Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Korte mededeelingen.

Gaarne spreken wij een woord tot aanbeveling van het nuttige, echt stichtelijke boekje: Christus en de Christenen, door Didymus. Uitgegeven te Amsterdam, bij F.C. Buhrmann, 1861. In 12mo., 98 blz. De prijs is 75 cts., bij 25 tallen 50 cts.

De schrijver gaat uit van het denkbeeld, dat het in het Christendom veel meer aankomt op het leven dan op de leer. Hij wil zijne lezers opwekken om, liever dan veel te spreken en te twisten over Christus en zijn onderwijs, den Heer na te volgen in hun wandel. Na eene inleiding, waarin hij de noodzakelijkheid van zulke opwekking betoogt; wijst hij in 101 meestal zeer korte opstellen aan, hoe de Heer

[p. 286]

in de verschillende omstandigheden des levens handelde, en wat Zijnen volgelingen dus betaamt. Naar ons oordeel kan dit boekje veel goeds uitwerken, juist omdat het geen lange vertoogen, maar alleen klare aanwijzingen bevat. Iedereen zal hier iets vinden, wat hem aangaat, wat hij op zich zelv' kan toepassen. Er wordt in onze dagen zooveel getheologiseerd, door bevoegden en onbevoegden, zooveel getwist over de waarheid; dat het wel eens luide herinnerd mag worden, dat de christen de waarheid moet betrachten, en in zijn wandel toonen een dienaar van den Heer te zijn. - Moge de stem van Didymus niet zijn als die eens roependen in de woestijn!

Hier en Daar. Eene vergelijking tusschen de Aarde en den Hemel. Bewerkt naar de uitgave van het Bremer Traktaatgenootschap.

De vertaler, die zich Herman noemt, zegt dat hij bij de overbrenging van dit werkje (van waar en waarheen hij het overgebragt heeft, zegt hij niet; hij bedoelt misschien bij de vertaling) veel genoegen gesmaakt heeft. Het doet ons leed te moeten bekennen, dat wij bij de lezing die gewaarwording niet hadden. Het boekje (uitgegeven bij T.D.H. Pull, te Apeldoorn, 1861. In 12mo., 48 bladz.) is klein en toch heeft het ons verveeld.

Hoe kwam dat zoo? Wij willen tot antwoord eenvoudig mêedeelen wat het werkje bevat. Vooreerst eene hoogdravend gestelde voorrede of toespraak aan den lezer; dan eene reeks bijbelplaatsen, die in twee rubrieken telkens onder het opschrift: Hier en Daar, tegenover elkaâr gesteld worden; eindelijk een aantal versjes die meer of minder overeenkomen met den zin der daar bovenstaande teksten. Die versjes zijn middelmatig, maar de keuze der schriftuurplaatsen is bepaald ongelukkig. De verzamelaar heeft zonder op den eigenlijken zin, op het verband enz. te letten, bij elkaâr gebragt wat op den klank af eene vergelijking of tegenstelling scheen te bevatten. Men oordeele aan een enkel voorbeeld, pag. 16: Hier. ‘Het aardrijk zal u doornen en distelen voortbrengen. Gen. III: 18. Daar. Voor eenen doorn zal een denneboom opgaan; voor eenen distel zal een mirteboom groeijen. Jes. LV: 13.’ - pag. 20. Hier. ‘Die in

[p. 287]

alles verdrukt worden, doch niet benaauwd, twijfelmoedig doch niet mismoedig. 2 Cor. IV: 8. Daar. Daar houden de boozen op van beroering en daar rusten de vermoeiden van kracht. Job. III: 17.’ - Sapienti sat.

Het werkje, Christen in naam of Christen in waarheid? Een woord van zelfbeproeving voor een ieder naar aanleiding van Matth. XXV: 1-13; door J.P. Nonhebel, Pred. te Vaassen, is eigenlijk bestemd tot een aandenken van den schrijver aan zijne vorige gemeente te Heemse; en zal zeker aan allen daar, die zijne prediking op prijs stelden en hem als leeraar hoogachtten, welkom zijn. Maar waarom nu deze verklaring en toepassing van de gelijkenis der wijze en dwaze maagden aan geheel het lezend publiek aangeboden?

Het boekje (uitgegeven bij J.P. van Dijk, te Zwolle. In 12mo., 52 blz. Prijs 25 ct. 25 ex. ƒ 4. - 50 ex. ƒ 7. -) bevat veel goeds, ja, maar niets uitstekends, niets bijzonder voortreffelijks. Hier en daar zouden nog al aanmerkingen te maken zijn. De uitlegging deed ons denken aan het woord van Zaalberg, dat wij gaarne tot het onze maken: ‘Er is zeker geene ongelukkiger behandeling van de gelijkenissen des Heeren, dan die, waarbij men door allerlei spitsvondigheden en vernuftspelingen in iederen trek eene bijzondere geestelijke beteekenis legt.’

‘Il faut juger les écrits d'après leur date.’ Die regel is billijk en gaarne willen wij die in acht nemen, ook bij de beschouwing van het boekje: Godsdienstig gesprek, benevens twee brieven voor orthodoxe en niet-orthodoxe lezers; uit de Handschriften van den heer Jacob. Te Middelburg, ter drukkerij van A.J. de Wilde, 1861.

De hier geleverde opstellen zijn geschreven vóór 30 jaren ongeveer; de dagen toen de auteur schreef verschilden in menig opzigt nog al aanmerkelijk van de onzen; geen wonder dus dat zijne stellingen en redeneringen ons niet aannemelijk, niet juist voorkomen. De schrijver is een rationalist van den ouden stempel, en het oogmerk van zijn schrijven is de bestrijding van eenige stukken der orthodoxe Kerkleer,

[p. 288]

vooral van de Godheid van Christus en wat daarmeê zamenhangt.

Wij begrijpen niet hoe iemand denken kon, dat dit geschrijf thans nog zoo hoog geschat verdiende te worden, dat hij het drukken liet. Waarlijk de orthodoxe of nietorthodoxe lezers, voor wie het bestemd is, moeten al geheel onbekend zijn gebleven met hetgeen er in de laatste 10 of 20 jaren op het gebied van theologie en godsdienst is geschied, om zulk een boek met eenig welgevallen te kunnen lezen.

V.

Wit en Zwart. Beelden uit het leven. Naar het Hoogduitsch, door J.J.A. Goeverneur. Te Groningen, bij P. Noordhoff, 158 blz. post 8vo. Prijs ƒ 1,25.

Het zijn drie verhalen die ons in het bovenstaande werkje worden aangeboden: de bedelaar; naar Louise Ernesti; op donkeren grond; naar Jacob Corvinus en de Speeltafel van Peter den Groote; naar Alfred Meiszner. De heer Goeverneur heeft ten onzent reeds te veel naam als schrijver of vertaler gemaakt, dan dat wij in eene wijdloopige beschouwing van dezen nieuwen arbeid zouden treden. Genoeg zal het daarom wezen, als wij vermelden, dat hij in deze verhalen zijn roem waardig gehandhaafd heeft, en zoowel in de keuze als in de overbrenging getoond heeft een goed auteur te zijn.

De uitvoering is net, ofschoon wij het omslag van porceleinpapier wel wat al te besmettelijk vinden.

De rijke vrouw van Stavaren door P. Beets, predikant te Zijbecarspel. Te Purmerende, bij J. Schuitemaker, 1861, 16 pag. kl. 8vo. à ƒ 0,25.

De overbekende legende van ‘de rijke vrouw van Stavoren’ (uitgegeven ten voordeele van de vijf weduwen en vijftien weezen op het eiland Ameland) wordt in vijf zangen door den heer Beets wedergegeven. Hij zelf zal aan zijn werkje wel geene hooge poëtische waarde toekennen, doch om het doel der uitgave verdient het gekocht te worden. En hiermede punctum.