Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Handboek voor Bijenhouders, waarin de natuurlijke geschiedenis der bijen, en hare teelt volgens de Dzierzon'sche methode, naar de jongste waarnemingen worden medegedeeld, door J. Dirks. (Te) Dordrecht, (bij) P.K. Braat, 1861. Prijs ƒ 2.90.

Het verdient opmerking dat er zich onder de landlieden niet alleen eene zucht openbaart tot lezen, maar zelfs tot het mededeelen hunner ervaringen op het papier tot voorlichting van anderen die nog onder den domper van onkunde en bijgeloof hun niet veel meer dan planten-leven voortzetten. Deze eerste schrede op den weg van vooruitgang

[p. 417]

zal er toe bijdragen dat eenmaal de maatschappijen en vereenigingen van den landbouw uitsluitend gevormd zullen worden uit werkelijke landbouwers en niet gelijk nog heden ten dage ridicule dictu, uit mannen die den landbouw enz. naauwelijks bij name kennen, doch die, omdat zij landbezitters zijn, ook meenen dat zij van den landbouw kennis bezitten en daarover kunnen medespreken en dit juist is het wat den boer, wiens bedrijf thans niet meer met verachting wordt genoemd, afkeerig maakt van het uiten zijner denkbeelden aan sommige geridderde heeren, die zich zelfs niet ontzien een toon aan te nemen alsof zij alleen de wijsheid in pracht hebben, en daarom deed het ons een bijzonder genoegen een arbeid onder de oogen te krijgen van een eenvoudig landman te Lunteren en nog wel een arbeid waarover de vroegere wetenschap weinig of geen licht verspreidde, en hiervoor reeds moeten wij den heer Dirks onzen dank brengen, dat hij bij ons te lande de eerste is geweest die volgens het stelsel van den R.C. pastoor Dziergon in het Poolsche dorpje Karelsmarkt (Karlowicze) eene groote verbetering in de bijenteelt heeft aangewezen. Om den lezer een weinig bekend te maken met den grooten hervormer in de bijenteelt, willen wij ons gaarne eene geringe moeite getroosten; ‘Het kleine Poolsche dorpje,’ zoo lazen wij dezer dagen in een uitstekend buitenlandsch tijdschrift,’ met zijne onaanzienlijke Roomsche pastorie, is sedert een tiental jaren het doelwit van reizigers uit alle streken van Europa, ja zelfs uit de nieuwe wereld. De tuin der pastorie is geheel bezet met honderde verschillende bijenwoningen van gedeeltelijk nog nooit gezienen vorm en de lucht is met duizende brommende bijen gevuld. Te midden van dit alles, wandelt een eerbiedwaardig man in zijn eenvoudig huiskleed en met zijn kapje op het hoofd zoo rustig op en neêr, als ware hij van bloemen en bloesems omgeven. De bijen zitten hem op hals en rug, borst en handen, zelfs in de mouwen van zijn rok, doch dat hindert hem niet in 't minst, hij neemt ze heel zachtzinnig weêr weg en laat ze vliegen, terwijl hij daarbij stil voor zich henen lacht wanneer zijne bezoekers voor de bijen op de vlugt gaan of schreeuwen wanneer zij door deze diertjes gestoken worden. Hem zelf steken zij bijna nooit en wanneer dit soms geschiedt, acht hij dit even weinig als

[p. 418]

de steek eener mug. Altijd is zijn blik op de stokken en de vliegende bijen gevestigd en wanneer zijne bezoekers hem eenige vragen doen, zoo zijn zijne antwoorden meestal zeer kort. Al wie hier van de bijenteelt iets profiteren wil, moet vooral op alles naauwlettend acht geven, even als de man zelf, wiens gelaat zoo goedig en vriendelijk is, doch waarin men duidelijk geestvolle trekken lezen kan. Dat nu is Dzierzon de pastoor (en niet de predikant gelijk de heer Dirks zegt) van het plaatsje die de bijen zoo naauwkeurig kent als ware hij zelf eene bij en die ze geheel naar zijn wil weet te leiden. Wat hij wil moeten zij doen; heeft hij honig noodig, zoo moeten zij honig bereiden, heeft hij was noodig, zoo moeten zij dit bewerken, heeft hij behoefte aan meer bijen, zoo moeten zij zich met de vermeerdering der bevolking bezig houden. Deze magt over de bijen heeft hij juist door de grondige kennis harer natuurlijke geaardheid verkregen. Zooals Dzierzon de bijenteelt drijft en zooals zij gedreven moet worden, kan men ze in waarheid de poëzie van het landleven noemen. Waar boomen en bloemen zijn meent Dzierzon, daar moeten ook bijen zijn om zulk een landelijk beeld regt levendig te maken. En de man heeft regt hierin, dat de omgang met bijen den mensch veredelt, hem tot orde en vlijt aanspoort en hem van veel kwaads afhoudt. Scherpzinnigheid en oplettendheid zijn twee eigenschappen die Dzierzon in een zóó hoogen graad bezit als welligt niemand anders, daardoor is hij in het dikwijls zoo geheimzinnige leven der bijen dieper dan ooit iemand doorgedrongen, ja zoo diep dat er naauwelijks iets meer tot verdere nasporing is overgebleven. Hij heeft tot verbazing der natuuronderzoekers den sluijer die deze geheimen bedekte, opgeligt en alzoo bewezen, dat de bijenkoningin slechts eenmaal in haar geheele leven bevrucht wordt en dat zij de eenige eijerleggende moeder in den stok is. Hoe meer deze beide ontdekkingen van vele kanten in twijfel getrokken werden, des te glansrijker was zijn roem, toen hij de onomstootelijke waarheid bewees door de opper-Italiaansche bijensoort die van eene geele kleur is en reeds door Virgilius bezongen is. Dzierzon leerde met verwerping van ingewortelde gewoonten en bijgeloof naar een vast plan de bijenteelt in te rigten. Zijne bijenstokken zijn overeenkomstig de na-

[p. 419]

tuurlijke geaardheid der bijen en maken het bedrijf der teelt gemakkelijk, ja wie soms voor het steken der bijen bevreesd is, dien verschaft Dzierzon de zachte Italiaansche bijen, die bijna nooit steken en nog vlijtiger arbeiden dan de onzen. Om door feiten aan te toonen hoe ver Dzierzon's roem verspreid is, zij hier gemeld dat de Zweedsche regering iemand uit Drammen in Noorwegen op staatskosten naar Karlowicze gezonden heeft om daar persoonlijke inlichting te bekomen. Zekere heer Wagner te New-York in Pensylvanië in Noord-Amerika heeft volkomene Dzierzon'sche stokken met Italiaansche bijen laten komen, terwijl ook graaf Kalinski in Bialystock, gouvernement Grodno, in Rusland twee Italiaansche zwermen uit Karlsmarkt heeft ontboden. De resultaten door deze heeren openbaar gemaakt, zijn eensluidend met die van vele duizend anderen die nu reeds in alle landen der wereld volgens de eenige, onovertreffelijke Dzierzon'sche met hode de bijenteelt bedrijven.

Wij hebben gemeend de belangstellenden lezers met het voorafgegane te moeten bekend maken, opdat zij daardoor des te eerder welligt mogen overgaan, om deze niet genoeg te schatten methode op hunne bijenstokken toe te passen, immers wij mogen toch wel vertrouwen dat de Vaderlandsche Letteroefeningen thans ook in de huizen der landlieden komen en dat ze niet alleen voor de stedelingen bestemd zijn, anders zou eene aankondiging van een werk als het onderhavige bijna overbodig geacht kunnen worden of met verwijzing naar de bestaande landbouw-tijdschriften slechts ter loops worden aangehaald. Wij zijn echter deze laatste meening niet toegedaan en achten de Vaderl. Letteroefeningen juist geschikt om bevorderlijk te zijn aan de meerdere ontwikkeling der landlieden, die zich langzamerhand bij hen openbaart en juist om die reden achten wij het van onzen pligt de algemeene opmerkzaamheid op dit handboek van den gunstig bekenden bijenteeler J. Dirks te Lunteren te vestigen, waarin alles betreffende de Dzierzon'sche methode uitvoerig en zeer bevattelijk is behandeld, terwijl twee fraaije steendrukplaten het werk opluisteren. Wij hebben het werk van het begin tot het einde met klimmend genoegen bestudeerd en hopen, zij het dan ook later, deze teelt volgens Dzierzon's stelsel zelf eens in praktijk te brengen, waarin

[p. 420]

wij vertrouwen dat de heer Dirks ons wel de gelegenheid enz. verschaffen zal, als wij ons om nadere inlichtingen tot hem wenden willen, ofschoon de duidelijke beschrijving zulks bijna overbodig zou maken. Uit de inhoudsopgave die zeer uitvoerig is en waarom wij deze juist niet zullen overschrijven, kan men zien dat er vele belangrijke hoofdstukken aan dit onderwerp gewijd worden, dat wel waard is grondig gekend te worden en meer aanmoediging verdient dan de voor eenigen tijd geheerscht hebbende en geheel mislukte konijnen-fokkingsmanier, treuriger gedachtenisse.

Onze aanmerkingen op taal en stijl waaraan de heer Dirks vriend, die hem, gelijk in het ‘voorberigt’ gezegd wordt, bij de uitgave heeft ter zijde gestaan, ongetwijfeld zal hebben bijgedragen, zijn te weinig dan dat wij die hier zouden behoeven op te geven; alleen vermelden wij dat het woord broeijen door broeden vervangen moest worden, en wij maken den heer D's. wensch tot den onze, ‘dat ieder zijn voordeel doe met het goede dat er in gevonden wordt.’ Het werkje is netjes uitgegeven, de uitgever verdient daarom lof, terwijl de pers der HH. Blussé en Comp. onberispelijk werk geleverd heeft.

Jesse.