Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Korte mededeelingen.

Heeft de Groninger hoogleeraar Hofstede de Groot onlangs in eene brochure: Hoop en Vrees die denkbeelden aangaande het gebruik der bijbelsche geschiedenis op de openbare lagere school uiteengezet, welke aanleiding hebben gegeven tot de bekende zaak van zijn ontslag als schoolopziener, - zijn stadgenoot Mr. B.D.H. Tellegen bevestigt die denkbeelden in: Vrees en hoop aangaande het openbaar lager schoolwezen, uitgekomen te Groningen, bij J.W. Wolters. Hoe men ook over de zaak ten principale denken moge, dit achten wij zeker, dat het nimmer in de bedoeling van den wetgever kan gelegen hebben de bijbelsche geschiedenis te houden voor het eenige middel, om de schooljeugd op te leiden tot christelijke deugden; maar tevens ook, dat dit gedeelte van art. 23 der onderwijswet geene doode letter wezen moet of worden mag.

Ref. vernam in der tijd van een zeer verdienstelijk schoolopziener, een' der eersten in 1801 aangesteld, dat tijdens en kort na de invoering der schoolwet van 1806 ook vrij wat gehaspel was over die uitdrukking: ‘Christelijke deugden,’ hetwelk echter van lieverlede eindigde met meer op de zaak dan op het woord te letten. Als men aan afzonderlijke uitdrukkingen wil blijven hangen, vervalt men alligt tot zonderlinge gevolgtrekkingen, die de oorspronkelijke spreker of schrijver niet voor zijn gevoelen zou willen erkennen, b.v. hetgeen Teliegen schrijft aangaande den toenmaligen minister van Reenen, als zou deze het middel ter opleiding tot christelijke deugden gezocht hebben in het opstellen eener christelijke zedekunde voor de scholen.

Wij ontvingen ter beoordeeling eene in het Nederlandsch geschrevene godgeleerde doctorale dissertatie, getiteld: Proeve eener geschiedenis der beoefening van de wijsheid onder de Hebreën, door J. Hooijkaas, theol. doct. (Leiden, academische

[p. 431]

boekhandel van P. Engels, 297 bladz., prijs ƒ 2,90). Zij gaat uit van het gevoelen, dat de Hebreeuwsche poëzij zich in twee afzonderlijke takken splitst, de lyrische en de didactische of gnomische, die als chokma ‘het leven en al zijne betrekkingen zocht te regelen en te besturen door de gegevens der ervaring.’ De geschiedenis dier levensphilosophie in haren geest, hare uitingen en vormen wordt in dit zeer geleerde boek nagespoord, vooral ook in verband tot den tijd, waarop die schriften des O.V. zouden zijn opgesteld, waarin die chokma is nedergelegd: de Spreuken, Job en de Prediker, en onder de Apocryphen de Spreuken van Jezus Sirach. Het boek is alleen geschikt voor de godgeleerde wereld, en voor deze nog alleen in zoover de theologen hunne opzettelijke studie maken van de Oud-Testamentische taal en letterkunde, zoodat wij dit tijdschrift de plaats niet achten voor beoordeelend verslag. ‘Dat kon de interpolator niet gebeteren’ is een voor de schrijftaal min aanbevelenswaardig woord, bladz. 238 uit de spreektaal overgenomen.

Onder den titel: De godsdienst aan het krankbed, heeft de Delftsche onderwijzer in de godsdienst T. Spuijman Az., eenige Woorden van troost in lijden uitgegeven (te 's Hertogenbosch, bij G.H. van der Schuijt. Naar aanleiding van bezoeken door hem bij kranken afgelegd, van bezwaren door hen geopperd, van gesprekken met hen gehouden. Moge er al niets in het boekje zijn, dat niet tallooze malen gezegd en geschreven is, toch verdient het allen lof wegens den warmen Evangelischen toon, die in de vertoogjes heerscht. Zij hebben de groote verdienste, dat zij kort zijn: een zieke wordt in den regel gesticht door eene korte, maar vermoeid door eene lange lectuur. Met het oog echter op bedlegerigen, of ook zieken in het algemeen, die niet te veel licht kunnen verdragen, zouden we de letter veel grooter en zwaarder begeerd hebben. Men had daarop behooren te denken.

Ons werd toegezonden het Eerste stukje van den Negentienden jaargang der Bijdragen ter bevordering van christelijk leven, door M.A. Amshoff en W. Muurling. Van dit gedeelte dezes reeds lang en gunstig bekenden tijdschrifts maken

[p. 432]

we met een woord melding, omdat de uitgave nu plaats had ten voordeele van eene allernuttigste stichting te Groningen: een toevlugtsoord voor meisjes, wier opvoeding en verzorging anders niet naar behooren zou worden behartigd. De Eerw. Amshoff gaf reeds vroeger in deze Bijdragen daaromtrent berigt en zal daarmede in volgende afleveringen voortgaan. Wat dit tijdschrift aanbiedt, is alles liefelijk en welluidend; maar ook afgescheiden daarvan verdient het om des weldadigen doels wille alle aanbeveling. Elk stukje kost 40 cents, doch de 12 ter verspreiding ƒ 4.

Aan de gevallen meisjens van St.-k.; christelijke rijmen enz. (Deventer, bij A. ter Gunne) is een spotdicht op de kwestie Busken Huet - Bosboom-Toussaint. Hoezeer ook in deze zaak de zijde van den heer Huet kiezende, en de handelwijze onzer begaafde romancière onbepaald afkeurende, hebben wij alleen verontwaardiging over voor dit spotrijm, dat tegen laatstgenoemde gerigt heet. Niet alleen Mw. Bosboom, maar ook de zaak haars tegenstanders, maar ook de heilige zaken, waarover beiden schreven, worden hier gecompromitteerd. Het allermeest doet dit de schrijver van deze geestlooze coupletten zich zelven. Indien hij is, wien wij op grond van de plaats der uitgave, van de initiaal der onderteekening en van de spelling, vermoeden - dan doet het ons te meer leed, dat zoo iets ergerlijks gedrukt werd; dan betreuren wij 't, dat een waarlijk geleerd en in veel opzigten verdienstelijk man zich zelven zoo zeer heeft kunnen vergeten.

D.

Zeetafereelen. Vier schetsen uit den vreemde, is de titel van een werkje, bij den boekhandelaar Couvee te Leiden uitgegeven. Wie van de Hollandsche jongens voelt zich den boezem niet zwellen, als hij van de zee hoort? De zee toch heeft ons groot, rijk en magtig gemaakt, en alles wat op het zoute element betrekking heeft, doet ons Hollandsch harte goed. Het bovenstaande werkje bevat vier zeetafereelen en al zijn zij op vreemden bodem gegaard en worden zij ons alleen in vertaling aangeboden, die vertaling is zoodanig bewerkt, dat wij ze gerust onzen jongens in handen durven geven.

Druk en papier zijn zeer goed en de band met de plaatjes vormen het werkje tot een sieraad voor onze étagères.