Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

[p. 538]

Het christelijk kerkjaar. Eene handleiding tot de Evangelieprediking op de hooge feesten, de vast terugkeerende heilige tijden en gedenkdagen, en bij de andere plegtige gelegenheden in de Hervormde kerk. Door Joh^s. Krull, Predikant te Oppenhuizen en Uitwellingerga. Met eene voorrede van Dr. W. Muurling, Hoogleeraar te Groningen. (Te) Groningen, (bij) J.B. Wolters, 1862. In groot 8vo., 400 bladz. Prijs ƒ 3.90.

Een boek, uitsluitend voor hervormde predikanten geschreven, kan natuurlijk in een tijdschrift als dit niet opzettelijk worden beoordeeld. Het daarom met een woord slechts aankondigende voegen we er bij, dat het naar ons inzien uitmuntend geschikt is voor het doel waartoe het is opgesteld, terwijl het eene rijke belezenheid verraadt in de voortbrengselen der hedendaagsche homiletische letterkunde in ons vaderland. De hoofdaanmerking die wij er op hebben, is deze, dat wel melding wordt gemaakt van teksten en onderwerpen bij de bevestiging van lidmaten, maar niet bij die van predikanten, gelijk ook niet van die bij gelegenheid van intrede, afscheid, herdenking van diensttijd, herinnering van overledenen. Heeft de schrijver misschien die aanwijzing overbodig gerekend, omdat de subjectiviteit van den leeraar daarbij zoo op den voorgrond treedt, dat hij naar eene handleiding als deze niet behoeft te grijpen, - wij geven hem geen ongelijk, maar kunnen dan hetzelfde van onderscheidene der hier behandelde onderwerpen zeggen. En zou hij antwoorden, dat de genoemde gelegenheden niet, als de lidmaten-bevestiging, tot het ‘christelijk kerkjaar’ behooren, dan zouden we hem naar de laatste woorden van den titel verwijzen en in allen gevalle eene plaats vragen voor de bevestiging van ouderlingen en diakenen.

De uitvoering is zeer goed, doch die een boek van ƒ 3,90 (zij het dan de stereotype prijs van 1 cent per bladz.) alleen voor hervormde predikanten bestemd en geschikt uitgeeft, heeft geen flaauw denkbeeld van de sommen, over welke predikanten ten behoeve hunner boekerij beschikken kunnen. Wijlen de waardige Broes begreep dat en daarom stelde hij met onwaardeerbare kieschheid en onbekrompenheid gratisexemplaren beschikbaar. Dit nu is van een boekhandelaaruitgever niet te vergen, en dat het boek te duur is voor

[p. 539]

hetgeen men er in heeft, beweren we in geenen deele, maar dit alleen, dat ƒ 4. - voor een predikant, die van zijn schandelijk laag tractement moet leven, te veel is en dat hierdoor het doel der uitgave grootelijks zal worden tegengewerkt. En dit voegen we er bij deze gelegenheid bij, dat onze opmerking niet moest kunnen gemaakt worden. Het is onbetamelijk, dat men de predikanten, gelijk eene menigte andere ambtenaren, zoo ellendig salariëert; het is iets dat het daglicht niet zien mag, als men tot een wetenschappelijk gevormd man, die eene van de belangrijkste betrekkingen in de maatschappij bekleedt, zeggen moet: dat boek zou u nuttig zijn, maar het kost ƒ 4. -, gij zult u het genoegen moeten ontzeggen het te bezitten! Wat menigte van landstractementen - wij spreken nu niet van de predikanten alleen, maar ook van andere betrekkingen - zijn nog geheel geschoeid op de leest der geldswaarde van voor 40 en 50 jaren, en dat terwijl de prijs van alle levensbehoeften meer dan verdubbeld is. Het is hoog tijd dat daarin eene doortastende verandering worde gebragt; het is schande dat dit niet reeds lang geschied is. Men babbelt (want het is babbelen en niets meer) van bezuinigingen; maar waar men geene hand aan slaat, is dit, dat de waarde der gronden (bij slot van rekening de eenige vaste maatstaf van geldswaardij) sedert de invoering van het kadaster minstens verdriedubbeld is, en nog betaalt de grondeigenaar zijne grondlasten volgens denzelfden maatstaf als toen. Hij trekt meer dan tweemaal zoo veel van de voortbrengselen; die voortbrengselen zijn levensbehoeften, eerste levensbehoeften, graan, vleesch, boter; de consument moet die dubbel betalen in vergelijking van voor een 40tal jaren, en toch - die consument ontvangt geen cent meer uit 's lands kas, hoewel dien ten gevolge schatten meer dan vroeger in 's lands kas vloeijen. Indien het waar is, dat op de regering den pligt rust om zoo na mogelijk de algemeene lasten gelijkelijk te doen dragen, dan brenge men daarin, daarin vóór alles verandering. Men zal er meer mede gebaat zijn, dan met het overbrengen der haardsteden-belasting op de brandstoffen!

Wij vragen geene verschooning voor deze uitweiding, overtuigd als wij zijn uit te spreken wat honderden, bijna schreven we: duizenden door het rijk gesalariëerden ambtenaren

[p. 540]

op het hart ligt. Vestigt zich daaromtrent eene publieke opinie, voor haar moet ten laatste alle tegenstand wijken. En om die publieke opinie te helpen vestigen doet de steller dezer aankondiging even als Cato, die in den Romeinschen senaat elke redevoering over elk onderwerp eindigde met zijn: delenda Carthago!