Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Grondbeginselen der Anorganische en Organische Scheikunde door de eenvoudigste proeven toegelicht. Naar het Hoogd. van Emil Postel door Th.H.A.J. Abeleven, Apotheker te Nijmegen, met eene voorrede van P. van der Burgh. Met vele houtsneêfiguren. Twee deelen. (Te) Sneek, (bij) van Druten en Bleeker, 1862.

‘Zeg mij eens vriend Jesse, welk werk ik mij zal aanschaffen voor mijn zoon om hem de beginselen der schei-

[p. 13]

kunde te doen leeren? daar ik weet dat gij dit beter kunt beoordeelen dan ik, zult gij mij verpligten, mij s.v.p. per keerende post hierop uw antwoord te doen toekomen’ enz.

Zoo Ref. ooit in een moegelijken toestand gebragt werd dan waarlijk was het in het onderhavige geval om als eene autoriteit, een werk aan te wijzen dat hij van al de bestaande handboeken over scheikunde als het beste keurde. Hij is dan ook het antwoord schuldig gebleven en heeft zich alleen bepaald tot het aanstippen van hetgeen hij in de meeste werkjes over scheikunde òf te karig òf te uitvoerig òf te onduidelijk behandeld oordeelde, terwijl hij het niet ontveinzen mag vooral aan eerstbeginnende leerlingen het werkje van Stöckhart, vertaald door Gunning ter kennismaking te hebben aanbevolen. Of wij dan andere werkjes bepaald afkeuren voor eerstbeginnenden? is eene andere vraag die alleen zij beantwoorden kunnen die belast zijn met het geven van onderwijs aan die leerlingen waarvan men den natuurlijken aanleg kent en weet terwijl het ook een groot verschil maakt of men een werk tot eigen oefening bezigt, dan slechts om het te gebruiken bij privaat of klassikaal onderwijs. Bij een eenigzins ontwikkelden leerling zouden wij echter niet schromen hem de scheikunde van Postel in handen te geven en daarna die van Regnault, maar wij erkennen dat het hoogst moeijelijk is bij zovele goede leerboeken eene beslissende keuze te doen, want ieder werk heeft iets eigenaardigs en karakteristieks en het werk van Postel laat zich inderdaad zeer gemakkelijk verstaan waaraan een tal van goed uitgevoerde figuren veel toebrengt.

Ofschoon veel uitgebreider, is het wel iets geschreven in den geest van het werk van Girardin waarbij men nu en dan na het streng wetenschappelijke, eene niet onaangename verpozing ondervindt in eene toepasselijke aanhaling waartoe voornamelijk het organisch gedeelte des werks aanleiding geeft. Wij vermeten ons niet wetenschappelijke feilen aan te wijzen, elke onderwijzer en elke leerling zal, wanneer hij het werk gelezen of bestudeerd heeft, een eigen oordeel uitspreken dat ongetwijfeld gunstig luiden moet, omdat de wijze van voorstellen niet zoo dor en naar is, als men wel eens van sommige studieboeken ondervindt. Behalve dat het papier en de druk duidelijk zijn, vindt men achter het werk

[p. 14]

nog als aanhangsel 470 vragen die de leerling kan beantwoorden en die hij beantwoorden zal als hij het werk goed begrepen heeft. Voor den autodidakt zouden wij daarom dit werk gerust kunnen aanbevelen en het schijnt ook luidens den titel hoofdzakelijk tot eigen onderrigt geschreven te zijn. Postel's Laien-Chemie door den heer Abeleven vertaald, verdient alzoo wel gekend en aanbevolen te worden. Vreemd vonden wij het echter eene voorrede van den heer P. van der Burg voor het werk te vinden en nog vreemder dat de Sneeksche uitgevers vooraf het oordeel van dien heer omtrent de uitgave vroegen. Wel verre van iets te kort te doen aan de bekwaamheden des heeren v.d.B. hetgeen genoegzaam gebleken is uit het door hem gevolgde werkje over Natuurkunde, was het toch voor het publiek meer verantwoord daarop den naam van een uitstekend scheikundige te vinden, te meer omdat genoemde heer zelf zijne minderheid erkend en dit getoond heeft door er zijn vriend A. mede te belasten. Ons is het echter geheel onverschillig maar het publiek in geenen deele; de groote massa erkent het zilver alleen aan de ‘keur;’ de man van kennis herkent echter het gehalte van zilver dadelijk al is dit ook niet met eene keur voorzien. De ‘keur’ maakt het gehalte niet beter dan het is en toch heeft het voor den leek geene waarde wanneer hij niet zeggen kan, dit is echt zilver, ik zie het aan de ‘keur.’ De uitgevers houden ons om hun belang deze aanmerking ten goede en de heer v.d.B. stelle zich tevreden met de verzekering, dat wij hem op wetenschappelijk gebied gaarne de eereplaats aanbieden en allen lof voor hem veil hebben. Wij twijfelen niet of deze scheikunde zal een gunstig onthaal bij hare beoefenaars vinden en daardoor de uitgevers aansporen om op den ingeslagen weg met hunne ‘goedkoope bibliotheek’ voort te gaan waardoor zij zich regt verdienstelijk hebben gemaakt, daar de prijzen voor wetenschappelijke werken voor de meeste menschen, die anders niet afkeerig zijn van boeken, bij ons te lande dikwijls onbereikbaar hoog zijn.

Jesse.