Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

[p. t.o. 235]

MICHAIL PRINS MURAWJEW,
Generaal-Stadhouder in Russisch-Polen

[p. 235]

Michail prins Murawjew, Generaal-Stadhouder van het westelijk Gouvernement in Russisch-Polen.

(Met eene Plaat.)

De familie Murawjew heeft, van af haar grondlegger, Iwan Wasiljewitsch (1488) tot op een derzelver laatste afstammelingen, den beruchten pacificator van Polen, prins Michail, veel van zich doen spreken. Er waren Murawjews, die als litteraten, anderen die als staatslieden, en velen die als krijgslieden in de geschiedenis bekend zijn. Een der Murawjews, namelijk Michail Nikititsch (geb. 1757, gest. 1807), was de leermeester der zonen van Katharina II, de grootvorsten Alexander en Constantijn, en werd onder Alexander II aan den minister der volksverlichting toegevoegd. De vader van den tegenwoordigen stadhouder was Nikolai Nikolajewitsch, diende zoowel bij de marine als bij het leger en sleet zijne verdere levensdagen als ijverig economist, was medelid van het landhuishoudkundig genootschap in Moskau en schrijver van verscheidene landbouwkundige werken. Deze Nikolai Nikolajewitsch had vijf zonen, waarvan de tegenwoordige generaal-stadhouder de derde is, die in 1795 geboren werd. Van zijne jeugd af wijdde hij zich met allen ernst aan de mathematische studiën, zoodat hij reeds op vijftienjarigen leeftijd een mathematisch genootschap in Moskau oprigtte. In het jaar 1825 brak de groote zamenzwering van den adelstand tegen keizer Nikolaas uit, waarin verscheidene Murawjews gewikkeld waren. Sergéi Murawjew Apostol, een der hoofdleiders van die zamenzwering, werd den 25 Julij 1826 in Petersburg met den strop gestraft; Matwéi Murawjew Apostel en de jongste broeder van prins Michail, Andréi Murawjew, werden tot levenslange verbanning naar Siberië veroordeeld; alleen prins Michail had daaraan geen deel genomen. Zijne getrouwheid aan den Czaar bleef dan ook niet onopgemerkt en de keizer benoemde hem, ter belooning daarvan, tot stadhouder in Grodno.

Toen in het jaar 1830 de opstand in Polen was uitgebroken, werd Murawjew bestemd de rust aldaar te herstellen. Hij verrigtte dat ambt met een gruwelijken dienstijver en noemde zich,

[p. 236]

op zijne ongelukkige bloedverwanten zinspelende, ‘een der Murawjews, die doen ophangen, niet echter een dergenen, die opgehangen worden.’ Nadat de opstand was onderdrukt, wijdde hij zich andermaal aan de mathematische studiën, werd vice-president van het geographisch genootschap, in 1850 medelid van den rijksraad en in 1857 minister der domeinen en apanages.

In geen dezer onderscheidene betrekkingen mogt het Murawjew echter gelukken, zich bijzonder bemind te maken, toen de jongste Poolsche opstand hem op nieuw naar Polen riep. Sedert Mei dezes jaars heerscht hij in Wilna met dezelfde bloedgierigheid, welke hem sedert dertig jaren kenmerkt. Teregtstellingen, in het midden der stad voltrokken, zijn aan de orde van den dag, alle grondeigenaars zijn op gevaar van inbeslagneming op hunne goederen geïnterneerd, en met scherpzinnige overweging der rivaliteit tusschen adel en boerenstand, werd eene boerenwacht gevormd, welke het land doortrekt en den adel in toom houdt. Een groot deel van den adel is in den kerker, bisschoppen, adelijke maarschalken en hooggeplaatste vrouwen werden gedeporteerd, geestelijken doodgeschoten.

Hij had den genialen inval, den openbaren nationalen rouw paal en perk te stellen, door eene verordening uit te vaardigen welke alle publieke meisjes verpligtte rouwkleederen te dragen, waaruit voortvloeide, dat alle vrouwen, die in rouwkleederen gehuld waren, even als zij behandeld moesten worden. Toen echter ook die maatregel niet hielp, werden geldboeten, ja zelfs ligchamelijke tuchtiging aangewend. De bijzonderheden zijner maatregelen van verdrukking geven blijk eener doorslepen, gruwelijke schaamteloosheid en het bevel, door Murawjew na de teregtstelling van den graaf Plater gegeven - hij deed namelijk den walgelijksten drek naar de marktplaats van Wilna brengen, en het lijk daarmede geheel en al bedekken, om zoodoende de inwoners te beletten op het graf van den veroordeelde te bidden - is eenig in de krijgsgeschiedenis van Europa, niet alleen van de negentiende, maar voorzeker van menige volgende eeuw. En ofschoon dan ook partijgeest en ontsteltenis de schrikwekkende berigten van het tooneel des oorlogs nog zoo mogen overdrijven, op den naam Murawjew zal steeds de aanklagt der gruwzaamheid en onmenschelijkheid zwaar blijven rusten, en geene verdediging zal in staat zijn den russischen pacificator daarvan te ontheffen.