Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Mr. A. Oudeman, Regterlijke Uitspraken over het Groninger beklemregt. Tweede herziene en veel vermeerderde uitgave. (Te) Groningen, (bij) J.B. Wolters, 1861. Prijs ƒ 2,00.

Te regt wordt het Groninger beklemregt als een der ingewikkeldste en neteligste onderwerpen van regt beschouwd. De wetgever begreep dit, toen hij de regeling daarvan geheel aan de gewoonten overliet; de regter kan zich daarvan overtuigen, zoo dikwijls een vraagpunt van dien aard aan zijne kennisneming wordt onderworpen. Maar het kan vooral ook blijken uit den strijd van gevoelens, welke over de uitlegging dier gewoonte bij de enkele scherpzinnige schrijvers bestaat, die zich bijzonder op de studie van dit regt hebben toegelegd en welke van zelve in de regterlijke uitspraken wordt weêrgevonden.

Het was dus een goed denkbeeld van den heer Oudeman, toen hij tien jaren geleden het voornemen opvatte om die verschillende en dikwijls van elkander afwijkende uitspraken, van welke slechts sommige hier en daar in regtsgeleerde tijdschriften waren vermeld, te verzamelen en hij heeft

[p. 153]

daardoor velen regters en practzijns menige navorsching en onderzoeking bespaard. De verschijning dezer tweede uitgave bewijst overtuigend, hoezeer zijn arbeid aan eene bestaande behoefte heeft voorzien. Aan deze tweede uitgave echter zal, wij twijfelen daaraan niet, nog veel gunstiger onthaal te beurt vallen. Immers is daarbij niet slechts de eerste uitgave aangevuld met een groot aantal regterlijke uitspraken, als sedert 1851 zijn gewezen en welke men niet allen elders zal ontmoeten, maar daarbij is tevens vlijtig gebruik gemaakt van de inmiddels uitgekomen werken over dit provinciaal regt, als van den hoogleeraar Diephuis, van de nieuwe uitgave van Mr. Gockinga en van het belangrijke in Februarij 1861 verschenen academisch proefschrift, van Mr. D. de Ruiter Zijlker, over het regt van beklemming uit een staathuishoudkundig oogpunt beschouwd. Nogtans zal het werk van wijlen den heer Feith omtrent dit onderwerp wel het belangrijkste blijven, hetwelk tot dus ver hierover heeft het licht gezien, terwijl ook verdient gewaardeerd te worden, hetggen de heeren Tydeman en Nienhus deswege hebben geschreven.

Geven wij dus gaarne toe, dat deze tweede uitgave der nuttige verzameling van den heer Oudeman tot de beoefening en verdere ontwikkeling van dit regt zal kunnen medewerken, nogtans veroorloven wij ons de opmerking, dat deze uitgave van den schrijver, regtsgeleerde in de provincie Groningen en in het beklemregt hoogst ervaren, ons in een opzigt niet heeft voldaan. Wij hadden toch van dien gunstig bekenden schrijver meer doordachte en grondiger aanteekeningen verwacht dan die, welke bij het meerendeel der uitspraken zijn gevoegd en welke van soberheid en al te groote zucht tot beknoptheid niet zijn vrij te pleiten. Hoezeer wij waarderen de redenen, welke welligt den Groninger raadsheer hiertoe kunnen hebben geleid, die zeker tot onderscheidene uitspraken zelf heeft medegewerkt, behoefde deze omstandigheid, naar ons oordeel, eene meer kritische beoordeeling der vrogere arresten niet in den weg te staan.

Eene andere opmerking is deze. De schrijver betreurt de opheffing van het Groninger Geregtshof, bij de nieuwe wet op de regterlijke inrigting bepaald, omdat daardoor de Friesche

[p. 154]

raadsheeren over quaestien van beklemregt zullen moeten beslissen, ‘die, hoe bekwaam overigens, niet met juistheid hierover zullen kunnen oordeelen, omdat zij dit regt niet hebben bestudeerd, er geene ondervinding in hebben opgedaan en wel nimmer een beklembrief in handen hebben gehad.’ Die redenering komt ons voor van weinig gewigt te zijn. In de eerste plaats is het thans reeds de Hooge Raad, waarin het Groningsche element zwak is vertegenwoordigd, die over deze quaestien uitspraak doet, voor zoover namelijk zij voor cassatie vatbaar zijn. Maar in de tweede plaats is er niets, hetwelk de Friesche raadsheeren, (hoezeer bij de nieuwe wet zeker met eenige Groningsche elementen aangevuld) zal beletten, om van dit regt, hoe moeijelijk en hoe ingewikkeld dan ook, eene studie te maken, gelijk zij hiertoe verpligt zouden zijn bij de kennisneming van ieder netelig regtsgeding, waarbij het gewigtige en nieuwe vraagpunten van staatsregt geldt. Zoo overvloedig is de arbeid der raadsheeren in burgerlijke zaken zeker niet, dat het hun aan tijd tot studie geheel zoude ontbreken. Vreemd voorzeker is het daarom den schrijver te hooren uitroepen, dat hij hoopt, dat deze zijne bezwaren minder drukkend worden bevonden, dan zij thans voorkomen, ‘gelijk thans dreigende onweders door de zorg eener wakende Voorzienigheid gelukkig worden afgewend.’

E.S.