Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Korte mededeelingen.

Welke de rede is, waarom men ons thans heeft toegezonden: Geschiedkundige aanteekeningen rakende proeven van Europesche kolonisatie in Suriname, bijeengebragt door R.F. baron van Raders, weten wij niet, daar dit vlugschrift reeds in 1860 bij de Erven Doorman is uitgekomen. Gaarne willen wij er evenwel de aandacht op vestigen, als op een geschrift, dat allezins waardig is gelezen te worden door allen, die belang stellen in de grootste der Nederlandsche koloniën in West-Indië. Is misschien de verdienstelijke oud-gouverneur van Suriname wel wat een dweeper met zijne plannen tot kolonisatie, hij is zonder twijfel een zaakkundige en een man van grooten ijver voor de zaak, tot welker behartiging hij zich geroepen gevoelt. Het fundament van zijne plannen,

[p. 71]

nl. de geschiktheid tot kolonisatie van Suriname, is onzes oordeels onomstootelijk waar. Dat de pogingen tot koloniseren tot nu toe schipbreuk hebben geleden, ten gevolge van verkeerde maatregelen, van gebrek aan kracht bij de Nederlandsche regering en van eene onverantwoordelijke zuinigheid, de historie leert het, en de heer van Raders herinnert ons er aan. Evenzoo licht hij uit historische documenten toe, dat ook de pogingen, om in de behoeften van Suriname door buitenlandsche kolonisten te voorzien, telkens mislukt zijn. De conclusie zou, dunkt ons, wat te sterk zijn, dat deze altijd zou moeten mislukken, al zijn wij het met den schrijver dezer brochure eens, dat men, zoo 't maar eenigzins mogelijk is, de kolonie met Nederlanders moet trachten te bevolken.

Er is sedert de uitgave van dit vlugschrift veel gebeurd op koloniaal gebied. Eene zeer radicale emancipatiewet is tot stand gekomen door de zamenwerking van regering en vertegenwoordiging. Welke zal de toekomst van Suriname zijn, als deze wet in werking treedt? Naar onze meening kan alleen het uitvoeren van wijze en doordachte immigratieplannen de kolonie behouden. De baron van Raders blijve adviseren en daardoor arbeiden aan 't heil van 't gewest, dat hem zoo na aan 't harte blijkt te liggen; hij is zeker in dezen een der meest bevoegde adviseurs, - de regering sluite in allen gevalle de ooren niet, als hij werkelijk ten goede raadt.

De strijd, die daar tegenwoordig gevoerd wordt op godsdienstig of liever godgeleerd gebied, schijnt voor menigeen eene welkome aanleiding op te leveren, om ook eens zijne stem te doen hooren, om ook zijne echte of vermeende geleerdheid ten toon te spreiden. Evenwel niet ieder, die zich geroepen acht om meê te spreken, bewijst bevoegdheid daartoe te bezitten. Wij beroepen ons tot staving van dit gezegde op het boekje van Ds. J.W. Bakker, getiteld: De God van het Oude Testament. (Groningen, bij P. van Wicheren Hz., 1861. In 8vo., 16 blz. Prijs ƒ 0.20.) Die schrijver meent de groote vraagstukken, die thans zoovele gedachten bezig houden, al heel gemakkelijk te kunnen beslissen. Men

[p. 72]

heeft maar het Godsbegrip van het O.T. te vergelijken met de voorstelling door Jezus gegeven van den Oneindigen, om terstond duidelijk in te zien, dat ‘de Oud-Testamentische voorstelling van God onmogelijk van God kan zijn uitgegaan, en dat de oorsprong der Israëlitische godsdienst aan Israël zelf moet worden toegeschreven.’ Wij onthouden ons van de aanwijzing der oppervlakkigheid van zulk een betoog, en raden den auteur aan, indien hij soms later nogmaals lust mogt gevoelen om te schrijven voor het publiek, eerst de zaken, die hij behandelen wil, grondiger te bestuderen.

Door denzelfden schrijver is in het licht gezonden: een Vraagboekje ten gebruike bij het godsdienstig onderwijs voor meergevorderden. (Groningen, bij P. van Wicheren Hz., In 12mo., 30 blz. Prijs ƒ 0.12½.) Het schijnt eene handleiding te moeten zijn voor hen, die hunne catechisanten willen onderwijzen naar de methode der moderne theologie. Overigens kunnen wij weinig tot aanbeveling van dit werkje zeggen. Of het onderwijs vruchtbaar wordt van den predikant, die het gebruikt, zal grootendeels afhangen van het mondeling onderrigt, waarmeê hij de hier aangeduide zaken ontwikkelt en verklaart. Dat de auteur ook hier tamelijk pedant en ligtvaardig oordeelt, maken wij op uit deze woorden (p. 27): ‘Wat hebben wij van de leerstukken der erfzonde, verdorvenheid der natuur, zedelijke onmagt en bekeering te denken? Voortbrengsels van menschelijke dwaasheid.’ (!!!)

Niet dan met een enkel woord maken wij melding van een ons toegezonden libel, dat ten opschrift voert: Parallel tusschen de legende van Bouddha en die van Christus. (Overgedrukt uit het tijdschrift de Dageraad.) Wij hebben maar de conclusie van deze would-be geleerde verhandeling af te schrijven, om iederen lezer te doen weten, wat hier betoogd wordt: ‘Wanneer nu het Boudhisme eene valsche, afgodische godsdienst is, op welken redelijken grond kan men dan het Christendom, dat blijkbaar slechts eene copij er van is, voor echt houden?’ - Wij verzoeken voortaan van de toezending van zulke prullen verschoond te blijven.