,’ zijne denkwijze, getoetst aan of eigenlijk in verband met die van den heer B.P. Knoop en een oud soldaat.

Zijne voorstellen omtrent de zamenstelling van schutterij, kader en oefening te beoordeelen kan moegelijk geschieden zonder aanwijzing van het waarom niet en het waarom wél; en dit ligt volstrekt niet op den weg, door het geachte tijdschrift ‘Vad. Letteroefeningen’ te bewandelen. Rec. zal volstaan met de beoordeeling van het doel.

Dit doel, althans zoo wordt het door Ref. begrepen, is hoofdzakelijk om door het schetsen van den toestand, waarin de levende strijdkrachten van ons leger zich op dit oogenblik bevinden, het hooge bestuur te bewegen in dezen toestand verandering te brengen en dezelven te wijzigen naar de denkwijze van den schrijver; immers zegt hij - op beslissenden toon - op bl. 5: ‘......Om een leger te organiseren - niet op het papier en uitsluitend wat de getallen betreft - maar te organiseren op zoodanige wijze, dat het in de werkelijkheid aan zijne bestemming kunne voldoen, dat het dus vooral wat het gehalte, of meer bepaaldelijk nog wat de geoefendheid der troepen,

[p. 92]

de bekwaamheid der bevelhebbers en den militairen geest van het geheel aangaat, den toets der kritiek kunne doorstaan - daartoe zijn verstand en kennis en alledaagsche bekwaamheden niet meer voldoende, daartoe worden hoedanigheden vereischt, die juist niet tot de alledaagsche behooren.

Om de taak der organisatie van de levende strijdkrachten met eere te kunnen volbrengen, om de middelen te scheppen, waaruit een leger is te vormen, en het daaruit gevormde leger tot eene bruikbare wapenmagt te maken, dient men begaafd te zijn met een organiserenden geest “(geest van organisatie?)” een ruimen en praktischen blik; moet men de kunst verstaan om menschen te kiezen, en om die menschen te doen werken in de rigting, waarin men wil dat zij werken; dient men den moed te hebben om zich vijanden te maken, om onbruikbare menschen, zonder genade, te verwijderen; men dient, in een woord, zelf een scheppenden krachtigen geest te zijn, om een oorspronkelijk en krachtig werktuig te kunnen scheppen.’ Dit is dus een voorschrift voor ons oorlogsbestuur, want, bl. 8: ‘de toestand der levende strijdkrachten van ons leger is bedroevend.’ ‘Een zwak staand leger, waaraan eenige duizende vrijwilligers, zoo noodig om kader te verkrijgen, ontbreken, en voor een goed deel zamengesteld uit half-geoefende militiens; eene artillerie - met de infanterie het hoofdwapen - met een zoodanig incompleet aan kader, dat de regering zelve dat incompleet voor de dienst uiterst belemmerend en waarlijk bedenkelijk heeft genoemd; een officiers-korps, dat op verre na niet voltallig is, terwijl het getal officieren bij de bestaande formatiën toch reeds op een minimum is bepaald en de middelen tot aanvulling slechts voldoende zijn om de jaarlijksche verliezen te dekken.’ Voorts is de schutterij slecht georganiseerd en weinig geoefend, en laat de tegenwoordige toestand waarin de bruikbaarheid van het officiers- en onderofficierskader, de geoefendheid der troepen, het vertrouwen in de aanvoerders en den geest van het leger verkeeren, vrij wat te wenschen over.’ Slechts onze overtollige kavallerie is naar den eisch, zoo het schijnt, waarom? omdat het mooi is, zeggen de lieve kleinen. Te oordeelen, nu, naar de hoogst ongunstige uitspraak over den toestand van ons leger, leidt dit zonder tegenspraak naar de gevolgtrekking;

[p. 93]

als zoude tot heden nog geen ministerie van oorlog, naar het model Alderwerelt hebben bestaan. Op bl. 9 en v.v. geeft de heer a. globaal aan hoe alles, naar den eisch, moet zijn ingerigt: ‘men moet die vestingen, stellingen, muren en batterijen eindelijk eens laten rusten, en zich met hart en ziel gaan toeleggen op de verbetering van het personeel van ons krijgswezen, opdat het leger eenmaal in waarheid zij: eene deugdelijke kern, waarom de volkswapening zich scharen kan. ‘Die deugdelijke kern,’ zoo vervolgt de heer a. ‘Wij meenen het te hebben aangetoond’ (dat wil zeggen ter nedergeschreven) ‘bezitten wij thans in ons leger niet.’ Naar deze voorschriften, alzoo, moet het oorlogsbestuur handelen, althans van dezelve uitgaan. Wij keuren al dat geschrijf over schutterij- en legerorganisatie, lotsverbetering van den soldaat, en wat dies meer zij, hetgeen tot de bemoeijingen, uitsluitend van het dep. van oorlog en binnenlandsche zaken behoort, ten eenenmale geheel af, overtuigd als wij zijn dat het hier niet geldt: ‘Wrijving van denkbeelden leiden tot de waarheid,’ maar men schrijve over eene zamenstelling eener wet op schutterij zonder verpligtende oefening; men beproeve hieraan zijne krachten en stelle op den voorgrond: rekenen op vaderlandsliefde en goede trouw, twee krachtige hefboomen voorwaar waarmede men in tijden van gevaar in veel korteren tijd resultaten van oefening zal verkrijgen, dan met verpligtende dienst en door herhaalde plagerijen ontstanen wrevel.

Wij zullen dit ruime veld niet betreden, aangezien - wij herhalen het - dit niet op den weg van dit geacht tijdschrift ligt, en zeggen dus basta.

Zonder iets in het minst te kort te doen aan de theoretische krijgskennis van den generaal Knoop, kunnen wij onze bevreemding niet onderdrukken als wij hem door den heer Alderwerelt, op bl. 4, met de groote schrijvers Clausewitz en Carnot, als uit eenen adem hooren uitspreken.

De oorlogsvoering is geen roman - men moet met praktische kennis zijn toegerust, men moet, en bij herhaling, als handelend persoon in den oorlog - op het slagveld - zijn opgetreden, wil men met vrucht schrijven wat daar gebeurt is - men moet vooral niet als subaltern, maar als voerende eene zelfstandigheid op ruime schaal, hebben

[p. 94]

gehandeld, om daarna te kunnen beschrijven wat gebeuren kan. Het is niettemin hoogst loffelijk zijne oorspronkelijke denkbeelden - ingeval dezen bij de onderhavige kwestie den toets der uitvoerbaarheid kunnen doorstaan - daar neder te schrijven, doch wie zal dergelijke nieuwe denkbeelden in vredestijd toetsen? Vóór dat het bewezen zal zijn of de hierbedoelde denkbeelden en gevolgtrekkingen uit de handelingen van vroegere oorlogen, juist zijn, kan men, o.i. wel geteld worden onder de ‘Schrijvers,’ maar groote schrijvers!?

Door alle tijden heen gewaagt de krijgsgeschiedenis van groote veldheeren, maar ook bestonden er gewone veldheeren. -

Ten slotte raden wij den talentvollen schrijver dezer bijdrage gemoedelijk aan, dergelijke onderwerpen onaangeroerd te laten en met Ref. te gelooven dat oefening en kosten twee schrikbeelden zijn voor den schutter, terwijl vaderlandsliefde de eenige vaan zal zijn - men zij 1830 indachtig - waarom de dienstpligtige en de vrijwilliger als om strijd zich zullen scharen en de oefening zal bevorderen.

x².