Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

1. Recueil de Lettres, à l'usage des Écoles, d'après A. Gros Claude, Professeur de langue française. Zutphen, A.E.C. van Someren, 1862. In kl. 8vo., X en 118 blz., avec une Table des matières. Prijs ƒ 0.50.
2. Traité complet de correspondance commerciale, à l'usage des Écoles, naar denzelfden schrijver, bij denzelfden uitgever, 1862. In kl. 8vo., X en 150 blz. Prijs ƒ 0.65.

In eene der laatste maanden van het jaar 1855, verscheen te Zutphen, bij den boekhandelaar A.E.C. van Someren, een werk, getiteld: ‘Essais de Style Épistolaire, sur des su-

[p. 57]

jets de la vie réelle au dix-neuvième siècle,’ door den bekenden instituteur L.A. Hissink. Het werd algemeen, door het onderwijskundig personneel in Nederland met welwillendheid ontvangen, en door de recenserende tijdschriften zeer gunstig beoordeeld. ‘De Boekzaal der geleerde wereld,’ het geachte tijdschrift voor onze protestantsche kerken, zeide, onder anderen, van dit boek, in No. 3, Maart 1856: ‘Een zeer goed en nuttig schoolboek, in de Fransche taal geschreven. De inhoud is niet droog, en bestaat uit geene losse volzinnen, maar bevat integendeel eene schets uit het huiselijke leven van een paar vaderlandsche familiën, en dat wel in een aantal van 66 brieven, allen los, bevallig en in den waren briefstijl opgesteld, leverende over het geheel eene aangename lectuur op, die voor de jeugd even onderhoudend als leerzaam zal zijn. Referent kan dit nuttige werk niet genoeg aanbevelen, en wenscht het op elk instituut en in vele huisgezinnen als lees- en vertaalboek in gebruik te zien.’

Wanneer men deze omstandigheid in aanmerking neemt, zal het niet kunnen verwonderen, dat de vlijtige uitgever, door de eervolle opname der ‘Essais’ aangemoedigd, bij herhaling lust gevoelde, zich weêr op het gebied van den Franschen briefstijl te begeven, en een paar producten in hetzelfde genre in 't licht te geven, - en het ligt voorts in den aard der zaak, dat de werkjes ‘d'après Gros Claude’ wilde men hun eenigzins vooraf eene goede ontvangst voorspellen, un certain air de parenté met de ‘Essais’ moesten hebben. Wij hopen dat de arbeider ‘d'après Gros Claude,’ zoowel als de uitgever, zich niet in hunne billijke verwachting bedrogen zullen zien, en dat deze twee werkjes een even goed debiet zullen hebben, als dat, waarover hun frère aîné zich nog steeds kan verheugen.

Wie de heer A. (Armand?) Gros Claude is, weten wij niet. Hij is (bij ons althans!) geheel onbekend in de republiek der letteren, en de vraag is bij ons gerezen, of één ten onzent welbekende en gelukkige beoefenaar der Fransche taal en letterkunde zich niet onder een pseudonyem bescheidenlijk heeft willen verbergen. Ook zijn wij niet geheel vreemd aan de gedachte, dat welligt de ‘Essais de Style Epistolaire au dix-neuviême siècle’ en de werkjes ‘d'après Gros

[p. 58]

Claude’ aan dezelfde hand hun' oorsprong te danken hebben. Met zekerheid mogen wij echter hieromtrent niets vaststellen. Wat inmiddels van de zaak zij, bovengenoemde geschriften verdienen in alle opzigten de eer eener vertrouwelijke kennismaking bij allen, die op zuiver en vloeijend Fransch prijs stellen, en wij kunnen den onderwijzers van scholen voor meer uitgebreid lager onderwijs, als ook hun, die zich met het geven van middelbaar onderwijs onledig houden, in gemoede aanraden, no. 1, Recueil de Lettres, als eene voorbereiding, en no. 2, Traité complet, als een vervolg op meergenoemde Essais de Style Epistolaire bij hunne klassen in te voeren: zij zullen zoo doende een volledig stel lees- en leerboeken bezitten over dezen belangrijken tak der Fransche letterkunde, en hunne leerlingen zullen, na het geregeld afloopen van eenen driejarigen cursus (één jaar voor ieder werkje), rijpe vruchten van hunnen arbeid voorzeker inoogsten.

1. Wij hebben karakterlooze personen gekend, wier eenigste doel was geld te verzamelen. Op hen zijn deze woorden, die wij uit de Traité complet afschrijven, geheel van toepassing.

‘Si vous êtes riche, vous serez toujours honoré aux yeux de la multitude; mais le serez - vous aux vôtres? Si votre propre estime vous touche peu, entassez des monceaux d'or sur des monceaux d'or, et soyez heureux, si l'homme immoral peut l'être.’

‘Il vous reste, et il doit vous rester des principes religieux. Songez donc qu'il viendrait un moment où vous vous reprocheriez des richesses mal acquises qu'il faudrait restituer; à moins que vous ne braviez, en insensé, un juge prêt à vous en demander un compte sévère.’

2. Hetgeen de schrijver later zegt:

‘n'Embrassez pas trop d'objets à la fois. - Quelque forte que soit votre tête, quelque étendue de génie que vous ayez, songez que la journée commune de l'homme laborieux n'a guère plus de six heures et que toutes les affaires qui l'exigeraient plus longue, seraient abandonnées nécessairement à vos coopérateurs subalternes,’

schijnt ons wat al te naauw gesteld, wat de tijdsbepaling betreft. Wij zouden gerustelijk, om der waarheidwille, het woordje six in dix veranderen. Referent weet bij ondervin-

[p. 59]

ding, dat twaalf uren arbeid daags, mits men met liefde voor het schoone en goede werke, niet vermoeijen, en wanneer men per etmaal zeven uur aan den slaap wijdt, blijven er nog vijf uren daags over, om zich met eten, drinken, praten en wandelen te ontspannen. Het leven is waarlijk te kort, om het aan ijdele beuzelingen dwaaselijk te verspillen!...

3. Met zeldzamen takt en diepe menschenkennis, waarschuwt de auteur ons voor eene klip, waarop vele Nederlanders, vooral in onze dagen, nog steeds blijven stranden. Men hoore slechts:

‘l'Influence de l'or est aussi funeste aux particuliers, qu'aux nations. Si vous n'y prenez garde, vous en aurez l'ivresse. Après avoir entassé, vous voudrez entasser encore, et vous deviendrez avare ou dissipateur. Avare, vous serez dûr, et le sentiment de la bienfaisance, de la commisération, de la bonté s'éteindra en vous. Dissipateur, après avoir consumé vos belles années à acquérir la richesse, vous serez jeté dans l'indigence par des dépenses extavagantes; et si vous échappez à ce malheur, vous n'échapperez pas au mépris.’

Wij meenen genoeg gezegd te hebben, om het nuttige en bruikbare van de besprokene werkjes voldingend te bewijzen, en eindigen met den wensch, dat de bekwame schrijver ons nog meer met zulke degelijke pennevruchten vergaste.

October 1862.