Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Het Vaandel. Vernieuwd Tijdschrift, onder redactie van P.F. Brunings, Kapitein der Infanterie, enz. 2de Reeks, 3de Jaargang. 's Gravenhage, bij M.J. Visser en Leiden, bij van den Heuvell & van Santen. Prijs ƒ 3,60.

Even als bij de verschijning van den 2den jaargang, roepen wij dezen 3den, volmondig het ‘welkom’ toe. De re-

[p. 542]

dactie zegt in haar Voorwoord van dezen jaargang, onder anderen: ‘Wij hebben naar al de monden der verschillende hoofden aandachtig geluisterd en den goeden raad van allen ter harte genomen;’ en...dit heeft zich in den loop van den verschenen jaargang ten volle bevestigd. Waarheid is het dat de kritiek veelhoofdig is; doch even zoo waar is het dat ze hoogst noodig is, immers waarheen zou de schrijfjeukte van velen hen voeren!...die jeukte...Zij moet worden beteugeld...Tot de redactie van het ‘Vaandel’ is het verwijt gerigt, ‘als zoude haar vaandel niet de vaderlandsche kleuren vertoonen,’...dit verwijt schijnt die redactie te hebben getroffen!...en waarlijk, wij moeten in alle billijkheid erkennen, dat dit verwijt niet absoluut binnen den kring der eerlijkheid gelegen is; immers, ingeval hiermede bedoeld wordt, als zoude er niets in dit Tijdschrift gevonden worden dat naar den Nederlandschen bodem riekt, alsdan verwijzen we den te strengen beoordeelaar naar de volgende lezingen, die allen wel degelijk als zuivere Hollandsche voortbrengselen, althans er naauw aan verwant, onder onze driekleur mogen geschaard worden.

1e.	Jaargang no. 2.	‘De Gravin,’ alhoewel in een vreemd leger, zijn de helden des verhaals, Nederlanders van geboorte.
	Jaargang no. 2.	‘Onder den koninklijken standaard.’
	Jaargang no. 4.	‘Herinneringen uit de loopbaan van een Ind. officier.’
	Jaargang no. 6.	‘Het kamp bij Millegen, 1860.’
	Jaargang no. 7.	‘Coenraad Antonie Bosch.’
	Jaargang no. 9.	‘Herinneringen uit de dagen van den Belgischen opstand in 1830.’
2e.	Jaargang no. 2.	‘Een ond gediende.’
	Jaargang no. 7.	‘De invalide.’
	Jaargang no. 8.	‘Herinneringen uit het leven van een gepasporteerd onderofficier.’

Men zij billijk, en met de redactie zegt Ref. ‘het zou eentoonig worden altijd hetzelfde veld te beploegen.’

Buiten ons vaderland leefden, en leven gewis nog helden, in den waren zin des woords, en wanneer een tijdschrift, als het hier bedoelde, de schitterende daden, het roemrijk leven van zoodanig een voor ons vreemden held schetst, welnu!

[p. 543]

hetzij den beoordeelaar mits deze in herinnering gebragt, dat dusdanig eene schets volstrekt niet door het publiek wordt geleverd, om dien vreemden held te vergoden; - dit moge elk lezer voor zich zelve doen - neen! Zijne daden worden hier geboekstaafd om ‘den krijgsmansgeest - in het algemeen - op te wekken, en onze jonge, aankomende militairen, zoowel als onzen jeugdige burgers, krijgsmansdeugden door voorbeelden in te prenten,’ alsmede ‘hun te wijzen op daden van moed, van beleid, van zelfverloochening, van trouw.’ De beoordeelaar scheide hier vooral daden van personen.

Vóór wij afscheid nemen van dezen 2en Jaargang, kunnen we onze ontveinzing niet terug houden, dat stukken als: ‘Variatiën op oude théma's,’ waarin, zij het volkomen waarheid zoo als hier het geval is, de mindere militair, de eenvoudige soldaat, zijnen tegenwoordigen staat en toekomstig lot, zoo duidelijk ziet afgespiegeld, in dit tijdschrift zeer misplaatst zijn: Op bladz. 429, onder anderen, lezen we: ‘Er komt een tijd dat hij, (de soldaat) niet meer meê kan; hij kan op zijn ouden rug en gebogen schouders het kastje en het potlood niet langer dragen; - dan komt hij op reform en hij wordt gepensionneerd. Helaas! wat is het lot van den gepensionneerden soldaat! Gaan we den levensloop van zulk een armen kerel na. Welk genot heeft hij gekend van zijne jeugd af, toen hij zijn eerste wapen, model 1815, op nam, tot hij zijn laatste, model no. 0, neêrlêi? Volg hem van de reveille tot den laatsten roffel. De reglementen op de inwendige- en garnizoensdienst liggen voor mij, en dan zie ik daar ook de exercitie-reglementen, - en als ik allen naga, dan blijkt het mij duidelijk, dat de man in een onophoudelijken rosmolen wordt rondgedreven, - van het eene appèl in het andere, van de inspectie naar de exercitie, van de exercitie naar de wacht, van de wacht op corvée; - zoo sukkelt hij voort van zijne jeugd tot zijn ouden dag, zonder levensgenot, zonder hoop, zonder toekomst.’ Bijaldien onze ‘jeugdige burgers’ deze regelen lezen, waarin hoegenaamd niets bemoedigends voor de toekomst te vinden is, waarschijnlijk zal dit alsdan hun drift om ‘soldaat te worden’ merkelijk verkoelen. Wij zeiden het vroeger: dergelijke ontboezemingen en beschouwingen keuren wij in het ‘Vaandel’ hoogstens af.

De twee eerste nommers van den 3en jaargang zijn hoogst

[p. 544]

belangrijk. In no. 1 komt vóór ‘de val van Sebastopol;’ een toonbeeld van moed en volharding. ‘De verloren zoon,’ in hetzelfde nommer, is almede oorspronkelijk, en - althans dit gedeelte - fiks geschildert.

Het ‘authentiek stuk:’ ‘Nieuwe vorm voor verzoekschriften,’ komt ons vóór - het is mogelijk dat we ons vergissen - als niet zoo geheel ‘authentiek’ te zijn. De inhoud van dit ‘verzoekschrift’ schijnt op eene waarheid gegrond te zijn; en waarlijk, hij die gedurende ruim veertig jaren alle mogelijke bijzonderheden in eenig bataillon heeft kunnen gadeslaan, is genoodzaakt te bekennen, dat dikwerf een verzoek als het onderhavige, in 't geheel niet ongegrond zou zijn. Onderstel nu, dat dit tijdschrift door den tamboer gelezen worde - immers ook hij behoort tot de jeugdige militairen, voor wien het tijdschrift in het leven werd geroepen, - dan zal hij in zijn vuistje lagchen, wel overtuigd als hij is, dat de heer majoor geen gevolg zou geven aan dat verzoek. Den soldaat moet zoo iets niet kennelijk gemaakt worden, en daarom achten wij dit ‘authentiek verzoek’ in het ‘Vaandel’ almede misplaatst. In no. 2 treffen wij aan: eene ‘Krijgskundige beschouwing over schutterijen en scherpschutters-vereenigingen.’ De heer Dommers heeft door deze zijne beschouwingen gewis de bewijzen geleverd, dat ook hij gaarne een steentje aanbrengt, ter voltooijing van het groote gebouw: 's lands verdediging, vooral in verband met eene verbeterde wet op de schutterijen. Evenwel is het zijn Ed., o.i. gegaan, als met zoovele ‘beschouwers:’ de aanhef is gewoonlijk kalm en vleijend voor de zaak, die op de slagtbank der beschouwing zal geofferd worden, daarna worden de beschouwingen niet meer geacht als eenvoudig denken, peinzen over eenige zaak, neen! Zij gaan over in stellige waarheden, (naar men denkt althans) ‘het moet zoo zijn, dit dient te worden gedaan,’ enz., eindelijk lossen zij zich op in afkeuringen omtrent het geene bij anderen geschiedt. Prijs of misprijs eene scherpschutters-vereeniging bij ons, doch op kernachtige gronden, strijd daar vóór of tegen met de wapens uit het magazijn van zaakkennis, maar laat eene andere mogendheid op hare wijze handelen. Ten wille van het doel dat de schrijver dezer beschouwingen zich voorstelt, spijt het ons de volgende opmerking te moeten maken. Op

[p. 545]

bl. 65 zegt hij: ‘Om den niet-militairen lezer een duidelijk denkbeeld te geven van het verband, dat er tusschen de geslotene troepen en de tirailleurs bestaan moet, zullen wij hier in algemeene trekken laten volgen, hoedanig eene troeenafdeeling zich tot het gevecht opstellen en bij den aanval en verdediging handelen moet.’ Eilieve! onderstel ik ben niet-militair: Wat zijn geslotene troepen? Wat zijn tirailleurs? Wat is eene brigade?...IK heb den gang van dit gevecht met aandacht gelezen en gezien, dat ‘de bajonet-aanval de hoofdzaak is, en dat der tirailleurs de bijzaak...’ ‘doch houdt het mij ten goede, heer Dommers! een duidelijk denkbeeld van dat verband, als waarvan hier sprake is, mis ik nog ten eenenmale.’ Zoo spreek ik als niet-militair. Der redactie blijve eene meer naauwkeurige correctie aanbevolen; zoo vinden we in no. 1, Voorwoord: ‘...dat ons Vaandel niet de vaderlandsche kleuren vertoonden.

In no. 2, bl. 48 getoest, in plaats: getoetst.

Bl. 50, r. 2 o. Veastaan, in plaats: verstaan.

Bl. 56, r. 2 b. Indisbhen, in plaats: Indischen.

Bl. 57, r. 6 b. en nieuw leven, in plaats: een nieuw leven.

Bl. 61, r. 2 b. geenzins, in plaats: geenszins.

Bl. 67, r. 10 b. á bont portant, in plaats: á bout portant.

Nu treft men aan: staand leger; dan weder staande leger; dit verraad eene onzekere spelling.

Vergelijkingen als de volgende hadden we in het Vaandel niet verwacht en dienen, om het bespottelijke daarin gelegen, te worden vermeden: ‘Heur schoone leest werd omsloten door een lang gewaad van licht blaauw laken van het fijnste weefsel; aan den met goud gestikten gordel hing aan een dubbele zilveren ketting de kleine fluweelen tas, terwijl om den blanken hals zich statig, in een menigte kunstige plooijen, de kamerdoeksche kraag uitspreidde en eenigzins (let wel, lezer) deed denken aan een menschenhoofd op een tafelschotel......’

Om dergelijke flaauwigheden moge in de kazerne gelagchen worden, ze behooren althans hier niet ter plaatse, het beneemt het liefelijke der omschrijving eener schoone maagd.

Voor het overige wenschen wij het ‘Vaandel’ bij voortduring eene gematigde koelte toe, opdat het steeds goed zigtbaar blijve ontrold en wapperen.

x².